اختلال مسخ شخصیت، گمان تماشای خویش در بازی توهم

آیا می‌دانید معنی اختلال مسخ شخصیت چیست؟ همه ما می‌دانیم که علم روانشناسی طیف گسترده‌ای از اختلالات   روحی – روانی را پوشش می‌دهد. این بیماری نوعی اختلال تجزیه‌ای در روانشناسی است که باعث احساس آشفتگی یا شکست در زندگی می‌شود. شاید تابه‌حال افرادی را دیده‌اید که نسبت به شما با دنیای اطراف خود حس بیگانه‌ای دارند و آن را غیرواقعی می‌دانند یا اینکه خود را خارج از جسمشان تصور می‌کنند.

برای آگاهی نسبت به اختلال مسخ شخصیت، علائم و شناخت روش‌های درمان آن، با این مقاله از ژین طب همراه ما باشید.

 درباره اختلال مسخ شخصیت

افراد زیادی در طول زندگی خود به‌خصوص دوره جوانی، اختلال مسخ شخصیت یا مسخ واقعیت را تجربه می‌کنند که این اختلالات تجزیه‌ای در روانشناسی به‌صورت دوره‌ای یا دائم خواهد بود. مسخ شخصیت یا “گسست از خویش” یعنی فرد خودش را خارج از بدنش تصور می‌کند. مسخ واقعیت یا “گسست از واقعیت” هم زمانی اتفاق می‌افتد که فرد دنیای اطراف خود را مبهم و غیرواقعی می‌داند. البته هردو این موارد، یک نوع اختلال به حساب می‌آیند.

معمولا افراد مبتلا به این اختلال اهمیتی به وضعیت سلامت روان خود نمی‌دهند و این موضوع را نادیده می‌گیرند، اما اگر اختلال مسخ شخصیت به‌طور مرتب اتفاق بیفتد و درمان نشود به افسردگی و اضطراب می‌انجامد.

تحقیقات نشان می‌دهد میانگین سن شروع این بیماری 16 سال است. این اختلال ممکن است در اوایل یا میانه کودکی نیز آغاز شود. فقط 5 درصد موارد بعد از 25 سالگی گزلرش شده و به ندرت بعد از 40 سالگی به سراغ افراد می‌آید.

تعریف اختلال مسخ شخصیت براساس علم روانشناسی

علم روانشناسی اختلال مسخ شخصیت و مسخ واقعیت را نوعی اختلال تجزیه‌ای می‌داند. حال اگر بخواهیم درباره ویژگی‌های مشترک اختلال‌های طیف تجزیه‌ای صحبت کنیم، باید بگوییم که این اختلال به چهار دسته گریز تجزیه‌ای، هویت تجزیه‌ای، فراموشی تجزیه‌ای و اختلال مسخ شخصیت یا واقعیت تقسیم می‌شود که ویژگی مشترک تمامی این اختلالات، احساس جدایی از هویت خود و واقعیت توسط فرد بیمار است که به اپیزودهایی از فراموشی منجر می‌شود.

همچنین اختلالات افسردگی، اضطراب، شخصیت مرزی، شخصیت وسواسی و شخصیت دوری‌گزین از مواردی هستند که در دسته همپوشانی اختلال مسخ شخصیت با سایر اختلال‌ها قرار می‌گیرند. شاید این سؤال برای شما پیش بیاید که دو شخصیتی بودن چیست؟ آیا با اختلال گسستن از خویش رابطه‌ای دارد؟ دو شخصیتی بودن یعنی اینکه فرد حداقل دارای دو شخصیت متفاوت است که شرایط محیط و اتفاقات زندگی باعث تغییر آن‌ها می‌شود. در علم روانشناسی فرد مبتلا به این اختلال احتمالا افسردگی، اختلال وحشت، محرومیت از خواب، اضطراب، تجربه‌های مسخ شخصیت و… را تجربه می‌کند.

علت اختلال مسخ شخصیت

تاکنون دلیل واضحی برای بروز اختلال گسستن از خویش یا مسخ شخصیت مشخص نشده است و بسیاری از محققین معتقدند عوامل بسیاری در شکل‌گیری این اختلال نقش دارند که در ادامه بیشتر توضیح می‌دهیم.

• قرارگیری در یک موقعیت پرتنش با ضربه شدید روحی مانند از دست دادن یکی از عزیزان، جنگ، بلایای طبیعی و…
• مورد خشونت و سوء استفاده قرار گرفتن در دوران کودکی
• داشتن استرس زیاد درباره مسائل زندگی مانند تحصیل، شغل و…
• ناتوانی در مقابله با چالش‌های زندگی و فرار از آن‌ها
• استفاده از مواد توهم‌زا مانند ماری‌جوانا و…
• داشتن والدینی با سابقه بیماری روانی شدید
• وجود برخی اختلالات مانند حمله‌های اضطرابی، افسردگی (حملات پانیک) و…
• اختلال در خواب و نداشتن فعالیت (بی‌تحرکی)
• بروز برخی بیماری‌ها مانند صرع، تشنج عصبی، میگرن و…

به‌طورکلی شرایط بیولوژیکی و محیطی تأثیر زیادی در شکل‌گیری اختلال مسخ شخصیت و مسخ واقعیت دارند. حالا که با دلایل بروز این اختلال‌ها آشنا شدید، در ادامه درباره علائم و راه‌های درمان صحبت خواهیم کرد. با ما همراه باشید.

چه کسانی ریسک بیشتری برای ابتلا دارند؟

طبق آمار به دست آمده اکثر جوانان 20 سال به بالا که در کودکی آسیب‌های و ضربه‌های روحی بسیاری دیده‌اند یا مواد مخدر زیادی مصرف می‌کنند، دچار این اختلال می‌شوند. البته این اختلالات ممکن است در افراد بالای 45 سال هم رخ ‌دهد.

علایم مسخ شخصیت چیست؟

افراد مبتلا به اختلال مسخ شخصیت و مسخ واقعیت خود را از جسمشان و جهان اطراف جدا می‌دانند. به‌طورکلی اختلال مسخ شخصیت باعث می‌شود که:

• فرد احساس کند همانند یک ماشین خودکار است و روی حرکات و رفتارهایش هیچ‌گونه اختیاری ندارد.
• فرد مبتلا به اختلال تصور می‌کند از جسم خود خارج شده به‌طوری که می‌تواند از بالا بدن خود را ببیند.
• در مسخ شخصیت فرد دچار بی‌حسی می‌شود؛ یعنی حس‌هایی چون چشایی، لامسه، بویایی و… را نمی‌تواند تشخیص دهد، حتی از لحاظ عاطفی و جنسی هم بی‌انگیزه خواهد بود.
• فرد مبتلا به اختلال مسخ شخصیت احساس می‌کند وجود خارجی ندارد.
• در مسخ شخصیت افراد قادر نیستند گذشته و خاطرات خود را به یاد آورند و دچار اضطراب و آشفتگی می‌شوند.

از نشانه‌های مسخ واقعیت عبارتند از:

• احساس فرد به گونه‌ای است که انگار توسط هاله یا شیشه‌ای از محیط و اطرافیان خود جدا شده و در یک دنیای رویایی زندگی می‌کند
• این افراد اجسام را غیرواقعی می‌بینند؛ یعنی امکان دارد اشیاء را تار، شفاف، کوچک یا بزرگتر از حد معمول مشاهده کنند
• در مسخ واقعیت صداها برای افراد مبتلا به این اختلال ملایم، بلند، کند یا تندتر از حدمعمول شنیده می‌شوند
• برای این افراد اتفاقات و رویدادهای روزانه به شکلی است که انگار در گذشته اتفاق افتاده
• به‌طورکلی این افراد با محیط و اطرافیان خود احساس غریبی می‌کنند

معمولا افراد مبتلا به اختلال مسخ شخصیت از اینکه علائم خود را با کسی در میان بگذارند، می‌ترسند و بخاطر اضطرابی که دارند، احساس می‌کنند دیوانه خواهند شد. اگر شما هم دچار این اختلال هستید، حتما احساسات خود را با یکی از نزدیکانتان یا مشاور در میان بگذارید.

تأثیر اختلال مسخ شخصیت بر کارکردهای مغزی و روانی

به دلیل اینکه فرد مبتلا به مسخ شخصیت یا مسخ واقعیت خود را نسبت به دنیای واقعی اطراف بیگانه می‌داند و یا اینکه احساس می‌کند در خارج از بدنش قرار می‌گیرد، به مرور زمان دچار آشفتگی، پریشانی، استرس، اضطراب، احساس ناامیدی، مشکل در تمرکز و در آخر افسردگی می‌شود.

مثال از دگرگونی شخصیت، تصور کنید در حال تماشای فیلم مورد علاقه‌تان هستید، می‌خواهید برای لحظاتی در آن موقعیت قرار بگیرید؟ آیا با دیدن یک صحنه حساس یا هیجان‌انگیز خودتان را به جای کاراکتر اصلی فیلم قرار نمی‌دهید؟ اگر بخواهیم مثالی از اختلال مسخ شخصیت بزنیم، باید بگوییم که این افراد در طول روز با این تصور که در یک فیلم، دنیای کارتونی یا رؤیا هستند، زندگی می‌کنند.

تشخیص اختلال مسخ شخصیت

برای تشخیص این اختلال در ابتدا پزشک علائم و سوابق بیماری شما را مورد بررسی قرار می‌دهد. پس از معاینه امکان دارد برای تشخیص دقیق‌تر و اینکه علائم شما با بیماری دیگری مانند تشنج ارتباط نداشته باشد، یک آزمایش خون برایتان تجویز می‌نماید. پس از مشاهده نتایج در صورتی که مشکل شما تنها اختلال مسخ شخصیت است، باید به یک روانشناس یا روانپزشک برای درمان مراجعه کنید. روانشناس در ابتدا برای فهمیدن ارتباط مسخ شخصیت با اختلال شخصیت مرزی، افسردگی، اعتیاد و… از شما یک تست اختلال مسخ شخصیت می‌گیرد تا مشکل شما را به‌طور دقیق تشخیص دهد.

این تست براساس معیارهای اختلال مسخ شخصیت در DSM-5 انجام می‌شود. این معیارها شامل موارد زیر است:

1. احساس مسخ شخصیت به‌طور مرتب برای فرد بیمار تکرار می‌گردد
2. فرد به این باور می‌رسد که تصورات در مورد این بیماری غیرواقعی است
3. احساس پریشانی و آشفتگی، همچنین بی‌نظمی در فعالیت‌های اجتماعی

پس از اینکه اختلال مسخ شخصیت در فرد مراجعه کننده تشخیص داده شد، روانشناس با توجه به شدت علائم و شناخت محرک‌ها، مراحل درمان را آغاز خواهد کرد.

درمان اختلال مسخ شخصیت

خوشبختانه این اختلال قابل درمان است و مشکل خطرناکی نیست؛ بنابراین توصیه می‌شود با مشاهده علائم و نشانه‌های اختلال مسخ واقعیت و مسخ شخصیت به پزشک مراجعه نمایید.

درمان مسخ شخصیت در خانه

شما به‌عنوان فرد بیمار با داشتن یک چک لیست مناسب می‌توانید بیماری خود را کنترل و درمان کنید. الگوهای تصمیم‌گیری در مبتلایان به اختلال مسخ شخصیت استرس عبارتند از:

1. در صورتی که علائم مسخ شخصیت را احساس کردید، تمام حواس خود را درگیر موضوعی دیگر کنید
2. چند تکه یخ در دستتان قرار دهید تا حواستان از موضوعات غیرواقعی دور شود
3. آهنگ مورد علاقه‌تان را پخش کنید و همراه با او بخوانید
4. به‌طور دائم به اشیاء موجود در اطرافتان نگاه کنید و به یک شیء خاص خیره نشوید
5. تکنیک‌های مقابله با استرس را یاد بگیرید

علاوه‌بر خود فرد بیمارخانواده هم در پیشرفت روند بهبود نقش مؤثری خواهد داشت. اگر درباره مراقبت از مبتلایان به اختلال مسخ شخصیت اطلاعات کافی ندارید، بهتر است از یک مشاور یا روانشناس کمک بگیرید.

نحوه رفتار خانواده با بیمار مبتلا به اختلال مسخ شخصیت:

1. به صحبت‌های فرد بیمار گوش دهید و نشان دهید که او را درک می‌کنید
2. به نظرات و سخنان فرد بیمار احترام بگذارید و در صورتی که تمایلی به صحبت ندارند، از هرگونه اصرار و پافشاری بپرهیزید
3. از آن‌ها بخواهید به یک روانشناس مراجعه کنند.

درمان پزشکی

روانشناس یا پزشک با توجه به شدت علائم هر فرد، روش‌های درمانی مختلفی را پیشنهاد می‌دهد. این روش‌ها عبارتند از:

جلسات روان درمانی و درمان شناختی

در جلسات روان درمانی و درمان شناختی شما یاد می‌گیرید با افکار و احساسات منفی خود مقابله کنید، تکنیک‌های مقابله با شرایط استرس‌زا را می‌آموزید، به برقراری ارتباط با اطرافیان و محیط پیرامون خود تشویق می‌شوید و در آخر می‌فهمید که چگونه ذهنتان را از علائم مسخ شخصیت دور نمایید.

روش EMDR

این روش برای درمان اختلالات اضطرابی پس از تروما صورت می‌گیرد، اما برای درمان مسخ شخصیت یا مسخ واقعیت هم کاربرد دارد. به‌گونه‌ای که حساسیت‌زدایی از طریق حرکات چشم و پردازش مجدد اتفاق می‌افتد.

دارودرمانی

هیچ داروی خاصی برای درمان اختلال مسخ شخصیت وجود ندارد و تنها در صورت شدید بودن علائم بیمار، پزشک داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب را تجویز می‌کند.

عوارض رها کردن درمان با روانپزشک

اگر اختلال مسخ شخصیت درمان نشود و عود کند مشکلاتی مانند افسردگی، اضطراب، مشکلات حافظه (مانند عدم تمرکز)، اختلال در فعالیت‌های روزمره و مشکلات خانوادگی را به وجود آورد.

معرفی رمان مسخ کافکا

رمان مسخ اثر کافکا درباره مردی به نام گرگور است که خود را به‌عنوان یک انسان و حشره می‌پذیرد. گرگور پس از مرگ پدرش، مرد خانواده می‌شود. زمانی که می‌فهمد یک حشره است برای یافتن علت هیچ اقدامی نمی‌کند و افکار و احساساتش را با بدن حشره جدیدش تطبیق می‌دهد. حتی در تنهایی همانند سوسک در زیر میز تاریک می‌خوابد، در صورتی که احساسات انسانی‌اش را هم دارد. در پایان داستان او نمی‌تواند به‌طور کامل با بدن جدید خود سازگار شود یا نقش جدیدی در خانواده اش پیدا کند؛ خانواده‌ای که از حضور او در خانه احساس خشم و شرم دارند. زمانی که او می‌فهمد نمی‌تواند کاری برای خانوادش انجام دهد، تصمیم می‌گیرد که به‌طور کامل ناپدید گردد و می‌میرد.

یادداشت پایانی

در این مقاله با معنی اختلال مسخ شخصیت و مسخ واقعیت آشنا شدید. در این اختلال فرد بیمار خود را با جسم و دنیای اطرافش بیگانه می‌داند که این احساسات از رفتارهای نگران کننده در اختلال مسخ شخصیت به حساب می‌آیند که همانند جت لگ با احساس خستگی و پریشانی همراه است. با توجه به علائمی که در این مقاله توضیح دادیم، لازم است در صورت مشاهده هرگونه نشانه به یک روانشناس مراجعه نمایید.

سوالات متداول