کشکک زانو؛ علائم و 5 درمان برای رفع مشکلات زانو

کشکک زانو یک استخوان کوچک اما مهم در زانو است که وظیفه محافظت از مفصل را بر عهده دارد. این استخوان کوچک در اثر ضربه یا زمین خوردن امکان آسیب، شکستگی یا دررفتگی دارد.

از علت‌های آسیب به کشکک زانو باید به تاندونیت کشکک، بورسیت، دررفتگی کاسه زانو، ضربه و فشار به این استخوان اشاره کرد. این آسیب‌ها هر کدام علائم ویژه‌ای را ایجاد می‌کنند؛ اما از علائم رایج مشکل در کشکک زانو می‌توانیم درد، تورم، احساس بی‌ثباتی یا قفل‌شدن مفصل را نام ببریم. توجه داشته باشید که بیشتر این آسیب‌های ایجاد شده در کاسه زانو با روش‌های مختلفی پزشکی قابل درمان هستند.

در این مطلب از مجله پزشکی ژین طب در مورد کشکک زانو و آسیب‌های ایجاد‌شده در آن صحبت خواهیم کرد، با ما همراه باشید.

آناتومی کشکک زانو

کشکک به همراه استخوان ساق پا و استخوان ران بخش‌های مهمی در مفصل زانو هستند. اطراف این استخوان کاسه شکل، تاندون‌های مختلفی پیچیده شده است که عضله چهار سر ران را به استخوان درشت نی زیر مفصل زانو متصل می‌کند. این استخوان کوچک ضخیم، مسطح و مثلثی شکل است که راس آن به پایین پا (ساق پا) متصل می‌شود. همچنین کشکک در جلوی مفصل زانو قرار دارد و در یک شیار در انتهای استخوان ران (مفصل کشکک رانی) حرکت می‌کند.

کشکک زانو بزرگ‌ترین استخوان کنجدی بدن است و از مراکز متعدد استخوان‌سازی بدن منشا می‌گیرد. این استخوان کوچک از سن سه تا شش سالگی رشد می‌کند و به سرعت در محل مقرر خود جای می‌گیرد.

راس کشکک باعث ایجاد رباط کشکک زانو می‌شود. همچنین یک سوم میانی کشکک دهانه‌های عروقی مختلفی دارد که به عروق اجازه نفوذ و تامین مواد مورد نیاز را می‌دهد. کشکک زانو توسط الیاف افقی واستوس مدیلیس و همچنین برآمدگی قدامی کندیل جانبی فمور (استخوان ران) تثبیت می‌شود.

آسیب‌هایی که کشکک زانو را به خطر می‌اندازند

شایع ترین انواع آسیب‌های حاد کشکک زانو شامل موارد زیر است:

پارگی تاندون کشکک شایع‌ترین آسیب کشکک زانو

پارگی تاندون امکان دارد که کوچک، جزئی یا کامل باشد. پارگی کامل آسیبی جدی ایجاد می‌کند که اغلب به جراحی و بهبودی حداقل چهار تا شش ماهه نیاز دارد.

دررفتگی کاسه زانو؛ خطری در کمین کشکک

دررفتگی کاسه زانو زمانی اتفاق می‌افتد که کشکک به طور کامل از شیار خود روی استخوان ران به سمت دیگری خارج شود. در این حالت برای درمان این نوع دررفتگی باید کاسه زانو به جای خود برگرداند. این کار اگرچه دردناک است؛ اما به اندازه دررفتگی زانو استخوان ران و ساق پا جدی نیست.

سابلوکساسیون کشکک یا کاسه زانو ناپایدار

این وضعیت مربوط به دررفتگی کاسه زانو است و زمانی ایجاد می‌شود که کشکک در شیار خود روی استخوان ران باقی نمی‌ماند. این آسیب می‌تواند به صورت یک آسیب جزئی یا کامل باشد و باعث درد و ناراحتی بیمار هنگام فعالیت شود.

شکستگی کاسه زانو اتفاقی که بر اثر سانحه رخ می‌دهد

استخوان کشکک می‌تواند در حین زمین خوردن یا ضربه شکسته شود. این شکستگی امکان دارد، آنقدر وخیم و پیچیده باشد که برای درمان باید سراغ جراحی رفت.

علل ایجاد آسیب در کشکک زانو چیست؟

آسیب‌های حاد کشکک می‌تواند در نتیجه ضربه، فعالیت‌های ورزشی یا مشکلات آناتومیک در مفصل زانو ایجاد شوند.

حوادث و تروما اولین عامل صدمه به کشکک زانو

قرار گرفتن کشکک در جلوی زانو باعث آسیب‌پذیری آن در برابر حوادث زیر می‌شود:

• شکستگی
• دررفتگی
• پارگی تاندون در هنگام سقوط
• ضربه به زانو در هنگام تصادف

تصادفات رانندگی عامل 78.3درصد از شکستگی‌های کشکک زانو هستند.

پوکی استخوان؛ بیماری شایعی که کشکک زانو را بشدت ضعیف می‌کند

این بیماری، بین افراد مسن و زنان بالای 50 سال شایع است و در اثر کاهش تراکم بافت‌های استخوانی در بدن به وجود می‌آید. از علت کاهش تراکم بافت‌های استخوان می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• کمبود کلسیم در بدن
• کاهش تولید بافت‌های استخوانی جدید به دلیل افزایش سن
• بیماری‌هایی که باعث عدم جذب کلسیم در بدن می‌شوند

پوکی استخوان به صورت کلی باعث شکنندگی و ضعف استخوان‌های بدن خواهد شد. در این حالت بیمار با کوچک‌ترین ضربه یا فشار دچار شکستگی در استخوان‌های مختلف خود می‌شود. در افرادی که به پوکی استخوان مبتلا هستند خطر شکستگی کشکک زانو و استخوان لگن در اثر سقوط یا ضربه افزایش می‌یابد.

آسیب‌های ورزشی؛ منشا برخی از مشکلات کشکک

آسیب‌های حاد در کاسه زانو می‌تواند در طی حرکات ناگهانی ایجاد شود، مانند حرکاتی که در حین فعالیت‌های ورزشی رخ می‌دهند. به عنوان مثال این آسیب برای یک بیسبالیست زمانی رخ می‌دهد که برای زدن یک ضربه پای خود را در یک جهت ثابت می‌کند و به صورت ناگهانی و سریع بالاتنه خود را حرکت می‌دهد.

در این حالت در قسمت زانو یک چرخش ناگهانی رخ می‌دهد که باعث آسیب به تاندون‌ها یا حتی دررفتگی کشکک زانو می‌شود. از دیگر نمونه‌های آسیب ورزشی به کاسه زانو می‌توانیم به فرود آمدن هنگام پرش با زانوی خم اشاره کنیم.

توجه داشته باشید که افرادی که دچار تاندونیت کشکک زانو می‌شوند، مستعد پارگی دوباره تاندون‌ها هستند. این عارضه بارها و بارها برای والیبالیست‌ها و بسکتبالیست‌هایی که دچار پارگی تاندون شده‌اند رخ می‌دهد.

بیماری‌های مادرزادی نوع دیگری از مشکلات کشکک زانو

تغییر در آناتومی زانو می‌تواند خطر آسیب‌دیدگی را افزایش دهد، به‌ویژه وقتی صحبت از بی‌ثباتی یا دررفتگی باشد. برخی افراد با شیار ناهموار یا کم عمق فمور (استخوان ران) متولد می‌شوند. این موضوع ثبات مفصل کشکک رانی را به خطر می‌اندازد و منجر به جا به جایی کاسه زانو به دلیل فعالیت‌های به ظاهر طبیعی (نه یک ضربه یا افتادن) می‌شود.

برخی افراد بیشتر مستعد دررفتگی کاسه زانو هستند؛ زیرا رباط‌های شل‌تری دارند. دررفتگی کاسه زانو بیشتر در دختران نوجوان گزارش می‌شود.

علائم مشکلات کشکک زانو

صدمات حاد در کاسه زانو علائم مشترکی با سایر آسیب‌ها در بافت‌های نرم و استخوانی دارد. از این علائم می‌توانیم به درد، تورم و تغییر شکل مفصل اشاره کنیم. توجه داشته باشید که اغلب بیماران علائم عملکردی نیز خواهند داشت. علائم شایع آسیب در قسمت کشکک زانو شامل موارد زیر است:

• درد
• تورم
• صدا
• بی ثباتی
• مفصل قفل شده
• تغییر شکل
• کبودی
• بورسیت کنار کشکک زانو

انواع روش درمانی آسیب‌های کشکک زانو

درمان عارضه ایجاد شده در کشکک زانو بستگی به نوع آسیب دارد؛ اما با این حال بعضی از دستورالعمل‌های کلی وجود دارد که پیروی از آن‌ها برای کاهش درد و بهبودی آسیب مفید است. در ادامه با روش‌های مختلفی برای درمان آسیب در کشکک زانو آشنا خواهیم شد، با ما همراه باشید:

1.درمان‌های خانگی برای آسیب‌های حاد کاسه زانو

صدمات حاد کاسه زانو نیاز به خودمراقبتی دارند که می‌‌توان قبل و بعد از مراجعه به پزشک رعایت کرد. از این اقدامات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• استفاده از زانوبند زاپیامکس: این زانوبند با مجهز بودن به تکنولوژی UIC در تقویت و افزایش جریان خون بافت آسیب‌دیده نقش موثری دارد و از این طریق به تسکین درد و کاهش التهاب کشک زانو کمک می‌کند. این زانوبند با ترمیم و بازسازی اندام‌های صدمه‌دیده زانو از طریق افزایش اکسیژن خون و مواد مغذی جایگاه ویژه‌ای در درمان انواع مشکلات و دردهای زانو دارد.
• بعد از آسیب حدود 24 تا 48 ساعت به زانوی خود استراحت دهید؛ اما توجه داشته باشید که در همین مدت کمی پای خود را حرکت دهید. عدم حرکت به مدت طولانی باعث سفتی مفصل زانو خواهد شد
• برای کاهش درد و افزایش گردش خون هنگام استراحت پای خود را با کمک یک بالشت بالا نگه دارید
• از کمپرس سرد برای کاهش درد خود هر دو تا چهار ساعت به مدت 15 تا 20 دقیقه استفاده کنید
• تا زمانی که درد دارید از انجام کارهای سنگین خودداری کنید و به آن فشار وارد نکنید
• موقع راه رفتن و بالا رفتن از پله‌ها از نرده‌های کناری یا شخص دیگری کمک بگیرید (وزن خود را روی پای آسیب‌دیده قرار ندهید)

2. مصرف داروهای مختلف برای درمان و کاهش درد کشکک زانو

برای دردهای خفیف تا شدید می‌توان از داروهای مختلفی استفاده کرد. از این داروها می‌توانیم موارد زیر را نام ببریم:

• داروهای مسکن

مصرف استامینوفن یا ژلوفن باعث تسکین دردهای خفیف تا متوسط خواهد شد.

• داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی

داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (nonsteroidal anti-inflammatory drugs) یا NSAID برای کاهش درد و التهاب مورد استفاده قرار می‌گیرند. از این داروها می‌توانیم به نمونه‌های زیر اشاره کنیم:

• ایبوپروفن
• ادویل
• ناپروکسن
• پمادهای موضوعی برای کاهش درد

برای کاهش درد می‌توان از پمادهای موضعی که حاوی کپسایسین هستند استفاده کرد.

3. درمان کشکک زانو با روش‌های جراحی

در ادامه با نمونه‌های مختلفی از جراحی برای آسیب‌های متنوع در کشکک زانو آشنا خواهیم شد:

• جراحی برای درمان شکستگی کاسه زانو

شکستگی کاسه زانو امکان دارد که به جراحی نیاز داشته باشد، اگر تکه‌های استخوانی در جای خود قرار نگرفته باشند. در این جراحی از سیم، پیچ، صفحه یا پین در زانو استفاده می‌کنند تا تکه‌های استخوان را به هم متصل کرده و در حین بهبودی در جای خود نگه دارند.

• جراحی برای ترمیم تاندون پاره شده

پارگی کامل در تاندون کشکک زانو نیاز به یک جراحی ترمیمی دارد. در این عمل بخیه‌ها در تاندون قرار می‌گیرند و به سوراخ‌ها یا لنگرهای جراحی روی کشکک متصل می‌شوند. این جراحی می‌تواند به عنوان یک عمل سرپایی نیز انجام شود.

• جراحی برای تثبیت کشکک زانو

چندین روش جراحی برای تثبیت کشکک زانو وجود دارد که می‌توان از آن‌ها برای دررفتگی یا سابلوکساسیون مکرر کشکک استفاده کرد. دررفتگی‌های جزئی و کامل که به صورت مکرر اتفاق می‌افتند با آسیب به رباط داخلی کشکک رانی همراه هستند که کاسه زانو را در جای خود نگه می‌دارد.
توجه داشته باشید که جراحی می‌تواند برای ترمیم یا بازسازی رباط انجام شود.

4. محدودیت‌های تحمل وزن و فعالیت بعد از جراحی

بعد از جراحی بیمار باید یکسری اقدامات را رعایت کند تا دوره بهبودی سریع‌تر طی شود. از این اقدامات می‌توانیم موارد زیر را معرفی کنیم:

فیزیوتراپی برای بهبود عملکرد زانو

برای هر آسیب حاد در کشکک زانو، یک یا چند دوره فیزیوتراپی احتمالا پس از کاهش التهاب اولیه توصیه خواهد شد. همان‌طور که گفته شد بی تحرکی باعث سفتی و از دست دادن قدرت عضلانی می‌شود. به همین دلیل فیزیوتراپی برای آسیب‌های مفصلی بسیار مناسب خواهد بود.

همچنین فیزیوتراپی باعث کاهش درد، بهبود دامنه حرکتی و افزایش قدرت عضلانی خواهد شد. توجه داشته باشید که افزایش قدرت عضلات چهار سر ران باعث افزایش قدرت و بهبود عملکرد زانو و کاهش فشار روی آن می‌شوند. به همین دلیل به افرادی که مشکلات زانو دارند پیشنهاد می‌شود با تمرین‌های ورزشی مناسب، عضلات چهار سر ران خود را تقویت کنند.

توجه داشته باشید که فیزیوتراپی روش‌های مختلفی دارد که از آن‌های می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• انجام تمرین‌های ورزشی
• لیزردرمانی
• آب درمانی
• اولتراسوند
• گرما درمانی

عدم فشار روی پا رویکردی برا رفع مشکلات کشکک زانو

اگر فشار و قرار دادن وزن بدن روی پای آسیب‌دیده مجاز نباشد، بیمار باید از عصا یا واکر استفاده کنید. سپس باید به تدریج میزان فشار و وزن را روی پا افزایش داد. در نهایت تحمل وزن کامل بدن باید پس از 4 تا 6 هفته، بسته به نوع آسیب صورت گیرد.

5. درمان درد کشکک زانو با روش‌های طب سنتی

برای درمان دردهای مفصلی و استخوانی در طب سنتی از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود. تعدادی از این روش‌ها که برای درمان و کاهش درد کاسه زانو مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از:

• فلفل هندی: این فلفل حاوی کپسایسین است که یک ماده تسکین‌دهنده درد به شمار می‌رود. از این ماده مرهم‌های مختلفی تهیه می‌کنند. روش تهیه مرهم از فلفل هندی به صورت زیر است:
  دو قاشق غذاخوری پودر فلفل هندی را با نصف فنجان روغن زیتون گرم مخلوط کنید. این خمیر را در ناحیه درد روزی دو مرتبه برای حداقل یک هفته بمالید.
• زنجبیل خاصیت ضدالتهابی دارد که برای دردهای مفصلی بسیار مناسب خواهد بود. از زنجبیل به صورت دمنوش، مخلوط با مواد غذایی و به صورت مرهم استفاده می‌کنند. یک ریشه کوچک از زنجبیل را له کرده و با یک فنجان آب به مدت 10 دقیقه بجوشانید. محلول را صاف کرده و به آن عسل و آبلیمو اضافه کنید. از این دمنوش دو تا سه فنجان در روز بخورید تا درد از بین برود.
• چای سبز آنتی‌اکسیدان و خواص ضدالتهابی دارد که برای دردها و التهابات مفصلی بسیار مناسب است. همچنین چای سبز ماده موثری دارد که برای درمان آرتروز زانو از آن استفاده می‌شود. مصرف روزانه چند لیوان از این چای برای سلامتی و دردهای مفصلی بسیار مناسب و تاثیرگذار است.
• زردچوبه: این ادویه حاوی کورکومین است که خاصیت ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی قوی‌ای دارد. از زردچوبه برای کاهش درد و التهاب در بیماری‌های مختلفی مانند روماتیسم مفصلی و آسیب‌های جزئی استفاده می‌کنند.
• ماساژ با روغن‌های گیاهی: در طب سنتی از روغن‌های مختلفی برای ماساژ عضلانی و مفصلی استفاده می‌کنند. این کار باعث افزایش گردش خون در محل آسیب و کاهش درد خواهد شد. از روغن‌هایی که برای ماساژ از آن‌ها می‌توان استفاده کرد باید به روغن اکالیپتوس، زیتون، کنجد، نعنا و روغن خردل و سیر اشاره کرد.

کلیاتی درباره کشکک زانو

کشکک یکی از استخوان‌های تاثیرگذار در مفصل زانو است. این استخوان کوچک وظیفه محافظت از مفصل زانو، کمک به حرکت و همچنین افزایش کشش تاندون‌ها را بر عهده دارد. به دلیل اینکه در جلوی زانو قرار دارد، دچار صدمات زیادی می‌شود. از آسیب‌های این ناحیه باید به شکستگی در اثر سقوط یا ضربه، دررفتگی کشکک زانو، تاندونیت کشکک و بورسیت اشاره کرد.

هر کدام از این آسیب‌ها علائم خاص خود را در مفصل و کاسه زانو ایجاد می‌کنند؛ اما از علائم رایج بین آن‌ها می‌توانیم درد، عدم توانایی در حرکت زانو، کاهش دامنه حرکتی مفصل و تورم و التهاب را نام ببریم.

با توجه به تنوع در آسیب‌های وارده شده در این ناحیه، روش‌های درمان نیز متفاوت خواهد بود. از درمان‌های مختص آسیب به کشکک زانو می‌توانیم به استراحت در خانه، فیزیوتراپی، آب درمانی و جراحی اشاره کنیم.

سوالات متداول