پارگی مینیسک زانو, عارضه‌ای شایع بین ورزشکاران
پارگی مینیسک زانو از جمله شایع‌ترین عارضه‌های ورزشی است که با شدت‌های مختلفی رخ می‌دهد. میزان شدت این عارضه به محل آسیب‌دیدگی و نوع عارضه بستگی دارد. به عنوان مثال اگر فردی در حین دویدن، به‌صورت ناگهانی تغییر جهت دهد، دچار پارگی مینیسک جزئی تا متوسط میشود. این درحالی‌است که اگر حین این تغییر جهت، ضربه‌ای به او وارد شود، پارگی مینیسک شدیدتر خواهد شد.
نحوه درمان پارگی مینیسک زانو به شدت و محل آسیب بستگی خواهد داشت. باید اشاره کنیم که مدت زمان بهبودی بعد از آسیب و درمان نیز به شدت آسیب و نحوه درمان بستگی دارد. برای آشنایی با پارگی مینیسک و نحوه درمان آن این مطلب از مجله پزشکی ژین طب را بخوانید.
پارگی مینیسک زانو عارضه‌ای شایع بین ورزشکاران
مانند بسیاری از آسیب‌های زانو، ممکن است پارگی مینیسک (meniscus tear) دردناک و ناتوان‌کننده باشد. متاسفانه این عارضه در بین افراد مختلف رایج است و یکی از شایع‌ترین علل آسیب به غضروفی زانو به شمار می‌رود.
در واقع مینیسک یک تکه غضروف در زانو است که مفصل را تثبیت می‌کند. این تکه غضروف از مفصل در برابر سایش بین استخوان‌ها محافظت می‌کند. باید اشاره کنیم که مینیسک معمولا در اثر چرخش ناگهانی پاره میشود. در مواردی تکه‌هایی از غضروف آسیب‌دیده خرد میشود و در مفصل زانو گیر خواهد کرد و باعث آسیب و قفل شدن زانو میشود.
چه افرادی بیشتر دچار پارگی مینیسک زانو می‌شوند؟
پارگی مینیسک عارضه‌ای است که در بین ورزشکاران ورزش‌های تماسی مانند فوتبال و ورزش‌های پرشی مانند والیبال شایع است. این عارضه زمانی رخ می‌دهد که فرد هنگام دویدن به صورت ناگهانی جهت خود را تغییر می‌دهد. این کار در اغلب موارد به صورت هم‌زمان با آسیب در رباط قدامی زانو رخ خواهد داد.
همچنین باید اشاره کنیم که با افزایش سن، مینیسک ضعیف‌تر خواهد شد. به همین دلیل پارگی مینیسک در بین ورزشکاران مسن‌تر شایع‌تر و خطرناک‌تر است. طبق آمار حدود 40 درصد از افراد بالای 65 سال به پارگی مینیسک مبتلا می‌شوند.
علائم پارگی مینیسک زانو چیست؟
از علائم رایج ناشی از پارگی مینیسک عبارتند از:
- درد در زانو
- تورم
- احساس ترکیدن چیزی در هنگام آسیب‌دیدگی
- مشکل در خم و صاف کردن زانو
- قفل شدن زانو هنگام حرکت دادن آن
توجه داشته باشید که ممکن است پارگی در مینیسک در ابتدا درد نداشته باشد. اما به محض شروع التهاب، زانو دردناک و متورم خواهد شد.
عوارض پارگی مینیسک زانو چیست؟
در مواردی که صدمه به مینسک متوسط تا شدید باشد، امکان آسیب دائمی یا صدمه به سایر بافت‌ها وجود دارد. از این عوارض می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس جابه‌جایی در زانو
- ناتوانی در حرکت زانو به صورت معمولی یا درد مداوم در این قسمت
- ابتلا به آرتروز در آینده
- قرارگیری تکه‌های غضروف در فضای مفصلی و آسیب به مفصل
- ناتوانی در ادامه ورزش تخصصی
این عوارض باعث بروز ناراحتی جسمی، درد و حتی ناراحتی روحی در افراد خواهد شد.
آیا می‌توان از پارگی مینیسک زانو جلوگیری کرد؟
پیشگیری از پارگی مینیسک سخت است. زیرا این آسیب معمولا در اثر حوادث ناگهانی ایجاد میشود. اما ممکن است که با انجام راهکارهایی خطر آسیب‌دیدگی شدید را کاهش داد. این راهکارها عبارتند از:
- انجام تمرینات تقویتی برای عضلات ران و ساق پا
- انجام تمریناتی کافی و مناسب برای گرم کردن بدن قبل از ورزش
- استراحت بین تمرینات (خستگی عضلات، خطر آسیب‌دیدگی را افزایش می‌دهد)
- استفاده از کفش مناسب حین تمرین
- افزایش انعطاف‌پذیری
- خودداری از انجام تمرینات سنگین به صورت ناگهانی
با این اقدامات ساده، احتمال آسیب‌دیدگی شدید در مینیسک کاهش خواهد یافت.
ایا پیاده روی برای پارگی مینیسک زانو ضرر دارد؟ در صورت آسیب استراحت کنیم یا فعال باشیم؟
به صورت کلی باید بگوییم که ورزش کردن و فعال بودن از بسیاری از بیماری‌ها و مشکلات استخوانی و مفصلی جلوگیری می‌کند. اما انتخاب تمرین ورزشی، مدت و شدت تمرینات برای افرادی که دچار آسیب مفصلی، مینیسک یا استخوانی هستند باید توسط پزشک تعیین شود. پس قبل از انجام هر گونه ورزشی با پزشک معالج خود مشورت کنید. اما توجه داشته باشید که بی تحرکی کامل و استراحت مطلق باعث خشک شدن مفصل و افزایش درد خواهد شد.
تست پارگی مینیسک زانو و تشخیص این عارضه با روش‌های مختلف
اولین اقدامی که پزشک برای بررسی و تشخیص آسیب انجام می‌دهد، معاینه پزشکی است. برای این کار پزشک از بیمار می‌خواهد زانوی خود را در دامنه حرکتی که می‌تواند تکان دهد. همچنین از او می‌خواهد راه بروید یا بنشیند و بایستد. بررسی قرمزی، کبودی و تورم زانو نیز در مرحله بعدی انجام خواهد شد.
از روش‌های پزشکی مرسوم برای تشخیص پارگی در مینیسک زانو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تصویربرداری با اشعه ایکس: این روش پارگی در مینیسک را نشان نمی‌دهد اما استئوآرتریت را تشخیص خواهد داد.
- MRI: بررسی غضروف‌ها، رباط‌ها و تشخیص آسیب در مینیسک
- سونوگرافی: بررسی شلی غضروف
- آرتروسکوپی: این جراحی یک روش تشخیصی درمانی است.
زمانی آرتروسکوپی توصیه میشود که میزان آسیب مشخص نباشد و پزشک بخواهد تشخیص و درمان را با هم انجام دهد.
درمان پارگی مینیسک زانو با راهکارهای مختلف
نوع روش درمان مینیسک زانو به اندازه و محل پارگی بستگی دارد. البته سن بیمار، سطح فعالیت‌های روزانه و صدمات مرتبط نیز در میزان و دوره بهبودی اثر خواهد داشت. قسمت بیرونی مینیسک را با منطقه قرمز می‌شناسند که خون خوبی دارد. اگر پارگی کوچکی در این ناحیه ایجاد شود، ممکن است خود به خود بهبود یابد. این درحالی است که دو سوم قسمت داخلی مینیسک را منطقه سفید می‌گویند که میزان خون چشمگیری در آن جریان ندارد. به همین دلیل آسیب در این ناحیه به خودی خود بهبود نمی‌یابد. زیرا فاقد خون است و به همین دلیل اکسیژن و مواد مغذی کافی برای ترمیم ندارد.
با توجه به این مطلب می‌توان گفت که در اکثر موارد آسیب در ناحیه سفید مینیسک به درمان تخصصی نیاز دارد. جراحی، آخرین راه حل موجود برای آسیب‌های شدید یا ترمیم بخش‌های مهم است.
1- راهکارهای درمان خانگی مینیسک زانو
برای آسیب‌های جزئی در مینیسک زانو (منطقه قرمز)، این راهکارها را در خانه انجام دهید:
- برای مدت کوتاهی به زانوی خود استراحت دهید. درصورتی‌که زانو دردناک است، فعالیت خود را به پیاده‌روی محدود کنید.
- در صورت درد زانو از عصا استفاده کنید.
- برای کاهش تورم و درد از کمپرس سرد استفاده کنید. کمپرس را هر 3 تا 4 ساعت یکبار به مدت 15 تا 20 دقیقه روی زانو قرار دهید.
- زانوی خود را با پانداژ یا زانوبند ببندید. این کار به کاهش تورم و درد کمک خواهد کرد.
- زمانی که نشسته‌اید یا استراحت می‌کنید، زیر ساق پای خود بالش قرار دهید تا گردش خون به سمت قلب تسهیل‌تر شود.
- برای تسکین درد از داروهای مسکن یا ضد التهاب غیر استروئیدی استفاده کنید.
توجه داشته باشید که عدم تحریک برای مدت طولانی باعث کند شدن روند درمان، سفت شدن مفصل و افزایش درد خواهد شد.
2- فیزیوتراپی را برای درمان پارگی مینیسک زانو پیگیری کنید
در مواردی که آسیب ایجادشده متوسط تا شدید باشد، پزشک دوره‌های فیزیوتراپی را تجویز خواهد کرد. البته در اغلب موارد بعد از جراحی مینیسک زانو نیز جلسات توانبخشی و فیزیوتراپی تجویز خواهند شد.
به‌طورکلی فیزیوتراپی به فرد کمک می‌کند تا درد زانوی خود را کاهش دهد. همچنین باعث تقویت عضلات اطراف زانو و ساق پا میشود. همین موضوع باعث کاهش فشار به مینیسک و بهبود سریع‌تر آن خواهد شد.
3- آرتروسکوپی؛ رایج‌ترین نوع جراحی برای پارگی منیسک
درصورتی‌که پارگ مینیسک زانو بزرگ باشد یا درمان‌های دیگر جواب نداده‌باشند، پزشک جراحی را توصیه می‌کند. در مواردی دیده‌می‌شود که 3 ماه فیزیوتراپی هم باعث ترمیم پارگی ایجادشده در مینیسک نمی‌شود. در این حالت احتمال دارد که جراحی برای ترمیم مینیسک پاره‌شده یا برداشتن قسمتی از آن انجام شود. معمولا پزشکان از جراحی آرتروسکوپی برای مینیسک پاره‌شده استفاده می‌کند. این نوع جراحی جای زخم کوچکی برجای می‌گذارد و دوره نقاهت کوتاهی دارد.
در آرتروسکوپی زانو پزشک ابزارآلات کوچکی که شامل یک دوربین، لامپ و ابزاری برای برداشت یا ترمیم مینیسک است استفاده می‌کند. جراح از طریق سوراخ‌های کوچکی وارد فضای مفصل زانو میشود. پس از بررسی میزان آسیب، دست به ترمیم یا برداشت بافت‌های آسیب‌دیده می‌کند.
4- درمان پارگی و آسیب در مینیسک زانو با زانوبند زاپیامکس
به جز جراحی یک راه درمانی دیگری برای بهبود آسیب در زانو وجود دارد که استفاده از زانوبند زاپیامکس است. این زانوبند ساخت شرکت آلمانی زایس ترونیک است که سه تکنولوژی روز فیزیوتراپی را در خود دارد. این سه تکنولوژی‌ها اولتراسوند، اینفرارد و کلاک پالس هستند که به راحتی باعث ترمیم آسیب‌های ایجادشده در زانو خواهند شد.
اثرات این سه تکنولوژی عبارتند از:
- افزایش جریان خون در محل استفاده
- افزایش اکسیژن‌رسانی و تغذیه با مواد مغذی
- تحریک عضلات و بافت‌ها
- جلوگیری از تحلیل عضلات به دلیل عدم تحرک
- رفع اسپاسم عضلات
- ایجاد بلاک عصبی در محل آسیب و تسکین درد
و چندین اثر دیگر که تنها با استفاده روزانه 45 تا 60 دقیقه از زانوبند زاپیامکس می‌توانید به آن‌ها دست پیدا کنید.
روغن برای پارگی مینیسک زانو تاثیر دارد؟ از کدام روغن باید استفاده شود؟
استفاده از روغن‌های مختلف برای ماساژ زانو و ناحیه آسیب‌دیده تاثیر زیادی در افزایش گردش خون و تسیکن درد دارد. معمولا بیماران زمانی از ماساژ با روغن برای پارگی مینیسک زانو استفاده می‌کنند که درد و تورمی در این ناحیه وجود داشته باشد. باید اشاره کنیم که بهتر است از روغن‌های طبیعی برای ماساژ زانو استفاده شود. این روغن‌ها شامل رزماری، نارگیل، زیتون و آووکادو هستند. دیگر روغن‌های طبیعی که برای پارگی مینیسک استفاده می‌شوند عبارتند از:
- روغن زنجبیل: با خاصیت ضد التهابی که دارد باعث تسکین درد و کاهش التهاب در این ناحیه خواهد شد.
- روغن زردچوبه: به دلیل خاصیت آنتی اکسیدانی و ضد التهابی زردچوبه، استفاده از روغن یا مرهم آن به تسریع روند بهبودی بیمار کمک می‌کند.
- روغن بابونه: این روغن خاصیت آرامبخشی دارد که به همین دلیل به کاهش التهاب کمک می‌کند.
- روغن اکالیپتوس: این روغن آرامبخش خواص تسکین‌دهندگی و ضد التهابی دارد. به همین دلیل باعث بهبود درد زانو ناشی از پارگی مینیسک میشود.
البته استفاده از پمادها و کرم‌های موضعی مانند پماد پیروکسیکام و دیکلوفناک نیز برای تسکین درد پارگی مینیسک مناسبند.
دوره نقاهت بعد از جراحی پارگی مینیسک چقدر است؟
زمان بهبودی زانو به عوامل مختلفی بستگی دارد که مهمترین آن شدت پارگی مینیسک زانو است. اما به‌طورکلی بهبودی کامل بعد از جراحی حدود 4 تا 6 هفته طول می‌کشد. از عوامل مهم تاثیرگذار بر دوران نقاهت جراحی مینیسک زانو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نوع جراحی (آرتروسکوپی نقاهت کوتاهی دارد)
- سن و وضعیت جسمی بیمار
- سلامت کلی بدن بیمار
- رعایت نکات بعد از جراحی (عدم فشار به زانو یا فعال بودن در سطح کافی)
- پیگیری منظم فیزیوتراپی
- عدم عجله در برگشت به فعالیت‌های سابق خود
زمانی بیمار می‌تواند به سطح قبلی فعالیت‌های خود برگردد که:
- بدون درد بتواند زانوی خود را خم و راست کند.
- هنگام راه رفتن، دویدن یا پرش دردی در زانو حس نکند.
- زانو متورم نباشد.
- زانوی آسیب‌دیده به اندازه زانوی سالم قوی باشد.
در این زمان می‌تواند با مشورت پزشک به فعالیت‌های قبل از پارگی مینیسک زانو برگردد.
سوالات متداول در مورد پارگی مینیسک زانو
ایا پیاده روی برای پارگی مینیسک زانو ضرر دارد؟
خیر. پیاده روی برای افرادی که دچار آسیب در قسمت زانو شده‌اند مفید است. در عوض بی تحرکی برای آن‌ها ضرر دارد.
برای پارگی مینیسک زانو چی بخوریم؟
مصرف مواد غذایی مفید و تازه باعث تقویت بدن میشود. از این مواد می‌توان به ویتامین‌ها، پروتئین و کلسیم اشاره کرد.
ایا پارگی مینیسک زانو ترمیم میشود؟
درصورتی‌که آسیب شدید باشد، امکان ترمیم آن وجود دارد. در مواردی که آسیب خیلی شدید باشد، جراحی قسمتی از مینیسک را برمی‌دارد.
آیا استفاده از روغن برای پارگی مینیسک زانو مناسب است؟
بله. استفاده از روغن‌های طبیعی مانند اسطوخودوس و اکالیپتوس و همچنین کرم‌های و پمادهای موضعی شیمیایی مانند پیروکسیکام برای درد زانو مناسب هستند.
