انسداد روده و هر آنچه که باید درباره این بیماری خطرناک بدانید

انسداد روده عارضه‌ای گوارشی است که در آن بیمار دچار درد شدید شکمی خواهد شد. این درد به علت عدم تخلیه روده، نفخ زیاد همراه با حالت تهوع است. باید اشاره کنیم که انسداد روده تفاوت بسیاری با یبوست دارد و وضعیت جدی طلقی می‌شود.

از عوامل خطر و علل افزایش انسداد در روده‌ها می‌توان به تغییرات زندگی مدرن، کم‌تحرکی و رژیم غذایی نامناسب اشاره کرد. این عوامل همگی در کنار هم باعث بروز وضعیتی جدی در سیستم گوارش می‌شوند. انسداد روده اگر درمان نشود، عوارض خطرناکی به دنبال خواهد داشت. در این مقاله از مجله پزشکی ژین طب به بررسی علت‌ها و علائم انسداد روده خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

انسداد روده یعنی چه؟ آیا این وضعیت در روده بزرگ ایجاد می‌شود یا روده کوچک؟

انسداد روده به معنی کند شدن موقت حرکت دستگاه گوارش است که منجر به تجمع و انسداد در این سیستم می‌شود. حرکت عضلات صاف دستگاه گوارشی به صورت امواجی است که به آن‌ها پریستالسیس (Peristalsis) می‌گویند. با این حرکات محتویات روده (غذاها یا نوشیدنی‌ها) از مری به داخل روده بزرگ فرستاده می‌شوند.

با توجه به مکانیزم سیستم گوارشی، انسداد روده هنگامی رخ می‌دهد که روده کوچک یا روده بزرگ به شکل کامل یا قسمتی از آن‌ها مسدودشده باشد. در این وضعیت عضلات سیستم گوارشی منقبض نمی‌شوند و به روده در تخلیه مواد کمک نمی‌کنند. در واقع عبور مواد غذایی، نوشیدنی‌ها و گازها در روده با اختلال همراه خواهد شد. این اختلال درد شدیدی را در شکم به وجود می‌آورد. پس با این اوصاف در هر قسمتی از دستگاه گوارشی، روده بزرگ یا کوچک، احتمال انسداد وجود دارد.

انواع مختلف انسداد روده کدامند؟ فرقی در نوع آن‌ها وجود دارد؟

احتمال دارد که اختلالات پریستالسیس در هر نقطه از دستگاه گوارش به صورت حاد یا مزمن رخ دهند. اختلالات حاد گوارشی، همچنین به عنوان انسداد فلجی نیز شناخته می‌شوند. در ادامه با نمونه‌های دیگر انسداد در روده آشنا خواهیم شد.

1. انسداد عملکردی روده؛ ناشی از اختلالات حاد گوارشی

انسداد فلجی منجر به انسداد عملکردی روده می‌شود که در آن عضلات منقبض نمی‌شوند و ممکن است باعث مسدود شدن قسمتی از روده شوند. همچنین این انسداد با تجمع گاز و سایر محتویات مایع یا جامد در روده‌ها همراه است.

2. انسداد کاذب؛ ناشی از مشکلات عصبی عضلانی

اختلالات گوارشی مزمن به عنوان یک انسداد کاذب شناخته می‌شوند. این نمونه از انسداد روده ناشی از مشکلات مزمن عصبی عضلانی است. انسدادهای کاذب منجر به انسدادهای عملکردی در روده به صورت مداوم می‌شوند و زندگی بیمار را تهدید می‌کنند.

3. انسداد مکانیکی؛ نمونه‌ای از انسداد روده خطرناک و مرگ ناشی از آن

انسداد مکانیکی روده در نتیجه انسداد فیزیکی روده‌ها ایجاد می‌شود. انسداد کامل روده معمولا نتیجه شرایطی است که باعث پیچش روده‌ها به دور خود خواهد شد. در این حالت پیچش روده‌ها باعث قطع رگ‌های خونی و در نهایت مرگ بیمار می‌‎شود.

شایع ترین علت انسداد روده چیست؟

بروز انسداد در روده‌ها علت‌های مختلفی دارد که شایع‌ترین آن‌ها چسبندگی روده است. احتمال دارد که چسبندگی روده به دلیل جراحی شکم یا لگن ایجاد شود. از علت‌های دیگر انسداد در روده می‌توان به وجود توده‌هایی در این ناحیه اشاره کرد. برخی از توده‌های ایجادکننده اختلال در سیسم گوارشی عبارتند از:

• تومور در سیستم گوارشی یا روده‌ها
• کولون
• فتق
• بیماری کرون
• دیورتیکولیت (التهاب در دیورتیکول‌های جدار روده)
• سنگ‌های صفراوی

در این حالت توده باعث حرکت عادی مواد موجود در سیستم گوارشی می‌شود و انسداد را ایجاد خواهد کرد.

علائم انسداد روده در بزرگسالان چگونه ظاهر می‌شود؟

علائم بالینی عموما براساس مکان بسته شدن روده متفاوت هستند. شایع‌ترین علائم انسداد روده در بزرگسالان عبارتند از:

• تورم شکم و معده
• نفخ روده و معده
• حالت تهوع و استفراغ
• عدم توانایی در عبور گاز
• ناتوانی در عبور گاز معده
• کاهش اشتها
• درد شدید شکم
• بوی بد دهان
• اسهال
• یبوست

بروز هر کدام از این علائم به محل و مدت زمان انسداد بستگی دارد.

انسداد روده چگونه تشخیص داده می‌شود؟

هنگام مراجعه، پزشک در مورد سابقه و علائم بیمار سوال خواهد کرد. همچنین یک معاینه فیزیکی برای ارزیابی وضعیت بیمار انجام می‌دهد. اگر شکم بیمار متورم یا حساس باشد یا توده‌ای در شکم وجود داشته باشد، پزشک به انسداد روده مشکوک می‌شود.

پزشک برای تشخیص بهتر و دقیق‌تر علت چسبندگی و انسداد روده از آزمایشات تصویربرداری کمک می‌گیرد.

تشخیص انسداد روده با سونوگرافی؛ بهترین روش تشخیص کدام است؟

پزشک برای تشخیص انسداد روده و چسبندگی آن از سی‌تی‌اسکن، کلونوسکوبی و سونوگرافی کمک می‌گیرد. سونوگرافی اغلب بهترین روش تصویربرداری است، زیرا یکی از ابزارهای حساس و دقیق برای تشخیص مشکلات شکمی است.

درمان انسداد روده به چند طریق امکان‌پذیر است؟

برای درمان‌ انسداد روده باید حتما به پزشک مراجعه شود. زیرا انسداد روده حالتی شبیه به یبوست نیست که بتوان با مصرف داروهای ملین یا مایعات زیاد آن را درمان کرد. همچنین باید اشاره کنیم که درمان انسداد روده با توجه به شدت و محل انسداد متفاوت است. در ادامه با چند روش درمانی برای انسداد در روده‌ها آشنا خواهیم شد.

1. مایعات درمانی؛ درمانی ساده البته با اجازه پزشک

برای رفع انسداد پزشک داروها و مایعات مختلفی را از طریق وریدی به بدن بیمار تزرق می‌کند. در این وضعیت برای کاهش فشار بر روده از لوله‌های تخلیه در سیستم گوارشی استفاده می‌شود. برای این کار پزشک یک لوله نازک را از بینی بیمار عبور می‌دهد و وارد معده می‌کند. سپس از طریق لوله محتویات معده را خارج می‌کنند.

2. قرص انسداد روده؛ تجویز داروهای ضد التهاب برای این وضعیت گوارشی

ضد التهاب‌ها داروهایی هستند که در کاهش التهاب روده کوچک و بزرگ استفاده می‌شوند. بنابراین تعجب نکنید اگر پزشک برای درمان سریع انسداد روده شما این نوع داروها را تجویز کند.

از جمله بهترین داروهایی که برای انسداد در روده‌ها تجویز می‌شود می‌توان به پروکالوپراید (Prucalopride) اشاره کرد. مصرف پروکالوپراید به حرکت کولون کمک می‌کند و مدفوع از روده به راحتی عبور خواهد کرد. این دارو همچنین برای افراد مبتلا به یبوست مزمن ایدیوپاتیک نیز تجویز می‌شود.

3. درمان سریع انسداد روده کدام روش است؟ آیا برای رفع انسداد روده جراحی نیاز است؟

جراحی یکی از بهترین روش‌هایی است که برای رفع انسداد کامل روده استفاده می‌شود. به طور کلی در ابتدا علت و محل دقیق و حتی میزان انسداد روده تشخیص داده می‌شود. سپس جراحی برش‌های کوچکی را روی ناحیه شکمی ایجاد می‌کند و با دستگاه لاپاراسکوپ وارد فضای شکمی خواهد شد. در این جراحی قسمت‌های آسیب‌دیده ترمیم می‌شوند و قسمت‌هایی که مرده یا غیرقابل ترمیم هستند، خارج می‌شوند.

درمان خانگی انسداد روده با استفاده از راهکارهای خاص اما ساده

انسداد روده بیماری جدی و خطرناکی است که اگر بیمار بخواهد با خوددرمانی روند درمانی را ادامه دهد، به مرگ ختم می‌شود. این درحالی است که انسداد کاذب یا یبوست را می‌توان با راهکارهای خانگی درمان کرد. در ادامه با چند راهکار ساده برای درمان یبوست و انسداد کاذب روده آشنا خواهیم شد.

4. دمنوش بابونه بهترین شربت برای انسداد روده است

دمنوش بابونه به درمان تورم، هضم غذا، درمان نفخ و گاز معده کمک می‌کند. بنابراین استفاده از دمنوش بابونه را به همراه شکر سرخ برای رفع انسداد خفیف و یبوست پیشنهاد می‌کنند. البته بهتر است که قبل از مصرف این دمنوش از پزشک مشورت بگیرید.

5. انجیر تازه یا خشک؛ بهترین درمان برای مشکلات گوارشی

برای درمان مشکلات سیستم گوارشی می‌توانید 14 انجیر را بجوشانید و سپس آب آن را بنوشید. مصرف این میوه به حرکت عضلات سیستم گوارشی و تخلیه راحت‌تر مواد از روده‌ها کمک خواهد کرد.

6. اسفناج به بهبود انسداد روده ناشی از یبوست کمک می‌کند

اسفناج یکی از بهترین سبزیجات است که به عنوان ملین قوی برای سیستم گوارشی شناخته می‌شود. مصرف اسفناج به درمان ورم روده کوچک و بهبود سرطان روده بزرگ کمک خواهد کرد. پس در رژیم غذایی خود اسفناج را بگنجانید.

7. با پیاده روی به تنبلی روده‌ها پایان دهید

انجام هر گونه فعالیت و تحرک روده‌ها را از تنبلی دور می‌کند. پیاده روی ساده‌ترین ورزش است که باعث فعالیت منظم روده‌ها می‌شود. همچنین انجام ورزش به اجابت مزاج راحت‌تر کمک خواهد کرد.

درمان انسداد روده در طب سنتی؛ روش‌های خاص برای بهبود وضعیت بیمار

درمان انسداد روده در طب سنتی فقط هنگامی جوابگو است که بیماری فقط قسمت کوچکی از روده را درگیر کرده باشد. از روش‌های سنتی که می‌توان برای درمان انسداد در روده استفاده کنند عبارتند از:

• ماساژ کشاله ران با روغن بابونه
• مالیدن روغن بابونه به شکم
• مصرف دمنوش بابونه
• مصرف دمنوش سنا
• مصرف انجیر خشک
• آب سیرابی گوسفند
• شیاف روغن کرچک

نکته قابل توجه این است که اگر وضعیت بیمار حاد باشد، بیمار باید حتما با پزشک مشورت کند.

آیا انسداد روده خطرناک است؟

انسداد روده یکی از بیماری‌های خطرناک است که در دروه ابتدایی بروز آن، بیمار علائمی متوجه نمی‌شود. در اغلب موارد بیماران زمانی به پزشک مراجعه می‌کنند که دیر شده‌است. باید بگوییم که خطر انسداد در روده به این بستگی دارد که میزان انسداد چقدر است و در چه مراحله‌ای قرار دارد.

انسداد روده درمان‌نشده باعث عوارض جدی و تهدیدکننده زندگی می‌شود. اما اگر یک تا دو روز بعد از انسداد روده‌ها جراحی انجام شوند، احتمال مرگ بیمار کاهش می‌یابد. معمولا ۵‌ تا ۸درصد افراد به دلیل عدم درمان به موقع انسداد در روده‌ها از دست می‌روند. پس در صورت بروز علائم درد در شکم حتما به پزشک مراجعه کنید.

راهکارهای کاهش خطر انسداد روده؛ حتما رعایت کنید

ابتلا به انسداد روده قابل پیشگیری نیست و ارتباطی به یبوست مزمن در افراد ندارد. ولی با این همه رعایت چندین نکته به سلامت دستگاه گوارش کمک خواهد کرد. برخی از اقدام پیشگیرانه شامل موارد زیر می‌شوند:

• رژیم غذایی حاوی فیبر بالا
• مصرف میوه‌ها و سبزیجات
• آب فراوان
• پیاده روی و ورزش

رعایت این موارد به حرکت بهتر عضلات دستگاه گوارشی و اجابت مزاج راحت‌تر کمک خواهند کرد.

یادداشت پایانی در مورد این وضعیت خطرناک

انسداد روده‌ها بیماری اورژانسی و تهدیدکننده زندگی است که باید جدی گرفته شود. این بیماری علائمی نظیر استفراغ، درد شکم و حالت تهوع ایجاد می‌کند که شبیه به بیماری‌های گوارشی دیگر است و به همین دلیل افراد خیلی دیر برای درمان به پزشک مراجعه می‌کنند. در اغلب موارد بیماران زمانی برای درمان را به پزشک مراجعه می‌کنند که روده‌ها به دلیل انسداد تحت فشار زیادی قرار دارند و هر لحظه امکان پاره شدن روده آن‌ها وجود دارد. پس علائم خود را جدی بگیرید.

متداول‌ترین سوالات درباره انسداد روده