سندرم تونل کارپال؛ جراحی یا بدون جراحی کدام درمان واقعی است؟
سندرم تونل کارپال را باید از شایع‌ترین مشکلاتی دانست که باعث درد، بی حسی، گزگز و ضعف در دست و مچ می‌شود. زمانی اتفاق می‌افتد که فشار داخل مچ بر روی عصبی به نام عصب مدیان افزایش یابد. این عصب، انگشت شست، اشاره، میانی و نیمی از انگشت حلقه را درگیر می‌کند. انگشت کوچک معمولا تحت تاثیر قرار نمی‌گیرد.
تغییرات سبک زندگی، مانند آتل مچ دست و تغییر نوع فعالیت از جمله درمان‌های در دسترس است. جراحی نیز گزینه دیگری برای درمان سندروم تونل کارپال به شمار می‌رود که در مرحله آخر لحاظ می‌گردد. سندرم تونل کارپال در زنان شایع‌تر از مردان است.
سندرم تونل کارپال اولین بار در اواسط دهه 1800 توصیف و اولین عمل جراحی برای آزادسازی تونل کارپال در دهه 1930 انجام گرفت. این مقاله از مجله سلامت ژین طب بر اساس یافته‌های جراحان ارتوپد گردآوری شـده تا علل، علائم و درمان‌های سندروم تونل کارپال به خوبی شناخته شود.
سندرم تونل کارپال در چه کسانی شایع‌تر است؟
افرادی که در معرض خطر سندرم تونل کارپال هستند معمولا فعالیت‌ها یا کارهایی تکراری با انگشت انجام می‌دهند. حرکاتی که می‌توانند افراد را در معرض خطر ابتلا به سندرم تونل کارپال قرار دهند عبارتند از:
- نیروی زیاد (چکش کاری)
- استفاده طولانی مدت از انگشت و دست
- حرکات شدید مچ دست
- لرزش
تونل کارپال چیست؟ آیا یک بیماری است یا عضوی از بدن؟
تونل کارپال یک کانال یا لوله باریک در مچ دست است. این قسمت از مچ دست به عصب میانی و تاندون‌ها اجازه می‌دهد تا دست و ساعد به هم متصل شوند. اعضای این تونل عبارتند از:
- استخوان‌های کارپال: این استخوه‌اند کف و کناره‌های تونل را تشکیل می‌دهند. ه‌اند در یک نیم دایره تشکیل شده‌اند.
- رباط: رباط یک بافت قوی است که تونل را در کنار هم نگه می‌دارد.
- عصب مدیان: این عصب موجب احساس در انگشتان می‌شود. همچنین به پایه انگشت شست و اشاره استحکام می‌بخشد.
- تاندون‌ها: تاندون‌ها ساختارهای طناب مانندی هستند که ماهیچه‌های ساعد را به استخوان‌های دست متصل می‌کنند. آن‌ها به انگشتان و شست اجازه خم شـدن می‌دهند.
چه چیزی باعث سندرم تونل کارپال می‌شود؟ شناسایی علل عارضه
سندرم تونل کارپال زمانی ایجاد می‌شود که فضای تونل کارپال در مچ دست باریک شود. این کار بر روی عصب میانی و تاندون‌های داخل تونل کارپال فشار می‌آورد که منتهی به تورم و حس انگشتان دست را قطع می‌کند. بسیاری از عواملی که در ایجاد سندرم تونل کارپال نقش دارند عبارتند از:
- وراثت (تونل‌های کارپال کوچک‌تر در برخی خانوده‌ها به صورت موروثی وجود دارد)
- بارداری
- همو دیالیز (فرآیندی که در آن خون فیلتر می‌شود)
- شکستگی و دررفتگی مچ دست
- تغییر شکل دست یا مچ دست
- بیماری‌های آرتروز مانند آرتریت روماتوئید و نقرس
- عدم تعادل هورمونی غده تیروئید (کم کاری تیروئید)
- دیابت
- اعتیاد به الکل
- تومور در تونل کارپال
- افزایش سن
- رسوبات آمیلوئید (یک پروتئین غیر طبیعی)
چه زمانی دست درد ناشی از سندرم تونل کارپال است؟
در حالی که سندرم تونل کارپال یک بیماری شایع است، مجموعه علائمی متفاوت از بسیاری از منابع دیگر درد دست دارد. در واقع چندین بیماری مشابه وجود دارد که باعث درد دست می‌شود. این شامل:
- تاندونوز: وضعیتی که در آن تورم، مچ دست و پایه شست را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در این حالت زمانی که دست مشت می‌شود و دست‌دادن با کسی را شبیه‌سازی می‌کنید، احساس درد خود را نشان می‌دهد.
- انگشت ماشه‌ای: باعث ایجاد درد در قسمت پایه انگشت یا شست می‌شود. انگشت ماشه‌ای همچنین هنگام خم کـردن انگشتان، باعث درد، قفل شدگی یا گرفتگی و سفتی خواهد شد.
- آرتریت: اصطلاحی کلی برای بسیاری از شرایط که باعث سفتی و تورم در مفاصل می‌شود. آرتریت، مفاصل بسیاری را در بدن درگیر می‌کند و از ناراحتی اندک تا شکستن مفصل متغیر است که سندورم تونل کارپال را هم در برمی‌گیرد.
علائم سندرم تونل کارپال در شب و روز متفاوت است؟
علائم در شب معمولا به آرامی شروع و در هر زمانی از شب امکان بروز دارد. نشانه‌های اولیه عبارتند از:
بی‌حسی، سوزن سوزن شـدن و درد در انگشتان (به ویژه شست، اشاره و انگشت وسط) از جمله علائمی است که در شب بیشتر بروز می‌یابد. از آنجایی که برخی از افراد با مچ خمیده می‌خوابند، علائم شبانه رایج و می‌تواند افراد را از خواب بیدار کند. این علائم شبانه اغلب اولین علائم گزارش شـده هستند. حرکت دست‌ها به تسکین علائم در مراحل اولیه بیماری کمک خواهد کرد.
علائم رایج سندرم تونل کارپال که در طول روز خود را نشان می‌دهد
- سوزن‌سوزن شـدن در انگشتان
- کاهش احساس در نوک انگشت‌ها
- مشکل در دست‌زدن به اشیاء کوچک
- اشکال درگرفـتن فرمان برای رانندگی
- عدم توانایی در گرفـتن کتاب
- مشکل در نوشتن
- ناتوانی در بستن دکمه‌های پیراهن
- اشکال در استفاده از صفحه کلید کامپیوتر
راه‌های تشخیص سندرم تونل کارپال؛ از معاینه بدنی تا تصویربرداری
ابتدا پزشک علائم، سابقه پزشکی بیمار را بررسی و او را معاینه می‌کند. در مرحله بعد، آزمایشاتی انجام می‌شود که شامل موارد زیر است:
- علامت تینل: در این آزمایش، پزشک روی عصب میانی مچ دست ضربه می‌زند تا ببیند که آیا احساس سوزن‌سوزن شـدن در انگشتان دست ایجاد می‌کند یا خیر.
- تست خم‌شدن مچ دست یا تست فالن: بیمار آرنج‌های خود را روی میز قرار داده و اجازه می‌دهد مچ دست آزادانه به جلو بیفتد. افراد مبتلا به سندرم تونل کارپال در عرض 60 ثانیه بی‌حسی و سوزن‌سوزن شدن انگشتان را تجربه خواهند کرد. هر چه علائم سریع‌تر ظاهر شوند، سندرم تونل کارپال شدیدتر خواهد بود.
- اشعه‌ایکس: در صورت وجود محدودیت در حرکت مچ دست، یا شواهدی از آرتریت یا تروما، عکس‌برداری با اشعه ایکس از مچ دست تجویز می‌شود.
- الکترومیوگرافی (EMG) و مطالعات هدایت عصبی: این مطالعات تعیین می‌کنند که عصب مدیان چقدر خوب کار می‌کند و چگونه حرکات عضلانی را کنترل خواهد کرد.
سندرم تونل کارپال چگونه درمان می‌شود؟ جراحی یا آتل؟
سندرم تونل کارپال به دو روش غیر جراحی و جراحی درمان می‌گردد که هر دو رویکرد مزایا و معایبی دارند. درمان‌های غیرجراحی برای موارد خفیف توصیه می‌شود. این شیوه درمان مانعی برای فعالیت‌های روزانه به وجود نمی‌آورد. درمان‌های جراحی در موارد شدیدتر به کار می‌رود و نتایج بسیار مثبتی به همراه دارد.
درمان‌های غیر جراحی سندرم تونل کارپال که خط اول درمان هستند
- بستن آتل مچ در شب
- مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن
- تزریق کورتیزون
سایر درمان‌های غیر جراحی مانند ورزش برای سندرم تونل کارپال روی روش‌هایی برای کاهش علائم با تغییر محیط تمرکز دارند. اغلب در محل کار مشاهده می‌شود، جایی که می‌توانید تغییراتی برای کمک به تونل کارپال ایجاد کنید. این تغییرات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- صندلی خود را بالا یا پایین بیاورید.
- حرکت دادن صفحه کلید کامپیوتر
- تغییر موقعیت دست و مچ در حین انجام فعالیت‌ها
- استفاده از آتل‌ها، تمرین‌ها و درمان‌های حرارتی توصیه‌شده توسط دست‌درمانگر
جراحی سندرم تونل کارپال؛ روشی برای تنطیم کردن اوضاع اعصاب و بافت‌ها
زمانی که دارو برای سندرم تونل کارپال کارساز نیست و دیگر درمان‌های غیرجراحی پاسخ نمی‌دهد جراحی گزینه‌ای مناسب برای درمان خواهد بود. هدف از جراحی، درمان قطعی سندرم تونل کارپال است که با افزایش اندازه تونل، فشار روی اعصاب و تاندون‌های آن از بین می‌رود.
در این جراحی رباطی که تونل کارپال را در پایه کف دست می‌پوشاند بریده خواهد شد. این رباط را رباط عرضی کارپال می‌نامند. با دیدن فیلم عمل جراحی سندرم تونل کارپال درک بهتری از آن پدید می‌آید تا تصمیم سریع‌تری برای درمان بگیرید. بسیاری از بیماران متوسل به درمان گیاهی سندرم تونل کارپال می‌شوند که باید پذیرفت این روش درمانی نتیجه مطلوبی به دنبال نخواهد داشت.
چگونه می‌توان پیشگیری از سندرم تونل کارپال انجام داد؟
پیشگیری از سندرم تونل کارپال دشوار به نظر می‌رسد. این عارضه ناشی از فعالیت‌های مختلف در زندگی روزمره افراد و پیشگیری از آن می‌تواند چالش برانگیز باشد. تغییرات محل کار، نـشستن مناسب و نحوه قرارگیری دست و مچ می‌تواند به کاهش برخی از عواملی ایجادکننده سندرم تونل کارپال کمک می‌کند. سایر روش‌های پیشگیری عبارتند از:
- خوابـیدن با مچ دست صاف
- هنگام استفاده از ابزار، مچ دست را صاف نگه دارید
- پرهیز از بـسته و باز کـردن مکرر مچ دست
- کاهش گـرفتن قوی با مچ دست در حالت خمیده
- استراحت مکرر از فعالیت‌های تکراری
- انجام تمرینات آماده‌سازی و کششی قبل و بعد از فعالیت
- نظارت و درمان مناسب شرایط پزشکی مرتبط با سندرم تونل کارپال
برداشتی کلی از سندروم تونل کارپال
سندرم تونل کارپال زمانی اتفاق می‌افتد که تورم مچ دست باعث فشار روی عصب مدیان شود. عصب میانی که در کف دست قرار دارد و به آن تونل کارپال نیز گـفته می‌شود. عصب میانی توانایی احساس را در انگشت شست، اشاره، انگشت بلند و بخشی از انگشت حلقه به وجود می‌آورد. این سندرم در یک یا هر دو دست رخ می‌دهد و با افزایش سن بیشتر خود را نشان می‌دهد. این عارضه در زنان شایع‌تر از مردان است.
تورم داخل مچ دست باعث فشردگی تونل کارپال می‌شود. این می‌تواند منجر به بی حسی، ضعف و گزگز در دست و نزدیکی انگشت شست شود. درمان زودهنگام سندرم تونل کارپال می‌تواند منجر به بهبود طولانی مدت و حذف کامل علائم شود.
تغییرات در شیوه زندگی عوامل ابتلا به این سندروم را به حداقل می‌رساند. در کنار تغییرات شیوه زندگی، درمان بیماری‌هایی مانند دیابت، فشار خون بالا و آرتریت نیز خطر ابتلا به سندرم تونل کارپال را کاهش می‌دهد. توجه دقیق به وضعیت دست، پرهیز از فعالیت‌هایی مچ و در فیزیوتراپی نیز از دیگر راهکارهای مهم کاهش علائم این سندرم به شمار می‌روند. سندرم تونل کارپال درمان نشده می‌تواند منجر به آسیب دائمی عصبی، ناتوانی و از دست‌دادن عملکرد دست شود.
سوالات متداول در مورد سندرم تونل کارپال
1. میزان موفقیت جراحی سندرم تونل کارپال چقدر است؟
جراحی سندرم تونل کارپال موفقیت بسیار بالایی دارد و بیش از 90 درصد است. بسیاری از علائم پس از درمان به سرعت از بین می‌روند، از جمله احساس سوزن‌سوزن شـدن در دست‌ها و بیدارشدن در شب. رفع بی حسی ممکن است بیشتر طول بکشد و بعد از سه ماه برطرف گردد.
2. آیا سندرم تونل کارپال فقط برای کارکنان اداری یا کارگرها اتفاق می‌افتد؟
خیر. بسیاری از افراد مبتلا به سندرم تونل کارپال هرگز کار اداری انجام نداده‌اند یا در خط مونتاژ کار نکرده‌اند. افرادی که از مچ و دست خود به طور مکرر در محل کار و بازی استفاده می‌کنند، بیشتر از سایرین به این سندرم مبتلا می‌شوند. هر کسی امکان دارد به سندرم تونل کارپال مبتلا شود، اما قبل از 20 سالگی غیرعادی خواهد بود. احتمال ابتلا به سندرم تونل کارپال با افزایش سن افزایش و در زنان بیشتر از مردان شایع است.
3. آیا درمان سندرم تونل کارپال زمان زیادی برای بهبودی نیاز دارد؟
درمان سندرم تونل کارپال با جراحی زمان زیادی نیاز ندارد. بانداژ روی بخیه‌ها بعد از چند روز قابل برداشتن و می‌توان از دست برای فعالیت‌های سبک استفاده کرد. مشت‌زدن آرام گزینه‌ای مناسب برای فعالیت هفته اول بعد از جراحی خواهد بود. دامنه کامل حرکت انگشت و تسکین علائم اولیه معمولا در عرض دو هفته پس از برداشتن بخیه‌ها مشاهده می‌شود. بعد از شش هفته بیشتر فعالیت‌های دست قابل انجام است.
