6 جراحی دیسک کمر؛ قبل از زیر تیغ رفتن خوب فکر کنید

جراحی دیسک کمر انواع مختلفی دارد که با هدف برداشتن فشار روی اعصاب نخاعی انجام می‌شود. منتهی جراحی دیسک کمر معمولا گزینه آخر برای درمان دیسک به حساب می‌آید و گزینه اول پیشنهادی پزشکان نیست. اما برخی از افراد به دلیل عود کردن دیسک کمرشان نیاز به جراحی دارند و به اجبار تن به‌ جراحی می‌دهند.

اما نکته مهم اینکه گاهی همه روش‌های درمانی به بیمار پیشنهاد نمی‌شود و بیمار برای رهایی از درد سریع سراغ جراحی دیسک کمر می‌رود. در این مقاله از مجله سلامت ژین طب انواع جراحی دیسک کمر مورد بررسی قرار می‌گیرد. با توجه به تکنولوژی‌های جدید، احتمال دارد دیسک بدون نیاز به جراحی درمان شود. برای مثال کمربند پلاتینر مجهز به تکنولوژی UIC یکی از بهترین محصولات درمان کمردرد است.

این کمربند منحصر به فرد با ترمیم و تسکین درد ناشی از دیسک کمر، فرد را بی‌نیاز از جراحی دیسک خواهد کرد ولی بسیاری از بیمارن از این محصول نا آگاه هستند. بسیار مهم است که قبل از تصمیم‌گیری برای انجام عمل جراحی دیسک کمر، اطلاعات لازم را بدست آورید، تا شانس بیشتری برای درمان مشکلات کمر داشته باشید.

چه زمانی باید جراحی دیسک کمر را در نظر گرفت؟

در موارد خاصی مانند آسیب ناشی از ضربه به ستون فقرات، جراحی دیسک کمر بلافاصله توصیه خواهد شد. اما در بیشتر موارد جراح ستون فقرات ابتدا درمان‌های محافظه‌کارانه را پیشنهاد می‌دهد چون جراحی علی رغم درمان ساختاری دیسک عوارض شدید به دنبال دارد که نمی‌توان به سادگی از کنار آن گذشت.

جراحی دیسک کمر معمولا تنها پس از انجام درمان‌های محافظه‌کارانه‌ و ناتوانی از نتیجه مناسب در دستور کار قرار می‌گیرد. باید توجه داشت که درمان‌های محافظه‌کارانه همیشه یک راه حل سریع به حساب نمی‌آیند. درمان‌های محافظه‌کارانه برای کمر درد که توسط متخصص ستون فقرات پیشنهاد می‌شود عبارتند از:

• استفاده از کمربند UIC پلاتینر
• فیزیوتراپی
• طب سوزنی
• ماساژ
• داروهای ضد التهاب خوراکی
• تزریق استروئید یا سایر روش‌های کنترل درد غیر جراحی
• تغییرات سبک زندگی، مانند کاهش وزن، ‌ترک سیگار و کنترل شرایط پزشکی مانند دیابت و فشار خون بالا

آیا شرایط من به گونه‌ای است که باید جراحی دیسک کمر با پلاتین انجام دهم؟

هنگامی‌که برای بار اول شروع کمردرد را تجربه می‌کنید، متخصص درد احتمالا درمان‌های محافظه کارانه را توصیه خواهد کرد. اگر این‌ رویکردهای درمانی مؤثر نباشند، احتمالا به یک جراح مغز و اعصاب یا جراح ارتوپدی که در زمینه بیماری‌های ستون فقرات تخصص دارد ارجاع داده می‌شوید. پس از بررسی سابقه پزشکی بیمار، جراح ستون فقرات مشخص می‌کند که ‌ایا بیمار کاندید جراحی هست یا خیر.

نکته مهمی‌ که وجود دارد اینکه جراحی دیسک کمر تنها در صورتی موثر است که بتوان علت ساختاری درد دیسک را شناسایی کرد. اگر به بسیاری از این سوالات پاسخ بله بدهید، احتمالا جراحی دیسک کمر برای بیمار گزینه درمانی مد نظر گرفته خواهد شد:

• آیا فیزیوتراپی را امتحان کرده‌اید؟
• آیا داروهایی را برای کاهش التهاب، شل کردن عضلات یا کاهش درد امتحان کرده‌اید؟
• آیا از تزریق استروئید یا سایر روش‌های کنترل درد غیر جراحی استفاده کرده‌اید؟
• آیا علت ساختاری درد شناسایی شده است؟
• آیا درد کیفیت زندگی یا سطح فعالیت را تا حد زیادی کاهش داده است؟

رایج‌ترین انواع عمل جراحی دیسک کمر مهره 4 و 5 که باید بشناسید

انواع مختلفی جراحی دیسک کمر وجود دارد که به یکی از دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

• جراحی رفع فشار ستون فقرات: درد پا را که در اثر فشار یا نیشگون گرفتن اعصاب ستون فقرات ایجاد می‌شود، از بین می‌برد.
• جراحی تثبیت ستون فقرات: با از بین بردن حرکت مهره‌های کمر، استحکام و ثبات ستون فقرات را فراهم کرده و درد کمر را بهبود می‌بخشد.

جراحی رفع فشار کمر به کاهش فشار روی عصب در امتداد طناب نخاعی که تحت فشار یا نیشگون گرفتن است کمک می‌کند. برخی از انواع رایج جراحی رفع فشار ستون فقرات عبارتند از:

1.دیسککتومی‌ یا میکرودیسککتومی‌ نوعی جراحی بدون بیهوشی در عمل دیسک کمر

دیسککتومی ‌رایج‌ترین جراحی برای دیسک برآمده به حساب می‌آید که در ناحیه کمر بیشتر انجام می‌شود. در این جراحی، بخشی از دیسک که باعث فشار روی ریشه عصبی خواهد شد حذف می‌گردد. گاهی به دلیل وضعیت نامناسب دیسک، جراح کل دیسک را حذف می‌کند تا فشار روی عصب از بین رفته و درد به حداقل ممکن برسد.

جراح از طریق یک برش در پشت به دیسک دسترسی پیدا می‌کند. در صورت امکان، جراح از یک برش کوچک‌تر و ابزار ویژه برای دستیابی به نتایج مشابه بهره می‌برد. این روش جدید و کم تهاجمی‌تر، میکرودیسککتومی‌ نام دارد که در برخی موارد می‌توان آن را به صورت سرپایی انجام داد. به همین دلیل مدت زمان استراحت بعد از عمل دیسک کمر در این نوع جراحی نیاز به کمترین زمان ممکن را دارد.

میکرودیسککتومی ‌برای چه کسانی مناسب است؟

طبق یک مطالعه در سال 2015، حدود 84 درصد از افرادی که تحت عمل جراحی میکرودیسککتومی‌ قرار گرفتند، موفقیت طولانی مدتی در درمان فتق دیسک داشتند. سیاتیک یک وضعیت دردناک است که در اثر فشردگی عصب نخاعی به وجود خواهد آمد که اغلب در نتیجه فتق دیسک کمر است.

اکثر موارد سیاتیک به طور طبیعی و بدون نیاز به جراحی دیسک کمر در عرض چند هفته بهبود می‌یابد. اگر درد ناشی از سیاتیک بیش از 12 هفته طول بکشد، میکرودیسککتومی ‌گزینه نخست جراحی خواهد بود.

خطرات و عوارض بالقوه میکرودیسککتومی

مانند هر نوع جراحی دیسک کمر، چندین خطر و عوارض مرتبط با میکرودیسککتومی ‌وجود دارد. پارگی دورال (نشت مایع مغزی نخاعی) در حدود یک تا هفت درصد از جراحی‌های میکرودیسککتومی ‌رخ می‌دهد. نشت نتیجه جراحی را تغییر نمی‌دهد، اما اغلب از بیمار خواسته می‌شود که یک تا دو روز پس از جراحی دراز بکشد تا نشت مسدود گردد. سایر خطرات و عوارض این جراحی دیسک کمر عبارتند از:

• آسیب ریشه عصبی
• بی اختیاری روده و مثانه
• خون‌ریزی
• عفونت
• تجمع احتمالی مایع در ریه‌ها که می‌تواند منجر به ذات‌الریه شود
• ترومبوز ورید عمقی: زمانی رخ می‌دهد که لخته‌های خون در پا به وجود آید
• دردی که بعد از جراحی ادامه دارد

عوارض فوق برای جراحی ستون فقرات میکرودیسککتومی ‌شایع نیستند.

2. فاستکتومی؛ جراحی برای اتصال مهره‌های آسیب‌دیده کمر

مفاصل فاست محل اتصال بین استخوان‌های ستون فقرات هستند. هر مهره ستون فقرات دارای چهار برآمدگی است که به آن‌ها فاست می‌گویند. دو وجه رو به بالا و دو وجه رو به پایین هستند و هر کدام با مهره‌های اطراف خود در هم قفل می‌شوند. ریشه‌های عصبی از این مفاصل عبور می‌کنند تا از نخاع به بازوها، پاها و سایر قسمت‌های بدن بروند.

این مفاصل همچنین به ستون فقرات اجازه خم‌شدن و پیچ‌خوردگی می‌دهند و از لغزش بیش از حد به سمت جلو یا چرخش بدون محدودیت پشت جلوگیری خواهد کرد. با گذشت زمان مفاصل فاست امکان نامرتب شدگی دارند، به همین دلیل اعصاب ستون فقرات را تحت فشار قرار داده و منجر به درد مفاصل فاست می‌شوند. این وضعیت اغلب توسط نوعی آرتریت به نام آرتروپاتی فاست ایجاد می‌شود.

فاستکتومی‌ نوعی جراحی ستون فقرات است که برای برداشتن بخشی از این وجه‌ها با منظور کاهش فشار روی اعصاب ستون فقرات انجام می‌گیرد.

چه کسانی کاندید عمل جراحی فاستکتومی ‌هستند؟

جراحان مغز و اعصاب معتقدند که این جراحی فقط زمانی باید در نظر گرفته شود که درمان‌های محافظه‌کارانه‌تر مانند تزریق استروئید و فیزیوتراپی نتوانند تسکین کافی را ارائه دهند. کاندیدهای ایده آل برای فاستکتومی‌کسانی هستند که تجربه‌های زیر را دارند:

• درد، ضعف یا بی‌حسی در پا که چندین ماه یا بیشتر ادامه داشته و به درمان محافظه‌کارانه‌تر پاسخ نمی‌دهد.
• دردی که به پاها می‌رسد
• دردی که در پاها شدیدتر از خود کمر است
• ضعف یا از دست دادن کنترل مثانه و روده
• مشکل در انجام فعالیت‌های روزانه یا فعالیت بدنی به دلیل درد
• مشکل در ایستادن یا راه رفتن

جراحان ستون فقرات معتقدند که جراحی باید تنها زمانی انجام گیرد که بیماران تشخیص فشرده شدن اعصاب یا تنگی نخاع را داشته باشند که از طریق تصویربرداری مانند MRI تایید خواهد شد.

خطرات جراحی دیسک کمر فاستکتومی ‌چیست؟

در حالی که خطر مرتبط با جراحی فاستکتومی ‌بسیار کم است، همه روش‌های جراحی خطراتی را به همراه دارند، از جمله این خطرات احتمالی باید به موارد زیر اشاره داشت:

• عفونت
• خون‌ریزی
• لخته شدن خون
• آسیب عصبی

جراحی فاستکتومی برای درمان چه شرایطی توصیه می‌شود؟

وقتی طناب نخاعی فشرده می‌شود، به آن تنگی نخاع می‌گویند. دلایل زیادی می‌تواند وجود داشته باشد برای بروز این عارضه که عبارتند از:

• فتق دیسک
• خارهای استخوانی
• اسپوندیلولیستزیس، وضعیتی که در آن یکی از مهره‌ها از موقعیت خود خارج می‌شود
• دژنراسیون دیسک به دلیل آرتروز
• آسیب ناشی از آرتریت روماتوئید
• تومور ستون فقرات
• شکستگی مهره‌ها
• بیماری پاژه
• تنگی مادرزادی
• اسکولیوز که باعث انحنای ستون فقرات به یک طرف می‌شود
• آکندروپلازی یا کوتولگی

نکته مهم اینکه پزشکان به ندرت از این جراحی برای شرایط دژنراتیو دیسک استفاده می‌کنند.

3. فورامینوتومی‌: نوعی جراحی برای باز کردن کانال نخاعی ناشی از فتق دیسک

این جراحی فشار روی اعصاب تحت فشار را با باز کردن کانال نخاعیی تحت فشار دیسک کاهش می‌دهد. ستون فقرات نخاع را در خود جای می‌دهد و به محافظت از آن در برابر آسیب کمک می‌کند. نخاع اطلاعات حسی را از بدن به مغز می‌فرستد. طناب نخاعی نیز دستوراتی را از مغز به بدن می‌فرستد. طناب نخاعی برای دریافت و ارسال پیامم‌ها از طریق یک سوراخ کوچک (فورامن بین مهره‌ای) که بین مهره‌ها قرار دارد از ستون فقرات خارج می‌شوند.

گاهی اوقات این منافذ خیلی کوچک می‌شوند و عصب تحت فشار علائمی ‌مانند درد، سوزن سوزن شدن در پاها و ضعف ایجاد می‌کند. علائم دقیق به محل عصب فشرده شده در امتداد ستون فقرات بستگی دارد.

در عمل فورامینوتومی‌، جراح برشی روی پشت بیمار ایجاد کرده و مهره آسیب‌دیده را در معرض دید قرار می‌دهد. سپس او سوراخ بین مهره‌ای را با جراحی باز و هر گونه انسداد را از بین می‌برد.

چرا ممکن است به فورامینوتومی ‌نیاز داشته باشم؟

به انسدادهایی که سوراخ بین مهره‌ای را مسدود می‌سازد، تنگی نخاعی می‌گویند. فرآیندهای مختلف می‌توانند سوراخ بین مهره‌ای را مسدود کرده و عصب خروجی از نخاع را فشرده می‌کنند. شرایطی که می‌تواند باعث تنگی نخاع شود و فرد را نیازمند جراحی دیسک کمر سازد عبارتند از:

• آرتریت دژنراتیو ستون فقرات (اسپوندیلوز)، که باعث خار استخوانی شود
• انحطاط دیسک‌های بین مهره‌ای، که می‌تواند باعث برآمدگی آن‌ها به داخل سوراخ شود
• بزرگ شدن رباط مجاور
• اسپوندیلولیستزیس
• کیست یا تومور
• بیماری اسکلتی (مانند بیماری پاژه)
• مشکلات مادرزادی (مانند کوتولگی)
• آرتریت دژنراتیو ستون فقرات (از سنین بالا) یکی از شایع ترین علل است.

خطرات و عوارض عمل فورامینوتومی‌

• عفونت
• از دست دادن خون بیش از حد
• آسیب عصبی
• آسیب به نخاع
• سکته
• عوارض ناشی از بیهوشی

4. لامینکتومی: جراحی برای حذف بخشی از مهره‌ها

جراحی لامینکتومی ‌یک نوع رایج جراحی ستون فقرات است. در طول این عمل، جراح بخش کوچکی از استخوان (به نام لامینا) را از پایین ستون فقرات برمی‌دارد. این اغلب در قسمت تحتانی ستون فقرات (لامینکتومی‌کمری) استفاده می‌شود، اما ممکن است در گردن (لامینکتومی‌گردنی) یا وسط پشت (لامینکتومی‌توراسیک) نیز مورد نیاز باشد.

لامینا که به عنوان قوس استخوانی توصیف می‌شود، قطعات استخوانی هستند که از پشت ستون فقرات بیرون می‌آیند. برداشتن آن‌ها در حین جراحی فشار را از اعصاب فشرده یا نخاع آزاد می‌کند که می‌تواند منجر به بهبود کیفیت زندگی و عملکرد شود.

خطرات یا عوارض احتمالی لامینکتومی‌ چیست؟

• خون ریزی
• عفونت
• مشکلات پزشکی یا بیهوشی
• لخته شدن خون
• آسیب عصبی
• نشت مایع نخاعی
• مشکلات روده یا مثانه (بی اختیاری)
• تشدید کمر درد

انواع جراحی تثبیت ستون فقرات برای درمان دیسک کمر

جراحی تثبیت ستون فقرات برای کاهش یا از بین بردن حرکت بین مهره‌ها که باعث درد می‌شود انجام می‌شود. روش‌های تثبیت اغلب شامل قرار دادن صفحات، میله‌ها یا پیچ‌ها بر مهره‌های دیگر کمر می‌شوند. در ادامه به انواع عمل ستون فقرات که به عنوان جراحی دیسک کمر شناخته می‌شوند می‌پردازیم:

5. فیوژن ستون فقرات: نوعی جراحی دیسک کمر که اثرات درمانی فوق‌العاده دارد

این جراحی فوق‌العاده رایج برای درمان کمردردهای خاص است. زمانی توصیه می‌شود که دیسک یا مهره‌های کمر به قدر تخریب شده باشند که امکان درمان با شیوه‌های محافظه‌کارانه نداشته باشند. جراح مهره‌های آسیب‌دیده را برداشته و بین دو مهره‌ای که آن را احاطه کرده‌ فاصله ‌ایجاد می‌کند.

برای اینکه‌ این دو مهره روی یکدیگر فرو نریزند، پزشکان تکه‌ای از استخوان را در جایی که مهره قبلی بود قرار می‌دهند. آن‌ها این را با پیچ و صفحات فلزی در جای خود می‌چسبانند و با بهبودی طبیعی بدن، استخوان جدیدی در اطراف پیوند رشد می‌کند. در عرض چند ماه، دو مهره به یک تکه جامد از استخوان سالم متصل می‌شوند.

همجوشی ستون فقرات را می‌توان تنها بر روی یک مهره یا سطح یا چند سطح انجام داد. اگر فیوژن برای درمان کمردرد انجام شود به آن فیوژن کمری می‌گویند. همجوشی کمر بسته به نحوه دسترسی جراح به ستون فقرات به چهار نوع اصلی تقسیم شود:

• فیوژن بین بدنی قدامی‌کمر (ALIF) از طریق شکم انجام می‌شود
• فیوژن بین بادی کمری خلفی (PLIF)
• فیوژن بین بادی کمری‌ترانسفورامینال (TLIF) از طریق پشت انجام می‌شوند
• فیوژن بین بادی جانبی شدید (XLIF) از طریق پهلو انجام می‌شود

6. تعویض دیسک مصنوعی: نوع جدیدی از جراحی دیسک کمر با نتایج شگفت‌انگیز

گونه جدیدی از جراحی ستون فقرات که در حال افزایش است. در بین هر یک از مهره‌های کمر، یک دیسک فیبری برای کمک به مهره‌های کمر وجود دارد. گاهی مهره‌ها به‌اندازه کافی سالم هستند و دیسک‌های ممکن است شکسته شده باشند که به درستی روی استخوان‌های ستون فقرات قرار نمی‌گیرند. هنگامی‌که ‌این اتفاق می‌افتد، جراح ستون فقرات امکان دارد جایگزینی دیسک را به جای فیوژن ستون فقرات توصیه کند.

در طی این روش، جراح دیسک تحلیل رفته را از طریق یک برش کوچک در پشت برمی‌دارد. سپس یک دیسک مصنوعی بین مهره‌ها قرار می‌دهد و آن را متصل به مهره‌هایی بالا و پایین می‌کند. این دیسک‌های مصنوعی معمولا از دو صفحه انتهایی فلزی با یک فاصله دهنده پلاستیکی در بین آن‌ها ساخته می‌شوند. جایگزینی دیسک مصنوعی در ناحیه کمر بیشتر برای درمان کمردرد ناشی از بیماری دیسک دژنراتیو بکار می‌رود.

تکنیک‌های جراحی دیسک کمر به چند صورت امکان‌پذیر است؟

جراحی ستون فقرات به روش‌های مختلفی انجام می‌شود که عبارتند از:

• جراحی باز: اکثر روش‌های جراحی دیسک کمر هنوز با روش سنتی اجرا می‌شوند و به صورت جراحی باز انجام می‌پذیرند، یعنی برشی که مستقیما روی ستون فقرات ایجاد خواهد شد.
• جراحی ستون فقرات کم تهاجمی: حدود 30 درصد از روش‌های جراحی ستون فقرات را می‌توان با تکنیک‌های کم تهاجمی ‌از جمله جراحی آندوسکوپی ستون فقرات انجام داد. هنگام انجام جراحی دیسک کمر کم تهاجمی، جراح یک برش کوچک ایجاد می‌کند. سپس به وسیله ابزارهای ویژه‌ای مانند کشنده، آندوسکوپ و میکروسکوپ جراحی را کنترل می‌کند تا عمل دقیق انجام شود. جراحی کم تهاجمی ‌ستون فقرات معمولا منجر به آسیب کمتری به عضلات اطراف مهره‌های کمر می‌شود که طبیعتا درد کمتر و دوره بهبود سریعتری دارند.
• جراحی ستون فقرات با لیزر: بیماران اغلب تحقیقات اینترنتی را با استفاده از اصطلاح جراحی ستون فقرات لیزری انجام می‌دهند ولی از اصل موضوع آگاه نمی‌شوند. جراحی دیسک کمر که با لیزر به ندرت انجام می‌شود و فقط در موارد بسیار خاص بکار می‌رود. اکثر مراکزی که جراحی لیزری ستون فقرات را تبلیغ می‌کنند، عمل جراحی ستون فقرات را با حداقل تهاجم ارائه می‌دهند. یعنی در واقع آن‌ها جراحی کم تهاجمی را انجام می‌دهند نه جراحی که صد در صد با لیزر انجام شود.

خلاصه‌ای کلی درباره جراحی دیسک کمر

در میان جراحی‌های دیسک کمر برخی از عمل‌ها بدون نیاز به برش عمیق انجام می‌شوند، پس بی‌خطر و فاقد عوارض هستند. اما بعضی از انواع جراحی دیسک کمر مستلزم برش‌های عمیق و بزرگ هستند که همراه خود عوارض متفاوتی به دنبال دارند.

از جمله جراحی‌ها باید به  عمل کم تهاجمی، جراحی ستون فقرات با لیزر و جراحی ستون فقرات رباتیک اشاره کرد.

جراحی دیسک کمر می‌تواند یک درمان موثر برای بسیاری از افرادی باشد که با شرایط دردناک کمر دست و پنجه نرم می‌کنند. معمولا تنها پس از اینکه درمان‌های غیرجراحی، مانند فیزیوتراپی یا تزریق استروئید، مؤثر واقع نشدند، جراحی دیسک کمر توصیه خواهد شد.

تکنیک‌های جراحی جدیدتر، از جمله جراحی کم تهاجمی ‌ستون فقرات، اکنون در دسترس هستند و می‌توانند بهبودی سریع‌تر و درد کمتری نسبت به جراحی سنتی ستون فقرات ارائه دهند. انجام جراحی دیسک کمر بستگی به وضعیت دیسک و شرایط سلامتی فرد دارد که پزشک با کمک MRI تشخیص داده و عمل مورد نیاز را پیشنهاد می‌دهد.

سوالات متداول