کمردرد زنان یائسه؛ کمبود ویتامین یا تغییرات هورمونی؟

کمردرد زنان یائسه از جمله علائم شایع این دوران از زندگی زنان است. این نوع کمردرد عارضه‌ای است که بسیاری از زنان 45 تا 60 سال را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد.

80درصد از زنان از علائم مختلف (از جمله درد) در دوره قبل از یائسگی (که معمولا محدوده سنی 45-55 تعریف می‌شود) رنج می‌برند.

کمردرد زنان یائسه یک مشکل جدی پزشکی- اجتماعی است که پیامدهای منفی زیاد را به همراه دارد. این عارضه ناتوان کننده می‌تواند یک چالش بزرگ و البته دشوار برای زنان میانسال و مسن محسوب شود.

درادامه این مطلب از مجله پزشکی ژین طب قصد داریم مواردی را پیرامون کمردرد زنان یائسه مطرح کنیم. با ما همراه شوید.

نگاهی سریع به کمردرد زنان یائسه

• یائسگی دوره‌ای از زندگی زنان است که با قطع قاعدگی قدرت باروری زنان را از بین می‌برد
• یائسگی علاوه بر گرگرفتگی، تعریق و نوسانات خلقی باعث بروز کمردرد زنان یائسه می‌شود
• تراکم استخوان، التهابات و وزن از مهم‌ترین عوامل کمردرد زنان یائسه هستند
• کمبود ویتامینD از شایع‌ترین علل بروز درد‌های استخوانی به ویژه کمردرد زنان یائسه است
• انجام تمرینات و فیزیوتراپی بهترین گزینه برای درمان کمردرد زنان یائسه است

یائسگی چیست؟

یائسگی بخشی طبیعی از روند پیری است. مرحله اول یائسگی – قبل از یائسگی – بر توانایی زن برای تولید مثل تاثیر می‌گذارد. پیش یائسگی معمولا از اوایل تا اواسط دهه 40 شروع می‌شود و می‌تواند از سه تا پنج سال طول بکشد.

دوران یائسگی زنان زمانی در نظر گرفته می‌شود که 12 ماه بدون قاعدگی داشته باشند و میانگین سن شروع یائسگی در 51 سالگی است. بسیاری از قسمت‌های بدن با کاهش سطح هورمونی تحت تاثیر قرار می‌گیرند. از جمله:

• سیستم تناسلی
• دستگاه واژن
• سیستم ادراری
• سیستم عصبی
• قلب
• مغز
• استخوان‌ها
• پوست

یک علامت رایج که اغلب با تغییرات هورمونی همراه می‌شود، کمردرد زنان یائسه است.

علائم دوران یائسگی چیست؟

رفتن از دوره قبل از یائسگی به دوره یائسگی در نتیجه تولید کندتر هورمون‌های زنانه توسط تخمدان‌ها است. این فرآیند تدریجی بوده و در طول زمان گسترش می‌یابد و بخشی طبیعی از پیری محسوب می‌شود.

علائم فیزیکی دوران یائسگی زنان عبارتند از:

• درد ستون فقرات و مفاصل
• گرگرفتگی
• تعریق شبانه
• خستگی مزمن

علائم روانشناختی دوران یائسگی زنان عبارتند از:

• تحریک و اضطراب
• نوسانات خلقی
• افسردگی
• اختلالات خواب

سایر علائم جسمی یائسگی زنان شامل موارد زیر می‌شوند:

تغییرات هورمونی

چرخه قاعدگی زنان توسط هورمون لوتئینه کننده و هورمون محرک فولیکول تنظیم می‌شود. این دو هورمون در غده هیپوفیز ساخته می‌شوند. آن‌ها تخمدان‌ها را برای تولید استروژن و پروژسترون تحریک می‌کنند. در دوران پیش از یائسگی و یائسگی، این هورمون‌ها در نوسان هستند و می‌توانند علائم دردناکی را ایجاد کنند.

گرفتگی و حساسیت سینه

تغییرات در این دوره معمولا با گرفتگی همراه می‌شود که دردناکتر و شدیدتر از آنچه قبلا رخ می‌داده است. در این دوران حساسیت سینه‌ها افزایش می‌یابد و زنان درد بیشتری را در سینه احساس می‌کنند.

سردردهای میگرنی

نوسانات استروژن با سردردهای میگرنی مرتبط است. امکان دارد زنان برای اولین بار به میگرن مبتلا شود یا در حین یائسگی، شدت یا دفعات آن افزایش یابد.

برخی از زنان واکنش معکوس دارند و با ورود به یائسگی شاهد کاهش بروز میگرن هستند. احتمالا به این دلیل است که سطوح بالای استروژن می‌تواند باعث سردرد شود و کاهش سطح آن می‌تواند باعث کاهش سردرد را به دنبال داشته باشد.

درد مفاصل

یائسگی ممکن است باعث درد مفاصل شود و می‌تواند زانو، شانه، گردن، آرنج یا دست‌ها را درگیر کند. آسیب‌های مفصلی قدیمی ممکن است شروع به درد کنند.

این افزایش درد به این دلیل است که استروژن به کاهش التهاب کمک می‌کند؛ با کاهش سطح آن، التهاب ممکن است افزایش یابد و باعث ناراحتی و آرتریت مرتبط با یائسگی شود.

کبودی

قسمت بیرونی بدن نیز تحت تاثیر نوسانات و کاهش هورمون‌ها قرار می‌گیرد. سطوح پایین استروژن می‌تواند باعث کاهش خاصیت ارتجاعی پوست شود. همچنین توانایی پوست برای حفظ آب را کاهش می‌دهد که از آن به عنوان یک بافر در برابر آسیب استفاده می‌کند. این اتفاق باعث نازک شدن پوست می‌شود و کبودی دردناک اغلب نتیجه آن است.

فیبرومیالژیا

برای زنانی که فیبرومیالژیا دارند، یائسگی ممکن است حساسیت بیشتری به درد داشته باشد. فیبرومیالژیا یک وضعیت درد مزمن است که اغلب برای اولین بار در زنانی که وارد دوران پیش از یائسگی یا یائسگی می‌شوند، تشخیص داده می‌شود.

برخی از علائم یائسگی مانند درد، خستگی و خشکی واژن با علائم مرتبط با فیبرومیالژیا همپوشانی دارند. به همین دلیل، تعیین اینکه کدام موضوع باعث ایجاد علائم شده است، همیشه آسان نیست.

درد هنگام مقاربت

احساس درد به هنگام برقراری رابطه جنسی می‌تواند حفظ صمیمیت را چالش‌برانگیز کند. اما زنان می‌توانند راه‌هایی برای لذت بخشیدن به زندگی جنسی خود در دوران پیش از یائسگی، یائسگی و فراتر از آن بیابند.

استروژن، هورمونی که در دوران یائسگی کمبود دارد، به انعطاف‌پذیری بافت‌های واژن کمک و همچنین از تولید رطوبت در واژن پشتیبانی می‌کند که به راحتی رابطه جنسی می‌انجامد. با کاهش سطح استروژن، بافت‌های واژن نازک‌تر می‌شوند که می‌تواند مقاربت را دردناک کند. واژن چربی و رطوبت خود را از دست می‌دهد و بیشتر مستعد التهاب، خشکی و پارگی می‌شود.

آتروفی واژن نیز ممکن است رخ دهد. این عارضه می‌تواند باعث کوچک شدن و کوتاه شدن واژن شود. آتروفی واژن اغلب با علائم دستگاه ادراری همراه است، مانند:

• نشت ادرار
• سوزش در هنگام ادرار
• نیاز فوری به ادرار کردن

تغییرات در سطح هورمون همچنین ممکن است باعث کاهش میل جنسی و کاهش توانایی برای تحریک جنسی شود.

کمردرد زنان یائسه

زنان در دوران پیش از یائسگی و یائسگی معمولا دردهای اسکلتی عضلانی بیشتری را تجربه می‌کنند. افزایش سن زنان موجب می‌شود که احساس درد در پشت، گردن، زانو، دست و سایر مفاصل افزایش یابد.

در واقع، برخی از مطالعات گزارش کردند که بیش از نیمی از زنان در این محدوده سنی کمردرد را تجربه کردند. به عبارت دیگر کمردرد زنان یائسه در بیشتر افراد مشاهده شده است.

علل بروز کمردرد زنان یائسه چیست؟

مطالعاتی که بر علل بروز کمردرد زنان یائسه انجام شده است نشان می‌دهد که تغییرات هورمونی تاثیر مستقیم بر کمردرد زنان یائسه داشته‌اند. البته علل دیگر نیز وجود دارد که باعث بروز کمردرد زنان یائسه می‌شوند که عبارتند از:

کاهش تراکم استخوان و بروز کمردرد زنان یائسه

تراکم استخوان زنان با نزدیک شدن به دوران یائسگی کاهش می‌یابد. کاهش مقادیر کلسیم در بدن عامل اصلی این تغییر است. متاسفانه، مطالعات ارتباط قوی بین تراکم استخوان و کمردرد زنان یائسه را نشان داده‌اند. با کاهش تراکم استخوان، کمردرد زنان یائسه نیز افزایش می‌یابد.

افزایش BMI و بروز کمردرد زنان یائسه

افزایش وزن برای زنانی که در دوران یائسگی قرار دارند، امری رایج است. متاسفانه شاخص توده بدنی یا BMI نیز بر کمردرد زنان یائسه و افزایش درد ستون فقرات در این محدوده سنی تاثیر می‌گذارد. BMI 30 یا بالاتر اغلب با تشدید کمردرد در زنان یائسه مرتبط است.

التهاب و بروز کمردرد زنان یائسه

التهاب می‌تواند با فشار وارد کردن روی اعصاب حساس باعث درد ستون فقرات شود. شواهد قوی وجود دارد که نشان می‌دهد علائم یائسگی اثرات التهابی بر بدن دارد. این التهاب می‌تواند کمردرد زنان یائسه را برای برخی افراد تشدید کند.

یکی از دلایل وجود التهاب، کاهش استروژن در دوران یائسگی است. زمانی که بدن استروژن کافی را ترشح می‌کند از بروز التهابات، به ویژه التهابات مفصلی جلوگیری می‌کند. بنابراین کاهش استروژن در این دوران می‌تواند باعث افزایش التهابات شده و در نهایت منجر به کمردرد زنان یائسه شود.

آیا کمبود ویتامینD می‌تواند باعث بروز کمردرد زنان یائسه شود؟

در یک تجزیه و تحلیل ثابت شده است که کمبود شدید ویتامین D باعث بروز کمردرد زنان یائسه می‌شود.

کمبود شدید ویتامین D همچنین با درجه بالاتری از انحطاط دیسک کمر در قسمت تحتانی کمر، به ویژه ناحیه لومبوساکرال مهره‌های L4/L5، L5/S1 و L1/S1 مرتبط است.

بنابراین به همه زنان به ویژه میانسالان توصیه می‌شود برای جلوگیری از ابتلا به کمردرد زنان یائسه از مواد مغذی حاوی ویتامین D و همچنین مکمل‌های ویتامین D موجود استفاده کنند.

در این مطالعه اگرچه کمبود شدید ویتامینD موجب بروز کمردرد زنان یائسه شده بود، اما دلایل دیگری نیز وجود داشت که بسیاری از افراد را در معرض ابتلا به کمردرد یائسگی قرار می‌داد، از جمله:

• مصرف سیگار
• پوکی استخوان
• اضافه وزن

درمان کمردرد زنان یائسه

پزشکان برای درمان کمردرد زنان یائسه علاوه بر تجویز داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی روش‌های فیزیوتراپی را نیز توصیه می‌کنند.

روش‌های فیزیوتراپی مورد استفاده برای درمان کمردرد زنان یائسه شامل انجام تمرینات، درمان دستی، ماساژ و اقدامات فیزیکی می‌شود.

• برنامه ورزشی برای زنان یائسه باید شامل تمرینات استقامتی (هوازی): تمرینات قدرتی و تمرینات تعادلی باشد. از این میان، ایروبیک، تحمل وزن و تمرینات مقاومتی در افزایش تراکم استخوانی ستون فقرات در زنان یائسه موثر است
• ورزش در پوزیشن‌های ایمن (با کمترین خطر تشدید درد): وضعیت به پشت خوابیده، تمرینات تقویت کننده کف لگن، عضلات عرضی شکم و مولتی فیدوس، زیرا مهم‌ترین تثبیت کننده‌های قسمت‌های تحتانی ستون فقرات هستند

با توجه به این واقعیت که تراکم مواد معدنی استخوان در این مرحله از زندگی زنان روبه کاهش است، انجام تمرینات یک اثر بسیار مطلوب خواهد داشت

علاوه بر این توصیه به تمرینات بدنی عمومی مفید است، زیرا بدون شک باعث کاهش وزن می‌شود، که در زنان یائسه که تمایل به انجام فعالیت بدنی کمتری دارند، نکته‌ای مهم است

موثرترین استراتژی تمرین درمانی برای رفع کمردرد زنان یائسه، برنامه‌های تمرینی کششی و تقویت عضلانی با دوز بالا با نظارت درمانگر یا فیزیوتراپ و برنامه‌های تمرینی با دوز بالا برای تمرین خانگی است

فیزیوتراپی و دستکاری کایروپراکتیک از نظر علائم، عملکرد، رضایت از مراقبت، ناتوانی، عود کمردرد و ویزیت‌های بعدی برای کمردرد زنان یائسه به طور چشمگیری موثر بودند

درمان دستی و تحرک ستون فقرات در بزرگسالان برای کمردرد حاد و مزمن موثر است. همچنین به عنوان یک تکنیک جایگزین، ماساژ در بزرگسالان برای رفع کمردرد مزمن به ویژه کمردرد زنان یائسه مفید واقع می‌شود

شایان ذکر است که شواهد خوبی برای درمان‌های فیزیکی (تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست، سونوگرافی) برای درمان کمردرد زنان یائسه وجود ندارد، بنابراین استفاده از آن‌ها را توصیه نمی‌کنند.

یادداشت آخر

معمولا دوران یائسگی با بروز انواع مشکل و درد همراه است. افزایش BMI (≥ 30)، کاهش تراکم استخوان و تغییرات هورمونی از مهم‌ترین عوامل افزایش شیوع کمردرد زنان یائسه است.

اشکال پیشنهادی درمان شامل روش‌های فیزیوتراپی مانند تمرینات بدنی، ماساژ و درمان دستی است. علاوه بر این بیماران می‌توانند با مصرف ویتامین D از شدت کمردرد زنان یائسه بکاهند.

ما در این نوشتار سعی کردیم مطالبی را پیرامون کمردرد زنان یائسه عنوان کنیم. امیدواریم مفید واقع شده باشد.