عوارض شکستن قولنج؛ تهدید کننده یا بی خطر برای مفاصل؟
عوارض شکستن قولنج را چقدر می‌شناسید. آیا این صدای برخاسته از مفاصل اصلا عوارضی به همراه دارد؟ اگر همراه با عوارض است چرا بعد از انجام آن احساس راحتی و رفع خستگی می‌کنیم. چه برای احساس آرامش و چه به عنوان یک عادت عصبی، همگی با صدا و احساس شکستن قولنج زانو، گردن و انگشتان آشنا هستیم.
در حالی که این عادت ممکن است تجربه رضایت‌بخشی باشد، اما نمی‌توان از کنار عوارض شکستن قولنج مفاصل به سادگی گذشت. چون امکان دارد این رفتار منجر به مشکلاتی شود و بر سلامت مفاصل تاثیر ناخوشایندی گذارد. در این مقاله از مجله سلامت ژین طب شکستن قولنج و عوارض آن را بررسی می‌کنیم تا پی ببریم عوارض شکستن قولنج چقدر جدی هستند.
چرا مفاصل دچار قولنج می‌شوند و آیا این کار منتهی به ایجاد عوارض شکستن قولنج می‌شود
برخی فکر می‌کنند دلیل صدای مفاصل مالش دو استخوان به یکدیگر است، اما این صدا ریشه در گازهای درون مایع مفصلی دارد. برای درک بهتر چگونگی ایجاد صدای قولنج مفاصل به توضیحات رابرت کلاپر، جراح ارتوپد و از پزشکان برجسته در جایگزینی مفاصل در آمریکا رجوع می‌کنیم.
دکتر کلاپر می‌گوید: صدای ترکیدن در مفاصل در واقع حباب‌های نیتروژن است که در مایع سینوویال ما می‌ترکد.
مفاصل حاوی یک کیسه مایع به نام مایع سینوویال هستند. این مایع از استخوان مفاصل زانو، شانه و لگن در برابر ساییدگی روی یکدیگر محافظت می‌کند تا استخوان‌ها در مقابل آسیب پایدار شوند. مایع سینوویال حاوی گازهای اکسیژن، نیتروژن و دی اکسید کربن است. هنگام خم‌کردن بند انگشتان، صدای به وجود آمـده ناشی از خروج حباب‌های گازی از مایع سینوویال هستند.
صدا با حرکت مفاصل، تاندون‌ها و رباط‌های شکل می‌گیرد. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که یک مفصل حرکت می‌کند و تاندون موقعیت خود را تغییر می‌دهد. مایع سینوویال مفاصل مانند روغن موتور در موتور خودرو اصطکاک را کاهش و غضروف را حفظ می‌کند. حباب‌های نیتروژن در مایع سینوویال معمولا 20 دقیقه طول می‌کشد تا دوباره در مفاصل ایجاد شوند.
چه زمانی شکستن قولنج به عنوان خطر جدی محسوب می‌شود
شکستن قولنج کمر ممکن است نگران‌کننده به نظر برسد، مخصوصا برای کسانی که خشمگین هستند. اما طبق اظهارات کارشناسان، شواهد زیادی که عوارض شکستن قولنج کمر با پا را خطرناک بنامد در دست نیست. مهم است که شکستن قولنج توسط دکتر و در مرکز شکستن قولنج در تهران انجام گیرد تا مشکلی به وجود نیاید.
آیا شکستن قولنج باعث آرتروز می‌شود؟
تحقیقات زیادی برای اثبات این موضوع وجود ندارد؛ اما این سؤال اغلب در مورد صدای مفاصل بند انگشتی پرسـیده می‌شود. بهترین مطالعاتی که تاکنون در دست است، گویای این موضوع است که شکستن قولنج مفاصل خطر ابتلا به آرتروز را افزایش نمی‌دهد. اگرچه هنوز نمی‌توان این را به طور قطعی اعلام کرد.
مطالعه‌ای در مجله پزشکی خانواده در آمریکا نشان داد که با آموزش شکستن قولنج گردن و باقی مفاصل، خطری برای ایجاد آرتروز وجود ندارد. آن‌ها معتقدند که شکـستن قولنج تا زمانی که مفصل سالم و درد ندارد، به طور کلی خطرناک نیست.
عوارض شکستن قولنج که باید مواظب آن باشیم
برخلاف تصور رایج، شکـستن بند انگشتان در واقع به ایجاد آرتریت کمک نمی‌کند. اما اگر این کار به طور نامناسب یا با نیروی زیاد انجام شود، احتمال آسیب به دست‌ها وجود دارد.
دررفتگی انگشت یکی از عوارض شکستن قولنج دست‌ها
مفاصل متاکارپوفالانژیال، بند انگشتان هستند، جایی که انگشتان با بقیه دست برخورد می‌کنند. اگرچه این مفاصل بسیار پایدار هستند، اما با اعمال فشار خارجی زیاد، باز هم امکان دررفتگی این مفاصل وجود دارد. انگشت اشاره و انگشت کوچک نسبت به باقی اعضای دست بیشتر در معرض آسیب هستند.
رباط‌های رگ به رگ شـده یکی رایج‌ترین عوارض شکستن قولنج
رباط‌ها استخوان‌ها را در یک مفصل به هم متصل می‌کنند. رگ‌به‌رگ شـدن زمانی اتفاق می‌افتد که رباط‌های حمایتی یا بیش از حد کـشیده یا پاره شوند که در نتیجه پیچ خوردگی یا ضربه خواهد بود. هنگامی‌که در انگشت خود دچار رگ به رگ شدگی می‌شوید، ممکن است احساس ترکیدن یا پارگی داشته باشید.
اگر فردی دچار درد و برای تسکین باید قولنج قسمتی از بدن را بشکند، بهتر است در ناحیه کمر و گردن به متخصص مراجعه کند. شکستن بند انگشتان نسبتا بی‌خطر است، اما اگر به تنهایی تصمیم به شکستن قولنج گردن یا کمر دارید فیلم شکستن قولنج گردن را ببینید.
عوارض شکستن قولنج که خطری بزرگ‌تر برای برخی افراد محسوب می‌شود
در حالی که بسیاری از افراد در معرض عوارض شکستن قولنج نیستند اما برخی در معرض خطر عوارض جدی قرار دارند. شکستن قولنج مفاصل نسبتا بی‌خطر است، اما انجام این کار در ستون فقرات و گردن در موارد نادر می‌تواند باعث بروز برخی مشکلات جدی شود. امکان دارد به دیسک ستون فقرات، نخاع یا به رگ‌های خونی اصلی بین استخوان‌های گردن و مغز آسیب برساند.
افرادی دارای سابقه سکته مغزی، آسیب به گردن یا مشکلات عروق نیز مصون از عوارض شکستن قولنج نیستند. افراد مبتلا به آرتریت و کسانی که داروهای رقیق‌کننده خون مصرف می‌کنند نیز باید از شکستن قولنج کمر و گردن خودداری کنند.
بیشتر مفاصل بدن را می‌توان دستکاری کرد، اما این عمل تکنیکی است که روی ستون فقرات بکار می‌رود. بنابراین اگر در رختخواب غلت بزنید و چند صدای تند بشنوید، به طور کلی چیزی نیست.
شرایطی که با دستکاری ستون فقرات فرد را به سمت رویارویی با عوارض شکستن قولنج می‌برد عبارتند از:
- شکستگی
- آرتریت شدید
- پوکی استخوان یا شکنندگی استخوان
- فتق دیسک
- بی ثباتی یا بیش حرکتی مفصل
- فشار خون بالا یا بیماری قلبی عروقی
- سرطان
برداشتی کلی از این نوشتار درباره عوارض شکستن قولنج
مفاصل، تاندون‌ها و رباط‌ها اغلب در طول حرکات طبیعی صدا ایجاد می‌کنند. اگر دردناک نیست و هیچ قفل قابل توجهی ایجاد نمی‌کند پس باید خوب باشد و جای نگرانی نیست.
وقتی مرتبا در حال شکـستن قولنج مفصلی در بدن خود هستید (بند انگشتان) بعید است که باعث آرتریت یا آسیب جدی مفصل شود. هنگامی که برای مدت طولانی شکستن قولنج مفصلی انجام پذیرد، احتمالا منجر به تحرک بیش از حد مفصل و باعث ضعف و درد بالقوه شود.
اگر مرتبا قولنج ستون فقرات را می‌شکنید (مخصوصا گردن) این کار را به حداقل برسانید تا از ابتلا به عوارض شکستن قولنج در امان بمانید. در صورتی که دائما مجبور به انجام این کار هستید بدیهی است که مشکل برطرف نمی‌گردد، چون فقط یک تسکین کوتاه مدت به حساب می‌آید.
افرادی که معمولا برای تسکین درد متوصل به شکـستن قولنج می‌شوند، گاهی مشکل کنترل عضلانی یا سفتی مفاصل دارند که نیاز به رسیدگی دارد. به عنوان یک قاعده کلی، توصیه نمی‌شود که به مدت طولانی به شکـستن قولنج مخصوصا اگر این کار با فشار انجام می‌گیرد.
سوالات متداول
1.آیا شکستن قولنج مفاصل خطرناک است؟
احتمالا این موضوع را شنیده‌اید که از عوارض شکستن قولنج ابتلا به آرتروز مفاصل است. اما آیا این داستان واقعیت دارد؟ باید گفت قولنج همه مفاصل بخودی خود می‌شکند، بنابراین شکـستن قولنج آنقدرها خطرناک و آسیب‌زننده نیست.
2. صدای شکستن قولنج ناشی از چیست؟
ناشی از ترکیدن حباب‌هایی در مایع سینوویال است که مسئول روان‌سازی مفاصل را به عهده دارد. وقتی استخوان‌ها از هم جدا می‌شود، فشار منفی شکل می‌گیرد که باعث ترکیدن حباب‌ها می‌شود. همچنین این امکان وجود دارد که مفاصل به دلیل حرکت رباط‌ها هنگام کشش یا خم شدگی مفاصل صدا دهند.
3. آیا آرتروز از عوارض شکستن قولنج خواهد بود؟
خیر. دونالد آنگر یک پزشک سرشناس آمریکایی برای بیش از 50 سال قولنج بند انگشت‌های یک دست را می‌شکست. هیچ نشانه‌ای از افزایش آرتروز در مقایسه با دست دیگر پیدا نکرد. پس باید گفت که آرتروز از عوارض شکستن قولنج محسوب نمی‌شود.
