اضطراب اجتماعی در محیط کار و تاثیر آن بر پیشرفت شغلی
اضطراب اجتماعی ناشی از ترس است. این احساس ممکن است به‌سبب ترس از قضاوت یا تحقیرفرد در جامعه باشد. بسیاری از افراد این اختلال را با درونگرا بودن اشتباه می‌گیرند؛ چراکه افراد دوست دارند از دید دیگران مخفی بمانند و از برقراری ارتباط با دیگر افراد خجالت می‌کشند.
اغلب افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی به دلیل ترس از قضاوت شدن، بسیاری از فرصت‌های خوب زندگی خود را از دست می‌دهند و استعداد خود را سرکوب می‌کنند. برای مثال فرد بیمار از سخنرانی در محیط کار، برقراری ارتباط با افراد غریبه، تعامل با افراد صاحب قدرت و… می‌ترسد و دچار استرس و اضطراب بیش‌ازحد می‌شود. در این مقاله از ژین طب قصد داریم به این پرسش‌ها پاسخ دهیم که اضطراب اجتماعی یا فوبیای اجتماعی چیست و چه تأثیری بر روی فرد میگذارد؟ همراه ما باشید.
تعریف اضطراب اجتماعی بر اساس علم روانشناسی
در علم روانشناسی، اضطراب اجتماعی یک ترس بیش‌ازحد و غیرقابل کنترل است که از دوران نوجوانی در فرد شکل می‌گیرد و تا بزرگسالی ادامه دارد. اگر بخواهیم این اختلال را به گفته روانشناس بالینی الن هندریکسن، عضو هیئت علمی اختلالات اضطراب دانشگاه بوستون، تعریف کنیم، باید بگوییم که دلیل به وجود آمدن اضطراب اجتماعی، فاکتوری به نام خودآگاهی است؛ یعنی هر فرد از خود شناخت کاملی دارد و نسبت به تمامی رفتارهایش آگاه است؛ بنابراین فکر و انتقاد بیش‌ازحد انسان نسبت به خودش باعث بروز ترس و اضطراب در اجتماع می‌شود. حال این اجتماع متشکل از خانواده، مدرسه، جمع دوستانه یا محیط کار خواهد بود.
علت اضطراب اجتماعی
تاکنون علت مشخصی برای بروز اختلال اضطراب اجتماعی مشخص نشده است، اما بسیاری از روانشناسان معتقدند که ترکیب عوامل محیطی و ارثی در شکل‌گیری این اختلال نقش دارد. برخی از علل اضطراب اجتماعی شامل موارد زیر است:
-
عوامل ارثی و خانوادگی
در بسیاری از خانواده‌ها ممکن است یک یا دونفر از اعضا دچار اختلال اضطراب اجتماعی شوند، اما محققان تاکنون نتوانسته‌اند ثابت کنند که آیا بروز این اختلال به ژنتیک بستگی دارد یا خیر؟ با این حال برخی از آن‌ها معتقدند رفتار والدین به‌عنوان یک الگو برای کودکان است؛ بنابراین احتمال اینکه کودک به دلیل مشاهده و یادگیری برخی از صفات اخلاقی والدین، دچار این اختلال شود، وجود دارد.
-
محیط
یکی‌دیگر از دلایل بروز اضطراب اجتماعی، محیط است. برای مثال بسیاری از افراد ممکن است در محیط کار به دلیل خودکم‌بینی، ترس از صحبت کردن و نادیده گرفتن وظایف دچار این اختلال شوند.
-
ناهنجاری‌های فیزیکی
در ساختار مغز انسان‌ها، عنصری به نام آمیگدال وظیفه تنظیم خلق‌وخو را بر عهده دارد. برای مثال هرگونه واکنش نسبت به ترس، اضطراب و… را کنترل می‌کند؛ بنابراین اگر در عملکرد این ساختار مشکلی به وجود آید، افراد دچار این اختلال می‌شوند.
-
ویژگی خاص
برخی از افراد به دلیل داشتن خصوصیاتی چون مشکل در صحبت، لرزش دست، نقص در چهره و… دچار اختلال اضطراب اجتماعی می‌شوند و از اطرافیان خود فاصله می‌گیرند.
علائم اختلال اضطراب اجتماعی
اختلال اضطراب اجتماعی روی جسم و روان فرد تأثیر میگذارد که در ادامه هرکدام از این پیامدها را بررسی خواهیم کرد:
نشانه‌های تأثیر اضطراب روانی روی عملکرد مغزی و روانی چیست؟
برخی نشانه‌های رفتاری و روانی این اختلال عبارتند از:
- احساس پریشانی
- استرس و نگرانی
- مخفی کردن خود از دید دیگران
- عدم مشارکت در گفت‌وگوها
- احساس عصبانیت
- احساس خجالت
- احساس شرمساری نسبت به یک موضوع
- ترس از تمسخر و قضاوت دیگران
مثالی از تأثیر اضطراب اجتماعی روی روان فرد در زندگی روزمره
فرض کنیم فردی قرار است برای دیگر کارکنان شرکت یک سخنرانی داشته باشد. با وجود این اختلال سخنران نمی‌تواند با قدرت حرف بزند؛ چراکه با از دست دادن اعتماد به نفس، دچار اضطراب و سردرگمی می‌شود؛ بنابراین مدیر و دیگر همکاران به این باور می‌رسند که به‌خاطر عدم برنامه‌ریزی و سازماندهی ضعیف، وقتشان به هدر می‌رود و احتمالا فرد سخنران، مورد سرزنش قرار می‌گیرد. به‌طورکلی عزت نفس پایین و اضطراب اجتماعی باعث بروز حس سرزنش و شرمساری در فرد بیمار می‌شود.
نشانه‌های اختلال اضطراب روانی بر عملکردهای جسمی بیمار چیست؟
پیامدهایی که اضطراب روانی برروی جسم فرد می‌گذارند عبارتند از:
- تپش قلب
- مشکل در صحبت کردن
- تعریق زیاد
- تغییر رنگ پوست مانند سرخ شدن یا رنگ پریدگی
- احساس سرگیجه و حالت تهوع
- لرزیدن دست‌ها
مثالی از تأثیر اضطراب اجتماعی روی جسم فرد در محیط کار
فرض کنید شما مدیر فروش یک شرکت هستید و قرار است با تعدادی از مشتریان جلسه داشته باشید تا آن‌ها را برای خرید محصولاتتان متقاعد کنید. زبان بدن در برقراری ارتباط با افراد غریبه تأثیر بسیاری دارد. حالا اگر اختلال اضطراب اجتماعی در وجود شما رخ دهد هنگام سخنرانی به‌صورت ناخودآگاه دچار لرزش دست و لکنت زبان می‌شوید یا چهره‌تان در هم می‌رود؛ بنابراین مخاطبین با شما احساس راحتی نمی‌کنند و در مقابل تلاش و پیشنهاد همکاری شما حالت تدافعی می‌گیرند.
تشخیص اضطراب اجتماعی
در صورتی که احساساتی چون خجالت، ترس از تحقیر، توهین و قضاوت در موقعیت‌های مختلف حداقل 6 ماه در فرد وجود داشته باشد باید برای تشخیص بیماری روحی خود به روانشناس مراجعه کند. در ابتدا پزشک درباره علائم اختلال سؤالاتی می‌پرسد و برای تشخیص دقیق از فرد تست اضطراب اجتماعی می‌گیرد.
برخی از این پرسش‌ها عبارتند از:
- آیا به دلیل ترس یا اضطراب از موقعیت‌های اجتماعی دوری می‌کنید؟
- آیا وقتی باید کاری را در حضور دیگران انجام دهید یا در جلسه‌ای صحبت کنید دچار وحشت می‌شوید؟
- آیا زندگی کاری، زندگی اجتماعی یا روابط عاطفی شما تحت تأثیر اضطراب قرار گرفته است؟
این پرسش‌ها تنها نمونه‌ای از سؤالات پرسشنامه هراس اجتماعی است که باید به‌دقت به آن‌ها پاسخ دهید تا پزشک روانشناس با امتیازدهی و مشاهده نتیجه بتواند نوع اختلال را تشخیص دهد.
درمان اختلال اضطراب اجتماعی
درمان اضطراب اجتماعی راه‌های گوناگونی دارد که با توجه به علائم هر بیمار متفاوت است. به‌طور کلی درمان به دو دسته تقسیم می‌شود:
درمان خانگی اضطراب اجتماعی
درمان خانگی این اختلال شامل دو زیر مجموعه است:
-
داشتن چک لیست خود مراقبتی
به‌منظور کنترل علائم اختلال اضطراب اجتماعی باید چندین نکته را رعایت کنید
- فعالیت بدنی داشته باشید و از کم تحرکی پرهیز کنید
- از مصرف نوشیدنی‌های انرژی‌زا، حاوی کافئین و الکل خودداری نمایید
- استراحت کافی داشته باشید؛ چراکه کم خوابی یکی از محرک‌های استرس و اضطراب است
- مشارکت در کارهای گروهی و برقراری ارتباط با دیگران
-
درمان گیاهی اضطراب اجتماعی
برخی گیاهان در کنترل و درمان علائم هراس اجتماعی مؤثر هستند؛ بنابراین با مشورت یک متخصص گیاهی می‌توانید آن‌ها را تهیه و مصرف نمایید.
- دمنوش بابونه
- دمنوش ریشه سنبل کوهی
- دمنوش جنسینگ هندی
گیاهان معرفی شده در رفع استرس و اضطراب تأثیر دارند و شبیه یک داروی آرام‌بخش عمل می‌کنند.
درمان پزشکی اضطراب اجتماعی
مؤثرترین راه درمان اختلال هراس اجتماعی، درمان پزشکی است، برای این نوع اختلال هیچ‌گونه آزمایش یا معاینه فیزیکی انجام نمی‌شود، درواقع درمان پزشکی شامل این دو روش خواهد بود:
-
درمان شناختی رفتاری
رویکرد شناختی رفتاری یا CBT، نوعی رفتار درمانی است که توسط روانشناس یا روانکاو انجام می‌شود. برای برخی افراد این سؤال به وجود می‌آید که روش رفتار درمانی چیست؟ در این روش مشاور با پرسیدن سؤالات و گفت‌وگو با فرد بیمار به او کمک می‌کند تا با نشانه‌های اضطراب و استرس کنار بیاید و نسبت به آن‌ها واکنش منفی نشان ندهد. درواقع راه کنترل اضطراب و استرس را به بیمار می‌گویند. شاید تاکنون سخنانی درباره درمان شناختی رفتاری طرحواره‌های ناسازگار اولیه و اضطراب اجتماعی شنیده باشید. در این روش با استفاده از تست‌های هراس اجتماعی، میزان اختلال افراد را تشخیص می‌دهند و برای درمان آن از روش رفتار درمانی و مشاوره استفاده می‌کنند.
-
درمان دارویی
بسیاری از افراد دچار اختلال یا فوبیای اضطراب اجتماعی شدیدی هستند؛ به‌طوری که با روش شناختی رفتاری درمان نمی‌شوند؛ بنابراین پزشک از روش درمان دارویی اضطراب اجتماعی استفاده می‌کند. بهترین قرص برای اضطراب اجتماعی داروهای ضد افسردگی و داروهای انسداد بتا هستند.
-
داروهای ضدافسردگی
SSRI (مانند فلوکستین، پاروکستین، سیتالوپرام واسیتالوپرام) و SNRI (مانند بنزودیازپین‌ها) دو دسته داروی ضد افسردگی هستند که برای درمان اختلال هراس اجتماعی تجویز می‌شوند.
-
داروهای انسداد بتا
داروهای مسدود کننده بتا برای درمان کاهش فشار خون تجویز می‌شوند. برای اختلال اضطراب اجتماعی هم می‌توانند نشانه‌های بیماری چون تپش قلب، لرزش بدن و… را کاهش دهند.
مصرف داروهای هراس اجتماعی تا چه مدت مجاز است؟
داروهای ضد افسردگی و مسدود کننده‌های بتا به سرعت تأثیر می‌گذارند؛ بنابراین برای یک دوره کوتاه باید مصرف شوند. مقدار کم یا زیاد بودن دوزها و مدت زمان خوردن قرص‌ها بستگی به نظر پزشک دارد و نباید مصرف آن‌ها را بیشتر یا به‌طور ناگهانی قطع کنید.
عوارض جسمی و روانی عدم استفاده از داروها
قطع ناگهانی و عدم استفاده از داروهای اضطراب اجتماعی موجب تشدید اختلال و بروز افسردگی شدید و بیماری‌هایی چون ناراحتی معده، افزایش وزن، بی‌خوابی و کاهش میل جنسی در فرد بیمارمی‌شود؛ بنابراین لازم است داروها را تا انتهای دوره درمان استفاده نمایید.
دوره درمان اختلال اضطراب اجتماعی چقدر است؟
دوره درمان شناختی رفتاری و دوره دارو درمانی این اختلال بستگی به شدت بیماری فرد دارد و نمی‌توان مدت زمان دقیقی برای آن ارائه کرد.
عوارض اختلال هراس اجتماعی
تمام بیماری‌ها و اختلالات روانی، عارضه‌هایی به همراه دارند. برخی از عوارض فوبیای اضطراب اجتماعی عبارتند از:
- افسردگی و گوشه‌گیری
- عدم ارتقا شغلی
- بروز تفکرات منفی
- عدم برقراری ارتباط با دیگران
- خودکم‌بینی یا کاهش اعتمادبه‌نفس
- خودکشی
راه‌های پیشگیری از هراس اجتماعی
محیط کار و فعالیت‌های شغلی بخشی از زندگی روزمره هر فردی است. حالا که در ارتباط با اختلال اضطراب اجتماعی و نشانه‌های آن صحبت کردیم، در ادامه مقاله قصد داریم درباره راه‌های پیشگیری از این اختلال مطالبی را بیان کنیم.
مقابله با اضطراب اجتماعی در محل کار
همه ما می‌دانیم که اضطراب اجتماعی و ترفیع شغلی با یکدیگر رابطه مستقیم دارند. افرادی که دچار این اختلال هستند علاوه‌براینکه در کارشان پیشرفت نمی‌کنند، ممکن است مورد سرزش هم قرار گیرند؛ بنابراین برای ارتقاء سمت شغلی و نشان دادن شایستگی‌های فردی باید راه‌های مقابله با این فوبیا را یاد بگیرید.
-
نفس عمیق بکشید
اضطراب باعث افزایش ضربان قلب و استرس می‌شود؛ بنابراین برای مقابله با این اختلال می‌توانید روزانه 10 دقیقه از وقت خود را به تنفس صحیح اختصاص دهید.
-
برروی توانایی‌هایتان تمرکز کنید
چنانچه در محیط کار به خصوص هنگام جلسه دچار اضطراب یا استرس شدید، به‌جای فکر کردن به علائمی چون تعریق زیاد، مشکل در گفتار و… برروی توانایی‌های خود تمرکز نمایید. میان شایستگی و اضطراب اجتماعی رابطه عکسی وجود دارد. هرچه روی شایستگی‌ها و استعدادهایتان توجه داشته باشید، اضطراب در وجودتان از بین می‌رود.
- در مواقع تنهایی با خود صحبت کنید و یک متن سخنرانی برای تمرین آماده نمایید.
- با مشورت و راهنمایی گرفتن از روانشناس، تکنیک‌های مربوط به رفع اضطراب و استرس را انجام دهید.
اضطراب در بسیاری از افراد وجود دارد و می‌تواند مانع از توانایی شما برای عملکرد خوب در محل کار شود، بنابراین یافتن راه‌هایی برای مدیریت آن و استفاده از تکنیک‌های بالا نقطه شروع خوبی برای رهایی از این اختلال است.
معرفی چندین فیلم اختلال اضطرابی
فیلم مارتی، داستان این فیلم درباره مردی 34 ساله است که تصور می‌کند چهره بسیار زشتی دارد و هیچ فردی وارد زندگی او نمی‌شود تا اینکه…
فیلم کشف، داستان فیلم کشف درباره نویسنده مشهوری است که از ترس انتقاد مخاطبان در یک آپارتمان به‌تنهایی زندگی می‌کند.
فیلم مست از عشق، فیلم مست از عشق درباره مردی به نام بارلی است که خانواده بزرگی دارد، اما هیچ‌کدام اهل صحبت کردن نیستند؛ بنابراین بارلی از برقراری ارتباط با دیگران می‌ترسد.
یادداشت پایانی
اضطراب اجتماعی یک اختلال روانی قابل درمان است. پیشنهاد می‌شود با مشاهده علائم گفته شده به روانشناس یا روانکاو مراجعه نمایید.
