چرا بعد از عطسه یا سرفه کمردرد می‌گیریم؟ بررسی علت‌ها و درمان‌های موثر
شاید برای شما هم پیش آمده باشد که بعد از یک عطسه یا یک سرفه‌ی شدید ناگهان در کمر یا بین دو کتف درد تیزی احساس کنید — عباراتی مثل «عطسه کردم کمرم درد گرفت» یا «چرا وقتی سرفه میکنم پشتم درد میگیره» جزو جست‌وجوهای رایج کاربران هستند. کمردرد بعد از عطسه و سرفه می‌تواند از مشکل موقتی و خوش‌خیم ناشی از کشیدگی عضلات تا علامت بیماری‌های جدی‌تری مثل فتق دیسک یا عفونت‌های مهره‌ای متغیر باشد. در این مقاله از ژین طب، با زبانی ساده و علمی بررسی می‌کنیم که چه مکانیزمی باعث بروز درد هنگام عطسه یا سرفه می‌شود.
علت‌های احتمالی کمردرد بعد از عطسه و سرفه
کمردردی که بعد از عطسه یا سرفه بروز می‌کند، در ظاهر ممکن است بی‌اهمیت به نظر برسد، اما در واقع نتیجه‌ی ترکیبی از عوامل فیزیولوژیکی و ساختاری بدن است. هنگام عطسه یا سرفه، عضلات شکم و قفسه سینه منقبض می‌شوند تا هوای درون ریه‌ها را با فشار به بیرون بفرستند. این انقباض ناگهانی فشار زیادی را به ستون فقرات و عضلات پشت وارد می‌کند. اگر ستون فقرات یا عضلات در وضعیت مناسبی نباشند، این فشار می‌تواند منجر به درد کمر، اسپاسم یا حتی تحریک اعصاب کمری شود. در ادامه، مهم‌ترین دلایل بروز کمردرد بعد از عطسه و سرفه را بررسی می‌کنیم:
مشکلات عضلانی و فشاری
شایع‌ترین علت درد پشت هنگام عطسه یا سرفه، آسیب‌های عضلانی و فشاری است.
-
کشیدگی یا اسپاسم عضلانی: وقتی عضلات پشت یا کمر ضعیف یا خسته باشند، یک عطسه‌ی ناگهانی می‌تواند باعث کشیدگی یا گرفتگی عضله شود. در این حالت، درد معمولاً موضعی است و با حرکت یا عطسه‌ی بعدی تشدید می‌شود.
-
اسپاسم عضلات بین‌دنده‌ای یا پشت کتف: گاهی افراد تجربه می‌کنند که سرفه و درد پشت کتف هم‌زمان رخ می‌دهد. این موضوع می‌تواند به دلیل اسپاسم عضلات بین‌دنده‌ای یا عضلات اطراف کتف باشد که در اثر سرفه‌های مکرر تحریک می‌شوند.
-
فشار ناگهانی روی رباط‌ها و مفاصل کوچک ستون فقرات: عطسه می‌تواند مفاصل بین مهره‌ای را تحت فشار قرار دهد، خصوصاً اگر در وضعیت نامناسبی ایستاده یا نشسته باشید.
در این نوع دردها معمولاً علائم عصبی (مانند بی‌حسی یا تیرکشیدن پا) وجود ندارد و با استراحت و گرما درمانی طی چند روز بهبود می‌یابد.
افزایش فشار داخل شکمی و ستون فقرات
در لحظه‌ی عطسه یا سرفه، فشار داخل شکم و قفسه سینه به‌شدت بالا می‌رود. این فشار می‌تواند به‌طور غیرمستقیم بر ستون فقرات کمری اثر بگذارد.
-
در افرادی که دیسک کمر ضعیف دارند یا سابقه‌ی فتق دیسک دارند، این افزایش فشار ممکن است باعث جابه‌جایی بیشتر دیسک یا تحریک عصب سیاتیک شود. به همین دلیل بسیاری از بیماران می‌گویند: سرفه میکنم کمرم درد میگیره.
-
این فشار می‌تواند موجب درد تیرکشنده به پا یا باسن شود، به‌ویژه زمانی که فتق دیسک بر روی عصب فشار می‌آورد.
-
در کسانی که عمل جراحی دیسک کمر انجام داده‌اند، سرفه یا عطسه‌ی شدید ممکن است درد را بازگرداند یا محل جراحی را تحریک کند؛ موضوعی که به آن در عنوان سرفه بعد از عمل دیسک کمر اشاره می‌شود.
اگر درد همراه با گزگز یا بی‌حسی در پاها است، احتمال درگیری عصب وجود دارد و باید حتماً پزشک آن را بررسی کند.
بیماری‌ها و عوامل التهابی یا عفونی
اگرچه شیوع این نوع دلایل کمتر است، اما نباید نادیده گرفته شوند؛ به‌ویژه زمانی که درد همراه با تب، بی‌حالی یا کاهش وزن باشد.
-
عفونت‌های مهره‌ای (مانند استئومیلیت یا دیسکیت): در این شرایط، عفونت ستون فقرات به بافت استخوان یا دیسک نفوذ کرده و باعث درد مداوم و عمیق در ناحیه کمر می‌شود. عطسه یا سرفه در چنین مواردی درد را تشدید می‌کند چون ناحیه‌ی عفونی به فشار حساس است.
-
التهاب بافت‌های اطراف ستون فقرات یا عصب‌ها: بیماری‌های التهابی مثل اسپوندیلیت انکیلوزان می‌توانند باعث خشکی و درد پشت شوند و حتی کوچک‌ترین حرکت یا سرفه را دردناک کنند.
-
عفونت‌های تنفسی یا ویروسی: در برخی موارد، خودِ سرفه‌های مکرر ناشی از عفونت‌های ویروسی (مثل آنفلوآنزا) باعث التهاب عضلات پشت می‌شود که در نتیجه، درد پشت هنگام عطسه یا سرفه را تجربه می‌کنیم.
در این موارد درد معمولاً عمیق، مداوم و همراه با سایر علائم عمومی (مثل تب یا ضعف) است و نیاز به بررسی پزشکی فوری دارد.
عوامل وضعیت بدنی و سبک زندگی
گاهی علت کمردرد نه در بیماری، بلکه در نحوه‌ی استفاده‌ی روزمره از بدن است.
-
نشستن طولانی‌مدت، ضعف عضلات مرکزی (core)، اضافه‌وزن یا وضعیت غلط بدن هنگام عطسه (خم شدن ناگهانی) همگی از عوامل زمینه‌ساز هستند.
-
این موارد باعث می‌شوند حتی فشار کوتاه‌مدتی مانند عطسه یا سرفه، به ستون فقرات آسیب برساند.
رعایت وضعیت بدن و تقویت عضلات پشتی و شکمی، مهم‌ترین اقدام پیشگیرانه در این نوع دردهاست.
در مجموع، علت کمردرد بعد از عطسه و سرفه می‌تواند از یک اسپاسم ساده تا علامت هشداردهنده‌ی بیماری‌های دیسک یا التهاب ستون فقرات متفاوت باشد. شناخت این علت‌ها به شما کمک می‌کند تا شدت و اهمیت درد را بهتر بسنجید و در صورت لزوم، سریع‌تر برای درمان اقدام کنید.
راهکارهای درمانی کمردرد بعد از عطسه و سرفه
درمان کمردردی که پس از عطسه یا سرفه ایجاد می‌شود، بستگی به علت بروز آن دارد. در بسیاری از موارد، درد ناشی از کشیدگی عضلانی، رگ به رگ شدن کمر یا فشار موقتی بر ستون فقرات است و می‌توان با مراقبت‌های خانگی آن را کنترل کرد. با این حال، در مواردی که درد مداوم یا همراه با علائم عصبی باشد، نیاز به بررسی و درمان پزشکی وجود دارد.
درمان‌های خانگی
-
استراحت کوتاه‌مدت (نه طولانی‌مدت):
یکی از اشتباهات رایج در مواجهه با کمردرد، استراحت بیش‌ازحد است. بهتر است فقط ۱ تا ۲ روز از فعالیت‌های سنگین اجتناب کنید و سپس به‌آرامی به فعالیت‌های معمول بازگردید. بی‌حرکتی طولانی، عضلات کمر را ضعیف‌تر می‌کند. -
گرما درمانی یا کمپرس گرم:
استفاده از حوله یا کیسه‌ی آب گرم روی ناحیه‌ی دردناک، باعث افزایش جریان خون و کاهش اسپاسم عضلات می‌شود. این روش در مواردی که فرد می‌گوید عطسه کردم کمرم درد گرفت بسیار مفید است. -
ماساژ ملایم:
ماساژ با فشار آرام و روغن‌های گرم می‌تواند تنش عضلانی را کاهش دهد. بهتر است ماساژ با حرکات دایره‌ای و در جهت عضلات انجام شود. -
اصلاح وضعیت بدن هنگام عطسه و سرفه:
اگر احساس می‌کنید سرفه میکنم کمرم درد میگیره، بهتر است هنگام عطسه یا سرفه، کمر خود را صاف نگه دارید و در صورت امکان به دیوار یا پشتی صندلی تکیه دهید تا از انتقال فشار به ستون فقرات جلوگیری شود. -
داروهای بدون نسخه:
در صورت نیاز، می‌توان از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن) با مشورت داروساز استفاده کرد تا التهاب و درد کاهش یابد.
درمان‌های پزشکی
اگر درد بیش از چند روز ادامه پیدا کند، یا با علائمی مانند گزگز، بی‌حسی، تب یا ضعف پاها همراه باشد، باید به پزشک مراجعه شود.
درمان‌های تخصصی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
-
فیزیوتراپی:
فیزیوتراپیست‌ها با استفاده از تمرینات کششی، تقویتی و تکنیک‌های دستی، به کاهش فشار از روی عضلات و اعصاب کمک می‌کنند. تمرینات فیزیوتراپی در افرادی که دچار سرفه و درد پشت کتف یا درد پس از عمل دیسک کمر هستند، بسیار مؤثر است. -
داروهای ضد التهاب و شل‌کننده عضلانی:
پزشک در صورت نیاز داروهای قوی‌تر تجویز می‌کند تا التهاب بافت‌های اطراف ستون فقرات کاهش یابد. -
تزریق‌های موضعی (در موارد خاص):
اگر علت درد فتق دیسک یا التهاب شدید باشد، تزریق استروئید در ناحیه‌ی ملتهب می‌تواند تسکین‌دهنده باشد. -
تصویربرداری و تشخیص تخصصی:
در موارد مشکوک به دیسک یا بیماری‌های عفونی، ممکن است پزشک MRI یا اسکن استخوان درخواست کند تا منشأ دقیق درد مشخص شود.
پیشگیری و مراقبت از کمردرد بعد از عطسه و سرفه
پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. حتی اگر درد فعلی شما بهبود یافته، رعایت چند نکته‌ی ساده می‌تواند از بازگشت دوباره‌ی کمردرد جلوگیری کند.
نحوه‌ی درست عطسه و سرفه
- هنگام عطسه یا سرفه، کمر خود را صاف نگه دارید و اگر ایستاده‌اید، کمی زانوها را خم کنید تا فشار از روی ستون فقرات برداشته شود.
- از خم شدن ناگهانی به جلو هنگام عطسه خودداری کنید. این حرکت یکی از عوامل اصلی فشار بر دیسک‌های کمری است.
- در صورت داشتن بیماری‌های تنفسی مزمن (مانند سرفه‌های طولانی‌مدت)، حتماً درمان دارویی مناسب بگیرید تا از فشار مکرر بر کمر جلوگیری شود.
تقویت عضلات کمر و شکم
- تمرینات core stability (تمرینات تقویت عضلات مرکزی بدن) یکی از مؤثرترین روش‌ها برای محافظت از ستون فقرات است.
- حرکاتی مانند پلانک، بریج و حرکات کششی گربه–شتر می‌توانند در بهبود قدرت و انعطاف‌پذیری عضلات نقش داشته باشند.
وضعیت بدن در فعالیت‌های روزمره
- در هنگام نشستن، از صندلی‌های با پشتی مناسب و حمایت‌کننده استفاده کنید.
- در محل کار یا خانه، وضعیت نشستن خود را هر ۳۰ دقیقه تغییر دهید.
- هنگام بلند کردن اجسام، از زانوها کمک بگیرید نه از کمر.
کنترل وزن و تغذیه
اضافه‌وزن فشار مداومی بر مهره‌های کمر وارد می‌کند. رژیم غذایی متعادل با ویتامین D و کلسیم کافی به حفظ سلامت استخوان‌ها و عضلات کمک می‌کند.
کمربند پلاتینر؛ همراه مؤثر در کاهش و پیشگیری از کمردرد
اگر به‌دنبال راهکاری کمکی برای تسکین کمردرد یا جلوگیری از بازگشت آن هستید، کمربند پلاتینر می‌تواند گزینه‌ای مناسب باشد.
این کمربند با طراحی ارگونومیک و قابلیت ایجاد گرمای موضعی و حمایت مکانیکی از ستون فقرات، باعث کاهش تنش عضلانی و بهبود گردش خون در ناحیه‌ی کمر می‌شود.
استفاده‌ی منظم از پلاتینر به‌ویژه در افرادی که بعد از عطسه یا سرفه دچار درد کمر می‌شوند، می‌تواند نقش مؤثری در کاهش درد، تسریع روند بهبود و پیشگیری از آسیب مجدد داشته باشد.
جمع‌بندی
کمردرد بعد از عطسه و سرفه معمولاً به دلیل فشار ناگهانی بر عضلات یا دیسک‌های کمری ایجاد می‌شود. در بیشتر موارد موقتی است، اما در صورت وجود علائم عصبی، تداوم درد یا سابقه‌ی دیسک، باید حتماً بررسی تخصصی انجام شود.
با رعایت نکات پیشگیرانه، انجام تمرینات تقویتی، و استفاده از ابزارهای حمایتی مانند کمربند پلاتینر، می‌توان خطر بروز مجدد این درد را به‌طور قابل‌توجهی کاهش داد.
سوالات متداول
-
چرا وقتی سرفه میکنم پشتم درد میگیره؟
به‌دلیل افزایش ناگهانی فشار داخل شکم و قفسه سینه که به ستون فقرات منتقل می‌شود. اگر عضلات یا دیسک‌ها ضعیف باشند، این فشار باعث درد می‌شود.
-
آیا عطسه یا سرفه می‌تواند باعث آسیب دیسک شود؟
در افراد سالم خیر، اما در کسانی که دیسک بیرون‌زده یا آسیب‌دیده دارند، عطسه‌ی شدید می‌تواند درد را تشدید کند یا دیسک را بیشتر جابه‌جا کند.
-
اگر بعد از عطسه درد شدیدی در کمر احساس کنم چه کنم؟
ابتدا استراحت کوتاه، گرما درمانی و مصرف داروی ضد التهاب با مشورت داروساز مفید است. اگر درد بیش از ۳ روز ماند یا به پا تیر کشید، باید به پزشک مراجعه کنید.
-
آیا کمردرد بعد از عمل دیسک طبیعی است؟
در هفته‌های اول بله، اما اگر سرفه یا عطسه باعث بازگشت درد شدید شد، باید پزشک معالج را مطلع کنید تا از بازگشت فتق یا التهاب جلوگیری شود.
-
بهترین راه برای پیشگیری از کمردرد هنگام سرفه یا عطسه چیست؟
تقویت عضلات کمر، صاف نگه‌داشتن بدن، کنترل وزن، و استفاده از حمایت‌کننده‌هایی مثل کمربند پلاتینر هنگام فعالیت‌های سنگین.
