پارگی MCL: علائم، تشخیص و درمان

پارگی MCL عارضه‌ای نسبتاً رایج است و تقریباً 40٪ از تمام آسیب‌های رباط زانو را شامل می‌شود. رباط جانبی داخلی، یکی از اجزای مهم و حیاتی ساختار زانو است که نقش بسیار مهمی در استحکام و پایداری این مفصل دارد. این رباط، که از استخوان ران به نقطه‌ای در فاصله 1.5 تا 2 اینچی از بالای استخوان ساق پا کشیده می‌شود، به عنوان یکی از اصلی‌ترین رباط‌های حفاظتی زانو، وظیفه حفظ استحکام زانو را داراست. این رباط علاوه بر جلوگیری از حرکات اضافی به سمت داخل، توانایی تثبیت زانو در حین حرکات چرخشی را نیز فراهم می‌کند.

پارگی رباط جانبی داخلی معمولاً در نتیجه برخوردهای قوی و ناگهانی، مانند ضربه‌های مستقیم به زانو یا لغزش‌های ناگهانی در ورزش‌هایی مانند فوتبال و بسکتبال اتفاق می‌افتند. این نوع آسیب‌ها به خصوص در ورزشکاران شایع بوده و می‌تواند منجر به کشیدگی یا پارگی این رباط شود، که از نظر شدت می‌تواند متغیر باشد.

در این مقاله از ژین طب، به بررسی چگونگی وقوع پارگی رباط، علائم و نشانه‌های آن، روش‌های تشخیص و درمان، خواهیم پرداخت و در نهایت به نکاتی برای پیشگیری از پارگی MCL اشاره خواهیم کرد. هدف از نگارش این مقاله ایناست که به خوانندگان کمک کنیم درک بهتری از این نوع آسیب‌ها پیدا کنند و از روش‌های مناسب برای پیشگیری و مداخله اولیه استفاده کنند.

پارگی رباط جانبی داخلی چیست؟

پارگی MCL به آسیب دیدن رباط جانبی داخلی اطلاق می‌شود، که یکی از رباط‌های اصلی واقع در سمت داخلی زانو است. این پارگی می‌تواند به صورت جزئی (پاره شدن برخی از الیاف رباط) یا کامل (پارگی کامل رباط به دو تکه) باشد. رباط‌ها نوارهای محکمی از بافت هستند که استخوان‌ها را به یکدیگر متصل می‌کنند و به تثبیت مفاصل و اندام‌ها کمک می‌کنند.

رباط داخلی زانو چیست؟

رباط داخلی زانو یا MCL (Medial Collateral Ligament) یکی از چهار لیگامان یا رباط اصلی زانو است که وظیفه پایداری بخش داخلی زانو را بر عهده دارد. این رباط در سمت داخلی زانوی شما قرار دارد و طول آن بین 8 تا 10 سانتی‌متر است. این رباط استخوان ران (فمور) را به استخوان ساق پا (درشت نی) متصل می‌کند و به پایداری و قدرت مفصل زانو کمک می‌کند.

رباط جانبی خارجی یکی از چهار رباط اصلی زانو است که وظیفه حفظ پایداری زانو را بر عهده دارد. سه رباط اصلی دیگر زانو عبارتند از:

• رباط جانبی خارجی (LCL): در سمت بیرونی زانو قرار دارد. رباط جانبی خارجی،استخوان ران را به استخوان ساق پا (فبولا) متصل می کند.
• رباط صلیبی قدامی (ACL): در جلوی زانو قرار دارد. کار این رباط پیشگیری از حرکت بیش از حد زانو به جلو است.
• رباط صلیب خلفی (PCL): در پشت زانو قرار دارد. کار این رباط پیشگیری از حرکت بیش از حد زانو به عقب است.

در حقیقت کلمه “medial” به معنای “به سمت وسط یا مرکز” است. وقتی به رباط‌ها اشاره می‌شود، “جانبی یا Collateral ” به این معنی است که رباط در یک طرف مفصل قرار دارد. رباط جانبی داخلی به این دلیل نامگذاری شده است که در سمت داخلی زانو قرار دارد (نزدیک به خط وسط بدن) و در کنار مفصل زانو واقع شده است.

انواع مختلف پارگی MCL

پارگی رباط جانبی داخلی می‌تواند شدت‌های مختلفی داشته باشد که هر کدام نیاز به تشخیص و درمان خاصی دارند. ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما می‌تواند پارگی این رباط را به یکی از سه درجه زیر تقسیم‌بندی کند:

• درجه 1: پارگی خفیف: در پارگی درجه 1، کمتر از 10 درصد الیاف رباط پاره شده و زانوی شما هنوز ثابت است. این نوع پارگی به عنوان یک آسیب خفیف شناخته می‌شود. علائم شامل حساسیت مختصر در ناحیه آسیب‌دیده و درد خفیف بدون ناپایداری زانو است.
• درجه 2: پارگی متوسط: در پارگی درجه 2 معمولاً قسمت سطحی رباط جانبی داخلی تا حدی پاره شده است. در این حالت، زانوی شما ممکن است هنگام حرکت دادن با دست کمی شل بنظر برسد. علائم شامل درد و حساسیت شدید در قسمت داخلی زانو، ناپایداری اندک در زانو، تورم و کبودی است.
• درجه 3: پارگی شدید: در پارگی درجه 3، رباط به طور کامل پاره شده است، به طوری که هم قسمت سطحی و هم قسمت عمقی رباط آسیب دیده‌اند. این نوع پارگی باعث ناپایداری شدید زانو می‌شود. علائم آن شامل درد و حساسیت بسیار شدید، ناپایداری و شلی زانو و احتمال وجود آسیب‌های همراه، مانند پارگی رباط صلیبی قدامی (ACL) است.

بیشتر بدانید: پارگی رباط زانو؛ آسیبی که زود باید درمان شود

درک نوع و شدت آسیب و تشخیص درجه پارگی رباط به پزشک کمک می‌کند تا بهترین روش درمانی را برای شما انتخاب کند.

علل پارگی MCL چیست؟

پارگی رباط جانبی داخلی زانو معمولاً به دلیل عوامل خارجی مانند ضربه مستقیم یا حرکات ناگهانی در زانو رخ می‌دهد. در ادامه به برخی از علل اصلی پارگی MCL می‌پردازیم:

• برخورد شدید: هنگامی که زانوی شما به شدت ضربه بخورد، نیروی ضربه می‌تواند باعث کشیده شدن و در نهایت پاره شدن رباط شود. این وضعیت معمولاً در ورزش‌هایی مانند فوتبال، هاکی و بسکتبال رخ می‌دهد که برخوردهای فیزیکی قوی وجود دارد.
• حرکات ناگهانی: توقف و چرخش سریع، چمباتمه زدن، پریدن و فرود آمدن با زانو در وضعیت نامناسب، همه این حرکات می‌توانند باعث کشیده شدن رباط جانبی و در صورت شدت بالا، پاره شدن آن شوند.
• فعالیت‌های ورزشی خاص: انجام فعالیت‌هایی مانند اسکی که نیاز به کشش بیشتری در ناحیه زانو دارد، می‌تواند به آسیب این رباط منجر شود.
• فشار نامناسب بر زانو: تمریناتی که با فشار بالا یا با شدت بالا انجام می‌شوند، مثل بلند کردن اجسام سنگین یا فشار منظم و یکنواخت روی زانو می‌تواند باعث پارگی MCL شود.

با درک عوامل و شرایطی که ممکن است به پارگی رباط جانبی داخلی منجر شوند، می‌توانید اقدامات مناسبی برای پیشگیری از این آسیب و حفظ سلامت زانوی خود انجام دهید.

علائم پارگی MCL چیست؟

علائم پارگی رباط جانبی داخلی می‌تواند بسته به شدت و میزان آسیب، متفاوت باشد. در ادامه به برخی از علائم شایع پارگی این رباط اشاره می‌کنیم:

• درد: درد شدید یا متوسط در ناحیه داخلی زانو از جمله علائم اصلی پارگی MCL است. این درد معمولاً هنگام حرکت زانو یا تماس با ناحیه آسیب‌دیده بیشتر احساس می‌شود.
• تورم: قسمت داخلی زانو ممکن است پس از آسیب، تورم کند. تورم معمولاً در ساعت‌ها یا روزهای اولیه پس از آسیب ظاهر می‌شود و احتمال دارد با درد همراه باشد.
• کبودی: منطقه آسیب‌دیده ممکن است پس از آسیب به رنگ آبی یا بنفش تغییر رنگ دهد که نشان‌دهنده خونریزی داخلی و آسیب به بافت‌های نرم است.
• صدای پاپ: در برخی موارد زمانی که رباط جانبی آسیب می‌بیند، ممکن است صدای پاپ یا ترکیدگی شنیده شود که نشان‌دهنده آسیب رباط یا پارگی جدی است.
• خم شدن به پهلو: زانو احتمال دارد به دلیل ناپایداری و آسیب دیدگی رباط جانبی داخلی به سمت پهلو خم شود.
• مشکل در راه رفتن: شما ممکن است به دلیل درد و ناپایداری زانو، مشکلاتی در راه رفتن داشته باشید و احساس کنید نمی‌توانید با زانوی آسیب دیده به پایتان فشار بیاورید.
• احساس شل شدن زانو: حتی اگر راه رفتن با چنین زانوی درد نداشته باشد، ممکن است احساس کنید که قرار است زمین بخورید زیرا زانوی شما به اندازه کافی برای راه رفتن پایدار نیست.
• قفل شدن زانو: زانو ممکن است در برخی مواقع به طور ناگهانی سفت شود یا به اضطلاح قفل کند که این نشان‌دهنده وجود مشکل جدی در زانو است.
• حساسیت و درد هنگام لمس: ناحیه داخلی زانو ممکن است حساس به لمس شود و هنگام فشار دادن آن، درد افزایش یابد.

بیشتر بخوانید: ۹ راه جلوگیری از پارگی رباط مچ پا

اگر شما یا کسی دیگری علائمی از این موارد را تجربه می‌کنید و شکی در مورد پارگی این رباط دارید، مهم است که به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیقی از وضعیت خود داشته باشید و برنامه درمانی مناسب را شروع کنید. درمان زودهنگام و صحیح می‌تواند به بهبود سریع‌تر و کاهش خطرات آسیب‌های بیشتر کمک کند.

روش تشخیص پارگی MCL

برای تشخیص پارگی رباط جانبی داخلی، پزشک معمولاً از چندین روش استفاده می‌کند که شامل شرح حال گیری، بررسی فیزیکی و آزمایش‌های تصویربرداری می‌شود.

1. شرح حال‌گیری و بررسی فیزیکی: پزشک ابتدا با شما در مورد شرایط و علائمی که تجربه کرده‌اید، صحبت می‌کند. سپس، از شما در مورد زمان و شرایط آسیب دیدگی زانو، علائمی که تجربه کرده‌اید و هر نوع فعالیتی که قبل و بعد از آسیب دیدگی انجام داده‌اید، سوال می‌کند. در نهایت، با بررسی زانو و بخصوص ناحیه MCL، پایداری و استحکام زانو را می‌سنجد.
2. آزمایش‌های تصویربرداری: معمولاً از MRI (تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی) برای تشخیص دقیق تر پارگی رباط استفاده می‌شود. MRI می‌تواند آسیب رباط را نشان دهد و به پزشک در درک اندازه و شدت آسیب کمک کند.ئممکن است از تصویربرداری اشعه ایکس نیز برای اطمینان از عدم وجود شکستگی استفاده شود، اما این روش تشخیصی نمی‌تواند مستقیماً پارگی رباط جانبی داخلی را نشان دهد.

سونوگرافی نیز یک آزمایش تشخیصی دیگر است. در سونوگرافی از امواج صوتی برای تصویربرداری از زانو استفاده می‌شود و می‌تواند به پزشک در تشخیص پارگی MCL کمک کند.

در نهایت، با ترکیب این اطلاعات، پزشک می‌تواند تشخیص دقیقی از وضعیت زانوی شما بگیرد و برنامه درمانی مناسب را تجویز کند.

درمان پارگی mcl

اکثر افرادی که پارگی MCL دارند پس از درمان با روش‌های غیر جراحی بهبود می‌یابند.این به این دلیل است که خونرسانی خوبی در ناحیه mcl صورت می‌گیردکه باعث می‌شود پارگی راحت‌تر بهبود یابد. پارگی رباط جانبی داخلی اگرچه به خودی خود می‌تواند بهبود یابد، اما نیاز به مراقبت‌های مناسب دارد، به ویژه در صورتی که شدت آسیب بیشتر باشد.

بیشتر بدانید: درمان پارگی رباط صلیبی بدون جراحی؛ راهنمای کامل

پارگی درجه 1 MCL، که به معنای پارگی خفیفی است، معمولاً با استراحت نسبی در عرض 1 تا 3 هفته بهبود می‌یابد. در این مدت، استراحت و فراغت از انجام فعالیت‌هایی که زانو را تحت ‌فشار قرار می‌دهند، مهم است.

از طرفی، پارگی درجه 2 و 3 رباط که پارگی کامل محسوب می‌شوند، نیازمند مراقبت‌های بیشتر هستندو درمان‌های جدی‌تری برای ترمیم‌شان اعمال می‌شود. درمان پارگی رباط جانبی داخلی معمولاً به دو صورت غیرجراحی و جراحی انجام می‌شود و بسته به شدت آسیب، پزشک تصمیم می‌گیرد کدام روش را انتخاب کند.

درمان غیرجراحی پارگی MCL

درمان غیرجراحی برای پارگی رباط جانبی داخلی معمولاً شامل مجموعه‌ای از اقدامات زیر است که به کنترل درد، کاهش تورم و افزایش قدرت و دامنه حرکتی زانو کمک می‌کنند:

• استراحت: بسیار مهم است تا به زانوی آسیب دیده فرصتی برای بهبود و بازسازی داده شود. اما استراحت صرفا به معنای فراغت از انجام فعالیت‌های پرفشار است. در این راستا، فعالیت‌هایی که می‌توانند فشار یا استرس اضافی به زانو وارد کنند، باید متوقف شوند یا به حداقل کاهش یابند.
• استفاده از یخ: قرار دادن یخ بر زانوی آسیب دیده به کاهش التهاب و تورم کمک می‌کند. این کار را می‌توانید تا دو روز اول بعد از آسیب چند بار در روز و هر بار حدود 15-20 دقیقه انجام دهید. بعد از حدود دو روز و کسب اطمینان از عدم وجود هرگونه خونریزی داخلی، بهتر است از کمپرس آب گرم برای تسریع روند بهبودی کمک بگیرید.
• مصرف مسکن‌ها و ضد التهاب‌ها: مصرف داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن می‌تواند در کاهش درد و التهاب مفید باشد. اما قبل از مصرف هر دارویی، بهتر است با پزشک مشورت کنید.
• بستن زانوبند: استفاده از زانوبند (یا بریس) می‌تواند به ایجاد حمایت اضافی برای زانوی آسیب دیده کمک کند. این بندها از تحرک زیاد زانو جلوگیری می‌کنند و در حفظ استحکام و پایداری زانوی آسیب دیده موثر هستند.
• استفاده از عصا: ممکن است پزشک از شما بخواهد که از عصا برای راه رفتن استفاده کنید تا بتوانید وزنی را که روی زانوی آسیب دیده وارد می‌شود را محدود کنید.
• فیزیوتراپی: تمرینات فیزیوتراپی می‌تواند به تقویت عضلات پیرامونی زانو، بهبود استحکام و استقامت رباط MCL و بهبود دامنه حرکتی کمک کند. این تمرینات باید تحت نظر یک فیزیوتراپیست متخصص انجام شود.

در کل، درمان غیرجراحی برای پارگی رباط جانبی داخلی معمولاً در موارد کم شدت تر آسیب موثر است و معمولاً بهبودی موفقیت‌آمیزی را به همراه دارد. اما در موارد شدیدتر، به خصوص در صورت وجود آسیب‌های همزمان به سایر بخش‌های زانو، ممکن است نیاز به مداخله جراحی باشد.

درمان جراحی پارگی MCL

درمان جراحی پارگی رباط جانبی داخلی (MCL) معمولاً در شرایطی انجام می‌شود که درمان غیرجراحی موثر نبوده و یا بیمار نیاز به بازسازی یا تقویت هرچه سریعتر رباط دارد. مثلا در مواردی مثل ورزشکاران حرفه‌ای که استرس و فشارهای شدیدی در زانوهای خود متحمل می‌شوند و نیاز به استحکام و پایداری بیشتری دارند تا به ورزش بازگردند. البته در اغلب موراد، درمان جراحی وقتی که آسیب‌های همزمان دیگری نیز در زانو وجود دارد نیز ضروری است.

بیشتر بدانید: عمل آرتروسکوپی زانو؛ مزایا، عوارض و مراحل انجام آن را بدانید

در عمل جراحی رباط جانبی داخلی، پزشک احتمال دارد قسمت پاره شده رباط را مجدداً به هم وصل کند یا از بافت پیوندی استفاده کند تا رباط را بازسازی و تقویت کند. این بافت پیوندی می‌تواند از تاندون‌های همسترینگ یا از یک منبع (مثلاً از یک شخص اهداکننده دیگر) انتخاب شود. جراح عموماً از برش‌های کوچک (برش) روی قسمت داخلی زانوی شما برای دسترسی به منطقه مورد نیاز استفاده می‌کند.

زمان بهبودی پس از جراحی MCL به عوامل مختلفی، از جمله شدت پارگی، نوع جراحی، وضعیت سایر بخش‌های زانو، سن و وضعیت کلی بیمار بستگی دارد. پس از جراحی، اغلب جلسات فیزیوتراپی جهت افزایش قدرت و دامنه حرکتی زانوی بیمار برگزار می‌شود. این جلسات فرآیندها بهبودی را تسریع می‌دهند و به بیمار کمک می‌کنند تا زودتر به فعالیت‌های روزمره و ورزش بازگردند.

روش‌های پیشگیری از پارگی MCL

در حالی که همه پارگی‌های رباط جانبی داخلی قابل پیشگیری نیستند، اما یکسری اقدامات وجود دارد که می‌توانید برای کاهش خطر پارگی MCL خود انجام دهید:

• انجام تمرینات تقویتی و تعادلی: تمریناتی که بر روی عضلات ران و لگن تمرکز دارند می‌توانند استحکام و پایداری را در این منطقه افزایش دهند.
• گرم کردن بدن: قبل از شروع فعالیت‌های ورزشی، گرم‌کردن بدن و انجام تمرینات استرچینگ ویژه زانو و عضلات مرتبط می‌تواند خطر آسیب به رباط‌های زانویی از جمله جانبی داخلی را کاهش دهد. این کار باعث افزایش جریان خون به عضلات می‌شود و انعطاف‌پذیری عضلات را افزایش می‌دهد.
• استفاده از زانوبند: استفاده از زانوبند در طی انجام فعالیت‌های ورزشی می‌تواند به پایداری زانو کمک کند و از ریسک بروز آسیب‌هایی مانند پارگی رباط جانبی داخلی در ورزش‌های پرفشار و شتاب‌دار بکاهد.
• توجه به تکنیک صحیح در ورزش: استفاده از تکنیک صحیح در ورزش‌هایی مانند فوتبال، بسکتبال و دیگر ورزش‌هایی که نیازمند تغییرات سرعتی و حرکات غیرمنظم هستند، می‌تواند خطر آسیب‌های زانویی از جمله پارگی MCL را کاهش دهد.
• توقف و استراحت در صورت نیاز: در صورت احساس درد یا خستگی شدید در زانو، باید استراحت کافی به زانو داده شود تا بازسازی عضلات و رباط‌ها انجام شود. این کار می‌تواند از ایجاد آسیب‌های بیشتر جلوگیری کند.
• استفاده از کفش مناسب: استفاده از کفش‌های مناسب برای هر فعالیت‌ ورزشی، به خصوص ورزش‌هایی که نیازمند تغییرات سرعتی و حرکات غیرمنظم هستند، می‌تواند محافظت از زانو در برابر آسیب‌های ناشی از حرکات نامنظم را فراهم آورد.

با انجام این اقدامات، می‌توانید خطر آسیب‌های زانویی از جمله پارگی رباط جانبی داخلی را کاهش داده و به حفظ سلامت زانوی خود کمک کنید.

سوالات متداول درباره پارگی MCL