رشد چشم‌های جنین در رحم؛ راز چشم‌های رنگی در چیست؟

رشد چشم‌های جنین به اندازه‌ای است که توان دیدن نور و حتی برخی رنگ‎ها را دارد. بینایی یکی از حواس پنجگانه ماست که توانایی دیدن و درک اطراف را با تشخیص رنگ‌ها و نور به ما ‌می‌دهد. بینایی یکی از مهم‎ترین حواس انسان‌هاست که فقدان آن مشکلات زیادی را به وجود می‌آورد.

رشد چشم‌های جنین از همان اوایل بارداری شروع شده و به مرور تکامل می‎یابد.  اگر بارداری را تجربه می‌کنید شاید برایتان جالب باشد بدانید رشد چشم‌های جنین در رحم به چه صورتی است؟ یا اجزای صورت فرزندتان چگونه تکامل ‌‌می‌یابد؟

در این مقاله از مجله پزشکی ژین طب به بررسی رشد چشم‌های جنین در رحم و رنگ چشم‌ها و رشد اولیه آن‌ها می‌پردازیم. با ما همراه باشید.

نگاهی سریع به مقاله رشد چشم‌های جنین

• رشد چشم‌های جنین در طول بارداری و به مرور زمان تکمیل می‌شود و تا پایان هفته چهلم بارداری کامل می‌شود
• مادر می‌تواند با مصرف بتاکاراتون رشد چشم‌های جنین خود را تقویت کند
• ژنتیک بر رشد چشم‌های جنین و همچنین رنگ چشم‌های جنین تاثیرگذار است
• رنگ چشم‌های نوزاد تا نه ماهگی متغیر است
• رشد چشم‌های جنین از نظر طولی تا 2 سالگی ادامه دارد و ممکن است در دوران بلوغ نیز شامل تغییراتی شود

رشد چشم‌های جنین از چه زمانی آغاز می‌شود؟

در عرض بیست و چهار ساعت پس از لقاح، تخم به سرعت به سلول‌های زیادی تقسیم ‌می‌شود. با گذشت هر هفته از بارداری تا پایان چهل هفتگی که کودکی کامل به دنیا بیاید رشد جنین کامل‌تر می‌شود. رشد چشم‌های جنین در طول بارداری به صورت زیر است:

رشد چشم‌های جنین در هفته ششم بارداری:

در هفته ششم بارداری که سلول‌های مغز در حال رشد هستند، شروع به تشکیل دو عصب بینایی، در هر طرف سر می‌کنند. این دسته‌های ضخیم از میلیون‌ها رشته عصبی تشکیل شده تا اطلاعات را از چشم‌ها به مغز و از مغز به چشم‌ها منتقل کند. در این هفته کاسه چشم در دو طرف سر تشکیل ‌می‌شود.

رشد چشم‌های جنین در هفته هفتم بارداری :

در این هفته قسمت‌های اصلی چشم که بینایی را قادر می‌سازند شروع به رشد می‌کنند و تنها چند هفته بعد تقریبا به طور کامل تشکیل می‌شوند. قسمت‌های اصلی چشم شامل قرنیه، عنبیه، مردمک، عدسی و شبکیه هستند.

• قرنیه پنجره شفاف جلوی چشم است که نور را وارد ‌می‌کند
• نقطه تیره در مرکز چشم مردمک است و قسمت رنگدانه‌ای که مردمک را احاطه کرده است عنبیه نامیده ‌می‌شود. مردمک و عنبیه میزان نور ورودی به چشم را تعیین می‌کنند. در نور شدید، عنبیه منبسط و مردمک کوچک‌تر می‌شود و مقدار نور را محدود می‌کند. در مقابل با وارد شدن نور به چشم در تاریکی، عنبیه کوچک و مردمک بزرگ‌تر می‌شود و اجازه می‌دهد تا حد ممکن نور وارد چشم شود
• عدسی قسمت شفافی از چشم است که با کمک قرنیه، پرتوهای نور را می‌شکند و آن را روی شبکیه متمرکز ‌می‌کند
• ساختار لایه‌ای پشت چشم شبکیه نامیده ‌می‌شود که حاوی میلیون‌ها سلول حساس به نور به نام میله و مخروط است. میله‌ها به ما کمک ‌می‌کنند در نور کم ببینیم و مخروط‌ها رنگ‌ها را تشخیص ‌می‌دهند. این اطلاعات در طول عصب بینایی به مغز منتقل ‌می‌شود

رشد چشم‌های جنین در هفته هشتم بارداری:

در این هفته مجرای اشکی چشم‌های جنین در رحم شروع به رشد ‌می‌کند.

رشد چشم‌های جنین در هفته دهم بارداری:

در این هفته پلک‌های جنین در رحم تشکیل شده و میله‌ها و مخروط‌ها ظاهر شده‌اند. پلک‌های جنین نیز تشکیل خواهد شد، ولی تا هفته‌های بعد توانایی باز شدن ندارند.

رشد چشم‌های جنین هفته بیست و هفتم بارداری:

بعد از گذشت هفته‌ها و رشد قسمت‌های دیگر بدن جنین، در هفته بیست و هفتم رشد چشم‌های جنین تغییرات چشمگیری می‌کند و جنین می‌تواند پلک‌هایش را باز و بسته کند. چشم‌های جنین برای اولین بار در هفته بیست و هفتم بارداری، یعنی در پایان سه ماهه دوم باز ‌می‌شود.

رشد چشم‌های جنین در هفته سی و یکم بارداری:

در هفته سی و یکم مردمک‌ها ‌می‌توانند منقبض و منبسط شوند و به چشم‌ها اجازه ‌می‌دهند نور کمی را وارد کنند. از آنجایی که کودک شما در این مرحله تعداد میله‌های بیشتری نسبت به مخروط‌ها دارد، ممکن است بتواند خطوط تیره را بهتر تشخیص دهد، اما رنگ‌های آن‌ها را نه.

همچنین در این هفته کودک ‌می‌تواند در پاسخ به نور شدید پلک بزند. اگر چراغ قوه را به شکم خود بتابانید، ممکن است احساس کنید کودکتان با تکان دادن ناگهانی پاسخ دهد. در این مرحله مردمک‌ها ‌می‌توانند منقبض و منبسط شوند و کودک شما ممکن است بتواند اشکال کم نور را ببیند.

رشد چشم‌های جنین در هفته سی و دوم بارداری:

در هفته سی و دوم جنین ‌می‌تواند روی اشیا نزدیک تمرکز کند. در این هفته کودک شما قادر است بر روی اشیا بزرگی که خیلی دور نیستند تمرکز کند و این توانایی تمرکز تا زمان تولد به همین شکل باقی خواهد ماند.

رشد چشم‌های جنین در هفته سی و چهارم بارداری:

در هفته سی و چهارم کودک شما می‌تواند حرکات را دنبال کند و اولین رنگ خود یعنی قرمز را خواهد دید. شاید بگویید چرا قرمز؟

قرمز رنگ داخل رحم شماست، بنابراین سلول‌های مخروطی قرمز ابتدا رشد ‌می‌کنند.

رشد چشم‌های جنین در هفته سی و ششم بارداری

حالا تقریبا رشد چشم‌های جنین در رحم تکمیل شده ‌ و منتظر ورود به دنیای دیگریست.  دید کودک در بدو تولد تقریبا مانند هفته سی و ششم بارداری است. اگرچه چشمان نوزاد شما از نظر فیزیکی قادر به دیدن است، اما مغز او آماده پردازش تمام این اطلاعات بصری نیست، بنابراین همه چیز برای مدتی مبهم می‌ماند.

به تدریج، همان‌طور که مسیر بینایی بین چشم و مغز تکمیل ‌می‌شود، کودک شما ‌می‌تواند رنگ‌های بیشتری را ببیند. توانایی‌های تمرکز آن‌ها نیز بهبود ‌‌می‌یابد و درک عمق را توسعه ‌می‌دهند. زمانی که فرزند شما به 8 ماهگی برسد، تقریبا به خوبی شما را خواهد دید.

چگونه می‌توان رشد چشم‌های جنین در رحم را تقویت کرد؟

بتاکاروتن، یک ماده مغذی کلیدی برای رشد سالم چشم‌های جنین محسوب ‌می‌شود. بتاکاروتن در میوه‌ها و سبزیجات زرد، نارنجی و قرمز مانند هویج، سیب زمینی شیرین و کدو به وفور یافت ‌می‌شود.

بدن انسان بتاکاروتن را به ویتامین A تبدیل ‌می‌کند که از بینایی حمایت ‌می‌کند. ویتامین A به ترمیم بافت‌ها پس از زایمان نیز کمک ‌می‌کند، با عفونت‌ها مبارزه ‌می‌کند، از سیستم ایمنی بدن دفاع ‌می‌کند و سوخت و ساز بدن را بالا می برد.

توجه: در دوران بارداری، مصرف بیش از حد رتینول، نوعی ویتامین A که در دوزهای بالا ‌می‌تواند باعث نقص مادرزادی و سمیت کبدی شود، ممنوع است. (هرچند دریافت بتاکاروتن به اندازه دلخواه از میوه‌ها و سبزیجات بی‌خطر است.)

رنگ چشم چیست؟

رنگ چشم در واقع به ظاهر عنبیه اشاره دارد، که حلقه عضلانی است که مردمک (قسمت سیاه) هر چشم را احاطه کرده است. عنبیه به کنترل میزان نوری که وارد چشم ‌می‌شود کمک ‌می‌کند. رنگ عنبیه ‌می‌تواند از آبی بسیار کمرنگ تا قهوه‌ای بسیار تیره که به آن مشکی نیز می‌گویند، متغیر باشد.

از رنگ چشم‌های جنین در رحم مادر چه می‌دانید؟

رنگ چشم جنین در رحم  توسط ژنتیک تعیین ‌می‌شود. یک کروموزوم خاص تا حد زیادی مسئول تعیین رنگ چشم است. این ژن حامل دو ژن است، یکی که میزان ملانین را در عنبیه تعیین ‌می‌کند و دیگری که فعالیت ملانوسیت‌ها را کنترل ‌می‌کند. این ژن‌ها در تعیین رنگ چشم باهم عمل ‌می‌کنند. برخی از ژن‌های دیگر نقش‌های کمتری دارند.

شما لزوما نمی‌توانید رنگ چشم جنین خود را فقط با نگاه کردن به رنگ چشم خود و رنگ چشم همسرتان پیش بینی کنید، اما گاهی اوقات ممکن است پیش بینی شما محقق شود – همه این‌ها یک بازی ژنتیکی است.

در هنگام تولد، احتمال دارد که چشمان کودک شما آبی یا خاکستری باشد. این امر به این دلیل اتفاق می‌افتد که عنبیه نوزادان دارای ملانین زیادی نیست. رنگ چشم نوزادان در واقع به ملانین بستگی دارد. ملانین پروتئینی است که توسط سلول‌های خاصی به نام ملانوسیت ترشح می‌شود که به پوست کودک شما نیز رنگ می‌دهد.

نوزادانی که دارای پوست تیره هستند معمولا با چشمان قهوه‌ای به دنیا می‌آیند، در حالی که گاهی  نوزادان سفید پوست از برخی اقوام با چشمان آبی یا خاکستری متولد ‌می‌شوند.

با گذشت ماه‌ها، سلول‌های عنبیه کودک شروع به تولید ملانین بیشتری ‌می‌کند. رنگ نهایی چشم کودک شما به میزان رشد ملانین بستگی دارد که توسط ژن‌هایی که از شما و همسرتان به ارث برده‌اند تعیین ‌می‌شود. چشم‌های آبی، خاکستری و سبز ملانین کمتری دارند در حالی که چشم‌های قهوه‌ای ملانین بیشتری دارند.

مردمک چشم کودک شما همیشه سیاه خواهد بود و صلبیه (سفیدی) چشم کودک شما تقریبا همیشه سفید خواهد بود – مگر اینکه مثلا مبتلا به یرقان باشد که باعث رنگ زرد شود یا چشمانش نوعی التهاب داشته باشد و صورتی یا قرمز شود.

اگر ملانوسیت‌ها فقط اندکی ملانین بیشتری ترشح کنند، این نوزاد ممکن است چشمان آبی داشته باشد. چشم‌های قهوه‌ای که رایج‌ترین آن‌ها هستند، نتیجه ملانوسیت‌های بسیار فعال هستند که مقدار زیادی ملانین ترشح می‌کنند.

چه زمانی رنگ چشم‌های نوزادان متوقف ‌می‌شود؟

حدود یک سال طول می‌کشد تا ملانوسیت‌ها کار خود را به پایان برسانند و رنگ چشم کودک قطعی شود. در حالی که سرعت تغییر رنگ پس از 6 ماه کاهش ‌‌می‌یابد، گاهی رنگ چشم همچنان ‌می‌تواند پس از این زمان تغییر کند. تا زمانی که کودک شما حدود 9 ماهه شود، چشمان او احتمالا به رنگ دائمی خود خواهد رسید.

آیا چشم‌ها پس از تولد نوزاد رشد ‌می‌کنند؟

آیا چشم‌های کودک شما پس از تولد به رشد خود ادامه ‌می‌دهد ؟ بله ، بسیار! طول چشم‌های یک نوزاد در حدود 16.5 میلی‌متر است، در حالی که چشمان بزرگسالان حدود 24 میلی‌متر است. رشد چشمگیر چشم در دو سال اول زندگی اتفاق می‌افتد، اگرچه رشد چشم دوباره (همراه با بقیه بدن فرزند شما) در دوران بلوغ افزایش ‌‌می‌یابد.

یادداشت آخر

پیروی از یک رژیم غذایی متعادل در دوران بارداری باعث تقویت بینایی، سلامت و رشد جنین شده و از مبتلا شدن به بیماری‌های جنین جلوگیری میکند. برخی از مواد مغذی برای تشکیل و تقویت چشم‌های جنین در رحم ضروری هستند – به ویژه ویتامین A (که در ماهی، گوشت، لبنیات،کدو، هویج و سیب زمینی شیرین و سایر غذاها یافت ‌می‌شود). داشتن یک رژیم غذایی متنوع و مصرف ویتامین‌های دوران بارداری به شما کمک ‌می‌کند تا به اندازه کافی مواد مغذی دریافت کنید.

برخی تحقیقات نشان داده‌اند که نور خورشید ممکن است به رشد بینایی نوزاد متولد نشده نیز کمک کند. اگرچه داخل رحم به شدت تاریک است، اما اگر زیر نور خورشید ایستاده باشید، برخی فوتون‌های نور همچنان از پوست شما عبور ‌می‌کنند. مثل همیشه، قوانین استاندارد ایمنی در برابر نور خورشید را رعایت کنید و برای محافظت از خود در برابر آسیب‌های پوستی، از کرم‌های ضد آفتاب ایمن بارداری استفاده کنید.

در این مقاله از مجله پزشکی ژین طب سعی کردیم مطالبی را در باب رشد چشم‌های جنین و تاثیرات رژیم غذایی بر آن مواردی را عنوان کنیم. امیدواریم مفید واقع شده باشد.