شلی مفصل زانو؛ چرا و چگونه زانوهایمان شل می‌شوند؟

شلی مفصل زانو یک عارضه در قسمت غضروف‌های زانو است که باعث نرم شدن و آسیب دیدگی این ناحیه می‌شود. این بیماری را می‌توان در دسته بیماری‌ها و اختلالات روماتولوژیک قرار داد.

به طور کلی علت ایجاد این عارضه حوادثی مانند در رفتگی زانو، ضربه مستقیم به زانو، انجام ورزش‌های سنگین و… است.

شلی مفصل زانو را می‌توان با روش‌ها غیر جراحی و جراحی درمان کرد. البته باید گفت که نوع درمان بستگی به تشخیص پزشک، شدت بیماری، سلامت بیمار و یکسری عواما دیگر دارد.

دلایل شل شدن زانوهایتان را بدانید

شایع‌ترین علت شلی مفصل زانو شامل موارد زیر است:

• رگ به رگ شدن رباط

رگ به رگ شدن رباط‌های زانو به دلیل ساییدگی، استرس ناگهانی یا ضربه مستقیم به وجود می‌آید. این عارضه می‌تواند باعث آسیب دیدن فیبرهای رباط شده و در نتیجه سبب شلی در مفصل زانو شود.

• پارگی رباط

در این حالت الیاف فیبری رباط دچار پارگی جزئی یا کامل می‌شوند. این اتفاق معمولا در زمان تغییر جهت ناگهانی در زمان دویدن رخ می‌دهد. این حادثه زمانی اتفاق می‌افتد که بدن در یک سمت و زانو در سمت دیگر باشد و همین موضوع باعث پیچ خوردن زانو و پاره شدن رباط می‌شود.

• آسیب عضلانی

ناتوانی عضله آسیب دیده در انقباض صحیح موقع حرکات فیزیکی بدن می‌تواند به مرور زمان باعث شلی در مفصل زانو شود.

• تجمع مایع ناشی از آسیب

تجمع مایع در عملکرد عضلات اختلال ایجاد می‌کند.

• در رفتگی نسبی

انجام دادن کارهای سخت نسبت به توانایی و قدرت بدن می‌تواند باعث ایجاد آسیب در رباط‌ها شود. این گونه آسیب‌ها بیشتر غضروف‌های اطراف استخوان زانو را دچار آسیب دیدگی می‌کنند.

در مواردی نیز کشکک یا کاسه زانو می‌تواند به طور کامل یا جزئی دچار در رفتگی شود. در رفتگی جزئی به سابلوکساسیون (patellar subluxation) معروف است.

• پارگی غضروف

غضروف‌هایی که انتهای استخوان‌های بالا و پایین ساق پا را در زیر کاسه زانو به هم وصل می‌کنند، ممکن است دچار پارگی شوند. این عارضه همراه با رگ به رگ شده رباط اتفاق می‌افتد.

• ساییدگی غضروف

غضروف‌ها به مرور زمان از بین می‌روند و این موضوع باعث درد و مشکل در حرکت افراد می‌شود، زیرا در این حالت بالشتک کافی بین استخوان‌ها وجود ندارد که از ساییدگی آن‌ها روی هم جلوگیری کند.

• بدشکلی هنگام تولد

در نوزادانی که با بدشکلی زانو (یا سایر استخوان‌های بدن) به دلایل مختلفی مانند نرمی استخوان به دنیا می‌آیند ممکن است دچار شلی مفصل زانو شوند. زیرا مفاصل آن‌ها به دلیل بیماری زمینه‌ای که دارند آسیب‌پذیرتر از حالت عادی خواهد بود.

• آسیب منیسک

منیسک به دو تکه غضروف می‌گویند که به عنوان ضربه‌گیر در زانو بین انتهای پایینی استخوان ران و بالای استخوان ساق پا عمل می‌کند. منیسک پاره شده را با عنوان غضروف پاره شده در زانو می‌شناسند.

آسیب به منیسک اغلب همراه با آسیب‌های دیگر زانو اتفاق می‌افتد، به ویژه در زمان‌هایی که شخص حرکت‌های شدید انجام داده یا دچار پیچ خوردگی یا ضربه مستقیم (مانند تلکل در فوتبال) داشته باشد.

همچنین افراد مسن نیز به دلیل نازک شدن و فرسوده شدن غضروف‌ها ممکن است دچار پاره شدن منیسک شوند.

از علائم منیسک می‌توانیم به درد، سفتی و تورم زانو اشاره کنیم. همچنین در این حالت زانو به سادگی و درست حرکت نمی‌کند، ممکن است گیر کند، قفل شود یا حتی دچار جابه جایی شود.

10-آسیب AcI

AcI به رباط صلیبی قدامی می‌گویند که همان تاندونی است که استخوان ران را به استخوان ساق پا متصل می‌کند و هر بار که قدم می‌زنیم از پرواز کردن و پرت شدن ساق پا به جلو جلوگیری می‌کند.

در بسیاری از تصادف‌ها و ورزش‌ها این تاندون دچار آسیب دیدگی می‌شود. از علائم اصلی این عارضه می‌توانیم به زانو درد، شلی مفصل زانو و تورم در آن ناحیه اشاره کنیم.

• سندروم درد پاتلوفمورال (Patellofemoral pain syndrome)

به سندروم درد کشکک زانو که به آن زانوی دونده، جامپر، درد قدامی زانو، کندرومالاسی کشکک و سندورم مفصل رانی می‌گویند. این عارضه در اثر استفاده بیش از حد در تمرین‌های ورزشی شدید به خصوص در زنان یا افرادی که آسیب مفصل زانو دارند دیده می‌شود.

این بیماری غضروف زیر کاسه زانو را از بین می‌برد و باعث ایجاد درد در زمان ورزش خواهد شد. باید گفت که این عارضه اغلب با استراحت بهبود می‌یابد. همچنین ورزش‌هایی مانند شنا و انجام فیزیوتراپی برای تقویت و تثبیت زانو در این بیماری موثر هستند.

شلی مفصل زانو در کودکان

در کودکان و نوجوانان شلی مفصل به سه دلیل ایجاد می‌شود:

• دلایل بیرونی یا اکتسابی مانند ضربه شدید، ورزش‌های سنگین، حادثه و…
• دلایل ژنتیکی و بیماری‌های ژنتیکی مانند نرمی و بدشکلی استخوان
• عوارض بیماری‌های دیگر مانند آرتریت یا حتی مصرف یکسری‌ها داروها برای درمان سایر بیماری‌ها

در صورتی که شلی مفصل زانو کودکان در اثر دلایل بیرونی و حادثه باشد، با درمان به موقع و انجام درست راه‌های درمان، بهبودی به سرعت صورت می‌گیرد.

از جمله بیماری‌های مفصلی که در کودکان دیده می‌شود، بیماری سندروم شلی مفاصل است که علائم زیر را دارد. در صورت مشاهده کردن یک یا چند مورد از این علائم در کودک خود حتما به پزشک مراجعه کنید:

• خم شدن بیش از حد زانو
• صافی کف پا
• خم شدن بیش از حد انگشتان
• قوس کمر بیش از حد معمول
• تورم موضعی همراه با درد
• در رفتگی مفصل شانه
• باز شدن بیش از حد مفصل آرنج

علائم شلی مفاصل؛ چگونه بفهمیم به شلی زانو دچار شده‌ایم؟

رباط‌ها نوارهایی محکم از جنس فیبر بوده که استخوان‌ها را در کنار هم قرار می‌دهند. اگر رباط‌ها داخل زانو آسیب ببینند، مفصل زانو دچار درد، حالت لرزان و ناپایدار می‌شود.
در این حالت ممکن است هر لحظه در حال راه رفتن، ایستادن یا ورزش کردن احساس کنید که آن قسمت دارد از بین می‌رود.

در صورتی که عضلات زانو آسیب ببینند نمی‌توانند به درستی منقبض شوند و شخص با ضعف و درد مواجه خواهد شد. تورم نیز همین اثر را در این ناحیه دارد و مانع حرکت و خم شدن عادی زانو خواهد شد.

آسیب‌های زانو معمولا در زمان ورزش کردن رخ می‌دهند، اما باید گفت که هر فعالیتی که منجر به پیچ خوردگی زانو و آسیب یا ضربه به مفصل می‌شود، می‌تواند باعث بی‌ثباتی و شل شدن مفصل زانو شود.

موارد زیر می‌توانند به خوبی علائم شلی مفصل زانو را توصیف کنند:

• کشکک زانو به گونه‌ای شده که انگار می‌خواهد بیرون بزند یا به سمت زیر زانو حرکت کند
• احساس شل بودن ساختارهای داخل زانو
• قفل شدن زانو، که یک احساسی مثل قفل شدگی یا گرفتیگی زانو در فرد ایجاد خواهد کرد
• پاپ در زانو، احساس یا حتی شنیدن صدا و ترکیدن چیزی در زانو
• در موارد شدید صاف کردن زانو غیر ممکن خواهد بود
• درد خفیف، متوسط یا کاملا شدید
• تورم در قسمت زانو

چه کسانی بیشتر دچار شلی مفصل زانو می‌شوند؟

افراد زیر نسبت به سایر آدم‌ها بیشتر دچار عارضه شل شدگی مفصل زانو می‌شوند.

• ورزشکاران جوان: ورزشکارانی که در زمینه تناسب اندام فعالیت دارند و آن دسته از نوجوانان فعال به ویژه نوجوانان کمتر از 20 سال، اغلب دچار آسیب‌های زانو می‌شوند
• تصادف، ضربه یا زمین خوردن شدید
• رقصنده‌ها
• ورزشکاران دو و میدانی
• افرادی که مشاغل سخت فیزیکی دارند
• افراد با اضافه وزن بالا
• زنان
  در زنان استخوان لگن و ران نسبت به زانو بزرگ‌تر بوده و همین موضوع باعث ناهماهنگی بین کاسه زانو و پایین استخوان ران می‌شود.
• افراد مسن که به دلیل بالا رفتن سن دچار آرتروز و انواع آرتریت شده‌اند بیشتر مستعد شلی مفصل زانو هستند
• افرادی که کف پای صاف دارند
  در این افراد فشار بیشتری بر مفاصل زانو وارد می‌شود.

آیا شلی مفاصل در بزرگسالان و کودکان جدی است؟

بعضی بیماری‌ها به صورت کلی جدی هستند و بیمار حتما باید به فکر درمان باشد، اما دسته دیگری از بیماری‌ها در مراحل اولیه بروز خود جدی نیستند اما اگر درمان نشوند، می‌توانند به مشکلات و عوارض جبران ناپذیری تبدیل شوند.

در مورد شلی مفصل زانو باید گفت که میزان جدی بودن آن به شدت و نوع تاثیری که در سطح فعالیت‌ها یا کیفیت زندگی بیمار گذاشته بستگی دارد. در حالت‌هایی این عارضه به قدر جدی است که مانع فعالیت ورزشکاران می‌شود.

در ادامه به علائم و علت سه حالت جدی نبودن عارضه، شدت متوسط و جدی بودن شلی مفصل زانو پرداخته‌ایم:

در مواردی که شلی مفصل زانو جدی نیست: در این حالت کشیدگی و رگ به رگ شدن خفیف در زمان ورزش باعث ایجاد این بیماری شده که با استراحت و فیزیوتراپی قابل بهبودی است

موارد نسبتا جدی: در این حالت آسیب ایجاد شده به غضروف می‌تواند منجر به آرتریت شود. در این مورد اگر درمان صورت نگیرد می‌تواند به یک مشکل حاد و مزمن تبدیل شود

موارد جدی: آسیب شدید باعث این مشکل شده و اگر نادیده گرفته شود می‌تواند عوارض خیلی جدی به دنبال داشته باشد. به عنوان مثال یک پارگی جزئی ممکن است به یک پارگی کامل تبدیل شود

تشخیص شلی مفصل زانو

تشخیص این بیماری از طریق روش‌های زیر صورت می‌گیرد:

• پرسیدن شرح حال بیمار
• معاینه بالینی و فیزیکی
• تست‌های حرکتی ساده
• تصویربرداری با اشعه ایکس
• MRI
• سی تی اسکن

سوال‌هایی که پزشک برای فهمیدن شرح حال بیمار می‌پرسد شامل:

• میزان وزن بدن
• آیا احساس می‌کنید که زانوهای شما خمیده می‌شود؟
• آیا در قسمت زانو دچار آسیب یا ضربه‌ای شده‌اید؟
• زانوی شما قفل می‌شود؟

زمان مراجعه به پزشک برای  درمان شلی رباط

زمان مراجعه به پزشک کاملا بستگی به خود بیمار و علائم ایجاد شده در بدن آن دارد. اگر دچار حادثه، ضربه (در زمان تصادف یا ورزش) و… شده‌اید و در قسمت زانو درد، تورم و اذیت احساس می‌کنید حتما به پزشک مراجعه کنید.

افرادی که سابقه پارگی غضروف و رباط دارند در صورت ایجاد مشکل و علائم گفته شده به پزشک مراجعه کرده و پیگیر علائم خود باشند.

درمان شلی مفصل زانو و تغذیه مناسب برای نرمی مفاصل

درمانی‌های شلی زانو که در خانه می‌توان آن‌ها را انجام داد شامل موارد زیر هستند:

• استراحت و ورزش برای شلی مفاصل

در زمان بروز درد در ناحیه زانو یا اطراف آن سعی کنید از انجام فعالیت‌ها سخت و در مواقع درد شدید حتی از فعالیت‌های روزانه صرفه نظر کنید.

• استفاده از یک بالشت یا کوسن برای زیر زانو در زمان استراحت و خواب
• حمام آب داغ برای تسکین درد و ایجاد حس آرامش قبل از خواب
• استفاده از کمپرس آب گرم
• استفاده از کمپرس سرد یا یخ
• مدیریت استرس
• انجام ورزش‌های مناسب مانند شنا
• در صورت داشتن اضافه ورن، کاهش آن می‌تواند در روند درمان کمک کننده باشد
• مصرف NSAIDها

از داروهای NSAID مانند ایبوپروفن (ادویل یا موترین) برای کاهش درد استفاده کنید.

• ماساژ با روغن‌های حاوی دارچین، زنجبیل، کنجد
• مصرف غذاهای مقوی و داشتن یک رژیم غذایی مناسب

 درمانی‌های که پزشک توصیه می‌کند:

• مصرف داروهای غیر استروئیدی خوراکی یا موضعی مانند کپسایسین موضعی، دولوکسین
• تزریق استروئید به مفصل
• فیزیوتراپی

این دوره درمانی می‌تواند برنامه‌ کشش و ورزش مناسب برای کمک به تقویت رباط‌ها، ماهیچه‌ها و تاندون‌ها باشد.

• استفاده از مهاربندها و تکیه‌گاه‌ها مانند آتل و بریس برای جلوگیری از حرکت‌های تشدیدکننده درد
• شاک ویوتراپی و لیزر درمانی

این دو روش از راه‌های بی خطر، موثر، بدون نیاز به جراحی و بدون درد هستند. از این روش‌ها برای کاهش درد، تقویت عضلات اطراف مفصل ران، افزایش دامنه حرکتی، کاهش تورم و التهاب استفاده می‌کنند.

• جراحی برای ترمیم و هموارسازی سطح نامنظم غضروف (آرتروسکوپی) و رباط آسیب دیده
• جراحی تعویض غضروف یا آرتروپلاستی (arthroplasty)
• طب سوزنی

از این روش برای کاهش درد، التهاب و تورم استفاده می‌کنند.

عوارض شلی مفصل زانو

در موادی که شلی مفصل زانو جدی گرفته نشود یا شدت عارضه خیلی شدید باشد، عوارض دردناکی به دنبال خواهد داشت:

• عدم توانایی در حرکت زانو
  این موضوع گاهی باعث قطع فعالیت‌های ورزشی در ورزشکاران می‌شود.
• دردهای مزمن و طاقت فرسا
• آسیب شدید به استخوان‌ها و مفاصل اطراف
• صرف هرینه‌های زیاد برای جراحی و درمان

چگونه زانوهایمان را از شل شدن نجات دهیم؟

نرمی یا شلی مفصل زانو یک حالت غیر طبیعی در غضروف زیر کاسه زانو است. این بیماری باعث درد، تورم، التهاب، قفل شدن ناگهانی زانو، شنیدن صدا و ساییدگی در آن ناحیه می‌شود.

شلی مفصل زانو در اثر یک حادثه، ضربه‌های مستقیم، آرتروز، ورزش و فعالیت‌های سنگین و… به وجود می‌آید. این عارضه درمان دارد اما باید گفت که نوع درمان آن و دوره بهبود به تشخیص پزشک، نوع و شدت بیماری و همچنین سلامت کلی بدن بیمار بستگی خواهد داشت.

پرسش‌های مطرح در زمینه شلی مفصل زانو