گوش درد در نوزادان، نشانه ها و راه های درمان خانگی

گوش درد در نوزادان یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها در این دوره است که باعث بی‌قراری و گریه مداوم آن‌ها می‌شود و معمولا براثر عفونت رخ می‌دهد. توجه والدین به علائم گوش درد نوزاد بسیار مهم است. بسیاری از والدین می­پرسند که گوش درد در نوزادان از کی آغاز می‌شود؟ یا گوش درد طبیعی در نوزادان تا چند ماهگی ادامه دارد؟ برای پاسخ به سؤال‌ها باید بگوییم که گوش درد نوزاد معمولا از زمان تولد آغاز و تا 18 ماهگی ادامه دارد. گوش درد در نوزاد یک ماهه و نوزاد دو ماهه بیش از همه والدین را دچار نگرانی میکند. لازم است بدانید که این بیماری به دلایل مختلفی اتفاق می‌افتد و معمولا به‌طور طبیعی و بدون نیاز به دارو و درمان بهبود می­‌یابد.

در این مقاله از ژین طب اطلاعاتی درباره علل و راه‌های درمان گوش درد نوزادان بیان کرده‌ایم. همراه ما باشید.

انواع گوش درد در نوزادان

4 نوع گوش درد شایع در نوزادان وجود دارد:

• عفونت گوش میانی
• عفونت گوش خارجی
• چسب گوش
• گوش درد طبیعی نوزاد به‌خاطر دندان درآوردن

علت گوش درد در نوزادان چیست؟

همان‌طور که در قسمت بالا گفتیم، درد گرفتن گوش نوزاد در چهار حالت اتفاق می‌افتد که هرکدام علت‌ متفاوتی دارند.

• علت عفونت گوش میانی

یکی از شایع‌ترین علل گوش درد در نوزادان‌، عفونت است. به باکتری یا ویروسی که از طریق گلو به‌وسیله شیپور استاش وارد گوش می‌شود، اوتمیت (عفونت گوش میانی) می‌گویند. شیپور، استاش گوش میانی را به پشت بینی متصل می‌کند و از آن‌جایی که استاش‌ها در نوزادان کوتاه و باریک است، محل خوبی برای تجمع مایع و رشد ویروس‌ها و باکتری‌ها هستند که به درد گوش نوزاد می‌انجامد. همچنین آلرژی سینوسی هم  باعث تورم و انسداد شیپور استاش و در نتیجه عفونت گوش میانی در نوزادان می­شود.

دلیل تجمع مایع در داخل گوش، وجود عفونت است. تخلیه این مایع معمولاً طی چند روز و بدون هیچ درمانی صورت می‌گیرد، اما اگر به اندازه کافی مایع خارج نشود، امکان دارد پرده گوش بترکد و ترشحات زرد یا خونی از گوش نوزاد بیرون بیاید. با خروج مایع از گوش، فشار کاهش می­یابد و درد از بین می‌رود.

• علت عفونت گوش خارجی؛ گوش شناور را چگونه آرام کنیم؟

عفونت گوش خارجی که به “گوش شناگر” هم معروف است، اغلب به‌خاطر وجود رطوبت بیش‌ازحد یا ورود یک جسم در کانال گوش نوزاد به وجود می‌آید. آسیب به مجرای گوش، مانند تمیز کردن گوش با جوانه‌های پنبه یا اشیاء دیگر باعث عفونت و گوش درد در نوزادان می­شود. همچنین اگر مقدار زیادی آب به داخل گوش نوازد برود و با سشوار گوش او را خشک نکنید، در مجرای گوش التهاب یا عفونت شکل می‌گیرد.

• علت چسب گوش و عفونت گوش میانی

چسب گوش بیماری شایعی است که  به دنبال عفونت گوش میانی رخ می­دهد. زمانی که مایع در گوش میانی جمع و تخلیه نشود، شنوایی را برای نوزاد شما سخت می‌کند. همچنین چسب دائمی گوش بر رشد زبان کودک تأثیر می­گذارد؛ بنابراین درمان آن مهم است.

• گوش درد نوزادان به علت درآوردن دندان

هنگامی که نوزاد شما در حال دندان درآوردن است، امکان دارد گوش درد بگیرد؛ زیرا با بیرون آمدن دندان، لثه سوراخ و دچار التهاب و درد متعاقب می‌شود و این درد به گوش مجاور تابش می‌کند.

عوارض گوش درد در نوزادان؛ خطر ناشنوایی برای کودکان

زمانی که گوش درد نوزاد بخاطر عفونت باشد امکان دارد عوارضی از خود بر‌جای بگذارد:

• کاهش شنوایی؛ پی آمد عفونت مکرر گوش

معمولاً زمانی که گوش نوزاد عفونت می­کند، سطح شنوایی او به‌طور موقت کاهش می‌یابد. درواقع عفونت‌هایی که به‌طور مکرر رخ می‌دهند، با آسیب رساندن به ساختارهای داخلی گوش باعث کاهش شنوایی قابل توجهی می‌شوند.

• پارگی پرده گوش؛ حاصل فشار بیش از حد

پارگی پرده گوش در نوزادان به دلیل فشار ناشی از حضور طولانی‌مدت مایع در گوش میانی یا وارد شدن یک شیء در گوش اتفاق می‌افتد. طبق آمار به دست آمده حدود 5 تا 10 درصد از کودکان مبتلا به عفونت گوش دچار پارگی کوچکی در پرده گوش خود می‌شوند.

• تأخیر در رشد گفتار و زبان به دلیل کم شنوایی

کودکان برای یادگیری زبان و رشد گفتار، به شنیدن نیاز دارند. کم‌شنوایی یا از دست دادن شنوایی ممکن است  به طور قابل توجهی رشد فرزند شما را به تأخیر بیاندازد یا مانع از آن شود.

• بروز بیماری مننژیت به سبب بی‌توجهی به عفونت

زمانی که عفونت گوش در نوزاد درمان نشود و به‌طور کامل از بین نرود، ممکن است به خارج از گوش گسترش یابد. این عفونت به استخوان پشت گوش آسیب می­رساند و در موارد نادر، امکان دارد به غشای اطراف مغز و نخاع (منژها) گسترش یابد و باعث بروز بیماری مننژیت شود.

راه‌های پیشگیری از بروز گوش درد در نوزادان

نوزادان نسبت به کودکان خردسال بیشتر به گوش درد مبتلا می‌شوند؛ زیرا سیستم ایمنی آن‌ها هنوز در حال رشد است و این امر مبارزه با عفونت را برای آن‌ها دشوارتر می‌کند. در ادامه چندین راه برای پیشگیری از گوش درد ناشی از عفونت در کودکان توضیح خواهیم داد.

• واکسینه کردن نوزاد، عاملی بازدارنده

واکسیناسیون کودک شما باید در زمان‌های معین انجام شود. بر اساس تحقیقات به دست آمده واکسینه شدن نوزاد تا حدودی از عفونت گوش جلوگیری می‌کند؛ در نتیجه گوش درد در نوزادان رخ نمی‌دهد.

• تغییر سبک زندگی و دست یافتن به عادت‌‌های غلط

منظور از تغییر سبک زندگی برای جلوگیری از درد گرفتن گوش نوزادان، در نظر گرفتن چندین عادت مناسب در زندگی‌تان است. این عادت‌ها عبارتند از:

شست‌وشوی مرتب دست‌ها، مهمتری راه پیشگیری

بزرگسالانی که دست‌های خود را هنگام تهیه غذای نوزاد، قبل از شیر یا غذا دادن به او و پس از سرفه، عطسه یا دمیدن بینی خود، با صابون و آب تمیز می‌شویند، می‌توانند از انتقال میکروب‌هایی که باعث سرماخوردگی و عفونت گوش در نوزادان می‌شوند، جلوگیری کنند.

کاهش استفاده از پستانک برای نوزاد و کاهش ابتلا به عفونت گوش

مکیدن پستانک، عملکرد مناسب شیپور استاش را مهار می‌کند. در نتیجه باعث افزایش عفونت و درد در گوش نوزادان می‌شود.

به صورت خوابیده به نوزادتان شیر ندهید

شیرخوردن نوزاد به‌صورت خوابیده، باعث تجمع شیر در گلوی او و ورود به شیپور استاش می‌شود. در نتیجه محیطی برای رشد باکتری و بروز عفونت و گوش درد در نوزاد ایجاد می‌کند.

جایگزینی شیر مادر با شیر خشک

شیر مادر منبعی از آنتی‌بادی‌ است که از کودک در برابر بیماری‌های مختلف از جمله عفونت گوش محافظت می­کند؛ بنابراین تمامی پزشکان، تغذیه نوزاد با شیر مادر را به‌خصوص برای شش ماه اول توصیه می‌کنند. همچنین شیر مادر به‌عنوان راهی برای تسکین گوش درد در نوزادان 5 ماهه است.

ترک سیگار و جلوگیری از التهاب لوله های استاش

سیگار کشیدن در بروز التهاب لوله‌های استاش ناشی از دود و کاهش اثربخشی مکانیسم پاکسازی مخاط داخلی گوش تأثیر زیادی دارد. در نتیجه نوزادانی که در معرض دود هستند دچار عفونت و گوش درد می‌شوند.

تشخیص علایم گوش درد در نوزادان

تشخیص علایم گوش درد نوزادان کمی سخت است. او برای هر دردی فقط گریه می­کند و نمی‌تواند به شما بگوید که گوشش درد می‌کند؛ بنابراین از کجا بفهمیم نوزاد گوش درد دارد؟ تشخیص ندادن به‌موقع گوش درد در نوزادان، هم به نوزاد آسیب می‌زند و هم به مادر. شاید برایتان عجیب به نظر برسد که چرا مادر؟

نوزادی که به گوش درد مبتلا می‌شود، دائما گریه می‌کند وسبب اختلال شدید  خواب و استراحت والدین به خصوص مادر می­شود. همین موضوع مادر را به برخی بیماری‌های روانی مانند استرس، اضطراب و ضعف اعصاب دچار می­کند. اضطراب نیز باعث ایجاد افکار مسابقه‌ای یا تکراری و نگرانی‌هایی می­شود که فرد را بیدار نگه می­دارد. همچنین ممکن است در زمانی که فرد سعی می‌کند بخوابد دچار حملات پانیک شود. برای درمان بی‌خوابی کافی است که سبک زندگی خود را تغییر دهیم و عامل ایجادکننده بی‌خوابی را رفع کنیم. در مواقع نادری پزشکان برای درمان بی خوابی از قرص‌های خواب‌آور استفاده می‌کنند. پس باید تشخیص به موقع را جدی گرفت.

آموزش تشخیص اولیه در منزل توسط والدین

شما عزیزان به‌عنوان پدر و مادر با دقت به رفتارهای نوزادتان می‌توانید گوش درد او را به‌راحتی تشخیص دهید. برخی رفتارها عبارتند از:

1. گریه و بی‌قراری نوزاد به‌خصوص در شب
2. نوزاد گوش‌های خود را می‌کشد و سرش را به اطراف می‌چرخاند
3. سبز شدن رنگ مدفوع
4. اختلال در خواب
5. بی‌اشتهایی
6. داشتن تب
7. عدم تمایل به صاف خوابیدن
8. خروج چرک یا ترشح از گوش نوزاد

آغاز معاینات پزشکی، نخستین گام درمان

معمولا گوش درد در نوزادان به‌طور طبیعی و پس از گذشت سه الی چهار روز برطرف می‌شود، اما در صورت مشاهده علایمی چون خارج شدن ترشح خونی، تب شدید، استفراغ، تورم و قرمزی اطراف گوش یا درد متوالی باید نوزاد خود را برای معیانه نزد پزشک ببرید.

روش های گوناگون آزمایش گوش درد نوزادان

پزشک برای معاینه گوش نوزاد از روش اتوسکوپ یا تمپانومتری استفاده می‌کند.

• اتوسکوپ ابزاری است که پزشک با آن لایه‌های درونی گوش کودک شما را با دقت نگاه می­کند.
• تمپانومتری یک روش آزمایشی برای اندازه‌گیری میزان حرکت پرده گوش کودک شما است و به پزشک کمک می­کند تا تشخیص دهد آیا درد گوش طبیعی است یا خیر. معمولاً این آزمایش درد ندارد و فقط چند دقیقه طول می‌کشد.
• تست شنوایی ABR که از زمان تولد تا سه ماهگی نوزاد برای شنوایی سنجی یا تشخیص وجود عفونت در گوش استفاده می‌شود.

برای درمان گوش درد نوزادان پزشک به چه تخصصی نیاز دارد؟

برای درمان گوش درد نوزادتان باید به پزشک متخصص اطفال مراجعه نمایید. پزشک اطفال با بهره‌مندی از دانش روز و تجربه کافی تمام موارد احتمالی را بررسی و در صورت وجود عفونت یا مشکلات دیگر، درمان متناسب را آغاز می‌کند.

آیا ممکن است نوزاد به پزشک دیگری ارجاع داده شود؟

برای پاسخ به این پرسش باید گفت در صورتی که عفونت اوتمیت گسترش یابد و تخلیه مایع صورت نگیرد، معمولا نوزاد به پزشک متخصص گوش ارجاع داده می‌شود تا ادامه درمان با راهکارهای تخصصی صورت گیرد. البته پزشکان با تخصص و فوق تخصص گوش و حلق و بینی اطفال به این بیماری رسیدگی خواهند کرد.

درمان گوش درد در نوزادان

اغلب گوش دردها در نوزادان معمولا در عرض چند روز برطرف می‌شوند. با این حال، گاهی علائم عفونت گوش تا یک هفته ادامه دارد. برای درمان گوش درد کودکان چندین راه پیش روی شماست:

درمان خانگی گوش درد نوزادان

برخی روش‌های خانگی موثر برای تسکین گوش درد کودکان و درمان سریع گوش درد نوزاد عبارتند از:

1. کمپرس گرم، موثر در آرام سازی درد گوش

درمان درد گوش نوزاد با کمپرس گرم باعث کاهش درد گوش نوزاد می‌شود. برای انجام این‌کار می‌توانید یک پد یا یک تکه پارچه کتان را گرم کنید و به مدت 5 دقیقه برروی گوش نوزاد قرار دهید.

2. کمپرس سرد و بی‌حسی در عصب های دردناک

سرما باعث بی‌حس شدن عصب‌های گوش می‌شود. در نتیجه در کاهش گوش درد نوزاد مؤثر است. برای این‌کار می‌توانید یک پارچه یا پد خنک را به مدت 20 دقیقه برروی گوش نوزاد قرار دهید.

3. مکیدن سینه مادر و اثرات شیر مادر  دررفع عونت

مکیدن سینه مادر توسط نوزاد در تسکین گوش درد مؤثر است. تحقیقات نشان می‌دهد اگر عفونت در گوش بیرونی تشکیل شده باشد می‌توان به درمان گوش درد نوزاد با شیر مادر امیدوار بود.

4. استفاده از سیر برای گوش درد نوزاد

سیر خاصیت ضد باکتری دارد و برای کاهش درد مؤثر است، اما برای نوزادان توصیه نمی‌شود. از سیر می‌توان برای درمان گوش درد کودکان خردسال استفاده کنید. بدین صورت که یک سیر خورد شده را با روغن کنجد مخلوط کنید و سپس روغن به دست آمده را داخل کانال گوش کودک بمالید.

5. استفاده از ویکس برای گوش درد نوزادان

بر اساس توصیه سازمان بهداشت جهانی از ویکس در کودکان زیر ۲ سال و نوزادان نباید استفاده کرد. همچنین باید گفت که ویکس نمی‌تواند عفونت گوش را درمان کند. پس نباید برای این منظور آن را مستقیم در گوش کودک ریخت. البته چندین مطالعه نشان داده است که اثر ضد التهابی و تسکین دهندگی بالای آن توانسته در کاهش درد گوش در کودکان موثر باشد. البته باز هم توصیه نمی‌شود ویکس را مستقیماً در گوش ریخت و بهتر است که یک پارچه یا پنبه تمیز برداشته و آن را به مقداری ویکس آغشته نموده و سپس درون گوش کودک قرار داد.

درمان گوش درد نوزادان به روش طب سنتی

طب سنتی روش‌های گوناگونی مانند طب سوزنی و گیاه درمانی را شامل می‌شود. البته طب سوزنی برای نوزاد به کار نمی­رود، اما استفاده از برخی روغن‌های گیاهی مانند روغن زیتون یا روغن درخت چای و قطره‌ دهومیوپاتی در تسکین درد مؤثر هستند. برای درمان گوش درد نوزاد در طب اسلامی نیز راه کارهایی ارائه شده است.

درمان پزشکی، نقش قرص‌ها و پمادها در کاهش درد

پزشک معمولا برای درمان گوش درد کودکان به‌خصوص نوزادان زیر 6 ماه در صورتی که عفونت شدید داشته باشند، مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها، استامینوفن یا قطره‌های گوش را تجویز می‌کند. برای آشنایی با اسم قطره گوش درد نوزاد می توانید از داروخانه‌ها اطلاعات بیشتری کسب کنید. یکی از این قطره‌ها، قطره استامینوفن برای گوش درد نوزاد است.

نحوه مصرف استامینوفن یا آنتی بیوتیک برای درمان گوش درد نوزادان

طبق توصیه پزشک معمولا مصرف استامینوفن برای نوزادان یک دوز قبل از خواب است. همین‌طور اگر پزشک آنتی بیوتیک تجویز کرد بایستی در زمان معین شده، دارو را به کودک بدهید و بگذارید کاملا استراحت کند.

چگونه گوش درد در نوزادانمان را تشخیص دهیم و درمان کنیم

گوش درد برای نوزادان بسیار آزاردهنده و دردناک است. بی‌تابی کودک به سبب گوش درد، آرامش والدین را نیز بر هم می­زند و خواب و آسایش آن‌ها به‌ویژه مادران را مختل می­کند؛ بنابراین والدین باید این دردها را خیلی زود تشخیص دهند و نوزادشان را برای درمان نزد پزشک متخصص اطفال ببرند. در صورت نیاز، برای ادامه درمان به پزشک متخصص گوش اطفال ارجاع داده می‌شوید.