عمل آرتروسکوپی زانو؛ مزایا، عوارض و مراحل انجام آن را بدانید

عمل آرتروسکوپی زانو یک تکنیک جراحی کم تهاجمی است که از طریق برش‌هایی کوچک امکان دسترسی به بافت‌های نرم، رباط‌ها و سایر اندام‌های زانو را برای جراح فراهم می‌سازد. متخصص ارتوپد از این روش برای تشخیص و درمان طیف وسیعی از آسیب‌های زانو استفاده می‌کند. بعد از ایجاد برشی کوچک در زانو، ابزار بلندی که یک دوربین در انتهای آن تعبیه شده وارد زانو می‌گردد. این دوربین و پایه بلند آن که آرتروسکوپ نام دارد به پزشک این امکان را می‌دهد که داخل مفصل را روی صفحه مانیتور خود ببیند.

بعد از مشاهده داخل مفصل زانو، جراح به بررسی مشکل می‌پردازد و در صورت لزوم با استفاده از ابزارهای کوچک داخل آرتروسکوپ، مشکل را اصلاح خواهد کرد.

از طریق آرتروسکوپی چندین مشکل زانو مانند پارگی منیسک یا ناهماهنگی کشکک تشخیص داده می‌شود و رباط‌های مفصل و سایر اندام‌های زانو امکان ‌ترمیم پیدا می‌کنند. عمل آرتروسکوپی زانو خطرات و عوارض محدودی به همراه دارد و حتی نسبت به جراحی سنتی دوره نقاهت بسیار کمتری هم دارد. به همین دلیل اکثر بیمارانی که از این طریق درمان شده‌اند نتیجه‌ای مطلوب دریافت کرده و از عمل آرتروسکوپی زانو راضی هستند. البته زمان بهبودی به شدت مشکل زانو و پیچیدگی روش مورد نیاز بستگی دارد.

عمل آرتروسکوپی زانو کاربردهای فراوانی برای درمان مفاصل دارد و صرفا محدود به زانو نمی‌شود، به همین دلیل مجله پزشکی ژین طب ابعاد این نوع عمل را مورد بررسی قرار داده تا نمایی کلی از این روش درمانی را در اختیار بیماران قرار دهد.

عمل آرتروسکوپی زانو برای چه مواردی توصیه می‌شود؟

• تشخیص آسیب‌ها: در طول عمل آرتروسکوپی زانو، جراح هر ناحیه دردناک یا متورم را از نزدیک بررسی می‌کند. دوربینی که جراح از طریق یک برش کوچک وارد مفصل کرده، تصاویری از بافت‌های نرم، استخوان‌ها، رباط‌ها و غضروف‌های آسیب دیده را نشان می‌دهد. این تصاویر به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص درست و دقیقی درمورد مشکل مفصل بیمار دهد و بر اساس آن بهترین درمان را برای او برنامه ریزی کند.
• ترمیم بافت‌های نرم و استخوان‌های آسیب‌دیده: معمولا هنگام آسیب جدی به زانو‌ها و مفاصل پزشک معالج بعد از یک دوره درمان‌های خانگی و محافظه کارانه عمل آرتروسکوپی زانو را به بیمار پیشنهاد می‌دهد. چون از این طریق می‌توان برای‌ ترمیم آسیب‌های جدی وارد شده به تاندون‌ها، رباط‌ها یا غضروف‌ها به اقدام کرد. البته عمل آرتروسکوپی زانو به کمک ابزارهای طراحی شده ویژه قابل انجام است. دوربین تصاویری واقعی از محتویات و آسیب‌های داخل زانو در اختیار پزشک قرار می‌دهد و او نیز از ابزارهای کوچکی برای‌ ترمیم و بازسازی بافت‌های نرم با دوختن آن‌ها به یکدیگر استفاده می‌کند. آن‌ها همچنین می‌توانند استخوان‌ها را به هم بخیه بزنند.

بیشتر بدانید: آرتروسکوپی زانو چیست؟ رفع ۱۰ها مشکل در زانو با جراحی کم‌تهاجمی

• برداشتن بافت آسیب دیده یا ملتهب: در عمل آرتروسکوپی زانو ابزارهای کوچک مورد استفاده قرار می‌گیرد که به جراح این امکان را می‌دهد تا استخوان و غضروف آسیب دیده یا بافت ملتهب (مانند سینوویوم) را بر دارد.

آرتروسکوپی زانو چه شرایطی را درمان می‌کند؟

• التهاب: سینوویوم (بافت نرم بین کپسول مفصلی و حفره مفصل) داخل مفصل قابلیت تحریک و تورم دارد و یکی از عوامل ایجاد درد در مفاصل بخصوص زانو است. سینوویوم یا غشا سینویال مایعی ژل مانند شبیه سفیده تخم مرغ به نام مایع زلاله‌ای ترشح می‌کند. این مایع سطح مفصلی را پوشانده و لغزنده می‌کند تا در هنگام حرکت و راه رفتن اصطکاک به وجود نیاید و استخوان‌ها به خوبی روی هم لیز بخورند.
• آسیب‌های بافت نرم: بافت‌های نرم که شامل تاندون‌ها (عضلات را به استخوان‌ها متصل می‌کنند) و رباط‌ها (استخوان‌ را به استخوان‌ متصل می‌کنند). اغلب آسیب‌های نگاهنی زانو در این بافت‌های نرم رخ می‌دهد برا مثال یکی از شایع‌ترین آسیب‌های زانو پارگی رباط متقاطع قدامی (پارگی ACL) و پارگی رباط جانبی داخلی (پارگی MCL) است. از دیگر آسیب‌های زانو که رایج‌ترند باید به بورسیت، پارگی مینیسک، تاندونیت کشکک اشاره کرد.
• شکستگی: استخوان‌ها گاهی در داخل زانو به دلایل مختلف می‌شکنند. هنگام شکستگی استخوان‌های زانو امکان آسیب و شکستن غضروف‌های زانو نیز دور از ذهن نیست. غضروف (بافت لاستیکی که به حرکت استخوان‌ها روی یکدیگر کمک می‌کند).

عمل آرتروسکوپی زانو برای چه کسانی لازم است؟

فردی که مبتلا به زانو درد است و درمان‌های غیرجراحی برای او بهبودی حاصل نمی‌کنند به ناچار باید سراغ گزینه‌های جراحی برود که این امر با تشخیص پزشک معالج خواهد بود. اولین گزینه پیشنهادی پزشک به بیمار برای عمل آرتروسکوپی زانو است چون به کمک این روش میزان آسیب دیدگی و نوع آن را تشخیص می‌دهد.

بیشتر بدانید: جراحی استخوان اضافی زانو، عمل کم تهاجمی آرتروسکوپی زانو

درمان‌های غیرجراحی معمولا استراحت، سرما درمانی، گرما درمانی، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، استفاده از زانوبند‌ها، داروهای گیاهی و خانگی و فیزیوتراپی را در بر می‌گیرد. با اینکه آرتروز از اصلی‌ترین موارد ایجاد درد زانو است اما باید بدانید که عمل آرتروسکوپی زانو همیشه یک درمان موثر برای آرتروز به حساب نمی‌آید.

پزشک از آرتروسکوپی برای بررسی و مشاهده بهتر غضروف، استخوان‌ها و بافت‌های نرم داخل زانو استفاده می‌کند. این روش به تشخیص چندین نوع آسیب زانو کمک می‌کند. بیشتر این آسیب‌ها، رباط‌ها و غضروف‌های مفصل زانو را درگیر و روی این اندام‌ها تاثیر بیشتری دارند.

آسیب‌های زانو در بین ورزشکاران (از جمله نوجوانان) بسیار شایع‌تر از سایر افراد است. این نوع آسیب‌ها و اتفاقات در ورزش‌های تماسی و ورزش‌هایی که نیاز به پریدن دارند مانند والیبال، بسکتبال و فوتبال معمولا رخ می‌دهند.

قبل از آرتروسکوپی زانو چه نکاتی را باید مد نظر گرفت؟

پزشک یا جراح معمولا برای آماده ساختن بیمار برای روز عمل نکاتی را توصیه می‌کنند تا فرد برای جلوگیری از مشکل در عمل آنها را انجام دهد. حتما باید پزشک را در مورد هر گونه نسخه، داروهای بدون نسخه یا مکمل‌هایی که بیمار در حال حاضر مصرف می کنید آگاه ساخت. معمولا چند روز یا چند هفته قبل از جراحی باید مصرف برخی داروها مانند آسپرین یا ایبوپروفن را قبل از عمل آرتروسکوپی زانو قطع کرد.

همچنین بیمار باید شش تا 12 ساعت قبل از عمل جراحی از خوردن و آشامیدن خودداری کند. اغلب اوقات پزشک برای ناراحتی‌های بعد از عمل آرتروسکوپی زانو، یک داروی مسکن تجویز می‌کند. پس بهتر است هنگام عمل یک نفر همراه تدارک ببینید یا اگر کسی همراهتان نیست این مسکن را قبل از انجام عمل تهیه کنید تا بعد از عمل نیازی به رفتن دنبال آن نباشد.

در حین آرتروسکوپی زانو چه اتفاقی می‌افتد؟

تیم پزشکی پای بیمار را تمیز و زانو را در یک دستگاه تثبیت کننده محکم می‌کنند. این دستگاه تضمین می‌کند که زانو در طول عمل در وضعیت مناسب قرار دارد.

جراح یک برش کوچک در زانو ایجاد کرده و یک ابزار فلزی بلند به نام آرتروسکوپ را از محل برش وارد زانو می‌کند. آرتروسکوپ یک دوربین در انتهای خود دارد که تصاویر روی صفحه‌ای در اتاق عمل به نمایش می‌گذارد. پزشک از روی تصاویر به تشخیص آسیب‌ها و نحوه درمان پی می‌برد. اگر آسیب زیاد باشد برش‌های دیگری در زانو ایجاد می‌کنند و ابزارهای کوچک دیگری را از طریق آن‌ها وارد مفصل زانو خواهند کرد.

جراح بافت‌های پاره‌شده را ‌ترمیم، استخوان یا غضروف آسیب‌دیده را ‌تراشیده و بافت‌های ملتهب یا آسیب‌دیده را به کمک ابزارهای طاحی شده ویژه از بین می‌برد. بعد از اتمام عمل آرتروسکوپی زانو برش‌ها با بخیه یا بانداژ کوچک بسته و سپس زانو با یک باند یا پانسمان بزرگتر کامل بانداژ می‌شود.

مراقبت های بعد از عمل آرتروسکوپی زانو چگونه است؟

خوشبختانه بیشتر آرتروسکوپی‌های زانو به صورتسرپایی انجام می‌شوند، یعنی همان روز بیمار می‌تواند به خانه برگردد. در بیشتر موارد عملآرتروسکوپی زانو حدود یک ساعت طول می‌کشد، اما گاهی اوقات، این جراحی نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد. پس از جراحی، احساس کمی درد طبیعی و جای نگرانی ندارد. در طی چند روز اول پس از عمل باید نکات زیر را رعای کنید تا روند بهبودی سریع‌تر شکل بگیرد:

• از پاهای خود استفاده نکنید: برای چند روز از وارد کردن وزن به زانو حتما خودداری کنید. عصا یا واکر گزینه‌های مناسبی برای جلوگیری از ورود فشار به زانو محسوب می‌شوند و در حرکت و رفت وآمد بیمار کمک کننده هستند.
• زانوی خود را بالا بیاورید: برای کاهش تورم و تسکین درد، دراز بکشید و پاهای خود را بالاتر از سطح قلب خود قرار دهید.
• استفاده از داروهای مسکن: ممولا پزشک داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی بدون نسخه (NSAIDs) یا داروهای مسکن تجویزی توصیه می‌کند. هنگام مصرف داروهای ضد درد، حتما از دستورالعمل‌های پزشک پیروی کنید. امکان دارد به داروهایی برای کاهش تورم یا جلوگیری از لخته شدن خون نیاز داشته باشید.
• جای برش‌ها را پوشیده نگه دارید: زخم و جای برش‌ها را تمیز نگه دارید و زانو را حتما با بندهای استریل بپوشانید. برای برداشتن پانسمان و گرفتن دوشو حما رفتن از پزشک خود سوال بپرسید.

بیشتر بدانید: مراقبت های بعد از عمل آرتروسکوپی زانو؛ روش هایی برای رسیدن به بهترین نتیجه

بعد از گذشت چند مدت و ایجاد بهبودی در زخم‌ها پزشک اغلب فیزیوتراپی (PT) را پیشنهاد می‌کند. انجام یک برنامه PT سفارشی می‌تواند بسیار به بیمار کمک کند تا قدرت و تحرک لازم را داشته و بدست آورد. معمولا فیزیوتراپ، تمرینات خاصی را برای افزایش انعطاف پذیری و تقویت ماهیچه‌هایی که از زانوی حمایت می‌کنند را به بیمار یاد می‌دهد.

عمل آرتروسکوپی زانو چه مزایایی دارد؟

روش‌های کم تهاجمی مانند عمل آرتروسکوپی زانو برای بهبودی نسبت به جراحی سنتی (باز) نیازمند به زمان کمتر و دوره نقاهت بسیار کوتاه‌تر است. با توجه به اینکه روی زانوی خود فقط چند بخیه کوچک دارید، احتمال اینکه سریعتر از جراحی سنتی به پاهای خود بازگردید، بیشتر است. به طورکلی از مهمترین مزایای آرتروسکوپی زانو باید به موارد زیر اشاره کرد:

• راحتی در انجام عمل و ایمنی بالا در حین جراحی
• مشاهده جزئیات بدون نیاز داشتن به برش
• روند بهبودی سریع و زودهنگام
• نبود جای زخم روی پوست زانو
• کاهش چشمگیر عوارض در مقایسه با روش سنتی (باز)
• کاهش ابتلا به عفونت

خطرات و عوارض عمل آرتروسکوپی زانو

هر جراحی به نوبه خود عوارض و خراتی به دنبال دارد که آرتروسکوپی زانو نیز از این قاعده مستثنی نیست. هر چند عوارض این نوع عمل بسیار اندک و به ندرت ایجاد می‌شود اما احتمال موارد زیر وجود دارد:

• خونریزی بیش از حد در حین انجام جراحی
• ایجاد عفونت در محل جراحی
• خونریزی داخل مفصل زانو
• تشکیل لخته خون در پا
• عفونت داخل مفصل
• سفتی در زانو
• مشکلات تنفسی ناشی از بیهوشی
• آسیب به غضروف، رباط‌ها، منیسک، عروق خونی یا اعصاب زانو
• بروز واکنش‌های آلرژیک به بیهوشی یا سایر داروهای تجویز شده در حین جراحی

جمع بندی نهایی درباره عمل آرتروسکوپی زانو

این عمل از آن دسته جراحی‌هایی کم تهاجمی است که نیا به برش زیاد و زخم بزرگ ندارد. انجام عمل آرتروسکوپی زانو برای اکثر افراد کمتر از یک ساعت طول می‌کشد مگر اینکه نیاز به اقدامات دیگر در جراحی باشد. در 99 درصد موارد بیمار در همان روز برای بهبودی به خانه می‌رود و نیاز به بستری شدن ندارد مگر اینکه شرایط ویژه‌ای به وجود آید. بعد از عمل باید از کیسه یخ روی زانو و پانسمان استفاده کنید. یخ به کاهش تورم و به حداقل رساندن درد کمک خواهد کرد.

در خانه سعی کنید پای خود را بالاتر از سطح قلب نگه دارید. یک یا دو روز روی آن کیسه یخ قرار دهید تا تورم و درد فروکش کند. پانسمان خود را بر اساس نظر پزشک هر چند ساعت یک بار عوض کنید. پزشک یا جراح نکات و توصیه‌های لازم را برای بعد از عمل به بیمار خواهند گفت پس جای نگرانی نیست. معمولا چند روز پس از عمل آرتروسکوپی زانو باید برای یک قرار ملاقات بعدی به جراح خود مراجعه کنید تا زانو را معاینه و وضعیت مفصل را بررسی کند.

پزشک برای کمک به بهبودی زانویتان، تمرینات ورزشی ویژه‌ای به شما خواهد گفت تا در خانه انجام دهید. معمولا برای انجام این ورزش‌ها بهتر است چند جلسه به فیزیوتراپ مراجعه کنید تا زمانی که بتوانید از زانوی خود به طور معمول استفاده کنید. تمرینات برای کمک به بازیابی کامل دامنه حرکتی و تقویت عضلات ضروری هستند. با مراقبت مناسب، نتیجه مطلوبی از عمل خواهید گرفت، چون یک روش عالی و کم عارضه است.

پرسش‌های مهم درباره عمل آرتروسکوپی زانو