دلیل خستگی بعد از خواب و روش‌های درمان آن

آیا شما هم پس از بیدار شدن از خواب، احساس خستگی و بی‌حالی دارید؟ به نظر شما دلیل خستگی بعد از خواب چیست؟ به‌طورطبیعی 8 ساعت خواب شبانه برای تمامی انسان‌ها لازم است. علاوه بر این بسیاری از افراد عادت دارند در طول روز مانند ظهر کمی استراحت کنند. شاید برای شما این موضوع پیش بیاید که گاهی با احساس خستگی از خواب بیدار شوید که جای نگرانی نیست، اما اگر از آن دسته کسانی هستید که همیشه و به‌طور دائم پس از خواب احساس خستگی و خواب‌آلودگی به شما دست می‌دهد و تا پایان روز ادامه دارد، باید به دنبال دلیل و درمان آن باشید.

در این مقاله از ژین طب تعدادی از مهم‌ترین علل خستگی بعد از خواب و راه‌های پیشگیری از این مشکل را بررسی می‌کنیم. با ما همراه باشید.

خستگی بعد از خواب

دلیل خستگی بعد از خواب به عوامل متعددی مانند سبک زندگی ناسالم، بیماری زمینه‌ای، مسائل روانی و اجتماعی بستگی دارد که در ادامه به بررسی بیشتر آن‌ها خواهیم پرداخت. جالب است بدانید که همیشه ساعت طبیعی بدن انسان در یک ساعت پایانی خواب، با ترشح کورتیزول و برخی هورمون‌ها، شما را برای بیدار شدن از خواب آماده می‌کند درحالی که پرانرژی و شاداب هستید، اما برخی افراد پس از بیداری، احساس خستگی و کمبود ‌انرژی دارند که این احساس در انجام فعالیت‌های روزانه‌شان اختلال ایجاد خواهد کرد؛ بنابراین سؤال پیش می‌آید که چه مسائلی علت خستگی صبح بعد از خواب خواهند بود یا اینکه خستگی بدن نشانه چیست؟ برای رسیدن به پاسخ این پرسش‌ها، ادامه مقاله را مطالعه فرمایید.

علت خستگی پس از خواب

خستگی‌های مکرر پس از خواب، به مرور زمان به یک خستگی مزمن تبدیل و روی زندگی ما تأثیر منفی می‌گذارد. علت بی‌حالی و خستگی مداوم بدن به عوامل گوناگونی چون تغذیه ناسالم، بیماری‌های روحی و جسمی و… بستگی دارد.

نقش تغذیه در کسلی بعد از خواب

داشتن یک رژیم غذایی نامناسب و پیروی دائمی از آن باعث می‌شود به‌ مرور زمان بدن انرژی و توان خود را از دست بدهد؛ بنابراین بعد از بیدارشدن احساس خستگی و بی‌حالی خواهید داشت. برای مثال نخوردن صبحانه در عملکرد ساعت طبیعی بدن و ترشح کورتیزول اختلال ایجاد می‌کند.

مصرف کدام ماده غذایی دلیل بی حالی بعد از بیدار شدن است؟

گفتیم که رژیم غذایی نامناسب  دلیل خستگی بعد از خواب باشد؛ بنابراین از مصرف مواد غذایی حاوی کافئین مانند شکلات‌ها، نوشیدنی‌های الکلی، غذاهای چرب، مواد غذایی پرادویه، مصرف زیاد کربوهیدرات و قند باید بپرهیزید.

نقش سوءتغذیه در خواب‌آلودگی

زمانی که بدن شما مواد مغذی و ویتامین مورد نیاز را دریافت نکند، با مشکل کمبود انرژی، کاهش وزن، کم‌خونی و در نتیجه سوءتغذیه روبرو می‌گردد؛ بنابراین عدم جذب مواد معدنی و ویتامین‌های لازم بدن (سوء تغذیه) هم می‌تواند دلیل خستگی بعد از خواب باشد.

کنترل خستگی در دستان قند و کربوهیدرات

بسیاری از افراد این سؤال برایشان پیش می‌آید که عدم تعادل در مصرف کدام یک از گروه‌های مواد غذایی به احساس خستگی و خواب‌آلودگی منجر می‌شود؟

کربوهیدرات

کربوهیدرات‌ها در دودسته غنی از فیبر و ساده قرار می‌گیرند. مصرف زیاد کربوهیدرات‌های ساده که بیشتر در غذاهای شیرین استفاده می‌شوند (مانند شکرسفید) و عدم خوردن مواد غذایی حاوی کربوهیدرات پیچیده (مانند غلات)، سطح قند خون بدن را افزایش می‌دهند در نتیجه بیماری دیابت رخ می‌دهد که تمامی این عوامل در کاهش انرژی بدن و خستگی بعد از خواب نقش دارند.

قند

شاید جالب باشد بدانید که قند موجود در موادغذایی‌های آماده و حتی مصرف میوه‌هایی با قند طبیعی بالا موجب کاهش انرژی و احساس خستگی بعد از خواب می‌گردد.

دلیل خستگی بعد از خواب تنها به تغذیه نامناسب ختم نمی‌شود و به عوامل دیگری نیز بستگی دارد. مهم‌ترین دلایل خستگی و بی‌حالی پس از خواب عبارتند از:

وضعیت سلامتی و خستگی بدن

 وجود برخی بیماری‌ها در عملکرد اندام‌های مختلف بدن اختلال ایجاد می‌کنند. حال زمانی که جسم فرد درگیر یک بیماری باشد با مشکلاتی چون کمبود انرژی، بی‌حالی و… روبه‌رو است؛ بنابراین وضعیت سلامت نامناسب هم ممکن است دلیل خستگی بعد از خواب باشد. برخی از این مشکلات عبارتند از:

بیماری کبدی

برخی محققان نارسایی کبد، چربی کبد، سیروز و…  را نیز  دلیل خستگی بعد از خواب دانسته‌اند. کبد در تولید انرژی بدن نقش بسیار مهمی دارد؛ بنابراین زمانی که مشکلی در عملکرد این اندام به وجود آید، فرد بیمار هنگام صبح یا در طول روز احساس خستگی و کسالت می‌کند.

بیماری ریوی

بیماری‌های ریوی مانند تنگی نفس آلرژیک یا آسم و… موجب گرفتگی قفسه سینه و سرفه به‌خصوص در هنگام خواب شبانه می‌شوند، در نتیجه یکی از علل خستگی بعد از خواب به حساب می‌آیند.

رینیت آلرژیک یا تب یونجه

تب یونجه یا رینیت آلرژیک یک نوع حساسیت فصلی است که در فصل بهار، تابستان یا پاییز اوج می‌گیرد و بینی، چشم‌ها، سینوس‌ها و گلو دچار التهاب می‌شوند. این واکنش‌های التهابی در بدن با احساس خستگی، خواب‌آلودگی و بی‌حالی همراه خواهد بود.

فیبرومیالژیا

بیماری فیبرومیالژیا که به سندروم درد مزمن هم معروف است باعث ایجاد دردهای عضلانی – اسکلتی، خستگی و بی‌خوابی در افراد می‌شود؛ بنابراین طبیعی است که فرد بیمار به‌خاطر احساس دردی که دارد، نتواند شب‌ها به‌خوبی بخوابد. در نتیجه پس از بیدار شدن احساس خستگی و بی‌حالی به بیمار دست می‌دهد.

اختلالات خواب

آپنه نوعی از اختلالات خواب است که به خستگی مزمن منجر می‌شود. آپنه با انسداد جریان هوا به داخل ریه‌ها، میزان اکسیژن خون را کاهش می‌دهد. در نتیجه هنگام شب،  فرد با احساس نفس‌تنگی یا گلو درد از خواب برمی‌خیزد. آپنه، بی‌خواب، حرکات دوره‌ای اندام و سندروم پای بی‌قرار از اختلالات خواب هستند که باعث ایجاد خستگی مزمن می‌شوند.

بیماری مزمن کلیوی، عفونت باکتریایی یا ویروسی، مشکلات گوارشی، کم کاری تیروئید، دیابت و مشکل کم‌خونی هم در بروز احساس خستگی بدن بعد از خواب مؤثر هستند.

مشکلات روانی

عواملی چون استرس (به دلیل مسائل کاری، تحصیلی، مشکلات خانوادگی)، اضطراب، افسردگی و دیگر اختلالات روانی می‌توانند در بروز احساس خستگی و بحالی بعد از بیدار شدن از خواب تأثیر بگذارند.

اینرسی و بی‌حالی

هنگامی که فرد به‌طور ناگهانی از خواب بیدار می‌شود، اینرسی یا اختلال حسی – حرکتی رخ می‌دهد؛ یعنی شما پس از بیداری دچار حس خستگی و بی‌حسی هستید. همچنین برای مدت‌زمان کوتاهی توانایی تمرکز و انجام فعالیت را ندارید.

بی‌تحرکی و خمودگی

بسیاری از افراد نمی‌دانند که بی‌تحرکی چه نقش مهمی در بروز احساس خستگی  و خواب‌آلودگی دارد. درواقع یکی از دلایل پیدایش خستگی مزمن که بعد از بیدار شدن از خواب هم اتفاق می‌افتد، بی‌تجرکی و عدم انجام فعالیت‌های ورزشی است. همچنین ورزش نکردن باعث چاقی و افزایش وزن می‌شود. پس فشار روی عضلات و مفاصل علت خستگی پاها بعد از خواب به شمار می‌آید.

نشانه‌های خستگی بعد از خواب کدامند؟

حالا که با دلیل خستگی بعد از خواب آشنا شدید، لازم است نشانه‌های این مشکل را هم بدانید. این علائم معمولا خود را به‌صورت مشکلات جسمی، ذهنی و احساسی نشان می‌دهند.

• علائم جسمی

خستگی و کوفتگی بدن، درد و خستگی عضلات، احساس سردرد، تاری دید و عدم هماهنگی میان فعالیت چشم و دست از نشانه‌های جسمی خستگی بعد از خواب است. البته در موارد جدی‌تر (یک بیماری) این علائم شامل مواردی چون شکم درد، اسهال و استفراغ یا یبوست است.

• علائم ذهنی و احساسی

کاهش اشتها، احساس خواب‌آلودگی، حس بی‌انگیزگی، نوسانات خلقی، عدم تمرکز و قدرت تصمیم‌گیری و کند شدن فعالیت‌ها از علائم ذهنی و احساسی خستگی بعد از خواب است.

پیامدهای خستگی بعد از خواب در زندگی روزمره

همان‌طور که گفتیم خستگی بعد از خواب باعث ایجاد بی‌انگیزگی، عدم تمرکز، احساس خواب‌آلودگی و کاهش انرژی می‌شود؛ بنابراین در انجام فعالیت‌های روزانه مانند مسائل کاری، درس خواندن، خانه‌داری و… اختلال ایجاد می‌شود.

تشخیص خستگی بعد از خواب

چنانچه شما بعد از بیدار شدن از خواب احساس خستگی و کمبود انرژی مداوم دارید و نشانه‌های این مشکل را در وجود خود مشاهده می‌کنید باید به پزشک مراجعه کنید. معمولا پزشک برای تشخیص دلیل خستگی بعد از خواب و بیان راه‌حل مناسب برای درمان این مشکل این سؤالات را مطرح می‌کند: چه مدت احساس خستگی بعد از خواب دارید؟ میزان خواب مفید شما چقدر است؟ آیا درگیر بیماری خاصی هستید یا دارویی مصرف می‌کنید؟ آیا مضطرب و افسرده هستید؟ آیا هنگام خواب خروپف یا نفس‌تنگی دارید؟

درمان خستگی بعد از خواب

خستگی بعد از خواب اگر درمان نشود به خستگی مزمن تبدیل و اختلالاتی در زندگی روزمره ما به وجود می‌آورد. این مشکل با دو روش خانگی و پزشکی قابل‌کنترل و درمان است که در ادامه بیشتر توضیح خواهیم داد.

درمان خانگی

بسیاری از افراد سؤال می‌پرسند که برای رفع خستگی چه بخوریم؟ یا اینکه برای رفع خستگی چه کنیم؟ خوشبختانه خستگی بعد از خواب معمولا با داشتن یک رژیم غذایی سالم و تغییر سبک زندگی قابل درمان است.

داشتن یک رژیم غذایی سالم

مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین، آهن، پروتئین، فیبر و دیگر مواد مغذی روی سلامت روان و جسم تأثیر بسیاری می‌گذارند. برخی از مواد غذایی ضد خستگی که به افزایش انرژی و رفع بی‌حالی و کسلی بعد از خواب کمک می‌کنند عبارتند از: ماست، بلغورجو و جو دوسر، عسل، کشمش، انواع مغزها و دانه‌ها (مانند مغز گردو، مغز فندق، مغز پسته، مغز بادام، تخم کدوتنبل، دانه کتان آسیاب شده)، مصرف حبوبات به‌خصوص لوبیا، مصرف میوه و سبزیجات (مانند اسفناج، کدوحلوایی و…).

شما می‌توانید هریک از این مواد غذایی را در وعده‌های مختلف مصرف کنید، مثلا اسفناج بخارپز با تخم‌مرغ یک صبحانه عالی و سرشار از انرژی است.

تغییر سبک زندگی

داشتن یک روتین روزانه منظم مانند تنظیم ساعت خواب، انجام فعالیت‌های بدنی در طول روز، عدم مصرف نوشیدنی‌های الکلی و کافئین هنگام شب، تنظیم دمای مناسب برای اتاق خواب، خودداری از مصرف زیاد مایعات، مصرف بهترین مولتی ویتامین برای رفع خستگی، پوشیدن لباس خواب راحت و تنظیم نور اتاق خواب می‌تواند به رفع خستگی بعد از خواب کمک نماید.

درمان دارویی

چنانچه دلیل خستگی بعد از خواب به‌خاطر مشکلات جدی مانند بیماری‌ نباشد، پزشک معمولا برای رفع خستگی مزمن داروهای تقویتی تجویز می‌نماید. پاستیل مولتی ویتامین، قرص رد جنسینگ، قرص جوشان‌های هلث و سایر مکمل‌های تقویتی جزء بهترین قرص انرژی‌زا و رفع خستگی هستند.

یادداشت پایانی

احساس خستگی و کمبود انرژی بعد از خواب  تأثیر بدی روی سطح کیفیت زندگی افراد می‌گذارد. به همین‌خاطر در صورتی که این خستگی را به‌طور مرتب حس کردید بهتر است با تغییر سبک زندگی و تنظیم یک روتین مناسب برای درمان و کنترل آن اقدامات لازم را انجام دهید.

سوالات متداول