فیلگراستیم؛ آمپول زیرجلدی گلبول سفید را بیشتر بشناسید

فیلگراستیم، به عنوان یکی از شیوه‌های دارویی در دنیای پزشکی و سلامت امروز است. این دارو یک نسخه مصنوعی از یک ماده طبیعی خاص است که توسط بدن انسان ساخته می‌شود، به بدن کمک می‌کند تا مقدار بیشتری گلبول سفید بسازد. برای درمان بیماران مبتلا همچنین به نوتروپنی مادرزادی (کمبود G-CSF)، برخی بیماران ایدزی و کسانی که به تازگی مقدار زیادی شیمی درمانی یا پرتو درمانی دریافت کرده‌اند تجویز می‌کنند.

از آنجایی که این دارو تقریبا برای بیماران ناشناخته است، برای شناخت بیشتر مکانیسم اثر، کاربرد، عوارض و تداخل آن در این مقاله از ژین طب به معرفی فیلگراستیم خواهیم پرداخت.

فیلگراستیم Filgrastim چیست؟

آمپول فیلگراستیم باتوجه به نیاز بیماران و پزشکان در اشکال دارویی و استانداردهای مختلفی تولید می‌‌شود. Filgrastim نوعی پروتئین ساخته دست بشر است که در بیماران سرطانی، به طور موفقیت آمیزی رشد گلبول‌های سفید خون را تحریک می‌کند. گلبول‌های سفید به بدن کمک می‌کند تا کمتر در برابر عفونت آسیب پذیر باشند.

همانطور که در ابتدای مطلب اشاره کردیم این دارو، شکل مصنوعی فاکتور رشد G-CSF (فاکتور محرک کلنی گرانولوسیت) است. کمبود G-CSF خطر عفونت‌های باکتریایی را افزایش می‌دهد. این دارو مغز استخوان را وادار به تولید گلبول‌های سفید خون می‌کند و بدین ترتیب از خطر عفونت می‌کاهد. سبب ورود سلول‌های مغز استخوان به خون می‌شود تا پیوند مغز استخوان به سهولت انجام شود یا در طول درمان سرطان پیشرفته جایگزین مغز استخوان از دست رفته شود.

بیشتر بدانید: سندرم PAPA بیماری ژنتیکی با 4 نوع داروهای خاص

آمپول فیلگراستیم برای چیست؟ مکانیسم اثر داروی filgrastim و نحوه عملکرد آن چگونه است؟

مکانیسم عمل این داروی نوترکیب، بر روی سلول‌های خون‌ساز برای تحریک تولید، بلوغ و فعال شدن نوتروفیل‌ها عمل کرده و مهاجرت و سمیت سلولی نوتروفیل‌ها را افزایش می‌دهد. جذب دارو 100 درصدی و متابولیسم به صورت سیستمی تخریب شده است. بیمارانی که دوزهای بسیار بالایی از پرتو درمانی دریافت می‌کنند، قادر به تولید گلبول‌های سفید جدید نخواهند بود.

این امر منجر به کاهش تعداد گلبول‌های سفید در خون می‌شود. مغز استخوان خود بیماران در نهایت سلول‌های خونی جدیدی ایجاد می‌کند، اما این روند کند است و توان مقابله با ویرو‌س‌ها را ندارد. تا زمانی که تعداد گلبول‌های سفید خون به اندازه کافی افزایش پیدا نکند، این بیماران در معرض خطر بالای مرگ ناشی از عفونت هستند. در واقع این دارو می‌تواند روند تولید گلبول‌های سفید خون را تسریع کند و زمان آسیب پذیری بیمار در برابر عفونت را کاهش دهد.

بیشتر بدانید: علت کبودی بدن؛ کبودی های گاه و بیگاه نشانه چیست؟

نحوه مصرف، دوز مصرف و موارد مصرف آمپول فیلگراستیم در بزرگسالان

Filgrastim به شکل آمپول از طریق زیر پوست تزریق می‌شود. طبق برنامه درمانی پزشکان، روزانه به مدت حداکثر 2 هفته، تجویز می‌شود. موارد مصرف شامل موارد زیر است:

• مجموعه سلول‌های پیش‌ساز خون محیطی
• شیمی درمانی القایی یا تثبیت
• شیمی درمانی میلوسوپرسیو
• نوتروپنی مزمن شدید
• پیوند مغز استخوان
• سندرم تشعشع حاد

موارد مصرف آمپول فیلگراستیم در کودکان

• جمع‌آوری و درمان سلول‌های پیش‌ساز خون محیطی اتولوگ
• بیماران مبتلا به سرطان تحت پیوند مغز استخوان

پزشک براساس نیاز بیمار به دارو و دوز مورد نظر، اشکال دارویی مختلف این دارو در دوزهای ۳۰۰ میکروگرم، ۴۸۰ میکروگرم در میلی لیتر انتخاب می‌کند.

فیلگراستیم در درمان انواع بیماری‌های خونی، سرطان، پیوند مغز استخوان و شیمی درمانی

از این دارو برای مشکلات و بیماری‌های مختلفی استفاده می‌شود. در ادامه با ما همراه باشید تا با موارد استفاده از Filgrastim بیشتر آشنا شویم.

بیشتر بدانید: دیستروفی عضلانی بیماری ارثی نادر با بیش از ۳۰ نمونه

1.مجموعه سلول‌های پیش ساز خون محیطی

برای آماده سازی، سلول‌های پیش ساز خون محیطی اتولوگ (PBPCs) در خون محیطی برای جمع‌آوری توسط لوکفرزیس نشان داده شده است. حداقل ۴ روز قبل از اولین لکوفرزیس یا لوکوفرز شروع کنید و تا آخرین روز لوکوفرز ادامه دهید.

2.شیمی درمانی القایی یا تثبیت

این محصول برای کاهش زمان بهبودی نوتروفیل‌ها و طول مدت تب، پس از شیمی درمانی القایی یا تثبیت کننده بیماران مبتلا به لوسمی میلوئید حاد توصیه می‌شود. دوز پیشنهادی ۵ میکروگرم/کیلوگرم در ابتدا که ممکن است با توجه به مدت و شدت ANC برای هر دوره شیمی درمانی ۵ میکروگرم بر کیلوگرم افزایش یابد.

3.شیمی درمانی میلوسوپرسیو

فیگراستیم در این نوع بیماری به منظور کاهش بروز عفونت مصرف می‌شود. همانطور که در نوتروپنی تب‌دار، بیماران مبتلا به بدخیمی‌های غیر میلوئیدی که داروهای ضد سرطانی سرکوب‌کننده میلوسکوپی تجویز می‌شود.

4.نوتروپنی مزمن شدید

برای تجویز طولانی مدت برای کاهش بروز و طول مدت عواقب نوتروپنی (مانند تب، عفونت، زخم دهان و حلق) در بیماران علامت‌دار مبتلا به نوتروپنی مزمن شدید (SCN)، از جمله نوتروپنی مادرزادی، نوتروپنی چرخه‌ای یا نوتروپنی ایدیوپاتیک توصیه می‌شود.

5.پیوند مغز استخوان

برای کاهش مدت زمان نوتروپنی و عواقب بالینی مرتبط با نوتروپنی (مثلاً نوتروپنی تب‌دار) در بیماران مبتلا به بدخیمی‌های غیر میلوئیدی که تحت شیمی درمانی میلوآبلاتیو و به دنبال پیوند مغز استخوان (BMT) قرار می‌گیرند، توصیه می‌شود. دوز پیشنهادی ۱۰ میکروگرم بر کیلوگرم طی مدت ۴تا۲۴ ساعت است. (از انفوزیون ۲۴ساعته بیشتر نگذشته باشد.

6.سندرم تشعشع حاد

برای افزایش بقا در بیمارانی که به طور حاد در معرض دوزهای سرکوب کننده میلوپوئتیک پرتو قرار دارند (سندرم خونساز سندرم پرتو حاد) نیز استفاده می‌شود. ۱۰ میکروگرم/کیلوگرم SC به عنوان یک تزریق روزانه برای بیمارانی که در معرض دوزهای سرکوب کننده میلوسکوپی قرار دارند، توصیه می‌شود.

بیشتر بدانید: غربالگری و اطمینان از نبود بیماری‌های ژنتیکی جنین

آيا بعد از همه شيمی درمانی‌ها تزريق فيلگراستيم لازم است؟

همه داروها و رژيم‌های شيمی درمانی منجر به کاهش نوتروفيل خون نمی‌شوند. چنانچه روشی از شيمی درمانی با کاهش قابل پيش بيني ميزان نوتروفيل همراه باشد، لازم است قبل و بعد از انجام شيمی درمانی، آزمايش CBC مکررا برای تشخيص زودرس بروز کاهش نوتروفيل بررسی شود. با توجه به شدت کاهش نوتروفيل در مورد روش ادامه شيمی درمانی تصميم گيری می‌شود. چنانچه مواد اوليه لازم و فرصت کافی در دسترس مغزاستخوان قرار داشته باشد، توليد نوتروفيل مغز استخوان برای جبران کافی است. در صورت ضرورت، پزشک تزريق فيلگراستيم برای پيشگيری از بروز کاهش نوتروفيل در جلسه شيمی درمانی بعدی را توصيه خواهد کرد.

عوارض آمپول زیر جلدی بعد از شیمی درمانی، عوارض جانبی داروی فیلگراستیم

اکثر داروها ممکن است عوارض جانبی ایجاد کنند. Filgrastim برای اکثر بزرگسالان بی خطر است،بسیاری از مصرف‌کنندگان هیچ نوع عارضه‌ای بروز نمی‌دهند. یکسری از عوارض نیز بعد از گذشت مدت کوتاهی از مصرف دارو، از بین می‌روند. در صورت بروز هریک از عوارض زیر با مصرف داروی فیلگراستیم با پزشک معالج مشورت نمایید.

1. شایع‌ترین عارضه جانبی، درد خفیف تا متوسط ​​استخوان است.
2. احتمال بروز تب، اسهال، بثورات پوستی و ضعف نیز وجود دارد.
3. بزرگ شدن و پارگی طحال هم گاهی به ندرت ‌رخ می‌دهد.
4. بیمارانی که در حین دریافت دارو دچار درد شکم به خصوص در سمت چپ می‌شوند باید توسط پزشک معاینه شوند.
5. قرمزی، تورم، خارش یا کبودی در محل تزریق از عوارض کوتاه مدت تزریق این دارو هستند.

بهتر است آمپول فیلگراستیم در بارداری و شیردهی مصرف نشود، زیرا هنوز اطلاعات جامعی از تاثیر مصرف آن در زمان شیردهی در دسترس نیست.

تداخلات دارویی فیلگراستیم با داروهای دیگر و خطر افزایش عوارض جانبی آن

تداخل‌های دارویی می‌تواند نحوه  عملکرد دارو را تغییر دهد. همچنین خطر بروز عوارض جانبی جدی را افزایش دهد. این یادداشت تمامی تداخلات دارویی Filgrastim را پوشش نمی‌دهد بنابراین بهتر است نام تمام داروهایی که مصرف می‌کنید، از جمله داروهای با نسخه و بی‌نسخه و محصولات گیاهی را با پزشک خود و پزشک داروخانه در میان بگذارید و بدون تایید پزشک، مصرف هیچ دارویی را شروع یا تمام نکنید، همچنین به هیچ وجه میزان دارو را تغییر ندهید.

آیا می‌توان داروهای شیمی درمانی ایرانی را با خارجی جایگزین کرد؟

پاسخ به این سوال در دست پزشکی است که بیمار مبتلا به سرطان را درمان می‌کند. در واقع باید دقیقاً طبق تجویز پزشک داروی شیمی درمانی را تهیه و استفاده کرد. اگر اثربخشی یک داروی شیمی درمانی تولید داخل بر پزشکان اثبات شده باشد و این دارو را برای بیمار تجویز کنند با اطمینان خاطر می‌توان از این داروها استفاده کرد.

شرایط نگهداری فیلگراستیم 300 و دوزهای دیگر آن

فیلگراستیم را در یخچال و در بسته اصلی نگه دارید تا در معرض نور نباشد. این دارو نباید یخ بزند و تکان بخورد. اگر دارو را از یخچال خارج کردید، در مدت زمان تعیین شده از آن استفاده کنید و پس از آن مدت زمان، آن را دور بریزید. تمام داروها باید از دسترس کودکان و حیوانات دور بمانند. دارو‌ها را به درون توالت و فاضلاب نریزید، مگر آن که دستورالعملی برای انجام آن ذکر شده باشد. در صورت منقضی شدن دارو و یا عدم نیاز به آن، با یک روش مناسب آن را دور بریزید.

پرسش‌های پرتکرار در زمینه فیلگراستیم