جراحی تعویض مفصل شانه؛ هر آنچه پیش از عمل باید بدانید!

جراحی تعویض مفصل شانه یا آرتروپلاستی شانه یکی از روش‌های پیشرفته‌ای است که به افرادی که با مشکلات جدی در مفاصل شانه مواجه هستند، امکان بازیابی عملکرد و کیفیت زندگی خود را می‌دهد. مفصل شانه، یکی از مهمترین مفاصل بدن است که در انجام فعالیت‌های روزمره و حتی حرکات پیچیده بدنی مشارکت دارد. اما، مشکلاتی مانند آسیب به بافت‌های مفصلی، التهابات مزمن، آرتروز و آسیب‌های ناشی از صدمات و حوادث می‌تواند باعث ایجاد درد، محدودیت در حرکت و کاهش کیفیت زندگی شود.

در این مقاله از ژین طب، به بررسی جزئیات جراحی تعویض مفصل شانه، پرداخته خواهد شد. همچنین، به بررسی مواردی مانند کیفیت زندگی پس از جراحی، توانایی بهبودی و بازگشت به فعالیت‌های روزمره می‌پردازیم. این مقاله به افرادی که قصد جراحی تعویض مفصل شانه را دارند یا به دنبال اطلاعات بیشتر در این زمینه هستند، کمک خواهد کرد تا تصمیمات بهتری برای بهبود وضعیت شانه خود بگیرند.

جراحی تعویض مفصل شانه چیست؟

جراحی تعویض مفصل شانه، که با نام آرتروپلاستی شانه شناخته می‌شود، یکی از روش‌های موثر برای بهبود عملکرد و کاهش درد در افرادی است که مفصل شانه‌شان دچار آسیب و فرسودگی شده است. این روش، با برداشتن نواحی آسیب‌دیده از استخوان شانه و جایگزین کردن آنها با قطعات ساخته شده از فلز و پلاستیک، یا همان ایمپلنت، انجام می‌شود.

مفصل شانه، یک مفصل توپ و سوکت است، به این معنا که سر گرد استخوان بازو درون یک حفره کم عمق در استخوان شانه قرار دارد. آسیب به این مفصل می‌تواند منجر به درد، ضعف و محدودیت در حرکت شانه شود. ایمپلنت‌های شانه، که در انواع مختلف و اندازه‌ها در دسترس هستند، از جمله جزئی و کلی و همچنین ایمپلنت‌های آناتومیک و معکوس، برای جایگزینی نواحی آسیب‌دیده استفاده می‌شوند.

با انتخاب مناسبی از ایمپلنت و اجرای دقیق جراحی توسط پزشک، افراد می‌توانند بهبود عملکرد شانه خود را تجربه کرده و به فعالیت‌های روزمره خود بازگردند. این روش می‌تواند زندگی بی‌دردتر و با کیفیت‌تری برای افرادی که با مشکلات مفصل شانه روبرو هستند، فرآهم کند.

جراحی تعویض مفصل شانه چه زمانی توصیه می‌شود؟

جراحی تعویض مفصل شانه، به عنوان یک روش جراحی پیشرفته، در شرایط و موارد مختلفی توصیه می‌شود. این شرایط شامل موارد زیر می‌شوند:

1. آرتروز (آرتریت ساییدگی): وقتی غضروف انتهای استخوان‌ها از بین رفته و استخوان به استخوان در مفصل مالیده شود، آرتروز رخ می‌دهد. این شرایط معمولاً با درد و سفتی مفصل همراه هست و می‌توانند عملکرد مفصل را کاهش دهد.
2. صدمات روتاتور کاف: آسیب به مجموعه تاندون‌ها و ماهیچه‌هایی که مفصل شانه را احاطه می‌کنند (روتاتور کاف) می‌تواند منجر به آسیب به غضروف و استخوان در مفصل شانه شود. در این موارد، تعویض شانه می‌تواند شرایط یهبودی فرد را فراهم کند.
3. شکستگی: در موارد شدیدی از شکستگی‌های استخوان فوقانی بازو، تعویض شانه ممکن است انجام شود، به ویژه زمانی که شکستگی نیاز به تثبیت خاصی دارد یا در صورتی که عمل جراحی قبلی برای تثبیت شکستگی ناکام باشد.
4. آرتریت روماتوئید و سایر اختلالات التهابی: التهابات ناشی از بیماری‌های مانند آرتریت روماتوئید می‌توانند به غضروف و استخوان در مفصل شانه آسیب برسانند، که در نتیجه نیاز به جراحی تعویض مفصل شانه را به یک ضرورت تبدیل کنند.
5. استئونکروز: در برخی شرایط، به دلیل کمبود خون رسانی به استخوان بازو، استئونکروز رخ می‌دهد که منجر به فروپاشی استخوان شانه شده و نیاز به عمل تعویض مفصل شانه را به یک ضرورت تبدیل می‌کند.

بیشتر بدانید: بورسیت شانه چیست و چگونه درمان می‌شود؟

با توجه به مشکلات مربوط به مفصل شانه و شرایط فردی، پزشک متخصص می‌تواند توصیه‌های مناسبی در مورد زمان و نیاز به جراحی تعویض شانه ارائه دهد.

انواع روش‌های تعویض مفصل شانه کدام‌ها هستند؟

جراحی تعویض مفصل شانه یک روش جراحی پیشرفته است که بسته به نوع و شدت آسیب مفصلی، می‌تواند به یکی از روش‌های زیر انجام شود:

1. تعویض کامل شانه آناتومیک (Anatomic Total Shoulder Replacement)

در این روش، هم توپ (سر استخوان بازو) و هم سوکت (حفره در استخوان شانه) تعویض می‌شوند. ایمپلنت‌های استفاده شده در این روش، شبیه به شکل طبیعی استخوان‌ها هستند و با هماهنگی بالایی با بدن فرد تنظیم می‌شوند. این روش معمولاً برای بیمارانی که شانه‌شان به طور کامل معیوب شده است و نیاز به جایگزینی تمام مفصل دارند، توصیه می‌شود.

2. تعویض کامل شانه معکوس (Reverse Total Shoulder Replacement)

 در این روش، هم توپ (سر استخوان بازو) و هم سوکت (حفره در استخوان شانه) تعویض می‌شوند، اما ایمپلنت‌ها به صورت معکوس نصب می‌شوند؛ به این معنا که توپ به تیغه شانه و سوکت به استخوان بازو متصل می‌شود. این روش معمولاً در مواردی که روتاتور کاف به شدت آسیب دیده است و توانایی استفاده از تکنیک‌های جراحی معمولی مختل شده است، ترجیح داده می‌شود.

3. تعویض جزئی شانه (Partial Shoulder Replacement)

در این روش، فقط سر (توپ) مفصل تعویض می‌شود، در حالی که سوکت (حفره در استخوان شانه) حفظ می‌شود. این روش معمولاً زمانی توصیه می‌شود که فقط قسمت توپی مفصل آسیب دیده باشد و سوکت به طور کامل سالم باقی مانده باشد.

انتخاب بهترین روش برای تعویض مفصل شانه بستگی به عواملی مانند سن، سطح فعالیت، شدت آسیب و توانایی شخص در پس انداز از جراحی و بازگشت به فعالیت‌های روزمره دارد. بنابراین، تصمیم نهایی در مورد نوع جراحی توسط پزشک متخصص بر اساس بررسی دقیق و شرایط فردی هر بیمار گرفته می‌شود.

خطرات و عوارض جراحی تعویض مفصل شانه چیست؟

جراحی تعویض مفصل شانه می‌تواند باعث کاهش درد، افزایش دامنه حرکت مفصل و بهبود کیفیت زندگی فرد شود. اما همچنین ممکن است با ریسک‌ها و محدودیت‌های مرتبط با هر جراحی همراه باشد. برخی از خطرات و عوارض احتمالی شامل موارد زیر می‌شوند:

1. نابجایی (Dislocation): ممکن است رخ دهد که توپ مفصل جدید شما از سوکت خارج شود، که می‌تواند باعث درد و محدودیت در حرکت شانه شود.
2. شکستگی (Fracture): استخوان‌های بازو، کتف یا استخوان گلنوئید ممکن است در حین یا بعد از جراحی شکسته شوند و نیازمند مداخله جراحی دوباره باشند.
3. فرسودگی اجزای جایگزین: ایمپلنت‌ها ممکن است با گذشت زمان شل یا فرسوده شوند، که این می‌تواند نیاز به جراحی دوباره برای جایگزینی اجزای فرسوده را ایجاد کند.
4. آسیب به روتاتور کاف (Rotator Cuff Injury): گاهی اوقات پس از جراحی، ماهیچه‌ها و تاندون‌های روتاتور کاف که مفصل شانه را احاطه می‌کنند، ممکن است فرسوده شوند یا آسیب ببینند.
5. آسیب عصبی (Nerve Damage): اعصاب ناحیه‌ای که ایمپلنت در آن قرار می‌گیرد، ممکن است آسیب ببینند که می‌تواند باعث بی‌حسی، ضعف و درد شود.
6. لخته‌های خونی (Blood Clots): لخته‌های خون ممکن است در وریدهای پا یا بازو پس از جراحی ایجاد شوند که می‌تواند خطرناک باشد زیرا یک تکه لخته می‌تواند جدا شود و به ریه، قلب یا گاها مغز برود و نیازمند درمان فوری است.
7. عفونت (Infection): ممکن است عفونت در محل برش یا در بافت عمیق‌تر رخ دهد، که نیاز به درمان دارد و در برخی موارد می‌تواند نیاز به جراحی دوباره برای درمان داشته باشد.

اگرچه این خطرات و عوارض نادرند، اما مهم است که فرد قبل از تصمیم گیری در مورد جراحی تعویض مفصل شانه با پزشک خود صحبت کند و تمامی مسائل و مخاطرات مرتبط را مطالعه و بررسی کند.

روش آماده شدن برای عمل شانه

قبل از برنامه ریزی برای جراحی تعویض شانه، مراحلی برای آماده شدن و ارزیابی انجام می‌شود. این مراحل شامل ملاقات با جراح و سایر اعضای تیم مراقبت است. در این ملاقات، موارد زیر بررسی می‌شوند:

بیشتر بدانید: شانه منجمد؛ نشانه هایی ناخوشایند برای شانه ها

• مرور علائم و شرایط شما: جراح به دقت علائم و شرایطی که دارید را بررسی می‌کند تا بهترین روش درمانی را برای شما تعیین کند.
• معاینه فیزیکی: یک معاینه دقیق فیزیکی انجام می‌شود تا وضعیت فیزیکی شما، اندازه و قابلیت حرکت شانه و سایر جنبه‌های مرتبط ارزیابی شود.
• تصویربرداری: جراح درخواست انجام آزمایش تصویربرداری از جمله اشعه ایکس و سی‌تی‌اسکن (CT) برای درک دقیق از وضعیت استخوان‌ها و مفصل شانه می‌دهد.

همچنین، شما بر حسب نیاز می‌توانید سوالات زیر را پرسیده و توضیحات لازم را کسب کنید:

• چه نوع جراحی را پیشنهاد می‌کنید؟
• چگونه درد من پس از جراحی کنترل می‌شود؟
• تا کی باید آتل بپوشم؟
• به چه نوع فیزیوتراپی نیاز دارم؟
• چگونه فعالیت‌های من پس از جراحی محدود خواهد شد؟
• آیا لازم است کسی برای مدتی در خانه به من کمک کند؟

به طور کلی، این مراحل و ملاقات‌ها به شما کمک می‌کنند تا برای جراحی آماده شوید و اطلاعات کاملی در مورد روند عمل را دریافت کنید. همچنین، این فرصتی است که با فیزیوتراپیست خود نیز ملاقات کنید تا نحوه انجام تمرینات و مراقبت‌های پس از جراحی را به طور مستقیم به شما آموزش دهد.

در طی جراحی مفصل شانه چه چیزی در انتظار شماست؟

بطور مختصر در طی جراحی تعویض مفص شانه مراحل زیر در پیش روی شماست:

• پیش از عمل، دستورات جراح را در مورد استحمام، غذا خوردن و مصرف داروها در روز قبل و روز جراحی دنبال کنید. این دستورات ممکن است بر اساس وضعیت شما و نوع جراحی متفاوت باشند.
• یکی از اعضای تیم پزشکی با شما در مورد نحوه بیهوشی برای جراحی صحبت خواهد کرد. اکثر افراد بیهوشی عمومی و بلوک عصبی را با هم دریافت می‌کنند. بیهوشی عمومی شما را به خواب عمیقی می‌برد در حالی که بلوک عصبی شانه شما را بی حس می‌کند و کمک می‌کند تا چند ساعت بعد از عمل نیز بهتر بتوانید درد خود را مدیریت کنید.
• معمولاً جراحی تعویض شانه حدود 1 تا 2 ساعت زمان می‌برد.
• پس از جراحی، برای مدت کوتاهی در اتاق ریکاوری استراحت خواهید کرد. از شما تصویر برداری اشعه ایکس گرفته می‌شود و شانه شما در ایموبلایزر(نوعی شانه بند) قرار می‌گیرد.
• سعی نکنید شانه خود را حرکت دهید مگر اینکه به شما گفته شود که این کار را انجام دهید. ایموبلایزر به شما کمک خواهد کرد تا جلوی حرکات غیرضروری را بگیرید.
• مدت زمانی که نیاز هست پس از جراحی در بیمارستان بمانید، به نیازهای فردی شما بستگی دارد. بسیاری از افراد می‌توانند همان روز به خانه بروند، اما در برخی موارد، ممکن است نیاز باشد مدت بیشتری در بیمارستان بمانید.

بیشتر بدانید: پی آر پی شانه؛ همه چيز درباره نوين‌ترين درمان غير تهاجمي شانه

۹۵ درصد از بیماران یک سال پس از جراحی دارای عملکرد بدون درد هستند و می‌توانند تمرینات شانه را به منظور بازگردانی قدرت و حرکت انجام دهند. بسیاری از آنها می‌توانند به فعالیت‌هایی مانند بازی گلف یا تنیس، شنا، یوگا یا پیلاتس و سایر فعالیت‌های بدنی که پیش از جراحی به دلیل درد شانه از آنها اجتناب می‌کردند، بازگردند.

دوران نقاهت پس از جراحی تعویض مفصل شانه چقدر طول می‌کشد؟

دوره بازگشت به عادت‌های روزمره و فعالیت‌های عادی پس از جراحی تعویض شانه بستگی به میزان بهبودی و توانایی شما دارد. این فرایند ممکن است چند هفته یا حتی چند ماه طول بکشد. اما در کل، مراقبتهای پساجراحی و فیزیوتراپی به شما کمک می‌کنند تا بهبودی بهتر و سریعتری داشته باشید.

در هفته‌های اولیه پس از جراحی، شاید برای انجام برخی از فعالیت‌ها نیاز به کمک دیگران داشته باشید، اما با گذر زمان و ادامه فیزیوتراپی، توانایی‌های شما بهبود می‌یابد. از طریق توجه به راهنمایی‌های پزشک و فیزیوتراپیست خود، می‌توانید به مرور به فعالیت‌های روزمره خود بازگردید و با کم کردن تدریجی نیاز به کمک دیگران، بهبودی خود را ادامه دهید.

مهم است که پس از جراحی، به راهنمایی‌های پزشک و فیزیوتراپیست خود دقت کنید و از انجام هر گونه فعالیتی که بتواند به شانه‌تان آسیب بزند اجتناب کنید. همچنین، به دستورات پزشک در مورد مصرف داروها، استفاده از ایموبلایزر و سایر مراقبتهای پساجراحی توجه کنید.

سوالات متداول در مورد عمل تعویض مفصل شانه