پارگی تاندون زانو | از علائم تا درمان کامل خانگی + جراحی، فیزیوتراپی و مراقبت بعد از عمل
وقتی زانو ناگهان از فرمان بدن خارج می‌شود…
تصور کنید در حال راه رفتن عادی هستید یا می‌خواهید از پله‌ای بالا بروید، اما ناگهان زانوی شما خم می‌شود و دیگر نمی‌توانید آن را صاف کنید. نه زمین خوردید، نه پیچ خوردید، اما حس می‌کنید دیگر کنترلی روی پا ندارید.
این می‌تواند نشانه‌ای از پارگی تاندون کشکک زانو باشد—یکی از مهم‌ترین تاندون‌های بدن که اگر آسیب ببیند، حرکت‌تان را مختل و حتی زندگی روزمره‌تان را متوقف می‌کند.
بیشتر افراد تا زمانی که این بافت فیبری قوی پاره نشود، حتی نمی‌دانند چنین چیزی وجود دارد. اما نقش آن در ایستادن، راه رفتن، بالا رفتن از پله، یا حتی نشستن ساده، حیاتی است.
در این مقاله، به زبانی ساده اما دقیق بررسی می‌کنیم پارگی تاندون زانو چیست، چرا اتفاق می‌افتد، و چطور باید آن را درمان کرد.
آناتومی تاندون کشکک زانو
زانو فقط یک لولا نیست؛ یک تیم هماهنگ از استخوان‌ها، عضلات و تاندون‌هاست که کمک می‌کند راحت بایستیم، راه برویم، بدویم و حتی بپریم. یکی از اعضای کلیدی این تیم، چیزی است به نام تاندون کشکک.
🦵 تاندون کشکک دقیقاً چیست؟
تاندون کشکک مثل یک طناب محکم است که:
- از بالا به عضلات جلوی ران (که به آن‌ها عضله چهارسر ران می‌گویند) وصل شده،
- از وسط از روی کاسه زانو (کشکک) رد می‌شود،
- و از پایین به استخوان ساق پا (درشت‌نی) چسبیده.
این تاندون کمک می‌کند وقتی عضلات ران شما منقبض می‌شوند، زانو صاف شود. یعنی اگر بخواهید پا را جلوی خود دراز کنید یا از زمین بلند شوید، این تاندون وظیفه‌ی انتقال نیرو را بر عهده دارد.
یک مثال ساده برای درک بهتر:
فرض کنید عضلات ران شما مثل یک موتور قوی باشند، و استخوان‌های پا مثل چرخ‌های ماشین. حالا برای اینکه این قدرت به چرخ‌ها برسد، به کابل نیاز دارید—تاندون کشکک همان کابل انتقال نیروست.
اگر این کابل پاره شود، موتور سالم است، چرخ‌ها هم هستند، ولی ماشین حرکت نمی‌کند!
درباره کشکک (کاسه زانو) چه باید بدانیم؟
کشکک یک استخوان گرد و کوچک است که مثل یک دکمه، در وسط تاندون چهارسر قرار گرفته. به این نوع استخوان، استخوان سزاموئید گفته می‌شود.
این استخوان کمک می‌کند تا تاندون بهتر حرکت کند، اصطکاک کمتر شود و نیروی عضله مؤثرتر منتقل شود.
انواع پارگی تاندون زانو
پارگی تاندون امکان دارد جزئی یا کامل باشد. پارگی تاندون زانو جزئی به طور کامل فعالیت و عملکرد تاندون را مختل نمی‌کند. تاندون شبیه به طنابی است که بر اثر استفاده بیش از حد آنقدر کـشیده شـده که برخی از الیاف آن از بین رفـته است. اما طناب همچنان یک تکه و قابل استفاده است.
پارگی تاندون زانو کامل مربوط به زمانی است که تاندون کشکک به طور کامل پاره شـده باشد و تاندون از کاسه زانو جدا گردد. رخ‌دادن پارگی تاندون زانو اغلب در محلی است که به کاسه زانو می‌چسبد و تکه‌ای از استخوان نیز همراه با تاندون دچار آسیب خواهد شد. هنگامی‌که پارگی تاندون زانو ناشی از یک بیماری پزشکی مانند تاندونیت باشد، معمولا پارگی در وسط تاندون به وجود می‌آید.
علت‌های پارگی تاندون زانو | چرا تاندون زانو پاره می‌شود؟
تاندون زانو مثل یک طناب محکم است که عضله را به استخوان وصل می‌کند. اما حتی محکم‌ترین طناب هم اگر بیش از حد کشیده شود، یا ضعیف شده باشد، بالاخره می‌شکند. پارگی تاندون زانو هم درست همین‌طور اتفاق می‌افتد: یا نیروی خیلی زیاد باعث آن می‌شود، یا تاندون از قبل به دلایلی ضعیف شده است.
در ادامه با مهم‌ترین علت‌های پارگی تاندون کشکک زانو آشنا می‌شویم:
۱. ضربه مستقیم یا سقوط شدید
اگر کسی روی زانویش بیفتد یا جسم سختی به جلوی زانویش برخورد کند، این ضربه می‌تواند باعث پارگی ناگهانی تاندون کشکک شود.
🔹 این اتفاق بیشتر در حوادثی مثل افتادن از پله، تصادف، یا زمین‌خوردن هنگام دویدن یا ورزش می‌افتد.
مثل چی؟
فرض کنید با زانوی خم روی زمین بیفتید—در این حالت، فشار ناگهانی و شدید ممکن است تاندون را پاره کند.
۲. پریدن یا فرود آمدن نادرست
هنگامی که پا را برای پریدن یا فرود آوردن، با فشار زیادی خم می‌کنیم، تاندون کشکک تحت کشش زیادی قرار می‌گیرد. اگر این فشار بیش از توان تحمل تاندون باشد، ممکن است پاره شود.
🔹 این نوع آسیب در ورزش‌هایی مثل بسکتبال، والیبال یا فوتبال رایج است.
مثل چی؟
مثل وقتی از یک مانع می‌پرید و با زانوی خم روی زمین فرود می‌آیید.
۳. تاندونیت کشکک (زانوی جامپر)
اگر تاندون برای مدت طولانی تحت فشار باشد، ممکن است دچار التهاب شود—پزشکان به این وضعیت می‌گویند تاندونیت.
در این حالت، تاندون به مرور ضعیف و حساس می‌شود، و حتی یک فشار معمولی هم می‌تواند باعث پارگی آن شود.
🔹 این مشکل در کسانی که زیاد می‌دوند یا می‌پرند (مثل ورزشکاران)، بیشتر دیده می‌شود.
⚠️ به این حالت معمولاً “زانوی جامپر” هم گفته می‌شود.
۴. تزریق‌های مکرر کورتون (کورتیکواستروئید)
درمان التهاب تاندون با تزریق کورتون (مثلاً برای تاندونیت) گاهی لازم است، اما اگر بیش از حد یا در محل نامناسب انجام شود، تاندون را نازک و شکننده می‌کند.
🔴 به همین دلیل، پزشکان تلاش می‌کنند از تزریق مستقیم به تاندون کشکک خودداری کنند—چون ممکن است خودِ تزریق، زمینه پارگی را فراهم کند.
۵. بیماری‌های مزمن که تاندون را ضعیف می‌کنند
برخی بیماری‌ها می‌توانند خون‌رسانی به تاندون‌ها را کاهش دهند یا ساختار فیبری آن‌ها را تخریب کنند. این باعث می‌شود تاندون، قدرت و انعطاف لازم را نداشته باشد و راحت‌تر پاره شود.
مهم‌ترین این بیماری‌ها عبارت‌اند از:
- دیابت شیرین
- نارسایی مزمن کلیه
- کلسترول بالا
- بیماری‌های خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید یا لوپوس
- بیماری‌های متابولیک
- عفونت‌های مزمن
این‌ها مثل موریانه‌هایی هستند که آهسته‌آهسته به ساختمان تاندون آسیب می‌زنند.
۶. جراحی‌های قبلی اطراف زانو
اگر قبلاً روی زانوی شما عمل جراحی انجام شده باشد—مثلاً تعویض مفصل زانو یا بازسازی رباط صلیبی—ممکن است تاندون در طی آن عمل تحت فشار قرار گرفته باشد یا بافت‌های اطراف آن دچار چسبندگی یا ضعف شده باشند.
🔹 در چنین شرایطی، خطر پارگی تاندون حتی در اثر یک حرکت ساده هم بیشتر می‌شود.
۷. مصرف داروهای استروئیدی یا آنابولیک (بدون نظارت پزشکی)
برخی افراد از داروهای استروئیدی برای افزایش حجم عضله یا کاهش التهاب استفاده می‌کنند، اما مصرف بی‌رویه یا بدون تجویز پزشک، باعث ضعف عضلات و تاندون‌ها می‌شود.
تاندون کشکک هم از این قاعده مستثنی نیست.
این نوع آسیب به‌خصوص در ورزشکارانی که از داروهای نیروزا یا تزریق عضلانی استفاده می‌کنند، دیده می‌شود.
| علت | توضیح ساده |
|---|---|
| ضربه یا سقوط | فشار ناگهانی مثل افتادن روی زانو |
| پریدن یا فرود بد | کشیدگی شدید موقع ورزش |
| تاندونیت | التهاب طولانی‌مدت تاندون کشکک |
| تزریق کورتون | نازک‌شدن تاندون بر اثر دارو |
| بیماری‌های مزمن | ضعیف‌شدن بافت تاندون از درون |
| جراحی قبلی زانو | آسیب‌پذیری بیشتر بافت اطراف |
| داروهای استروئیدی | کاهش قدرت تاندون در اثر دارو |
علائم پارگی تاندون زانو | از درد تا ناتوانی در حرکت
وقتی تاندون کشکک پاره می‌شود، مثل اینه که کابل اصلی زانو قطع شده باشه. این پارگی ناگهانی، معمولاً با صدایی شبیه “تق!” یا احساس ترکیدن همراهه، و خیلی زود علامت‌های دیگری ظاهر می‌شن که نمی‌تونیم نادیده‌شون بگیریم.
در ادامه، مهم‌ترین نشانه‌های این آسیب رو با توضیح ساده مرور می‌کنیم همچنین برای مشاهده انواع تست پارگی مینیسک زانو کافیست وارد لینک شوید :
1. فرورفتگی در پایین کاسه زانو
وقتی تاندون پاره می‌شه، بخشی از اون از محل خودش جدا می‌شه. به همین خاطر، درست زیر کاسه‌ی زانو یک تو رفتگی یا گودی کوچیک دیده یا حس می‌شه—انگار یه تکه از زانو کم شده.
🔸 تصور کن یک کش محکم که به پوست چسبیده، پاره بشه و جاش کمی خالی بمونه؛ زانو هم دقیقاً همین‌طور می‌شه.
2. کبودی و تغییر رنگ پوست
بعد از پارگی، خونریزی‌های ریز زیر پوستی اتفاق می‌افته و پوست اطراف زانو کبود یا بنفش می‌شه.
گاهی هم کمی قرمزی یا ورم دیده می‌شه.
🔸 مثل وقتی که جایی از بدن رو ضربه می‌زنی و بعدش یه لکه آبی یا بنفش زیر پوستت می‌افته.
3. گرفتگی یا سفتی عضله
عضلات اطراف زانو ممکنه به خاطر درد یا آسیب، دچار گرفتگی یا سفتی بشن.
در نتیجه، خم و راست کردن زانو خیلی سخت یا حتی غیرممکن می‌شه.
🔸 انگار که زانوت قفل کرده یا دیگه خوب باز و بسته نمی‌شه.
4. حرکت کشکک به سمت بالا
چون تاندون پاره شده و دیگه کشکک (کاسه زانو) رو به استخوان ساق پا وصل نمی‌کنه، کاسه زانو از جای خودش بالا می‌ره—به سمت ران حرکت می‌کنه و دیگه سر جای طبیعی خودش نیست.
🔸 مثل یک آسانسور که طنابش بریده باشه و بالا بره، کشکک هم دیگه پایین نگه داشته نمی‌شه.
5. مشکل در راه رفتن یا ایستادن
از اونجایی که دیگه زانو نمی‌تونه به درستی صاف بشه یا وزن بدن رو نگه داره، راه رفتن سخت می‌شه.
ممکنه زانو ناگهان خم بشه یا عقب بره و احساس «خالی کردن» بده.
🔸 انگار زانوت دیگه بهت اعتماد نداره و یهو می‌خواد زیر پات خالی بشه.
6. ناتوانی در صاف‌کردن زانو
مهم‌ترین نشانه‌ی پارگی تاندون کشکک، اینه که نمی‌تونی زانوت رو صاف کنی. حتی اگر بخوای پا رو دراز کنی یا بنشینی، زانو از وسط خم می‌مونه و زور زدن هم فایده نداره.
🔸 انگار کشی که باید زانو رو بکشه و صاف کنه دیگه وجود نداره—و زانو همین‌طور شل و خمیده می‌مونه.
| علامت | چه اتفاقی می‌افتد؟ | چطوری حس می‌شود؟ |
|---|---|---|
| فرورفتگی زیر زانو | جای پارگی خالی می‌شود | لمس کردن یا دیدن تو رفتگی |
| کبودی | خونریزی زیر پوستی | رنگ پوست تغییر می‌کند |
| گرفتگی | عضله سفت می‌شود | درد و خشکی حرکت |
| کشکک بالا می‌رود | دیگر به استخوان ساق وصل نیست | کشکک “بالا زده” دیده می‌شود |
| راه رفتن سخت می‌شود | زانو خالی می‌کند | حس ناپایداری یا لنگیدن |
| ناتوانی در صاف کردن پا | کابل اصلی قطع شده | پا خمیده می‌ماند |
چگونه پارگی تاندون زانو را تشخیص دهیم؟
پس از بحث در مورد علائم و سابقه پزشکی فرد آسیب‌دیده، پزشک معاینه کامل زانو را انجام خواهد داد. برای تعیین علت دقیق علائم، پزشک آزمایشاتی روی فرد انجام می‌دهد تا ببیند چقدر می‌تواند زانوی خود را کـشیده یا صاف کند. در حالی که این بخش از معاینه همراه با درد خواهد بود ولی شناسایی پارگی تاندون زانو حائز اهمیت است.
برای تایید تشخیص، پزشک ممکن است برخی آزمایش‌های تصویربرداری مانند اسکن اشعه ایکس یا تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) را تجویز کند.
- اشعه‌ایکس: وقتی پارگی تاندون زانو رخ می‌دهد کاسه زانو از جای خود خارج خواهد شد. این اغلب در عکسبرداری با اشعه ایکس از نمای جانبی زانو بسیار واضح به نظر می‌رسد. پارگی کامل تاندون کشکک تنها با اشعه ایکس قابل شناسایی است.
- ام آر آی MRI: تصاویر بهتری از بافت‌های نرم تاندون کشکک نسبت به اشعه ایکس ایجاد می‌کند. MRI می‌تواند میزان پارگی تاندون و محل پارگی را نشان دهد. گاهی اوقات، برای رد آسیب‌های مختلف که علائم مشابهی دارند، MRI لازم است.
درمان پارگی تاندون زانو
پزشک هنگام برنامه‌ریزی برای درمان چندین چیز را در نظر می‌گیرد، از جمله این موارد باید به نکات زیر اشاره کرد:
- نوع و اندازه پارگی تاندون زانو
- سطح فعالیت فرد
- سن شخص آسیب‌دیده
درمان غیر جراحی پارگی تاندون زانو
پارگی‌های بسیار کوچک و جزئی به خوبی به درمان غیر جراحی پاسخ می‌دهند. اما پارگی کامل تاندون زانو تقریبا همیشه با جراحی درمان خواهد شد.
- بی حرکتی: در قدم اول پزشک توصیه می‌کند که فرد مبتلا به پارگی تاندون زانو از یک بی‌حرکت کننده یا بریس استفاده کند. این کار باعث صاف ماندن زانو و بهبود آن کمک می‌کند. به احتمال زیاد در این وضعیت نیاز به عصا ضروری خواهد بود تا تمام وزن روی پای صدمه‌دیده قرار نگیرد. همچنین باید زانو را به مدت 3 تا 6 هفته در ایموبلایزر یا بریس زانو قرار داد.
- فیزیوتراپی: هنگامی‌که درد و تورم اولیه برطرف شد، می‌توان فیزیوتراپی را شروع کرد. تمرینات خاص می‌تواند قدرت و دامنه حرکتی زانو را بازیابی کند.
فیزیوتراپیست تمریناتی را برای تقویت عضلات چهارسر ران توصیه می‌کند، مانند بالابردن پاها به صورت مستقیم. با گذشت زمان، پزشک قفل بریس را باز می‌کند، تا بتوان زانو را آزادانه‌تر با دامنه حرکتی بیشتری حرکت داد. با افزایش روند بهبودی، تمرینات تقویتی بیشتری برای درمان پارگی تاندون زانو تجویز خواهد شد.
- زانوبند زاپیامکس: این زانوبند برقی مجهز به سه تکنولوژی پیشرفته درمان است. اولتراسوند، اینفرارد و کلاک پالس که با نام اختصاری UIC شناخته می‌شوند انواع دردهای زانو را تسکین و التهاب زانو را از بین خواهند برد. زاپیامکس از تولیدات شرکت زایس ترونیک آلمان است و خدماتی مشابه فیزیوتراپی را در اختیار بیمار قرار می‌دهد. با توجه اینکه بعد از جراحی یا پارگی تاندون زانو مراجعه به فیزیوتراپی بسیار سخت و هزینه‌بر است، زاپیامکس بهترین گزینه جایگزین به حساب می‌آید.
درمان پارگی تاندون زانو با جراحی
اکثر افرادی که دچار پارگی کامل تاندون کشکک هستند، برای بازیابی عملکرد زانو نیاز به جراحی دارند. ترمیم جراحی شامل اتصال مجدد تاندون پاره‌شـده به کاسه زانو است. افرادی که نیاز به جراحی دارند، اگر ترمیم بلافاصله پس از آسیب انجام شود، نتیجه بهتری بدست خواهد داد. ترمیم زودهنگام مانع از سفت‌شدن تاندون به حالت کوتاه شـده می‌شود.
برای اتصال مجدد تاندون پاره‌شـده، پزشک بخیه‌هایی در تاندون کار می‌گذارد، سپس بخیه‌ها را از طریق سوراخ‌های ایجادشـده از پایین به بالای کاسه زانو می‌کشد. جراح با دقت بخیه‌ها را در بالای کاسه زانو می‌بندد تا کشش صحیح تاندون را به دست آورد. این همچنین تضمین می‌کند که کاسه زانو آسیب‌دیده دقیقا در جای خود قرار گیرد.
درمان‌های جایگزین جراحی برای ترمیم پارگی تاندون زانو
تکنیک جایگزین گزینه دیگر در ترمیم تاندون کشکک، استفاده از لنگر بخیه است. جراحان تاندون را با استفاده از ایمپلنت‌های کوچک به نام لنگر بخیه به استخوان متصل می‌کنند. استفاده از این لنگرها به‌این معنی است که جراح نیازی به سوراخ کردن کاسه زانو ندارد.
برای محافظت بیشتر ترمیم، برخی جراحان از سیم، بخیه یا کابل برای کمک به نگه‌داشتن کاسه زانو در موقعیتی که تاندون بهبود می‌یابد، استفاده می‌کنند. اگر جراح این کار را انجام دهد، لازم است سیم‌ها یا کابل‌ها در طی یک عمل برنامه‌ریزی شـده بعدی برداشته شوند.
جراح قبل از جراحی برای ترمیم پارگی تاندون زانو در مورد نیاز بیمار به این محافظت اضافی صحبت خواهد کرد. گاهی اوقات جراحان برای محافظت بیشتر در طول عمل این تصمیم را می‌گیرند. وقتی می‌بینند که آسیب تاندون بیشتر از حد انتظار یا اینکه پارگی گسترده‌تر است.
اگر تاندون قبل از جراحی خیلی کوتاه شـده باشد، اتصال مجدد آن به کاسه زانو دشوار خواهد بود. جراح ممکن است نیاز به اضافه‌کردن پیوند بافتی برای افزایش طول تاندون داشته باشد. اگر بیش از یک ماه از آسیب گذشته باشد، اغلب تاندون‌ها کوتاه می‌شوند.
عوارض جراحی برای پارگی تاندون زانو
شایع‌ترین عوارض ترمیم تاندون زانو شامل ضعف و از دست‌دادن حرکت به نظر می‌رسد. گاهی پارگی مجدد رخ می‌دهد و تاندون ترمیم شـده می‌تواند از کاسه زانو جدا گردد. علاوه بر این، موقعیت کاسه زانو ممکن است بعد از عمل متفاوت باشد. مانند هر جراحی، سایر عوارض احتمالی شامل عفونت، شکستگی زخم، لخته‌شدن خون یا عوارض ناشی از بیهوشی است.
روند بهبودی زانو بعد از جراحی در طول چند هفته اول بعد از جراحی
به احتمال زیاد پزشک به بیمار اجازه می‌دهد که وزن خود را با استفاده از بریس و عصا (یا واکر) روی پای خود بیاورد. برای شروع، جراح امکان دارد تحمل وزن لمس انگشت پا را توصیه کند. این زمانی است که انگشت پا را به آرامی روی زمین لمس می‌کنید و فقط وزن پا را پایین می‌آورید.
در دو تا چهار هفتگی، پا معمولا می‌تواند حدود 50 درصد وزن بدن را تحمل کند. بعد از 4 تا 6 هفته بعد از جراحی پارگی تاندون زانو، پا باید بتواند تمام وزن بدن را تحمل کند.
با گذشت زمان، پزشک یا درمانگر قفل بریس را باز می‌کند تا دامنه حرکتی بیشتری داشته باشید. سپس تمرینات تقویتی به برنامه توانبخشی اضافه خواهد شد. مدت زمانی درمان و اینکه تیم درمانی چه تمرین‌هایی را تجویز می‌کند، بر اساس نوع پارگی، ترمیم جراحی، وضعیت پزشکی خواهد بود.
برداشتی کلی از پارگی تاندون زانو
اکثر افراد پس از بهبودی پارگی تاندون زانو می‌توانند به مشاغل و فعالیت‌های قبلی خود بازگردند. بسیاری از افراد سفتی در پای آسیب‌دیده را گزارش می‌کنند. اگر فرد مبتلا به پارگی تاندون زانو ورزشکار باشد، قبل از بازگشت به ورزش، جراح ارزیابی کاملی در مورد زانو جراحی شـده انجام می‌دهد.
پزشک قدرت پا را با استفاده از برخی تست‌های عملکردی زانو (مانند پریدن) مقایسه می‌کند. هدف این است که پای آسیب‌دیده حداقل 85 تا 90 درصد به اندازه پای آسیب ندیده قوی باشد. علاوه بر قدرت پا، جراح استقامت پا، تعادل و اینکه زانو تورم دارد را ارزیابی خواهد کرد.
