راهنمای کامل مراقبت بعد از پی آر پی زانو | مزایا و عوارض پی آر پی زانو | تزریق پی آر پی زانو

تزریق پی‌آر‌پی (PRP) برای کاهش درد و تحریک فرایند ترمیم در مفصل زانو به‌عنوان یک روش کم‌تهاجمی محبوب شده است. اما اثربخشی واقعی پی‌آر‌پی تا حد زیادی به مراقبت بعد از پی آر پی زانو بستگی دارد؛ یعنی آنچه بیمار در ساعات و هفته‌های پس از تزریق اجرا می‌کند می‌تواند تفاوتِ بین پاسخ درمانی قابل‌توجه و بهبود ناکافی را رقم بزند. رویکردِ مراقبتیِ درست، التهاب اولیهٔ کنترل‌شده را تقویت و ریسک عوارض موقتی را کاهش می‌دهد.

وقتی برای اولین بار تزریق را پشت سر می‌گذاری، ممکن است در چند روزِ اول التهاب و درد گذرا را تجربه کنی — این واکنشِ طبیعیِ «شروع فرایند ترمیم» است. اما همین روزها مهم‌ترین زمان برای اجرای نکات مهم بعد از پی آر پی زانو هستند: استراحت هدفمند، اجتناب از داروهای ضدالتهابِ غیرضروری و رعایت برنامهٔ حرکتی که پزشک توصیه می‌کند. این مراقبت‌ها شانسِ اینکه تزریق به یک بهبود پایدار تبدیل شود را بالا می‌برد.

اهمیت مراقبت بعد از پی آر پی زانو

مراقبت صحیحِ پس از تزریق پی‌آر‌پی زانو موجب می‌شود تا عوامل رشدی که توسط پلاکت‌ها رها می‌شوند، در محیطی مناسب و با حداقل «مزاحمت مکانیکی یا شیمیایی» عمل کنند. رعایت دقیقِ تجویزهای پزشک از نظر استراحت نسبی، نحوهٔ استفاده از یخ یا گرمادهی و پرهیز از داروهای درمان ضدالتهاب غیر ضروری، می‌تواند پاسخ درمانی را بهینه کند و مدت زمان بهبودی را کوتاه‌تر سازد. با توجه به تنوع پروتکل‌ها، برنامهٔ مراقبت باید فردی‌سازی شود.

نکته ای که باید بعد از PRP زانو به آن توجه داشت، این است که استراحت مطلق معمولا لازم نیست، ولی استراحت هدفمند، کاهش فعالیت‌های شدید و پر فشار در ۲۴–۷۲ ساعت اول و سپس اجتناب از فعالیت‌های پرشی و دویدن برای 1–2 هفته یا طبق توصیه پزشک به ترمیم کمک می‌کند. حرکت‌های آرام و دامنهٔ حرکتی سبک معمولاً مفید و تشویق‌شونده‌اند؛ زیرا خون‌رسانی و تغذیهٔ بافت‌ها را حفظ می‌کنند بدون آنکه تحریک شدیدِ مکانیکی رخ دهد.

پیامدهای غفلت از مراقبت صحیح

اگر مراقبت بعد از پی آر پی زانو رعایت نشود، ممکن است:

• التهاب موضعی طولانی‌تر یا درد تشدید شده رخ دهد.

• نتایج درمانی کاهش یابد (عملکرد و کاهش درد مطلوب حاصل نشود).

• در موارد نادر، بروز عفونت یا تشدید آسیب تسهیل شود (هرچند خطر عفونت پایین است چون ماده از خون خود بیمار تهیه می‌شود).

پی آر پی زانو چگونه انجام می‌شود؟

پی آر پی زانو (Platelet-Rich Plasma) به‌معنای استفاده از پلاسمای غنی‌شده از پلاکتِ خودِ بیمار است که با هدف آزادسازی فاکتورهای رشد به داخل مفصل یا بافت‌های اطراف تزریق می‌شود تا فرایند ترمیم و کاهش التهاب را تسریع کند. روش کلی شامل گرفتن مقدار کمی خون از بازو، سانتریفیوژ برای تمرکز پلاکت‌ها، و سپس تزریق محتویات غنی‌شده به ناحیهٔ هدف است. این فرایند معمولاً سرپایی و کوتاه‌مدت است.

پی‌آر‌پی اغلب برای مواردی مانند:

• استئوآرتریت زانو (OA) در مراحل اولیه تا متوسط برای کاهش درد و بهبود عملکرد.

• آسیب‌های مینیسک جزئی و برخی آسیب‌های تاندون/لیگامان به‌عنوان تکمیل‌کنندهٔ درمان غیرجراحی.

• بیمارانِ ریجکت‌کنندهٔ جراحی یا کسانی که به دنبال روش کم‌تهاجمی با دورهٔ نقاهت کوتاه‌تر هستند.

مراقبت بعد از پی آر پی زانو

پی‌آر‌پی زانو تنها یک تزریق ساده نیست؛ موفقیت آن به شدت وابسته به رعایت دقیق نکات مهم بعد از پی آر پی زانو است. این مراقبت‌ها کمک می‌کنند که عوامل رشد موجود در پلاکت‌ها، بدون مزاحمت مکانیکی یا شیمیایی، به بازسازی بافت و کاهش التهاب بپردازند. رعایت صحیح این موارد می‌تواند تفاوت میان یک بهبود سریع و کامل با یک نتیجه متوسط یا حتی ناموفق باشد.

استراحت و محدودیت فعالیت

در 24 تا 72 ساعت اول، استراحت نسبی ضروری است.

• از فعالیت‌های سنگین مثل دویدن، پرش یا بلند کردن وزنه خودداری کنید.

• حرکت‌های آرام و دامنه حرکتی ملایم مثل خم و راست کردن زانو در حد تحمل مجاز است.

• در صورت توصیه پزشک، استفاده از عصا یا واکر برای کاهش فشار مفید خواهد بود.

همانطور که گفته شد، حرکت‌های شدید می‌توانند باعث پراکندگی محلول PRP و کاهش اثر ترمیمی آن شوند. استراحت هدفمند، محیط مناسبی برای ترمیم فراهم می‌کند.

استفاده از کمپرس سرد برای کنترل تورم

در روزهای اول، کمی درد یا تورم طبیعی است.

• هر 2 تا 3 ساعت، یک بسته یخ (درون حوله) را به مدت 15 دقیقه روی زانو قرار دهید.

• از قرار دادن یخ مستقیم روی پوست خودداری کنید تا سوختگی سرمایی ایجاد نشود.

رعایت این امر به این دلیل است که، کمپرس سرد در کنار استفاده از پماد برای تورم زانو، ورم بعد از تزریق را کنترل کرده و درد را کاهش می‌دهد بدون اینکه فرآیند التهابی مفیدِ ناشی از PRP را متوقف کند.

پرهیز از داروهای ضدالتهاب غیرضروری

بعد از پی آر پی زانو، مصرف NSAIDs مثل ایبوپروفن یا دیکلوفناک معمولاً تا 1-2 هفته توصیه نمی‌شود.

• در صورت نیاز به مسکن، استامینوفن انتخاب بهتری است.

این پرهیز دارویی به دلیل این است که داروهای ضدالتهاب می‌توانند اثرات مثبت التهاب کنترل‌شده‌ای که PRP ایجاد می‌کند را کاهش دهند.

تغذیه مناسب برای ترمیم بافت

رژیم غذایی شما در مراقبت بعد از پی آر پی زانو نقش دارد.

• پروتئین کافی (مرغ، ماهی، حبوبات) برای ساخت بافت جدید

• ویتامین C (مرکبات، فلفل دلمه‌ای) برای سنتز کلاژن

• اسیدهای چرب امگا-3 (ماهی سالمون، گردو) برای حمایت از فرایند ترمیم

• آب کافی برای هیدراته نگه داشتن مفصل

فیزیوتراپی و ورزش‌های سبک

اصولا فیزیوتراپی بعد از PRP زانو به دلایل زیر برای بیماران و کسانی که از درد زانو رنج میبرند توصیه می‌شود:

• معمولاً بعد از 3 تا 7 روز، حرکات کششی و تقویتی سبک طبق توصیه فیزیوتراپیست شروع می‌شود.

• تمرینات باید بدون درد انجام شوند.

• هدف، حفظ دامنه حرکتی و تقویت عضلات اطراف زانو بدون فشار بیش از حد است.

جدول زمان‌بندی بازگشت به فعالیت

بر اساس این درمان ها و مراقبت ها،  بعد از عمل PRP زانو میتوانید با گذشت زمان مشخص به فعالیت های روزمره خود بازگردید و از نگران بروز مشکلات عدم رعایت مراقبت های بعد از این تزریق نباشید.