دفع پروتئین در بارداری؛ خطراتی که جنین درحال رشد را تهدید میکند
دفع پروتئین در بارداری چگونه صورت میگیرد؟ آیا دفع پروتئین در بارداری برای جنین خطرناک است؟ روزانه بهطورطبیعی با ادرار هر فرد غیر باردار حدود 150 میلیگرم پروتئین دفع میشود که این مقدار در دوران بارداری به حدود 300 میلیگرم میرسد. حال اگر این رقم به بیش از 300 میلیگرم یا 0.3 گرم افزایش یابد، خانم باردار باید به پزشک متخصص مراجعه کند زیرا در این حالت دفع پروتئین در بارداری خطرناک است. دفع پروتئین در بارداری یا پروتئینری نشاندهنده یک بیماری جدی است که اگر بهموقع درمان آن صورت نگیرد، عوارض خطرناکی به همراه دارد. در این مقاله از مجله علمی پزشکی ژین طب میخواهیم درباره دفع پروتئین در بارداری، نشانهها، خطرهای آن برای جنین و راههای درمان صحبت کنیم، همراه ما باشید.
منظور از دفع پروتئین در بارداری چیست و چه هنگام نگران کننده است؟
در دوران بارداری بدن دچار تغییرات بسیاری میشود که یکی از این تغییرات افزایش مقدار پروتئین در ادرار است. در دوران بارداری به دلیل فشار برروی کلیهها، افزایش حجم خون، استرس و برخی از بیماریهای زمینهای دفع پروتئین افزایش مییابد. البته دفع پروتئین در اوایل بارداری نگران کننده نیست؛ چراکه نشان دهنده عفونت ادراری یا مشکل جزئی دیگر است، اما اگر پروتئینری از 20 هفتگی به بعد اتفاق بیفتد، از خطری جدی برای مادر و جنین خبر میدهد.
کلیهها دارای دو بخش کوچک به نام گلومرول و توبولها هستند که از خروج پروتئین و سلولهای خونی در بدن جلوگیری میکنند. همه ما میدانیم که پروتئین برای سلامت استخوانها، از بین بردن عفونتها و… در تنظیم مقدار مایع خون نقش دارند؛ بنابراین باید در بدن باقی بمانند. گلومرول (رگهای خونی کوچک) تنها مواد زائد موجود در خون را دریافت و برای دفع به مجرای ادرار میفرستند. حال اگر بنا به هر دلیلی پروتئینها از گلومرول عبور کند، تومبول (لولهای باریک و توخالی) پروتئینها را جذب مینماید. در صورتی که این بخش از کلیه دچار اختلال شود، مشکل دفع پروتئین در بارداری رخ میدهد.
شکلهای گوناگون دفع پروتئین در بارداری
همانطور که گفتیم دفع پروتئین کم در بارداری بهخصوص قبل از 20 هفتگی مشکل خاصی ندارد، اما خانم باردار باید تحت نظر پزشک باشد. بهطورکلی دو نوع پروتئینری وجود دارد:
- دفع پروتئین ابتدایی بدون زمینه قبلی
این مشکل که با نام “پره اکلامپسی” هم شناخته میشود، از اوایل بارداری آغاز و هیچگونه زمینه قبلی ندارد.
- دفع پروتئین مزمن و بیماری پیش زمینهای
اگر خانمی قبل از بارداری، دچار مشکل پروتئینری باشد، هنگام بارداری علائم بیماری تشدید مییابد و مشکلات کلیوی بیشتری رخ میدهد.
دلایل دفع پروتئین در بارداری؛ از مشکلات جزئی تا بیماری جدی
دفع پروتئین در بارداری به دلایل مختلفی بستگی دارد که یک مشکل جزئی یا بزرگ را نشان میدهد. برخی از این علل عبارتند از:
- عفونت ادراری، نشانه دفع پروتئین
عفونت ادراری از طریق انتقال هرگونه عفونت یا باکتری به درون دستگاه مجاری ادرار رخ میدهد که معمولا با علائمی چون تب، تکرر ادرار، احساس ناراحتی هنگام دفع و… همراه است. حال عفونت ادراری، یکی از دلایل وجود و دفع پروتئین در ادرار خواهد بود.
- پره اکلامپسی (مسمومیت حاملگی)
پره اکلامپسی یک اختلال پیشرونده است که میتواند بر بسیاری از سیستمهای بدن تأثیر بگذارد. این مشکل توسط جفت و سیستم عروقی فرد باردار ایجاد میشود. علائم اولیه پره اکلامپسی شامل حفظ آب بیشتر از حد معمول، افزایش فشار خون، همراه با پروتئین در ادرار خواهد بود. از دیگر علائم این اختلال میتوان به افزایش وزن سریع همراه با تورم، سردرد، شکم درد، تاری دید و تنگی نفس اشاره کرد.
- اکلامپسی و اختلال در کار کلیهها
اگر اختلال پره اکلامپسی به موقع درمان نشود، احتمال بروز اکلامپسی وجود دارد. نشانههای این مشکل همانند مسمومیت بارداری است با این تفاوت که تشنج یا صرع هم اتفاق میافتد. این اختلالات موجب ایجاد مشکل در عملکرد کلیهها و حتی مرگ مادر میشوند. به همینخاطر در صورت مشاهده هریک از علائم باید جهت درمان دفع پروتئین در بارداری به پزشک مراجعه نمایید.
- سندروم هلپ و نارساییهای خونی
سندروم هلپ نوعی دیگر از مسمومیت بارداری است که موجب کاهش اختلال در عملکرد کبد، گلبولهای قرمز، کاهش پلاکتها و کمخونی میگردد. احساس خستگی، سردرد، حالت تهوع و استفراغ، تورم دستها، تورم صورت و… از نشانههای این اختلال هستند که گاهی با بیماریهای دیگر چون آنفولانزا، هپاتیت، مشکلات مربوط به کیسه صفرا و… اشتباه گرفته میشوند.
- بیماریهای زمینهای مانند دیابت نوع 1، دیابت نوع 2 و…
- بیماریهای خاص مانند سندروم نفروتیک، لوپوس، وجود تومور در مثانه، آرتروز و بیماریهای قلبی
- نوسانات روحی مانند استرس و اضطراب
- کمآبی بدن
- مصرف زیاد برخی از داروها مانند آسپرین
خطرات دفع پروتئین در بارداری برای جنین و مادر
آیا دفع پروتئین در بارداری برای جنین خطرناک است؟ دفع پروتئین علاوهبر مادر، برروی جنین هم اثر میگذارد. خانم باردار با دفع پروتئین دچار بیماریهای شدید کلیوی (مانند نارسایی کلیه)، اختلال در عملکرد کبد، اختلال در عملکرد ریه، کمآبی بدن، بیماریهای قلبی و گاهی سرطان میشود. عوارض دفع پروتئین در بارداری برای جنین نیز عبارتند از: زایمان زودرس، جدا شدن ناگهانی جفت، کاهش وزن هنگام تولد و مرگ جنین.
نشانه های بیماری؛ دفع پروتئین در بارداری چه علائمی دارد؟
حالا که با مفهوم پروتئینری و پیامدهای منفی آن آشنا شدیم، بهتر است بدانیم دفع پروتئین در بارداری چه علائمی دارد؟ با شناخت نشانههای دفع پروتئین در بارداری، برای درمان سریع و بهموقع به پزشک متخصص مراجعه نمایید.
- سردرد
- حالت تهوع و استفراغ
- تورم صورت
- تورم دست و پاها
- احساس درد زیر قفسه سینه
- احساس خستگی
- شکم درد
- احساس سوزش سردل
- تکرر ادرار
- گرفتگی عضلات هنگام خواب
- مشکلات بینایی
- افزایش ناگهانی وزن
- ادرار حبابدار
تشخیص دفع پروتئین در بارداری با کمک نشانهها
برای تشخیص پروتئینری، پزشک ابتدا سؤالاتی درباره علائم و نشانههایی میپرسد، سپس پس از بررسی سوابق پزشکی برای تشخیص دقیق مشکل از شما میخواهد آزمایشاتی را انجام دهید.
- آزمایش دفع پروتئین در بارداری چگونه است؟
روشهای مختلفی برای آزمایش دفع پروتئین وجود دارد که پزشک با بررسی نتایج آنها میتواند بهطور دقیق مشکل را تشخیص و برای جلوگیری از آسیب رسیدن به مادر و جنین، درمان را شروع کند.
- آزمایش دیپ استیک
در این روش ابتدا از فرد باردار یک نمونه ادرار گرفته میشود. سپس با قرار دادن یک تکه نوار شیمیایی داخل نمونه، با توجه به سطح تغییر رنگ آن، میزان پروتئین و گلوکز موجود در ادرار مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
تفسیر آزمایش دفع پروتئین در بارداری به روش دیپ استیک بدین شکل است که نتایج از 1+ تا 4+ مشخص میشود. 1+ کمترین سطح پروتئین (نشاندهنده عفونت ادراری) و 4+ بیشترین سطح پروتئین (نشاندهنده مشکلات جدی کلیوی و…) است.
- آزمایش نمونه ادرار 24 ساعته
درصورتی که نتیجه تست دیپ استیک بیشازحد نرمال باشد، پزشک برای تشخیص دقیقتر از شما میخواهد یک نمونه 24 ساعته از ادرارتان جمعآوری و به آزمایشگاه تحویل دهید. در این روش بهغیراز ادرار اول صبحگاهی، باید نمونه ادرار خود را در ساعات مختلف یک شبانهروز، داخل ظرف مخصوص جمعآوری کنید.
تفسیر آزمایش دفع پروتئین در بارداری به روش 24 ساعته بدین شکل است که اگر میزان دفع پروتئین در 24 ساعت بیش از 300 میلیگرم باشد، شما به یک مشکل جدی مانند پره اکلامپسی مبتلا هستید.
- آزمایش خون و تشخیص دفع پروتئین
در آزمایش خون، تعداد گلبولهای قرمز، تعداد پلاکتها، عملکرد کلیه و کبد مورد بررسی قرار میگیرد.
برخی از خانمها سؤال میپرسند که آیا برای آزمایش دفع پروتئین در بارداری باید ناشتا بود؟ خیر برای انجام آزمایش دفع پروتئین در بارداری نیازی نیست که ناشتا باشید.
روشهای گوناگون درمان دفع پروتئین در بارداری
پروتئینری نشانهای از یک بیماری است که اکثر مواقع با انجام آزمایش ادرار مشخص میشود؛ بنابراین بسته به علت، روشهای درمانی متفاوتی وجود دارد.
- درمان پزشکی دفع پروتئین در دوران بارداری
پزشک بسته به علت بروز مشکل، میزان دفع پروتئین در بارداری و ماه بارداری، داروهای متفاوتی تجویز میکند که در ادامه بیشتر توضیح میدهیم.
برای مثال خانمهای باردار که دارای بیماری زمینهای چون دیابت و فشارخون بالا هستند باید داروی مربوط به کاهش قند و کاهش فشارخون را مصرف کنند.
اگر در هفته 37 بارداری، دفع پروتئین به علت پره اکلامپسی رخ دهد، احتمالاً زایمان نوزاد توصیه میشود. اما روش درمان برای خانمهای کمتر از 37 هفته، استراحت و مصرف داروهایی مانند سولفات منیزیم برای جلوگیری از تشنج است.
- درمان خانگی دفع پروتئین در بارداری
استراحت و داشتن یک رژیم غذایی مناسب از دیگر راههای درمان خانگی مشکل پروتئینری محسوب میشود که پزشکان هم توصیه میکنند. بسیاری از خانمهای باردار میپرسند که برای دفع پروتئین در بارداری چه بخوریم؟ در ادامه تمامی موارد مربوط به برنامه غذایی سالم را توضیح خواهیم داد.
- مصرف مایعات فراوان
- مصرف موادغذایی حاوی فیبر مانند سبزیجات و میوه
- مصرف غلات
- کاهش مصرف نمک
- کاهش مصرف مواد غذایی حاوی پروتئین
- کاهش مصرف مواد غذایی چرب
- خودداری از مصرف مواد غذایی حاوی پتاسیم
- خودداری از مصرف نوشیدنیهای الکلی
راههای درمان خانگی دیگر عبارتند از:
- داشتن فعالیت مانند ورزشهای مخصوص بارداری یا پیادهروی (حداقل 2 ساعت در هفته)
- جلوگیری از افزایش وزن
- یادگیری تکنیکهای کاهش استرس
- ترک سیگار
- عدم استفاده از داروهای غیراستروئیدی مانند آسپرین (با مشورت پزشک)
تمامی موارد ذکر شده به کاهش علائم و درمان دفع پروتئین کمک میکنند.
- درمان دفع پروتئین در بارداری از نظر طب سنتی
علاوه برروشهای گفته شده برخی از خانمها دفع پروتئین در بارداری طب اسلامی را نیز یکی از روشهای مؤثر درمانی میدانند. در این طب مصرف سرکه انگبین، مصرف سیاهدانه و عسل و استفاده از روغنهای کنجد و ذرت برای درمان دفع پروتئین در بارداری با طب سنتی مؤثر است.
با توجه به اینکه دفع پروتئین در بارداری برای جنین ضرر دارد، توصیه میشود پس از تشخیص مشکل، با مراجعه به پزشک مراحل درمان را آغاز کنید.
چگونه از دفع پروتئین در بارداری جلوگیری کنیم؟
تاکنون متوجه شدید که دفع پروتئین در بارداری باید چگونه باشد؛ بنابراین برای جلوگیری از بالا رفتن این عدد میتوانید راهکارهای زیر را انجام دهید.
- کاهش مصرف نمک
- کاهش مواد غذایی شیرین
- هیدراته ماندن بدن با مصرف مایعات
- کنترل وزن
در واقع داشتن یک رژیم غذایی مناسب به پیشگیری از دفع پروتئین در بارداری کمک میکند.
دفع پروتئین در بارداری؛ نشانه ها، تشخیص و راه درمان
زمانی که پروتئین از گلومرول و توبولها در کلیه عبور نماید، وارد دستگاه مجرای ادرار میشود. سپس با عمل دفع به بیرون میرود. در افراد عادی روزانه حدود 150 میلیگرم و افراد باردار 300 میلیگرم پروتئین دفع میگردد. اگر این مقدار در دروان حاملگی بهخصوص 20 هفتگی به بعد افزایش یابد، سلامت مادر و جنین را به خطر اندازد. دفع پروتئین در بارداری و سزارین به دلایل مختلفی بستگی دارد که با تشخیص پزشک و درمان، علائم آن کاهش مییابد. اگر به دنبال نظرات دیگران درباره این موضوع هستید با سرچ عبارت عدد دفع پروتئین در بارداری نی نی سایت میتوانید تجربیات دیگر خانمهای باردار را مطالعه نمایید.
سوالات متداول در زمینه دفع پروتئین در بارداری
آیا همیشه دفع پروتئین در دوران بارداری خطرناک است؟
خیر، همیشه خطرناک نیست اما همانطور که در مقاله گفته شد ممکن است افزایش میزان ترشح پروتیین نشانهای از اختلال عملکرد کلیه یا استرس و عفونت در بدن باشد.
آیا ورم دست و پا همیشه در دوران بارداری نشانه دفع پروتئین است؟
خیر، همیشه در دوران بارداری ورم ناشی از دفع پروتئین نیست اما با مشاهده ورم دست و پا باید به پزشک مراجعه کرد.
آیا دفع پروتئین میتواند به دلیل دیابت بارداری باشد؟
بله، گاهی مادر با ابتلا به دیابت بارداری دچار دفع پروتئین میشود.
