14 علت خارش کف پا؛ بیماری‌ها را بشناسید تا از عواقب آن در امان بمانید

علت خارش کف پا در بیشتر موارد امری طبیعی است اما گاهی نشآن‌های از اتفاقات نگران‌کننده محسوب می‌شود. آیا تا به حال به علت خارش کف پا دقت کرده‌اید؟ باید گفت، بخشی از عواملی که منجر به خارش کف پا می‌شوند برخاسته از بیماری‌هایی هستند که نیاز به تشخیص و درمان به موقه دارد. خارش کف پا می‌تواند ناشی از شرایط مختلفی از جمله اگزما، واکنش‌های آلرژیک، پسوریازیس، دیابت و گال باشد.

این مقاله از مجله سلامت ژین طب علت خارش کف پا و دست، نحوه درمان و توقف این عارضه را پوشش می‌دهد. در ادامه 14 علت خارش کف پا مورد بررسی قرار گرفـته که برخی از این علت‌ها ریشه‌ در یک بیماری دارند.

1. اگزما، بیماری التهابی که علت خارش کف پا محسوب می‌شود

اگزما یا درماتیت نوعی بیماری التهابی پوست است. معمولا باعث خشکی، خارش پوست و بثورات روی دست‌ها، کف و روی پا، داخل آرنج و پشت زانو می‌شود. اگزما مسری نیست ولی یک بیماری طولانی مدت است که امکان دارد با گذشت زمان بهتر یا بدتر شود.

درمان خانگی خارش کف پا ناشی از اگزما

توصیه پزشک برای درمان این علت خارش کف پا استفاده روزانه از مرطوب‌کننده‌های روغنی مانند وازلین یا آکوافور است. استروئیدهای موضعی، چه OTC و چه با نسخه، التهاب و خارش را به حداقل می‌رسانند. داروهای OTC یا آنتی هیستامین‌های تجویزی نیز در برطرف‌سازی علت خارش کف پا ایفای نقش می‌کنند.

اما اگر فردی اگزما متوسط تا شدید دارد، احتمالا به درمان با اشعه ماوراء بنفش، داروهای خوراکی یا تزریقی سرکوب‌کننده سیستم ایمنی نیاز داشته باشد. در صورتی که علت خارش کف پا اگزما باشد باید از صابون‌ها، پارچه‌ها و لوسیون‌هایی که پوست را تحریک می‌کنند دوری کرد.

2. پای ورزشکار؛ اولین احتمال برای علت خارش کف پا چیست

پای ورزشکار یک عفونت قارچی و از اصلی‌ترین علت خارش کف پا محسوب می‌شود. عفونت‌های قارچی عمدتا در مناطق تاریک و مرطوب رشد می‌کند، به همین دلیل می‌تواند به خوبی روی پا و کف پا رشد کند. خارش کف پای ورزشکار معمولا به دلیل راه‌رفتن با پای برهنه در رختکن باشگاه یا کنار استخر به وجود می‌آید.

اغلب به صورت یک بثورات قرمز پوسته‌پوسته ظاهر و معمولا از بین انگشتان پا شروع می‌شود. پس از برداشتن جوراب، خارش بدتر می‌شود. پای ورزشکار گاهی منجر به تاول‌های خارش‌دار و ‌ترک خوردگی یا پوسته شـدن پوست کف پا خواهد شد.

درمان فوری خارش کف پای ورزشکار

این نوع خارش کف پا با کرم‌های ضد قارچ بدون نسخه (OTC) قابل درمان است. از آنجایی‌که علت خارش کف پا ورزشکار قارچی است که می‌تواند روی کفش و جوراب زندگی کند، بنابراین شـستن جوراب‌ها با آب گرم مهم است. ضد‌ عفونی ‌کردن و پوشـیدن کفش‌ دوش در استخر و مکان‌های حمام عمومی به پیشگیری از ابتلا به پای ورزشکاران کمک می‌کند.

اگر بعد از استفاده از داروهای ضد قارچ OTC به مدت دو تا چهار هفته، خارش کف پا بهبود نیافت، به پزشک مراجعه کنید. امکان دارد برای رفع علت خارش کف پا نیاز به داروهای ضد قارچ خوراکی باشد.

3. پسوریازیس؛ بیماری خود ایمنی که گاهی به عنوان علت خارش کف پا شناخته می‌شود

یک بیماری پوستی خود ایمنی است که باعث ایجاد لکه‌های قرمز و نقره‌ای ضخیم و پوسته‌پوسته می‌شود. پسوریازیس علاوه بر کف پا دور از ذهن نیست که در دیگر نواحی زیر بدن ظاهر شود. نقاطی از بدن که احتمال ابتلا به این بیماری را دارند عبارتند از:

• زانو
• آرنج
• پوست سر
• پایین کمر
• صورت

درمان پسوریازیس یعنی حذف یک علت خارش کف پا

هیچ درمان قطعی برای پسوریازیس وجود ندارد، اما برخی گزینه‌های درمانی وجوئ دارد که در کنترل آن مفید هستند. استروئیدهای موضعی، آسیترتین، درمان با اشعه ماوراء بنفش، سرکوب‌کننده‌های ایمنی خوراکی یا تزریقی و داروهایی مانند متوترکسات از جمله این روش‌های درمانی هستند.

4. نیش حشرات، علت خارش کف پا که ارتباط مستقیمی با فصل‌ها دارد

بر اساس مطالعه‌ای در سال 2022 نیش‌ حشرات باعث ایجاد یک واکنش التهابی در بدن، از جمله آزاد‌شدن هیستامین شیمیایی می‌شود. محققین بر این باورند که هیستامین علت خارش کف پا و نواحی دیگر بدن می‌شود.

علاوه بر خارش، تورم، قرمزی و تحریک نیز به همراه دارد.  چند درمان خانگی برای خارش کف پای ناشی از نیش حشرات وجود دارد. آنتی هیستامین موضعی مانند بنادریل می‌تواند به رفع علت خارش کف پا ناشی از نیش حشرات کمک کند.

5. بیماری کبد؛ یک علت خارش کف پا که دور از ذهن است

هنگامی‌که کبد به درستی کار نکند، ماده‌ای زرد رنگ به نام بیلی روبین در خون تجمع می‌یابد. بیلی روبین زمانی تشکیل می‌شود که گلبول‌های قرمز شکـسته و توسط کبد از بدن خارج می‌شود. وقتی سطح بیلی روبین  بالاست، پوست دچار خارش و زردی خواهد شد. پس اگر همراه با خارش زردی پوست نیز مشاهده شد باید علت خارش کف پا را در بیماری کبدی دانست.

درمان خارش کف پا و کبد

اگر علت خارش کف پا بیماری کبدی باشد مرطوب‌کننده ملایم ضد حساسیت، آنتی هیستامین‌ها و در موارد شدید، اشعه ماوراء بنفش گزینه‌های درمان هستند. همچنین ممکن است پزشک تغییراتی در سبک زندگی شخص به عنوان درمان علت خارش کف پا توصیه کند. دوش‌گرفتن ولرم برای جلوگیری از خشکی پوست از جمله این تغییرات محسوب می‌شود.

6. پوست خشک؛ شایع‌ترین علت خارش کف پا در کودکان

دوش آب گرم زیاد و طولانی و اختلالات نادر ژنتیکی از عواملی ایجاد خشکی پوست محسوب می‌شوند. همچنین برخی شرایط پزشکی مانند دیابت و بیماری کلیوی یا کبدی نیز می‌توانند باعث خشکی و خارش کف پاها شوند.

ننوشیدن آب کافی، مصرف دیورتیک‌ها، قرارگیری در معرض گرما یا نور نیز می‌تواند باعث خشکی پوست در صورت شدید بودن یا داشتن پوست حساس شوند. اگر پوست خشک علت خارش کف پا باشد، متوجه نواحی پوسته‌پوسته و ‌ترک‌هایی در پوست کف پا و زیر انگشتان خواهید شد.

7. کهیر کف پا خارشی که دلیل واضحی برای آن وجود ندارد

کهیر تورم‌های پوستی هستند که اغلب همراه با خارش هستند. می‌تواند ناشی از یک غذا، دارو، عفونت ویروسی یا بیماری خودایمنی خاص باشند. کهیر امکان دارد در هر قسمتی از پوست از جمله کف پا ایجاد شود. علائم معمولا کمتر از 24 ساعت طول می‌کشد و سپس در ناحیه دیگری بروز می‌یابد.

در حالی که کهیرهای جزئی یک اورژانس به شمار نمی‌آیند، اما گاهی می‌تواند بخشی از یک واکنش آلرژیک جدی باشد. اگر تورم لب یا زبان، مشکل تنفسی یا اسهال را تجربه می‌کنید، به اورژانس مراجعه کنید.

کهیرهای جزئی با آنتی هیستامین‌های OTC قابل درمان هستند. اگر علائم  بعد از یک هفته بهبود نیافت یا در زندگی روزمره اختلال ایجاد کرد، مراجعه به پزشک مهم است.

8.مشکلات تیروئید؛ سر نخی که می‌تواند دلیل خارش کف پا باشد

یکی از علائم کم کاری تیروئید خشکی پوست است که می‌تواند علت خارش کف پا باشد. تیروئید کم کار به کاهش گردش سلولی منتهی می‌گردد و پوست را خشک، پوسته پوسته و به خارش می‌اندازد. این نوع خشکی که یک علت خارش کف پا محسوب می‌شود با انواع کرم‌های پاشنه پا (OTC) یا سرم‌های افزایش رطوبت قابل درمان است.

9. درماتیت تماسی آلرژیک؛ علت خارش کف پا از چیست

بثورات خارش‌دار روی پاهای می‌تواند درماتیت تماسی آلرژیک باشد، یک واکنش آلرژیک به چیزی که پا با آن تماس پیدا کرده است. قرارگیری در معرض مواد محرک مانند مواد شیمیایی، صابون‌ها، لوازم آرایشی و گیاهان می‌تواند علت خارش کف پا باشد. یکی از آلرژن‌هایی تاثیرگذار روی پاها که علت خارش کف پا هم محسوب می‌شود، رنگ موجود در جوراب‌های تیره است.

درماتیت ناشی از رنگ از رایج‌ترین علت خارش کف پا و سایر نقاط پا است. چون هر جایی که جوراب پا را لمس می‌کند، احتمال ایجاد خارش دارد.

برای خارش پا چی خوبه؛ درمان درماتیت تماسی الرژیک

بهترین پماد برای خارش کف پا و روش‌های درمان، اجتناب از آلرژن و استفاده از کرم هیدروکورتیزون OTC یا آنتی هیستامین است. امکان دارد پزشک یک استروئید موضعی برای راش تجویز کند.

10. بیماری کلیوی؛ علتی باور نکردنی برای خارش کف پای چپ

بر اساس مطالعه‌ای در سال 2019 برخی شرایط پزشکی مانند بیماری کلیوی می‌تواند علت خارش کف پا و دست باشد. وقتی کلیه‌های ما به درستی کار نمی‌کنند، مایعات و مواد زائدی که کلیه‌ها قادر به حذف آن‌ها نیستند در خون ما باقی می‌مانند. این تجمع مواد زائد و افزایش مایعات می‌تواند علت خارش کف پا و سایر نقاط بدن شود که معمولا در پاها بیشتر حس می‌شود.

چگونه با درمان بیماری کلیوی علت خارش کف پای کودکان را از بین ببریم

در قدم اول درمان علت خارش کف پا ناشی از بیماری کلیوی پزشک توصیه به انجام آزمایشات خون و ادرار می‌کند. داروهای OTC یا آنتی هیستامین‌های خوراکی تجویزی مفید عمل می‌کنند. سایر داروها برای هدایت عصبی مانند گاباپنتین، به درمان علت خارش کف پا کمک می‌کنند.

11. گال؛ بیماری پوستی مهمی که علت خارش شدید کف پا به حساب می‌آید

بیماری پوستی که توسط کنه‌های میکروسکوپی که در لایه بالایی پوست شکل می‌گیرد. بزرگسالان مبتلا به گال خارش و بثورات پوستی را در مناطق محدودی از بدن تجربه می‌کنند. در کودکان خردسال، گال عمدتا نواحی زیر بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد:

• سر
• صورت
• گردن
• کف دست
• کف پا

برخی از افراد مبتلا به گال، بثورات، زخم و پوسته شـدن پوست را تجربه می‌کنند. خارش معمولا بسیار شدید و اغلب در شب بدتر می‌شود. گال از طریق تماس به پوست منتقل می‌شود و هر فردی بدون در نظرگرفتن سن، وضعیت اقتصادی یا نژاد احتمال ابتلا به آن را دارد.

درمان خارش کف پا ناشی از بیماری پوستی گال

گال با یک داروی ضد انگل موضعی (پرمترین) یا یک داروی ضد انگل خوراکی (ایورمکتین) درمان می‌شود. پزشک  امکان دارد استروئیدهای موضعی را برای کمک به درمان علت خارش کف پا تجویز کند. از آنجایی که گال بسیار مسری است، باید تمام لباس‌ها و ملحفه‌های خود را با آب داغ شست. هر فردی که با آن زندگی می‌کنید باید برای گال تحت درمان قرار گیرد، زیرا افراد بدون داشتن علائم می‌توانند ناقل باشند.

12. بارداری می‌تواند علت خارش کف پای راست در شب باشد؟

اگر باردار هستید و نمی‌توانید خارش کف پاهای خود را متوقف کنید، خارش بارداری دور از ذهن نیست. خارش کف پا در دوران بارداری ممکن است نشانه‌ای از وضعیتی به نام کلستاز داخل کبدی بارداری باشد. این وضعیت بر‌ ترشح صفرا (مایع گوارشی) از سلول‌های کبد تاثیر می‌گذارد. صفرا در کبد به دام می‌افتد، سپس به جریان خون ریخـته و درنهایت به یک علت خارش کف پا تبدیل می‌گردد.

خارش بارداری بیشتر روی شکم، دست‌ها و پاها تاثیر می‌گذارد و منجر به خارش کف دست و پا خواهد شد. خارش حاملگی نسبتا نادر و در کمتر از یک درصد از بارداری‌ها در سطح جهان رخ می‌دهد.

13. علت خارش کف دست و پا که ریشه در بیماری دیابت دارد

قند خون بالا در افراد مبتلا به دیابت می‌تواند باعث خشکی و خارش پوست از جمله در کف پاها شود. قند خون بالا همچنین منجر به مشکلات گردش خون خواهد شد که خطر زخم‌های باز و عفونت در پاها را افزایش می‌دهد.

14. نوروپاتی؛ علت خارش کف پای چپ برخاسته از اختلال عصبی

نوعی اختلال در عملکرد اعصاب که می‌تواند در هر جایی از بدن رخ دهد، اما معمولا روی پاها و دست‌ها تاثیر می‌گذارد. هنگامی‌که نوروپاتی دارید، سیستم ایمنی بدن موادی (سیتوکین) آزاد می‌کند که اعصاب را تحریک و باعث خارش خواهد شد. علل متعددی برای نوروپاتی وجود دارد، از جمله آسیب‌ها، عفونت‌ها و شرایطی مانند دیابت، مولتیپل اسکلروزیس یا سایر اختلالات عصبی. هر کدام از این عارضه‌ها می‌تواند در نقش یک علت خارش کف پا ظاهر شوند.

درمان نوروپاتی یعنی رفع علت خارش کف پا ناشی از این اختلال عصبی

درمان‌های نوروپاتی شامل داروهای ضد درد موضعی و OTC (مانند کرم کپسایسین یا لیدوکائین) است که اعصاب را بی‌حس می‌کند. پزشک امکان دارد یک داروی خوراکی مانند گاباپنتین تجویز کند که به درد عصبی کمک کند و علت خارش کف پا را از بین ببرد.

چکیده‌ای کلی درباره علت خارش کف پا و درمان‌های آن

خارش دست‌ها و پاها، اگرچه طبیعی به نظر می‌رسد اما دلایل بالقوه زیادی برای خارش پا وجود دارد. بسیاری از افراد علت خارش کف پای چپ در شب را اغلب ناشی از خشکی پوست می‌دانند. اما می‌تواند ناشی از بیماری‌های جدی‌تری از جمله اگزمای دیسیدروتیک، واکنش‌های آلرژیک، دیابت، زرد زخم، واکنش به داروها، گال، سیروز و اختلالات اعصاب محیطی باشد.

درمان‌های خانگی مانند کمپرس یخ، استروئیدهای موضعی و داروهای ضد درد، مرطوب‌کننده‌ها، حمام بلغور جو دوسر و درمان آنتی‌هیستامین‌ها به تسکین علائم کمک می‌کنند. اگرچه ممکن‌است علت خارش کف پا با علت اصلی بیماری مرتبط باشد، احتمال درمان با اشعه ماوراء بنفش، آنتی‌بیوتیک‌ها و دیگر داروها نیز وجود دارد.

سوالات متداول