تغذیه کودک بعد از شیر گرفتن | برنامه غذایی در سه بازه سنی از 6 تا 12 ماهگی

تغذیه کودک بعد از شیر گرفتن اولین گام برای ایجاد عادات غذایی خوب و قرار دادن نوزاد در معرض طعم‌های مختلف است. بسیاری از مادران می پرسند بعد از شیر گرفتن کودک چه کنیم؟ نوزادان بالای 6 ماه باید غذاهای جامد و همچنین شیر مادر مصرف کنند. پس از 1 سال، شیر مادر به تنهایی تمام مواد مغذی مورد نیاز کودک در حال رشد را تامین نمی‌کند. بنابراین غذاهای جامد باید به بخشی منظم از رژیم غذایی تبدیل شوند.

چگونگی تغذیه کودک بعد از شیر گرفتن برای بسیاری از مادران مسئله‌ای حیاتی است، چراکه در تغذیه کودک بعد از شیر گرفتن؛ کودک باید مواد مغزی که در شیر مادر بوده و همچنین مواد معدنی دیگری همچون روی و آهن را دریافت کند.

در ادامه این مقاله از مجله پزشکی ژین طب قصد داریم مواردی را در ارتباط با تغذیه کودک بعد از شیر گرفتن و باید‌ها نبایدهای که لازم است در تغذیه کودک بعد از شیر گرفتن رعایت شود، ذکر ‌کنیم. با ما همراه شوید.

نگاهی سریع به مقاله تغذیه کودک بعد از شیر گرفتن

• کودکان تا یک سالگی به مواد مغذی موجود در شیر مادر نیاز دارند
• مادران ‌می‌توانند از 6 ماهگی به کودک غذای جامد بدهند
• تغذیه کودک بعد از شیر گرفتن را باید با سبزیجات و میوه‎ها شروع کرد
• نوشیدن مقدار کمی آب مهارتی جدید برای کودکان بوده که برای رشد دندان‌هایشان نیز مفید است

بهترین زمان برای شروع از شیر گرفتن چه زمانی است؟

متخصصان کودک تغذیه انحصاری با شیر مادر را برای شش ماه اول پس از تولد و شیردهی همراه با غذاهای جامد را حداقل تا سن یک سالگی توصیه ‌می‌کنند.

زمان شروع از شیر گرفتن کودک یک تصمیم شخصی است. تغییرات در الگوهای شیردهی که منجر به از شیر گرفتن نهایی ‌می‌شود، اغلب به طور طبیعی در سن شش ماهگی شروع خواهد شد، زمانی که معمولا غذاهای جامد به کودک معرفی ‌می‌شوند.

به مادران توصیه می‌کنیم هر زمان که تصمیم به از شیر گرفتن کودک کردند، بر نیازهای فرزندشان، تغذیه او بعد از شیر گرفتن و همچنین نیازهای خود تمرکز کنند. گاهی از شیر گرفتن با بیماری هایی همراه است. یافته‌ها در باره اسهال بعد از شیر گرفتن کودک نشان می دهد که از شیر گرفتن کودکان با افزایش میزان بروز اسهال در آنان ارتباط دارد و یک دوره آسیب پذیری نسبت به اسهال بلافاصله بعد از ختم شیردهی به وجود می‌آید.  اگر از شیر گرفتن کودکان بطور تدریجی و صحیح انجام گیرد، خطر ابتلا به اسهال بعد از ختم شیردهی به میزان قابل توجهی کاهش خواهد یافت.

چه زمانی نوزادان برای خوردن غذای جامد آماده هستند؟

اکثر کارشناسان بهداشت توصیه ‌می‌کنند که نوزادان از حدود 4 تا 6 ماهگی شروع به دریافت غذای جامد کنند. البته که این توصیه در 6 ماهگی بیشتر مورد تاکید است، زیرا نوزادان در این سن به مواد مغذی اضافی که در شیر یافت نمی‌شوند، مانند آهن و روی نیاز دارند. مقادیر کم غذای جامد ‌می‌تواند این مواد مغذی را تامین کند.

کارشناسان همچنین پیشنهاد می‌کنند به دنبال نشانه‌هایی باشید که نشان می‌دهد کودک از نظر رشدی برای خوردن و هضم مواد جامد آماده است. این نشانه‌ها عبارتند از:

• خوب نشستن
• کنترل سر
• ‌می‌تواند غذا را در دهان خود نگه دارد و مایل به جویدن است
• ‌می‌تواند غذا را بردارد و در دهان بگذارد
• در زمان صرف غذا کنجکاو و مشتاق مشارکت است

به ندرت پیش می‌آید که نوزادان قبل از 6-4 ماهگی برای غذای جامد آماده شوند. اگر فکر می‌کنید کودکتان نشانه‌هایی دارد که آماده خوردن غذای جامد است، اما هنوز 6 ماهه نشده است، برای مشاوره با پزشک اطفال صحبت کنید.

تغذیه کودک بعد از شیر گرفتن باید چطور شروع شود؟

اگر قبل از 1 سالگی کودک خود را از شیر خود جدا می‌کنید، از شیر دوشیده شده یا شیرخشک غنی شده با آهن استفاده کنید. توصیه می‌شود شیر گاو را تا اولین سالگرد تولد فرزندتان ندهید.

همان‌طور که شروع به از شیر گرفتن ‌می‌کنید و تمام فکرتان به تغذیه کودک بعد از شیر گرفتن است، به یاد داشته باشید که کودک شما به زمان نیاز دارد تا خود را با نوشیدن با فنجان و خوردن با قاشق سازگار کند. صبور باشید تا کودک شما شروع به کاوش در دنیای غذاهای متنوع کند.

تغذیه کودک بعد از شیر گرفتن در سنین مختلف

والدینی که نگران تغذیه کودک بعد از شیر گرفتن هستند  بهتر است سعی کنند با اجازه دادن به او برای بازی کردن، لمس کردن و مزه کردن غذاهای جدید، یک تجربه مثبت برای کودک خود بسازند.

در ادامه نکاتی پیرامون تغذیه کودک بعد از شیر گرفتن با در نظر گرفتن سن کودک ذکر کرده‌ایم:

تغذیه کودک بعد از شیر گرفتن از حدود 6 ماهگی

برای شروع، کودک شما فقط به مقدار کمی غذای جامد، یک بار در روز، در زمانی که برای هر دوی شما مناسب است، نیاز دارد.

شما می‌توانید از شیر گرفتن را با سبزیجات و میوه‌ها شروع کنید. سبزیجات له شده یا نرم و پخته شده مانند: جعفری، کلم بروکلی، سیب‌زمینی، سیب‌زمینی شیرین، هویج، سیب یا گلابی را امتحان کنید. همچنین ‌می‌توانید برای شروع لعاب برنج یا برنج بسیار نرم شده را برای کودک سرو کنید. قبل از اینکه غذای پخته شده را به کودک خود بدهید، مطمئن شوید که کاملا خنک شده است.

مهم است که غذاهایی را که باعث واکنش‌های آلرژیک می‌شوند، در مقادیر بسیار کم به کودک بدهید تا بتوانید هر واکنشی را بررسی کنید.

مصرف غذاهای پوره شده یا جامد و توده‌ای

برای اینکه کودکتان به سرعت به بافت‌ها و طعم‌های مختلف عادت کند، سعی کنید به محض آماده شدن به سراغ غذاهای له شده و انگشتی (از پوره یا مخلوط) بروید. این کار به آن‌ها کمک می‌کند یاد بگیرند که چگونه بجوند، غذای جامد را در اطراف دهان خود حرکت دهند و غذاهای جامد را ببلعند.

نوزادان زمان‌های مختلفی را صرف می‌کنند تا به لقمه‌ها عادت کنند، اما این مهارت مهمی است که باید یاد بگیرند. فقط از حدود 7 ماهگی به آن‌ها لقمه‌های کوچک را ارائه دهید و با آن‌ها بمانید تا مطمئن شوید که  با خیال راحت آن را می‌بلعند.

خوردن غذاهای انگشتی به آن‌ها کمک ‌می‌کند تا به بافت‌های مختلف عادت کنند، آن‌ها عاشق چیدن تکه‌های غذا و تغذیه خود هستند – این کار برای توسعه هماهنگی دست و چشم آن‌ها نیز خوب است.

آیا هنوز باید به نوزام شیر مادر داد؟

در این سن آن‌ها همچنان بیشتر انرژی و مواد مغذی خود را از شیر مادر یا شیر خشک دریافت خواهند کرد. شیر مادر یا شیر خشک باید نوشیدنی اصلی آن‌ها در سال اول باشد، شما ‌می‌توانید تا هر زمانی که بخواهید به شیردهی ادامه دهید.

نوشیدنی کودک 6 ماهه

در زمان صرف غذا، مقدار کمی آب از فنجان به کودک خود بدهید. استفاده از فنجان به کودک شما کمک ‌می‌کند تا نوشیدن جرعه جرعه را یاد بگیرد، این کار برای دندان‌های کودک شما بهتر است.

اگر کودک شما کوچک‌تر از 6 ماه است، مهم است که آب را ابتدا با جوشاندن و سپس خنک کردن آن استریل کنید. نوشیدنی‌های شیرین مانند کدو حلوایی، نوشابه‌های گازدار، میلک شیک و آب میوه ‌می‌توانند قند زیادی داشته باشند، بنابراین برای جلوگیری از پوسیدگی دندان از مصرف آن‌ها اجتناب کنید.

شیر گاو تا 12 ماهگی نوشیدنی مناسبی نیست، اما از 6 ماهگی ‌می‌توان آن را به صورت مخلوط با غذا استفاده کرد.

تغذیه کودک بعد از شیر گرفتن از 7-9 ماهگی

در حال حاضر، کودک شما تمرین خوبی برای یادگیری نحوه غذا خوردن داشته است، تا جایی که ممکن است با هم غذا بخورید؛ آن‌ها از تماشای شما چیزهای زیادی یاد می‌گیرند.

کودک شما به تدریج به سمت خوردن 3 وعده غذایی در روز (صبحانه، ناهار و چای) می‌رود. ارائه طیف گسترده‌ای از غذاهای مختلف برای اطمینان از دریافت انرژی و مواد مغذی کافی (مانند آهن) مهم است.

نوزادان نیازی به نمک یا شکر ندارند که به غذایشان اضافه شود، غذای شور برای کلیه‌های آن‌ها خوب نیست و شکر ‌می‌تواند باعث پوسیدگی دندان شود.

به یاد داشته باشید، ممکن است 10 روز یا حتی بیشتر طول بکشد تا کودک شما به غذاها، طعم‌ها و بافت‌های جدید عادت کند. روزهایی خواهد بود که آن‌ها غذایی بیشتر می‌خورند، در صورتی که در بعضی  از روزها غذای کمتری مصرف می‌کنند و حتی روزهایی است که همه چیز را رد ‌می‌کنند! نگران نباشید  این کاملا طبیعی است. فقط صبور باشید، به ارائه انواع غذاها ادامه دهید، حتی آن‌هایی که به نظر می‌رسد دوست ندارند، و اجازه دهید در زمان خود به آن عادت کنند.

نوزادان زیر 12 ماه نیازی به میان وعده ندارند، اگر فکر ‌می‌کنید کودک شما در بین وعده‌های غذایی گرسنه است، شیر اضافی را در نظر بگیرید.

مصرف غذاهای پوره شده یا جامد و لقمه‌ای؟

امیدواریم کودک شما اکنون در کشف بافت‌های جدید به اعتماد به نفس بیشتری دست یافته باشد. غذاهای له شده و کمی سفت‌تر و همچنین انواع فینگر فودها را ارائه دهید. دادن غذای انگشتی به کودک کمک ‌می‌کند تا یاد بگیرد که خودش را تغذیه کند، هماهنگی دست و چشم را توسعه دهد و یاد بگیرد تکه‌های کوچک غذای نرم را گاز بگیرد، بجود و ببلعد.

نوزادان زمان‌های مختلفی را صرف می‌کنند تا به لقمه عادت کنند، اما این مهارت مهمی است که باید یاد بگیرند. فقط به آن‌ها بافت‌های گلوله‌ای و فینگر فود ارائه دهید و در کنار آن‌ها بمانید تا مطمئن شوید که آن را با خیال راحت می‌بلعند.

آیا هنوز باید به نوزاد شیر مادر داد ؟

شیر مادر یا شیر خشک نوزاد هنوز برای انرژی و مواد مغذی در طول سال اول مهم است و باید تا 12 ماهگی نوشیدنی اصلی آن‌ها باشد. با گذشت زمان و خوردن مواد جامد بیشتر، کودک ممکن است به طور طبیعی شیر مادر یا شیر خشک کمتری بخواهد.

نوزادانی که با شیر خشک تغذیه ‌می‌شوند ممکن است به حدود 600 میلی‌لیتر شیر در روز نیاز داشته باشند، اما به خاطر داشته باشید که فقط از آن به عنوان کمکی استفاده کنند. لازم به ذکر است که شکم کودک شما کوچک است و به سرعت پر ‌می‌شود، بنابراین شیر را بعد از غذای جامد به او بدهید و او را مجبور نکنید که شیشه شیر را تمام کند.

نوشیدنی کودک 7-9 ماهه

در طول وعده‌های غذایی، از یک فنجان به کودک مقداری آب دهید. یادگیری جرعه جرعه آب نوشیدن یک مهارت جدید بوده و (نسبت به مکیدن از شیشه) برای دندان‌های در حال رشد کودک شما بهتر است.

تغذیه کودک بعد از شیر گرفتن از 10-12 ماهگی

اکنون کودک شما باید به خوردن 3 وعده غذایی در روز – صبحانه، ناهار و چای – علاوه بر شیر خود عادت کند. ناهار و میان وعده ‌می‌تواند شامل یک غذای اصلی و یک پودینگ (مانند میوه یا ماست بدون شیرینی) باشد. سعی کنید تا حد امکان با هم غذا بخورید، نوزادان از تماشای غذا خوردن شما یاد می‌گیرند.

آیا هنوز باید به نوزاد شیر مادر داد؟

شیر مادر یا شیر خشک نوزاد هنوز برای انرژی و مواد مغذی در طول سال اول مهم است و باید تا 12 ماهگی نوشیدنی اصلی آن‌ها باشد.

در این مرحله از شیر گرفتن، کودک شما ممکن است حدود 3 بار در روز شیر بخورد. اگر کودک شما شیر خشک مصرف می‌کند، ممکن است حدود 400 میلی‌لیتر شیر در روز نیاز داشته باشد، اما سعی کنید فقط از آن به عنوان کمکی استفاده کنید.

نوشیدنی کودک 10-12 ماهه

کودک شما اکنون باید با اعتماد به نفس بیشتری از فنجان استفاده کند و به خودش کمک کند تا در مواقعی که به آن نیاز دارد مقداری آب بنوشد.

تغذیه کودک بعد از شیر گرفتن در 12 ماهگی به بالا

اکنون کودک نوپا شما 12 ماهه است، بنابراین باید 3 وعده غذایی در روز داشته باشد. همچنین ممکن است به 2 میان وعده سالم برای از شیر گرفتن نیز نیاز باشد (مثلا میوه، سبزیجات، نان تست، نان یا ماست ساده). شایان ذکر است که در این سن می‌توانید طیف گسترده‌ای از گروه‌های غذایی زیر را در وعده‌های غذایی کودک خود بگنجانید.

آیا هنوز باید به نوزاد شیر مادرداد ؟

تا زمانی که هر دوی شما بخواهید ‌می‌توانید به شیردهی ادامه دهید. همان‌طور که کودک شما غذاهای جامد بیشتری می‌خورد، میزان شیر مورد نیاز او کاهش می‌یابد و هنگامی که به 12 ماهگی می‌رسد، نیازی به خوردن شیر خشک نخواهد بود.

نوشیدنی کودکان 12 ماه به بالا

کودک شما در این سن با اطمینان از فنجان خود استفاده ‌می‌کند تا در صورت نیاز و زمانی که به آن نیاز دارد مقداری آب بنوشد. اگر در حال شیردهی هستید، آن‌ها ‌می‌توانند تا زمانی که شما دوست دارید به خوردن شیر مادر ادامه دهند.

کودک نوپا شما همچنین می‌تواند شیر کامل گاو را بنوشد و لبنیات پرچرب استفاده کند. توجه داشته باشید که برای کودکان زیر 2 سال چربی کامل را انتخاب کنید، زیرا برای رشد بهتر به انرژی اضافی نیاز دارند. از 2 سال به بعد، تا زمانی که خوب غذا بخورند و رشد کنند، ‌می‌توانند شیر نیمه چرب استفاده کنند و از 5 سالگی شیر با یک درصد چربی یا بدون چربی گزینه بهتری خواهد بود.

نمونه برنامه تغذیه کودک بعد از شیر گرفتن برای کودکان 6 و 7 ماهه

توجه داشته باشید در این نمونه برنامه، فرض شده که کودک 6 یا 7 ماهه شما سه بار در روز چرت می‌زند، اگرچه بسیاری از نوزادان در این سن سومین چرت خود را رها ‌می‌کنند.

• 7:00 صبح: بیدار شوید و شیر مادر یا شیر خشک به کودک بدهید
• 8:00 صبح: صبحانه (قطعات موز)
• 8:45 صبح تا 10:45 صبح: چرت زدن
• 10:45 صبح: بیدار شوید و شیر مادر یا شیر خشک به کودک بدهید
• 12:15 بعد از ظهر: شیر مادر یا شیر خشک به کودک بدهید
• 12:30 تا 14:00: چرت زدن
• 3:00 بعد از ظهر: شیر مادر یا شیر خشک به کودک بدهید
• 4:00 تا 4:30 بعد از ظهر: چرت زدن
• 5:00 بعد از ظهر: شیر مادر یا شیر خشک به کودک بدهید
• 5:45 بعد از ظهر: شام (گوشت گاو پخته شده و سیب زمینی شیرین بخارپز شده؛ میکس و کاملا پوره شده)
• 6:45 بعد از ظهر: شیر مادر یا شیر خشک به کودک بدهید
• 7:00 بعد از ظهر: خواب

نمونه برنامه تغذیه کودک بعد از شیر گرفتن برای کودکان 8 و 9 ماهه

این برنامه نمونه فرض ‌می‌کند که کودک 8 یا 9 ماهه شما دو بار در روز چرت می‌زند.

• 7:00 صبح: شیر مادر یا شیر خشک به کودک بدهید
• 8:00 صبح: صبحانه (پوره املت سبزیجات و نان تست غلات کامل)
• 9:30 صبح تا 11:30 صبح: چرت زدن
• 11:30 صبح: شیر مادر یا شیر خشک به کودک بدهید
• 12:30 بعد از ظهر: ناهار (برنج پخته شده با آب گوشت)
• 2:00 – 3:30 بعد از ظهر: چرت زدن
• 3:30 بعد از ظهر: شیر مادر یا شیر خشک به کودک بدهید
• 5:45 بعد از ظهر: شام (سالمون نرم پخته، پاستا ماکارونی سبوس دار پخته شده، گل کلم بروکلی بخارپز شده)
• 7:00 بعد از ظهر: شیر مادر یا شیر خشک به کودک بدهید
• 7:30 عصر: خواب

نمونه برنامه تغذیه کودک بعد از شیر گرفتن برای کودکان 10 تا 12 ماهه

این برنامه نمونه فرض ‌می‌کند که کودک 10، 11 یا 12 ماهه شما دو بار در روز چرت می‌زند.

• 7:00 صبح: بیدار شوید و شیر مادر یا شیر خشک به کودک بدهید
• 8:00 صبح: صبحانه (بلغور جو دوسر و کره بادام زمینی هم زده شده)
• 9:30 صبح تا 11:00 صبح: چرت زدن
• 11:00 صبح: شیر مادر یا شیر خشک به کودک بدهید
• 12:00 بعد از ظهر: ناهار (سوپ مرغ با هویج، گلابی رسیده نازک برش داده شده)
• 2:30 – 4:00 بعد از ظهر: چرت زدن
• 4:00 بعد از ظهر: میان وعده بعد از ظهر (ماست یونانی شیر کامل با تکه‌های موز خرد شده)
• 5:45 بعد از ظهر: شام (مرغ کبابی میکس شده، سیب زمینی پخته شده، لوبیا سبز بخارپز با کره)
• 7:00 بعد از ظهر: شیر مادر یا شیر خشک به کودک بدهید شیر مادر یا شیر خشک به کودک بدهید
• 7:30 عصر: خواب

غذاهایی که نباید در تغذیه کودک بعد از شیر گرفتن باشد

اگرچه مهم است که در تغذیه کودک بعد از شیر گرفتن غذاهای متنوعی وجود داشته باشد. اما کودکان باید از خوردن بعضی غذاها اجتناب کنند مانند:

• عسل: هرگز به نوزادان زیر 12 ماه عسل ندهید، زیرا خطر ابتلا به بوتولیسم، یک شکل جدی از مسمومیت غذایی در مصرف آن وجود دارد
• تخم‌مرغ‌های نپخته: ممکن است حاوی باکتری سالمونلا باشد که می‌تواند کودک شما را بیمار کند
• محصولات لبنی غیر پاستوریزه: پاستوریزه کردن باکتری‌های موجود در لبنیات را که ممکن است باعث عفونت شوند، از بین می‌برد
• غذاها یا نوشیدنی‌های قندی، شور یا بسیار فرآوری شده: این مواد معمولا مواد مغذی بسیار کمی را تامین ‌می‌کنند. شکر ‌می‌تواند به دندان‌ها آسیب برساند و کلیه‌های نوزادان نمی‌توانند با نمک زیاد کنار بیایند. از افزودن نمک به وعده‌های غذایی خانواده خودداری کنید
• آجیل کامل: به دلیل خطر خفگی به نوزادان و کودکان زیر 5 سال ندهید. اگر سابقه خانوادگی آلرژی به آجیل وجود دارد یا اگر فرزندتان حساسیت‌های دیگری دارد، قبل از معرفی محصولات آجیلی با پزشک اطفال خود مشورت کنید
• محصولات کم چرب: نوزادان به نسبت بزرگسالان به چربی بیشتری در رژیم غذایی خود نیاز دارند
• شیر گاو: ‌می‌توانید شیر گاو را به مقدار کم به غذاها اضافه کنید. با این حال، هرگز نباید به عنوان یک نوشیدنی اصلی استفاده شود یا به مقدار زیاد مصرف شود، زیرا آهن یا مواد مغذی کافی برای کودک شما فراهم نمی‌کند

یادداشت آخر

• تغذیه کودک بعد از شیر گرفتن، پایه‌گذار عادت‌های غذایی خوبی است که کودک می‌تواند در بزرگسالی داشته باشد.
• تغذیه کودک بعد از شیر گرفتن باید سرشار از مواد مغذی باشد و به خوبی کمبود شیر مادر را جبران کند. مادران ‌می‌توانند با در نظر گرفتن بهترین تغذیه کودک بعد از شیر گرفتن به رشد خوب و کافی کودک خود کمک کنند.

ما دراین نوشتار سعی کردیم مطالبی را در باب تغذیه کودک بعد از شیر گرفتن عنوان کنیم. امیدواریم مفید واقع شده باشد.