ورم زانو نشانه آسیبی در این ناحیه؛ علل و 5 درمان ورم زانو
ورم زانو زمانی اتفاق می‌افتد که مایع اضافی در مفصل زانو یا اطراف آن جمع شود. به این وضعیت افیوژن (ih-FYU-zhen) یا آب آوردن زانو نیز می‌گویند. تورم زانو ممکن است نتیجه یک آسیب، صدمات ناشی از استفاده و فشار بیش از حد به زانو، بیماری‌های خود التهابی یا شرایط زمینه‌ای باشد.
اینکه ورم زانو به چه علتی ایجادشده و آیا این عارضه خطرناک است را باید با روش‌های تشخیصی فهمید. در مواردی ورم زانو به‌قدری شدید می‌شود که فرد به راحتی زانوی خود را خم و راست نمی‌کند. در این حالت درمان باید فورا انجام شود. در این مقاله از مجله پزشکی ژین طب به بررسی علت‌ها، علائم و عوارض ورم زانو می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
بیشتر بخوانید: زانو درد؛ ۱۵ درمان اصلی درد زانو از درمان خانگی تا دارو و جراحی
علت ورم بغل زانو یا اطراف آن چیست؟
بعضی از بیماری‌ها، صدمات، آسیب‌ها باعث ایجاد ورم زانو می‌شوند. آسیب به هر قسمت از زانو باعث تجمع مایع اضافی در مفصل زانو خواهد شد. از این آسیب‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پارگی رباط، به ویژه رباط صلیبی قدامی (ACL)
- پارگی غضروف منیسک
- تحریک ناشی از استفاده بیش از حد
- استخوان‌های شکسته
- جابه‌جایی کشکک زانو
بیشتر بخوانید: علائم دیسک کمر؛ ۷ دردی که درمان نشود کمر و پاها را از کار می‌اندازد
البته در مواردی علت ورم زانو پای چپ یا راست به دلیل بیماری‌ها و عارضه‌های خاصی در این محل است. برخی از این بیماری‌ها و شرایط عبارتند از:
- آرتروز زانو
- روماتیسم مفصلی
- عفونت
- نقرس
- نقرس کاذب
- بورسیت
- انواع کیست‌ها
- تومور در ناحیه زانو
میزان تورم در هر کدام از این شرایط به شدت آسیب، مدت درگیری بیمار با این عارضه و حتی سطح فعالیت فرد بستگی دارد. به عنوان مثال برخی افراد حتی با وجود آسیب و درد در قسمت زانو باز هم مجبور به کار یا فعالیت خانگی خود ادامه دهند. در این حالت تورم زانوی آن‌ها افزایش پیدا می‌کند.
بیشتر بخوانید: پارگی مینیسک زانو, عارضه‌ای شایع بین ورزشکاران
عوامل تاثیرگذار در ایجاد ورم زانو در اثر ضربه یا بیماری چیست؟
برخی عوامل خطر ابتلا به تورم زانو یا آب آوردن آن را افزایش می‌دهند. از این عوامل می‌توانیم موارد زیر را نام ببریم:
- افزیش سن: احتمال ایجاد تورم زانو مرتبط با آرتریت با بالا رفتن سن افراد افزایش می‌یابد.
- ورم زانو بعد از ورزش: احتمال ایجاد تورم در زانو در افرادی که ورزش‌هایی انجام می‌دهند که در آن‌ها زانو زیاد چرخانده می‌شود بیشتر است. از این ورزش‌ها می‌توانیم بسکتبال را نام ببریم.
- چاقی یا اضافه وزن: اضافه وزن به مفصل زانو فشار مضاعفی وارد می‌کند. این فشار باعث تحلیل مفاصل و بافت‌ها می‌شود و به مرور زمان تورم زانو را ایجاد خواهد کرد.
همچنین باید اشاره کنیم که چاقی خطر ابتلا به آرتروز را افزایش می‌دهد و یکی از شایع‌ترین علل تورم مفاصل به شمار می‌رود.
علائم ناشی از ورم زانو در اثر ضربه یا آسیب چیست؟
باید اشاره کنیم که خود تورم زانو، علامتی برای آسیب و مشکلات دیگر است. اما می‌توان اینگونه عنوان کرد که در کنار تورم زانو چه علائم دیگری بیشتر ایجاد می‌شوند که نشان‌دهنده بروز آسیب جدی هستند. از علائم رایجی که در کنار ورم زانو دیده‌می‌شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
سفتی و سختی در مفصل به دلیل تورم
هنگامی که در مفصل زانو مایع اضافی وجود داشته باشد، ممکن است که بیمار نتواند پای خود را به‌طور کامل خم یا صاف کند. در این حالت درد یا ناراحتی در مفصل زانو ایجاد می‌شود که به دلیل بی‌تحرکی مفصل ایجاد می‌شوند.
بیشتر بخوانید: قرص آرتروز زانو؛ داروهایی برای کاهش فوری درد زانو
-
درد ناشی از آسیب در زانو
درد بسته به علت تجمع مایع، ممکن است بسیار دردناک باشد تا حدی که تحمل وزن روی زانو برای بیمار دشوار یا غیرممکن شود. البته در مواردی تورم ایجادشده در زانو دردناک نیست. بلکه عارضه به وجود آمده مانند پارگی رباط یا ساییدگی مفصل است که درد ایجاد می‌کند.
بیشتر بخوانید: آیا آب آوردن زانو خطرناک است؟ ۵ درمان متنوع این عارضه
-
افزایش حرارت در محل تورم
گاهی در کنار تورم زانو در ناحیه مفصل، بیمار کمی گرما موقع لمس حس می‌کند. برای رفع این علامت می‌توانید از کیسه آب سرد استفاده کنید. با این کار ورم و افزایش دمای ایجادشده کاهش می‌یابد.
تشخیص و یافتن علت ورم پای راست یا چپ در افراد مختلف
پزشک در ابتدا یک شرح حال دقیق از بیمار می‌گیرد و سپس شروع به معاینه فیزیکی می‌کند. پس از آن برای تعیین علت اصلی ورم زانو انجام برخی آزمایش‌ها را توصیه می‌شود.
تصویربرداری از زانو با روش‌های مختلف به نشان دادن محل دقیق مشکل کمک می‌کنند. برای تصویربرداری از زانو روش‌های زیر در دسترس هستند:
- اشعه ایکس: با کمک این نوع از تصویربرداری می‌توان شکستگی یا دررفتگی استخوان‌ها را مشاهده کرد. این کار به تشخیص اینکه آیا علت ورم زانو، شکستگی یا دررفتگی استخوان است یا خیر کمک می‌کند.
- سونوگرافی: این آزمایش آرتریت یا اختلالات موثر بر تاندون‌ها یا رباط‌ها را بررسی می‌کند.
- MRI: با استفاده MRI می‌توان آسیب‌های موجود در تاندون‌ها، رباط‌ها و بافت‌های نرم را که در اشعه ایکس قابل مشاهده نیستند، تشخیص داد.
- آسپیراسیون مفصل (آرتروسنتز): در این روش پزشک مقداری از مایعات موجود در زانو را خارج می‌کند تا با بررسی آن به علت تورم پی ببرد.
نتایجی که ممکن است از بررسی آسپیراسیون مفصل به دست بیایند، عبارتند از:
- وجود خون در مایع مفصلی که امکان دارد ناشی از جراحت یا اختلالات خونریزی باشد.
- وجود باکتری که باعث عفونت و تورم می‌شود.
- بلورهای رایج در نقرس یا نقرس کاذب
در این حالت به راحتی مشخص تشخیص داده‌می‌شود و فرد به درمان مورد نیاز خود خواهد رسید.
چه زمانی برای درمان ورم زانو با درد یا بدون درد باید به پزشک مراجعه کرد؟
معمولا آسیب‌های خفیف نیاز به درمان تخصصی ندارند. در این حالت می‌توان از خودمراقبتی‌های خانگی استفاده کرد. اما در مواردی که تورم همراه با علائم دیگری ظاهر شود یا راهکارهای درمانی خانگی جواب ندهند، مراجعه به پزشک ضروری است. از دیگر علائم نگران‌کننده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اقدامات خودمراقبتی یا داروهای تجویزشده درد و تورم را تسکین ندهند.
- یکی از زانوها قرمز شده‌باشد و نسبت به زانوی دیگر در هنگام لمس کردن گرما حس شود.
- درد به قدری زیاد باشد که فرد نتواند روی زانوی خود بایستد.
در این موارد به بررسی پزشک و درمان سریع نیاز خواهد بود.
بیشتر بخوانید: درمان خانگی قفل شدن زانو؛ ۸ روش درمانی ساده اما کاربردی
آیا ورم زانو خطرناک است؟ آیا عوارضی به دنبال دارد؟
در اغلب موارد تورم ناشی از ضربه یا آسیب بعد از برطرف شدن عارضه ایجادشده بهبود خواهد یافت. اما گاهی تورم زانو مشکل‌ساز و منجر به عوارضی می‌شود. برخی از این عوارض عبارتند از:
-
از دست دادن عضلات به دلیل عدم تحرک
مایع اضافی موجود در زانو به عملکرد عضلات آسیب می‌رساند و باعث ضعیف شدن و آتروفی عضلات ران خواهد شد. به همین دلیل پیشنهاد می‌شود که در صورت وجود ورم زانو، درمان را پیگیری کنید.
-
تشکیل کیسه پر از مایع به دلیل ورم زانو ناشی از آب آوردن
گاهی تجمع مایع در زانو منجر به تشکیل کیست بیکر در پشت زانو می‌شود. تورم کیست بیکر درد زیادی ایجاد می‌کند؛ اما معمولا با یخ و فشرده‌سازی (استفاده از بریس، زانوبند و چسب‌های مخصوص) بهبود می‌یابد. اما در مواردی که تورم کیست بیکر شدید باشد، جراحی برای برداشتن مایع (کیست بیکر) انجام می‌شود.
راه‌های پیشگیری از ورم و بی حسی زانو چیست؟
ورم زانو معمولا نتیجه نوعی آسیب یا بیماری مزمن است. برای مدیریت سلامت کلی بدن و جلوگیری از ایجاد صدمات با شدت زیاد در زانو می‌توانیم کارهای زیر را انجام دهیم:
- تقویت عضلات اطراف مفاصل: تقویت عضلات اطراف مفاصل باعث تقویت مفصل‌ها و همچنین کاهش فشار روی آن‌ها می‌شود.
- ورزش کردن: انجام ورزش باعث تقویت عضلات، استخوان‌ها و مفاصل می‌شود. افرادی که توانایی انجام ورزش‌های کششی و تقویتی را ندارند می‌توانند با انجام ورزش‌های مانند ایروبیک در آب و شنا، عضلات و مفاصل خود را قوی و فعال نگه دارند.
- تناسب اندام: اضافه وزن به آسیب و افزایش ساییدگی مفاصل و استخوان‌ها کمک می‌کند. با داشتن وزنی متناسب از فشار بیشتر روی زانوهای خود جلوگیری کنید.
رعایت این موارد به کاهش خطر آسیب‌دیدگی در مفصل زانو و حتی دیگر مفاصل بدن می‌انجامد.
درمان سریع ورم زانو با راهکارهای درمانی مختلف که باید بدانید
درمان بسته به علت ورم زانو، شدت و سابقه پزشکی بیمار متفاوت است. به‌طور‌کلی درمان تورم زانو شامل استفاده از داروهایی برای کاهش درد و روش‌هایی برای برداشتن مایع از مفصل زانو می‌شود. از روش‌های درمان ورم در قسمت زانو می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
1. داروهای مورد استفاده برای درمان ورم زانو یا تزریق دارو به مفصل
داروهایی که برای درمان و کاهش درد ناشی از ورم زانو استفاده می‌شوند شامل:
- داروهای مسکن برای تسکین درد مانند استامینوفن
- داروهای ضد التهاب مانند ناپروکسن یا ایبوپروفن
- استفاده از بهترین پماد برای ورم زانو (تسکین درد و التهاب)
برای تسکین درد پزشک برخی داروهای مسکن را تجویز می‌کند که در واقع امکان دارد برخی از آن‌ها به نسخه پزشک نیاز نداشته باشند. اما برای تهیه مسکن‌های قوی برای دردهای شدید به نسخه پزشک نیاز است.
در مواردی که داروهای خوراکی یا موضعی درد و تورم زانو را کاهش ندهند، پزشک تزریق دارو به مفصل را تجویز می‌کند. در اغلب موارد از نوعی استروئید به نام کورتیکواستروئید به همراه داروی بی‌حس‌کننده مانند لیدوکائین استفاده می‌شود. این تزریق به صورت اپیدورال است و برای مدتی درد و ناراحتی را تسکین می‌دهد. اما بعد از مدتی اثرات آن از بین خواهد رفت.
استفاده بیش از حد از استروئیدها در ناحیه مفصلی ممنوع است. این نوع تزریقات در نواحی مفصلی معمولا سالی 2 تا 3 مرتبه انجام می‌شود.
2. درمان ورم زانو با فیزیوتراپی در خانه یا کلینیک‌های تخصصی
در مواردی پزشک برای رفع تورم و آسیب اصلی ایجادکننده درد و تورم، دوره‌های فیزیوتراپی را تجویز می‌کند. در این دوره‌ها فیزیوتراپ به بیمار کمک می‌کند تا دامنه حرکتی زانوی خود را بازیابی کند، مفصل و عضلات اطراف آن را تقویت و درد خود را تسکین دهد.
برای درمان ورم زانو در فیزیوتراپی از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود. برخی از این روش‌ها عبارتند از:
- تمرینات ورزشی
- اصلاح حرکت
- آب درمانی
- لیزر درمانی
- اولتراسوند درمانی
- مکانوتراپی
- اوزون تراپی
و چندین روش فیزیوتراپی دیگر که منجر به کاهش درد و تورم زانو خواهند شد.
3. درمان ورم زانو با جراحی‌های مختلف از کمتر تهاجمی تا تهاجمی
در مواردی که تورم زانو به دلیل عارضه یا شرایط مفصلی خاص رخ دهد، پزشک برای بهبود کیفیت زندگی و بازیابی عملکرد زانو، جراحی را توصیه می‌کند. البته ترجیح بر این است که با روش‌های غیرتهاجمی مشکل بیمار حل شود.
برای درمان مشکلات مربوط به زانو از جراحی‌های مختلفی استفاده می‌شود. مهمترین و رایج‌ترین نمونه‌های جراحی روی زانو عبارتند از:
-
آرتروسنتز یک روش تشخیصی درمانی عالی
همان‌طور که گفته‌شده آرتروسنتز یا آسپیراسیون مفصلی روشی است که از آن برای برداشتن مایع از زانو استفاده می‌کنند. زیرا با تخلیه مقداری از مایع جمع‌شده در زانو، کمی از فشار از روی مفصل کاسته می‌شود. همچنین در مواردی پزشک پس از خروج مایع اضافی از مفصل، تزریق کورتیکواستروئید را برای درمان التهاب به مفصل انجام می‌دهد.
-
آرتروسکوپی؛ جراحی که برای بررسی آسیب و سپس درمان انجام می‌شود
در این جراحی پزشک یک لوله باریک و بلند که دوربینی کوچک (آرتروسکوپ) روی آن نصب شده‌است را از طریق یک برش کوچک به مفصل زانو وارد می‌کند. سپس بعد از مشاهده آسیب‌ها با استفاده از ابزارهای متصل به آرتروسکوپ، بافت شل و آسیب‌دیده را خارج یا آن‌ها را ترمیم می‌کند.
-
جراحی تعویض مفصل؛ در این شرایط دیگر راهی برای ترمیم زانو وجود ندارد
جراحی تعویض مفصل زانو زمانی توصیه می‌شود که:
- میزان آسیب ایجادشده به قدری زیاد باشد که امکان ترمیم وجود نداشته باشد.
- درد و کاهش دامنه حرکتی بیمار به قدری زیاد است که کیفیت زندگی او خیلی پایین آمده‌باشد.
- آسیب به قدری شدید باشد که احتمال آسیب به سایر بافت‌ها وجود خواهد داشت.
در این جراحی مفصل زانو برداشته می‌شود و به جای آن از پروتزهای فلزی یا پلاستیکی استفاده خواهد شد.
4. درمان ورم زانو در خانه با راهکارهای ساده و تغییر شیوه زندگی
مراقبت از خود در هنگام تورم زانو شامل موارد زیر است:
- تا حد امکان از انجام فعالیت‌هایی که باعث فشار روی زانو آسیب‌دیده و متورم می‌شود خودداری کنید.
- از کمپرس یخ برای کاهش درد و تورم استفاده کنید. توجه داشته باشید که کمپرس یخ را بین 2 تا 4 ساعت یکبار به مدت 15 تا 20 دقیقه روی محل عارضه قرار دهید.
- سعی کنید در موقع استراحت یا خواب زانوی خود را بالاتر از سطح قلب قرار دهید و برای راحتی از بالش استفاده کنید.
- داروهای مسکن مانند استامینوفن (تیلنول، سایرین) یا ایبوپروفن (ادویل یا موترین) برای کاهش درد تورم زانو مصرف کنید.
با این راهکارهای ساده درد و تورم زانو کمتر خواهد شد. در ادامه با راهکارهای طب سنتی گیاهی برای رفع تورم زانو آشنا خواهیم شد.
5. درمان ورم زانو با طب سنتی خانگی؛ بهترین دمنوش‌ها و روغن‌ها برای درد و تورم
با استفاده از برخی درمان‌های گیاهی می‌توان به کاهش درد و تورم در ناحیه زانو کمک کرد. از این روش‌ها می‌توانیم موارد زیر را نام ببریم:
-
زردچوبه؛ بهترین ادویه برای درد و تورم مفاصل
زردچوبه حاوی کورکومین است که از جمله ترکیبات ضد التهابی قدرتمند به شمار می‌رود. روش استفاده از زردچوبه به این صورت است که 1 قاشق غذاخوری زردچوبه را در 4 فنجان آب گرم حل کنید و 10 دقیقه بجوشانید. سپس به آن عسل یا یک شیرین‌کننده دیگر اضافه کنید و روزی چند بار از آن بنوشید.
-
جو دوسر و شیر؛ مخلوطی مقوی با خواص ضد التهابی
جو دوسر خاصیت ضد التهابی قوی‌ای دارد. برای تاثیر بیشتر این خاصیت کافی است که جو دوسر را با زردچوبه و شیر مخلوط و به عنوان یک صبحانه قوی میل کنید.
روش مصرف: 1 قاشق غذاخوری زردچوبه، 2 فنجان شیر و سه تا چهار قاشق جو دو سر را با هم مخلوط کنید و روی شعله قرار دهید. بعد از پختن جو دوسر به آن کمی عسل اضافه و میل کنید.
-
زنجبیل؛ قوی‌ترین ریشه گیاهی با خواص ضد التهابی
این ماده نیز خاصیت ضد التهابی بالایی دارد. به همین دلیل از زنجبیل تا جایی که می‌توانید در رژیم غذایی خود استفاده کنید. تهیه روغن زنجبیل و ماساژ ناحیه متورم و دردناک با آن بسیار موثر است.
روش تهیه دمنوش زنجبیل: مقداری از این گیاه را له کنید و همراه با 2 لیوان آب 10 دقیقه بجوشانید. سپس به آن کمی عسل اضافه و میل کنید.
-
ترکیب لیمو و روغن کنجد معجزه می‌کند
لیمو حاوی اسید سیتریک است که حلالی برای کریستال‌های اسید اوریک به شمار می‌رود. باید گفت که اسید اوریک یکی از دلایل ایجاد آرتریت است. پس استفاده از لیمو به کاهش آرتریت و علائم آن (درد و التهاب) کمک می‌کند.
روش مصرف: یک لیمو را به تکه‌های کوچک برش بزنید. سپس آن را در یک پارچه بریزید و در روغن کنجد گرم قرار دهید. این پارچه را به مدت 10 دقیقه روی محل آسیب‌دیده بگذارید. انجام این کار روزی 2 بار به کاهش درد و تورم زانو کمک می‌کند.
-
تخم شنبلیله؛ آنتی اکسیدانی طبیعی برای بدن
تخم شنبلیه یک آنتی اکسیدان قوی و ماده‌ای با خاصیت ضدالتهابی است. برای کاهش درد و تورم از این ماده در طب سنتی زیاد استفاده می‌کنند.
روش مصرف: یک قاشق چای خوری تخم شنبلیه را در آب بریزید و اجازه دهید یک شب تا صبح بماند. سپس روز بعد آب آن را خالی کنید و تخم‌های شنبلیله را بجوید. این کار را دو هفته هر روز انجام دهید.
روش دوم: مقداری تخم شنبلیله را تفت دهید و سپس آسیاب کنید. دو قاشق چای‌خوری از پودر تخم شنبلیله تهیه‌شده را با مقداری آب مخلوط کنید تا خمیر غلیظی ایجاد شود. این خمیر را به مدت 30 دقیقه روی زانو قرار دهید و بعد با آب گرم آن ناحیه رو تمیز کنید. این کار را روزی دو بار انجام دهید.
یادداشت پایانی
ورم زانو عارضه‌ای است که امکان دارد به دلیل بیماری‌های دیگر یا آسیب‌های واردشده به زانو ایجاد شود. علت اصلی تورم را می‌توان جمع شدن مایع اضافی در مفصل بیان کرد. به همین دلیل برای درمان ورم زانو گاهی اقدام به تخلیه مایع اضافی مفصل می‌کنند.
البته گاهی برای رفع ورم زانو جراحی‌های کوچک یا حتی تعویض جزئی یا کامل مفصل انجام می‌شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که آسیب ایجادشده در مفصل به قدری شدید باشد که با هیچ کدام از روش‌های درمانی مانند داروها، فیزیوتراپی، ماساژ، تزریق داروها به مفصل درد بیمار کم نشود.
سوالات متداول در مورد ورم زانو
آیا ورم زانو خطرناک است؟
در اغلب موارد ورم زانو در اثر آسیب در بافت‌های دیگر ایجاد می‌شود. در صورتی که آسیب ایجادشده خطرناک، شدید و با درد زیاد همراه باشد، ورم زانو باید رفع شود.
بهترین پماد برای ورم زانو چیست؟
برای تسکین درد و کاهش ورم زانو می‌توان از پمادهای موضعی مانند پیروکسیکام استفاده کرد.
ورم زانو نشانه چیست؟
ورم زانو نشانه جمع شدن مایع اضافی در این ناحیه است که در اثر آسیب‌های مختلفی ایجاد می‌شود.
آیا امکان ورم زانو بعد از فیزیوتراپی وجود دارد؟
بله. گاهی برخی افراد بعد از جلسات فیزیوتراپی برای مشکلات زانوی خود دچار ورم می‌شوند. این ورم بعد از چند ساعت یا یک روز فروکش می‌کند. برای اطلاعات بیشتر در این زمینه این مطلب از ژین طب را بخوانید.
