پارگی رباط زانو یا رباط صلیبی را بیشتر ورزشکاران و دوندگان تجربه می‌کنند. از عوامل ایجادکننده پارگی در رباط‌ها می‌توان به آسیب ورزشی، پرش ناگهانی، تغییر جهت سریع و چرخش زانو اشاره کرد. برای آشنایی با درمان زانودردهای ناشی از آسیب‌دیدگی رباط زانو، لازم است با مهم‌ترین و در عین حال آسیب‌پذیرترین بخش زانو این پرکاربردترین عضو بدن آشنا شویم.

رباط‌ها یا لیگامان‌ها، نوارهایی از بافت کشسان محکم یا بافت همبند (Tissue Connective) در اطراف مفاصل هستند. آن‌ها یک استخوان را به استخوان دیگر متصل می‌کنند و باعث ثبات مفاصل می‌شوند و همچنین با ایجاد محدودیت در دامنه حرکتی استخوان‌ها، از آسیب‌دیدگی مفاصل جلوگیری خواهند کرد.در این مقاله  از مجله پزشکی ژین طب درباره پارگی رباط زانو اطلاعاتی در اختیارتان می‌گذاریم.

چه کسانی بیشتر در معرض پارگی رباط زانو هستند؟

به طور کلی بهبود آسیب‌دیدگی رباط زانو و درمان زانودرد ناشی از آن، دیگر مثل گذشته نیست. امروزه ورزشکاران حرفه‌ای پس از آسیب‌های شدید ورزشی، دوره‌های درمانی چندماهه خود را طی می‌کنند و پس از ریکاوری و بازیابی توان خود، مجددا به عرصه حرفه‌ای باز می‌گردند. با این حال این موضوع هم اهمیت زیادی دارد که جنسیت هم نقش مهمی در میزان آسیب‌دیدگی رباط زانو بازی می‌کند. کارشناسان می‌گویند که ورزشکاران زن در مقایسه با مردان، 6 تا 8 برابر بیشتر در معرض خطر هستند. دلایلی چون مشکلات هم‌ترازی مفصل، نوسانات سطح هورمون‌ها یا عملکرد ضعیف‌تر عضلات همسترینگ از جمله مواردی هستند که باعث این اختلاف شده‌اند. با این حال انجام ورزش‌های سبک و تقویتی به طور منظم، حفظ فرم مناسب بدن و آگاهی از رابطه زانو و پا هنگام انجام فعالیت‌های فیزیکی بسیار مهم است. 

با اجزای مفصل زانو آشنا شویم

4 رباط اصلی در زانو وجود دارد. رباط های موجود در زانو استخوان ران (استخوان ران) را به استخوان ساق پا (استخوان ساق پا) متصل می‌کند که شامل موارد زیر است:

رباط صلیبی قدامی (ACL): رباطی که در مرکز زانو قرار دارد و چرخش و حرکت رو به جلو ساق پا (استخوان ساق پا) را کنترل می‌کند.

رباط متقاطع خلفی (PCL): رباطی که در مرکز زانو قرار دارد و حرکت رو به عقب ساق پا (استخوان ساق پا) را کنترل می کند.

رباط جانبی داخلی (MCL): رباطی که به زانو داخلی ثبات می‌دهد.

رباط جانبی جانبی (LCL): رباطی که به بیرونی زانو ثبات می‌دهد.

چرا ممکن است به ترمیم رباط زانو نیاز داشته باشم؟

رباط صلیبی قدامی (ACL) در سمت جلوی زانو قرار دارد. این شایع‌ترین رباط است که آسیب می‌بیند. ACL اغلب در طول یک حرکت چرخشی ناگهانی کشیده می‌شود و پاره می‌شود (زمانی که پاها به یک طرف کشیده می‌شوند، اما زانوها به سمت دیگر می‌چرخند). اسکی، بسکتبال و فوتبال ورزش‌هایی هستند که خطر آسیب دیدگی ACL در آن‌ها بیشتر است.

رباط متقاطع خلفی (PCL) در سمت پشت زانو قرار دارد. همچنین آسیب دیدگی رباط شایع زانو در این قسمت صورت می‌گیرد. با این حال، آسیب PCL معمولاً با ضربه مستقیم و ناگهانی مانند تصادف رانندگی یا در حین بازی فوتبال اتفاق می‌افتد.

رباط جانبی داخلی (MCL) در سمت داخلی زانو قرار دارد و بیشتر از رباط  جانبی (LCL) که در سمت بیرونی زانو قرار دارد آسیب می‌بیند. آسیب‌های کششی و پارگی رباط‌های جانبی معمولاً در اثر ضربه‌ای به قسمت بیرونی زانو، مانند هنگام بازی‌ هاکی یا فوتبال، ایجاد می‌شود.

علائم آسیب دیدگی انواع رباط زانو به شرح زیر هستند

با احساس زانو درد احتمالا نشانه‌هایی نیز رخ می‌نماید که برخی از آن‌ها چنین است:

عوامل خطر در پارگی رباط زانو؛ این عارضه در زنان و مردان یکسان رخ می‌دهد؟

تعدادی از عوامل وجود دارد که خطر آسیب و پارگی در رباط زانو را افزایش می‌دهد از جمله:

• زنان به دلیل تفاوت در آناتومی خود، قدرت عضلانی و تاثیرات هورمونی بیشتر در خطر پارگی رباط قرار دارند.
• شرکت در برخی ورزش‌ها مانند فوتبال، بسکتبال، ژیمناستیک و اسکی در سراشیبی
• استفاده از الگوهای حرکتی معیوب مانند حرکت دادن زانوها به داخل در حین اسکات
• پوشیدن کفش نامناسب
• استفاده از تجهیزات ورزشی نامناسب
• بازی روی چمن مصنوعی

این عوامل باعث افزایش احتمال آسیب در رباط زانو می‌شوند.

با بروز چه نشانه‌هایی به سراغ پزشک برویم؟

خیلی ها نمی‌دانند چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنند. به همین خاطر ممکن است کار از کار بگذرد و آسیب جدی شود. اگر با این نشانه‌ها رو به رو شدید حتماً خود را به پزشک نشان دهید:

• شما قادر به راه رفتن یا حرکت دادن پای خود نیستید
• بدشکلی آشکار در زانو یا ساق پا دارید
• زانوی شما قفل می‌شود یا می‌گیرد یا صدای تق تق یا ساییدن حس می‌کنید
• زانوی شما دردناک یا متورم است
• احساس می ‌نید زانوی شما ضعیف شده است
• شما نمی توانید به طور کامل زانوی خود را خم کنید یا صاف کنید.

درمان پارگی رباط زانو

از آن‌جایی که علائم و درد ناگهانی ناشی از این آسیب‌ها می‌تواند بسیار شدید و نشانه‌ای از صدمه جدی باشد، باید برای تشخیص میزان آسیب و درمان زانودردی که از کشیدگی یا پاره‌شدن رباط‌ها ایجاد شده، به پزشک مراجعه شود تا از عوارض خطرناک احتمالی بعدی جلوگیری شود.

درمان این آسیب‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• استراحت
• فیزیوتراپی
• عمل جراحی

در 72 ساعت اول پس از آسیب‌دیدگی رباط، ممکن است بتوانید با انجام کارهای زیر به درمان زانودرد و بهبود شرایط زانو کمک کنید:

• از کیسه یخ استفاده کنید
• با بریس یا بانداژ رباط آسیب‌دیده را ثابت نگه دارید
• هنگام استفاده از یخ و هر زمان که نشسته یا دراز کشیده‌اید، محل آسیب‌دیده یا زخم‌شده را به کمک بالش‌ بالا ببرید. سعی کنید ناحیه را در سطح قلب یا بالاتر از آن نگه دارید تا تورم به حداقل برسد.

درمان رباط صلیبی و پارگی رباط زانو؛ شیوه‌های گوناگون درمانی

پارگی و کشیدگی رباط زانو که گاهی حتی منجر به زانودردهای شدیدی می‌شود، برای درمان به ندرت نیازمند عمل جراحی است. اما گاهی این آسیب‌ها می‌توانند بدون احساس درد و به صورت خالی کردن زانو نیز اتفاق بیفتند یا همراه با لقی زانو رخ دهند که نیازمند درمان‌های جدی‌تر هستند.

در اغلب آسیب‌دیدگی‌های رباط زانو، می‌توان از چند درمان ساده به همراه برنامه توانبخشی برای بیمار استفاده کرد و در کنار تسکین درد، بیمار را به وضعیت عادی قبل از آسیب‌دیدگی مفصل باز گرداند. در این میان می توان به زانوبند زاپیامکس که نقش موثری در تسکین درد و درمان زانو دارد اشاره کرد. این زانوبند با تکنولوژی پیشرفته uicتوانسته کارنامه درخشانی برجای بگذارد.

اهداف اصلی برنامه توانبخشی برای درمان انواع زانودرد ناشی از آسیب‌دیدگی رباط زانو عبارت‌اند از:

• کاهش درد و تورم ایجاد شده
• بازیابی کامل توان حرکت
• بهبود قدرت و ثبات مفصل
• بازگشت کامل به سطح فعالیت‌های عادی

بعضی از این روش‌های درمان عبارت‌اند از:

• دارودرمانی
• فیزیوتراپی
• استفاده از بریس‌ها و زانوبندهای طبی
• تزریق پلاسمای غنی شده با پلاکت خون (PRP)
• عمل جراحی

چه زمانی باید به گزینه جراحی فکر کرد؟

گاهی لازم است تا پس از ایجاد آسیب‌دیدگی در رباط زانو، عمل جراحی صورت پذیرد.

برخی از این شرایط که می‌توانند نیازمند عمل جراحی باشند شامل موارد زیر هستند:

• بیمار به فعالیت‌های گسترده ورزشی اشتغال دارد یا به خاطر انجام فعالیت‌های بسیار شدید دچار پارگی رباط صلیبی قدامی ACL شده است
• بیش از یک رباط زانو دچار آسیب‌دیدگی شده باشد یا به همراه وارد شدن آسیب به یک رباط، سایر بخش‌های مفصل زانو نیز آسیب دیده باشند
• فرد دچار پارگی رباط طرفی خارجی LCL شده باشد.

عمل جراحی در اکثر مواقع برای ترمیم آسیب‌دیدگی رباط صلیبی قدامی استفاده می‌شود. البته هنوز درباره بهترین روش برای ترمیم آسیب‌دیدگی رباط صلیبی قدامی مباحث علمی زیادی در جریان است.

با این حال در بسیاری از مواقع انواع روش‌های فیزیوتراپی و سایر روش‌های درمانی محافظه‌کارانه می‌توانند تمام آن چیزی باشند که بیمار برای درمان زانودرد نیاز دارد و استفاده از این روش‌ها می‌تواند نیاز به انجام عمل جراحی را از بین ببرد.

تصمیم‌گیری درباره انجام یا عدم انجام عمل جراحی بستگی به شرایط اصلی زیر دارد:

• ویژگی‌های اختصاصی هر فرد
• فعالیت‌ها و ورزش‌هایی که فرد انجام می‌دهد
• سطح کلی فعالیت فرد در زندگی روزمره
• شرایط زیربنایی مربوط به سلامت فرد
• سایر آسیب‌دیدگی‌های احتمالی که ممکن است برای زانو ایجاد شده باشد

پرسش‌هایی که در زمینه پارگی رباط زانو ذهن را درگیر می کند