نیازهای جنسی سالمندان، کهولت سن پایانی برای غرایز نیست!

نیازهای جنسی سالمندان مانند گذشته پا برجاست، چراکه افراد مسن همان‌هایی هستند که زمانی جوان بودند و شور و اشتیاق داشتند.  بنابراین بعید است که افکار، تمایلات، خیالات، توانایی‌ها و بیان جنسی آن‌ها دچار تغییر شدید شود. آنچه تغییر ‌می‌کند نیازهای جنسی نیست، بلکه سلامت عمومی، هورمون‌ها و در دسترس بودن و کیفیت همراهی شریک جنسی است.

گرچه این مسائل فقط مربوط به نیازهای جنسی سالمندان نیست، چراکه افراد جوان نیز مریض ‌می‌شوند، از تغییرات جنسی غدد درون ریز رنج می‌برند یا معشوق خود را به دلیل مرگ یا اختلاف از دست ‌می‌دهند.

با این حال باورهای تعصب‌آمیز باعث می‌شود که بسیاری از درمانگران به اختلال عملکرد جنسی در افراد جوان‌تر به‌عنوان « اختلالی قابل درمان» نگاه کنند، در حالی که در افراد مسن، این موضوع به‌عنوان «اختلالی طبیعی» یا بخشی از فرآیند پیری در نظر گرفته می‌شود.

روانشناسی سالمندان چگونه باید نیازهای جنسی سالمندان را تعریف کند؟ متاسفانه، تحقیقات در حال حاضر برای پاسخ واقع‌بینانه به این سوال ناکافی است، زیرا تمایز میان تغییر در نیازهای جنسی سالمندان که به طور طبیعی رخ ‌می‌دهد از تغییرات مرتبط با بیماری و مشکلات روانی-اجتماعی دشوار است.

در ادامه این مطلب از مجله پزشکی ژین طب قصد داریم مواردی را در باب نیازهای جنسی سالمندان عنوان کنیم. با ما همراه شوید.

نگاهی سریع به مقاله نیازهای جنسی سالمندان

• سالمندان برطرف کردن نیازهای جنسی را بخش مهمی از زندگی خود می‌دانند
• نارسایی نعوظ در میان مردان مسن عادی نیست و زمانی که رخ ‌می‌دهد، اغلب قابل درمان است
• کاهش روانکاری واژن موجب آمیزش دردناک در زنان مسن و کاهش نیازهای جنسی آن‌ها ‌می‌شود
• بیماری‌ها، ناتوانی‌ها، داروها و جراحی‌ها بر نیازهای جنسی سالمندان تاثیر منفی ‌می‌گذارند
• خشکی واژن و اختلال در نعوظ سالمندان، هر دو قابل درمان هستند

تمایلات و نیازهای جنسی سالمندان چگونه است؟

یک مطالعه در مورد تمایلات جنسی در افراد 80 تا 102 ساله نشان داد که لمس کردن و نوازش کردن رایج‌ترین شکل ابراز جنسی پس از 80 سالگی است.

درست مانند افراد جوان‌تر که هر فردی تمایلات جنسی خاص خود را دارد، تغییرات بین فردی قابل توجهی در ترجیحات و فرکانس‌های جنسی در افراد مسن نیز دیده ‌می‌شود.

داده‌های موجود نشان می‌دهد که هم مردان و هم زنان مسن‌ برقراری رابطه جنسی را بخش مهمی از زندگی خود می‌دانند، علی‌رغم وجود مشکلات جنسی به تمایلات جنسی خود ادامه می‌دهند و مایل به درگیر شدن در روابط صمیمی و فعالیت جنسی (بوسیدن، نوازش، پیش‌بازی، مقاربت واژینال، رابطه جنسی دهانی، و غیره) هستند.

امکان دارد نیازهای جنسی سالمندان با افزایش سن شدیدتر شود. با این وجود گزارش‌ها نشان ‌می‌دهد که برقراری رابطه جنسی در سالمندان به اندازه افراد جوان و میانسالان لذت‌بخش و رضایت‌بخش است.  سطوح قبلی علاقه و عملکرد جنسی به شدت با فعالیت جنسی در زندگی آینده مرتبط است.

به نظر می‌رسد مسائل مربوط به سلامت، مشکلات پزشکی، وضعیت تاهل و جنسیت با کاهش فعالیت جنسی رابطه مستقیمی دارند. با توجه به اطلاعات محدود موجود در مورد نیازهای جنسی سالمندان، تشخیص اینکه نیازهای جنسی سالمندان تحت تاثیر سن آن‌ها قرار دارد یا اختلالات عملکرد جنسی در بیماران مسن شایع است برای پزشکان دشوار شده.

چه تغییرات جنسی با افزایش سن در افراد رخ می‌دهد؟

تغییر در نیازهای جنسی سالمندان مرد

مردان با افزایش سن دچار کاهش سطح تستوسترون می‌شوند، اما در حال حاضر هیچ مطالعه‌ قطعی وجود ندارد که نشان دهد تغییرات هورمونی به طور قابل توجهی بر نیازهای جنسی سالمندان مرد سالم تاثیر می‌گذارد.

اگرچه در بسیاری از موارد، با وجود اینکه نیاز به زمان بیشتر و تحریک بیشتر برای برانگیختگی وجود دارد و رسیدن به ارگاسم به میزان قابل توجهی طولانی‌تر شده، اما این امر مانعی برای علاقه و فعالیت جنسی ایجاد نمی‌کند.

یک نظرسنجی از 1031 مرد 99 ساله نشان داد که حتی یک پاسخ دهنده؛ فقدان کامل نیاز جنسی را گزارش نکرده است. مردان مسن با وجود گزارش از ناکافی بودن دفعات نعوظ و مدت زمان آن، مقاربت را به سایر اشکال فعالیت جنسی ترجیح ‌می‌دهند.

نکته مهم این است که نارسایی نعوظ در میان مردان مسن عادی نیست و زمانی که رخ ‌می‌دهد، اغلب قابل درمان است. طبق بررسی‌های پزشکان حداقل سطح معینی از تستوسترون، برای رفع نیازهای جنسی سالمندان مورد نیاز است. این بررسی توسط مطالعاتی تایید می‌شود که نشان می‌دهد که مصرف برون‌زای آندروژن‌ها میل جنسی را در افراد میانسال و مسن‌تر افزایش نمی‌دهد.

تغییر در نیازهای جنسی سالمندان زن

زنان نیز با افزایش سن دچار تغییراتی در عملکرد جنسی ‌می‌شوند که این تغییرات از زمان یائسگی شروع ‌می‌شود. کاهش روانکاری واژن و نازک شدن اپیتلیوم واژن ( لایه پوشاننده سطوح خارجی و داخلی بدن را گویند) منجر به دیسپارونی( آمیزش دردناک) ‌می‌شود.

این تغییرات ‌می‌تواند علت اصلی کاهش نیازهای جنسی سالمندان باشد که به راحتی با روان کننده‌های واژن یا مکمل‌های استروژن قابل درمان است.

تحقیقات در مورد نیازهای جنسی سالمندان زن نشان می‌دهد که از تمایلات جنسی در زنان از مدت‌ها قبل یعنی در سنین میانسلی کاهش شدید داشته است. با این حال مطالعات اغلب نیازهای جنسی سالمندان زن را با مردان مقایسه می‌کنند، نه با سطح قبلی فعالیت جنسی خودشان یا با زنان جوان‌تر.

زنان به طور کلی بیشتر از مردان عمر ‌می‌کنند و وضعیت تاهل با ادامه فعالیت جنسی در زنان مرتبط است. بسیاری از روان درمان‌ها و پزشکان نیازهای جنسی سالمندان زن را که به تنهایی زندگی می‌کنند نادیده می‌گیرند؛ این بزرگ‌ترین ایراد در مسئله رسیدگی به نیازهای جنسی سالمندان است.

چه مواردی باعث کاهش نیازهای جنسی سالمندان ‌می‌شود؟

بعضی از بیماری‌ها، ناتوانی‌ها، داروها و جراحی‌ها ‌می‌توانند بر نیازهای جنسی سالمندان و توانایی آن‌ها در داشتن رابطه جنسی و لذت بردن از آن تاثیر بگذارند که عبارتند از:

آرتروز

درد مفاصل ناشی از آرتریت ‌می‌تواند تماس جنسی را ناراحت کننده کند. ورزش، داروها و احتمالا جراحی تعویض مفصل ‌می‌تواند به تسکین این درد کمک کند. استراحت، حمام آب گرم و تغییر موقعیت یا زمان فعالیت جنسی نیز ‌می‌تواند مفید باشد.

درد مزمن

درد ‌می‌تواند در صمیمیت بین افراد مسن اختلال ایجاد کند. درد مزمن نباید به عنوان روند طبیعی افزایش سن شناخته شود و اغلب قابل درمان است. گفتنی است که مصرف بعضی از داروهای ضددرد ‌می‌توانند بر نیازهای جنسی سالمندان تاثیرگذار باشند.

زوال عقل

برخی از افراد مبتلا به زوال عقل علاقه بیشتری به رابطه جنسی و نزدیکی فیزیکی نشان ‌می‌دهند، اما نمی‌توانند تشخیص دهند که چه رفتار جنسی مناسب است. امکان دارد افراد مبتلا به زوال عقل شدید همسر یا شریک زندگی خود را نشناسند، اما همچنان تمایل به تماس جنسی داشته باشند و ممکن است آن را از شخص دیگری بخواهند.

اینکه چگونه با این وضعیت کنار بیایند بسیار گیج کننده و دشوار است در این شرایط یک درمانگر ‌می‌تواند به سالمندان کمک کند.

دیابت

دیابت یکی از بیماری‌هایی است که ‌می‌تواند باعث ED (اختلال در عملکرد نعوظ) در برخی از مردان شود. در بیشتر موارد، درمان دارویی ‌می‌تواند کمک کننده باشد.

هنوز گزارشی درمورد اینکه دیابت بر تمایلات زنان مسن تاثیر ‌می‌گذارد منتشر نشده است. زنان مبتلا به دیابت بیشتر در معرض ابتلا به عفونت‌های قارچی واژن هستند که ‌می‌تواند باعث خارش و تحریک شود و رابطه جنسی را ناخوشایند یا نامطلوب کند. اما جای نگرانی ندارد، زیرا عفونت‌ها قابل درمان هستند.

بیماری قلبی

تنگ شدن و سفت شدن رگ‌ها ‌می‌تواند باعث این شود که خون آزادانه جریان نداشته باشد. در نتیجه، زنان و مردان ممکن است با ارگاسم مشکل داشته باشند.

در این حالت هم برای مردان و هم برای زنان، برانگیختگی بیشتر طول می‌کشد و برای برخی از مردان، گاهی داشتن یا حفظ نعوظ دشوار ‌می‌شود.

افرادی که خود یا شریک زندگی‌شان دچار حمله قلبی شده‌اند، می‌ترسند که رابطه جنسی باعث حمله دیگری شود. حتی اگر فعالیت جنسی به طور کلی بی‌خطر است، سالمندان همیشه باید توصیه‌های پزشک خود را دنبال کنند.

بی‌اختیاری ادرار

از دست دادن کنترل مثانه یا نشت ادرار با افزایش سن افراد رخ ‌می‌دهد، این بیماری در زنان شایع‌تر است. فشار اضافی بر روی شکم در حین رابطه جنسی ‌می‌تواند باعث تخلیه ادرار شود. با تغییر وضعیت یا تخلیه مثانه قبل و بعد از رابطه جنسی ‌می‌توان به این امر کمک کرد. خبر خوب این است که بی‌اختیاری ادرار معمولا قابل درمان است.

سکته

نیازهای جنسی سالمندان گاهی اوقات تحت تاثیر سکته مغزی قرار ‌می‌گیرد. تغییر پوزیشن‌ها یا وسایل پزشکی ‌می‌تواند به افراد مبتلا به ضعف مداوم یا فلج کمک کند تا رابطه جنسی داشته باشند. برخی از افراد مبتلا به فلج از کمر به پایین هنوز هم ‌می‌توانند ارگاسم و لذت را تجربه کنند.

افسردگی

عدم علاقه به فعالیت‌هایی که قبلا با لذت همراه بوده‌اند، مانند صمیمیت و فعالیت جنسی، ‌می‌تواند از علائم افسردگی باشد. گاهی اوقات تشخیص اینکه آیا سالمندان افسرده هستند یا خیر دشوار است. به هر حال افسردگی قابل درمان است.

عمل جراحی

بسیاری از سالمندان در مورد انجام هر نوع جراحی نگران هستند. امکان دارد زمانی که سینه‌ها یا ناحیه تناسلی درگیر جراحی شوند، دردسرسازتر باشد. اکثر مردم پس از جراحی به نوع زندگی جنسی که قبل از جراحی از آن لذت می‌بردند باز می‌گردند.

هیسترکتومی

جراحی هیسترکتومی برای برداشتن رحم زن به دلیل درد، خونریزی، فیبروم یا موارد دیگر است. اغلب، هنگامی که یک زن مسن هیسترکتومی می‌کند، تخمدان‌ها نیز برداشته ‌می‌شوند. تصمیم‎گیری در مورد انجام این جراحی ‌می‌تواند هم زنان و هم شریک زندگی آن‌ها را در مورد زندگی جنسی آینده خود نگران کند. بهتر است زنان در مورد تغییراتی که با هیسترکتومی تجربه خواهند کرد، با متخصص زنان یا جراح خود صحبت کنند.

ماستکتومی

جراحی ماستکتومی  برای برداشتن تمام یا بخشی از سینه زنان به دلیل سرطان سینه است. این جراحی ممکن است باعث شود برخی از زنان علاقه جنسی خود را از دست بدهند، یا احساس کمتری به شریک زندگی خود داشته باشند. علاوه بر صحبت با پزشک، گاهی اوقات صحبت با سایر زنانی که این جراحی را انجام داده‌اند نیز مفید است.

پروستات

در جراحی پروستاتکتومی تمام یا بخشی از پروستات مرد را به دلیل سرطان یا بزرگ شدن پروستات خارج ‌می‌کنند. این جراحی ‌می‌تواند باعث بی‌اختیاری ادرار یا اختلال در نعوظ مردان شود.

داروها

مصرف بعضی از داروها ‌می‌توانند مشکلات در نیازهای جنسی سالمندان ایجاد کنند. این داروها شامل برخی از داروهای فشار خون، آنتی هیستامین‌ها، داروهای ضدافسردگی، آرام بخش‌ها، داروهای بیماری پارکینسون یا سرطان، داروهای سرکوب کننده اشتها، داروهای مشکلات روانی، و داروهای زخم معده است.

بعضی از آن‌ها ‌می‌توانند به  ED ( اختلال در نعوظ مردان) منجر شوند یا انزال را برای مردان سخت کنند. بعضی داروها ‌می‌توانند میل جنسی زنان را کاهش دهند، باعث خشکی واژن یا مشکل در برانگیختگی و ارگاسم در آن‌ها شوند.

سالمندانی که مجبور به مصرف دارو هستند ‌می‌توانند با پزشک خود در این رابطه صحبت کنند تا برایشان داروهایی با عوارض کمتر تجویز کند که تاثیر کمتری بر نیازهای جنسی سالمندان داشته باشد.

مصرف الکل و مواد مخدر

مصرف الکل و مواد مخدر ‌می‌تواند باعث مشکلات نعوظ در مردان و به تاخیر انداختن ارگاسم در زنان شود.

راه‌هایی برای رویارویی با مشکلات جنسی سالمندان

راه‌کارهایی وجود دارد که سالمندان بتوانند زندگی جنسی فعال و لذت‌بخشی داشته باشند مانند:

شایع ترین مشکل جنسی زنان مسن، مقاربت دردناک ناشی از خشکی واژن است. پزشک یا داروساز ‌می‌تواند روان کننده‌های واژینال یا مرطوب کننده‌های بدون نسخه را برای استفاده پیشنهاد دهد. روان کننده‌های مبتنی بر آب در مواقعی که برای راحت‌تر کردن رابطه جنسی مورد نیاز است مفید هستند. مرطوب کننده‌ها به طور منظم و هر 2 یا 3 روز یکبار استفاده ‌می‌شوند یا ممکن است پزشک نوعی استروژن واژینال را پیشنهاد کند.

اختلال نعوظ(ED ( در مردان را ‌می‌توان مدیریت کرد. قرص‌ها و درمان‌هایی وجود دارد که ‌می‌توانند مشکل نعوظ در مردان را رفع کند. اختلال در نعوظ ‌می‌تواند ناشی از مصرف بعضی داروها مانند داروهای حاوی نیتروگلیسیرین باشد. برای رفع این اختلال باید از مصرف قرص‌هایی با چنین عوارضی اجتناب کرد. مکمل‌های غذایی یا گیاهی وجود دارد که نویدبخش درمان ED هستند.

مشکلات جسمی نیز ‌می‌تواند نیازهای جنسی سالمندان را تغییر دهد. بنابراین توصیه ‌می‌شود سالمندان مشکلات جسمی را بخشی از پیری ندانند و برای درمان آن اقدامات لازم را انجام دهند.

یادداشت پایانی

با افزایش سن، خطر ابتلا به مشکلات سلامتی افزایش می‌یابد. شرایطی مانند آرتریت، بیماری قلبی، فشار خون بالا، دیابت، چاقی و افسردگی ‌می‌توانند رابطه جنسی را چالش‌برانگیزتر کنند.

مشکلات سلامتی ‌می‌تواند میل و نیازهای جنسی سالمندان را کاهش دهد یا بر توانایی آن‌ها برای برانگیختگی یا ارگاسم تاثیر بگذارد. تمام بیماری‌ها و مشکلاتی که بر نیازهای جنسی سالمندان تاثیر می‌گذارند قابل درمان و مدیریت هستند و سالمندان هم ‌می‌توانند همچون ایام جوانی از رابطه جنسی لذت ببرند.

در این نوشتار سعی کردیم مطالبی را در ارتباط با نیازهای جنسی سالمندان عنوان کنیم. امیدواریم مفید واقع شده باشد.