سندرم PAPA بیماری ژنتیکی با 4 نوع داروهای خاص

سندرم PAPA که برگرفته از آرتریت پیوژیک (Pyogenic Arthriti)، پیودرما گانگروزوم (Pyoderma gangrenosum) و آکنه (Acne) است یک اختلال اتوزومال غالب بوده که پوست و مفاصل را تحت تاثیر قرار می‌دهد. تحقیقات مسیرهای بیوشیمیایی دیگری را که ممکن است به التهاب پیوژنیک در پوست و مفاصل منجر شود نشان می‌دهند.

این سندروم بسیار نادر و موارد کمی از آن گزارش شده‌است. اما باید در نظر گرفت که امکان دارد فراوانی آن دقیقا مشخص نشده باشد و این بیماری نادر دست کم گرفته شود. در این مقاله از مجله سلامت ژین طب به بررسی سندرم PAPA خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

آیا سندرم PAPA ارثی است؟ این بیماری ژن غالب است یا مغلوب؟

سندرم PAPA به دلیل یک جهش در ژن اتوزومال غالب رخ می‌دهد و از والدین به فرزند به ارث می‌رسد. غالب بودن آن این معنی را می‌دهد که ژن بیماری در یکی از والدین بوده و او نیز علائم بیماری را نشان داده است.

در این حالت باید گفت که بیش از یک نفر در خانواده به این بیماری مبتلا هستند. در صورتی که یک فرد مبتلا به سندرم PAPA قصد بچه‌دار شدن داشته باشید احتمال اینکه فرزند آن این بیماری را به ارث ببرد 50 درصد است. توجه داشته باشید که در این بیماری جنسیت مهم نیست.

علت سندرم PAPA چیست؟ آیا عامل در ژن‌هاست؟

سندرم PAPA در اثر یک جهش در ژن PSTPIP1 (پروتئین سرین ترئونین فسفاتاز) به وجود می‌آید. جهش ابجاد شده عملکرد پروتئینی که توسط این ژن کد شده را تغییر می‌دهد. این پروتئین نقش مهم در تنظیم پاسخ ایمنی بدن ایفا می‌کند.

جهش این ژن باعث می‌شود که پروتئین بیش از حد به پیرین (pyrin) متصل شود که این موضوع فعالیت ضد التهابی پیرین را محدود می‌کند. این کار احتمالا شامل مهار شدن نوتروفیل‌ها (neutrophil) و کموتاکسی (chemotaxis) شده و التهابات را ایجاد می‌کند.

علائم بالینی سندرم PAPA چیست؟ آیا بیمار دردی حس می‌کند؟

شایع‌ترین علائم بیماری سندرم PAPA آرتریت، پیودرماگانگروزوم و آکنه کیستیک است. اما توجه داشته باشید که به ندرت هر سه علائم در یک بیمار به صورت همزمان به وجود می‌آیند. آرتریت معمولا خیلی زود ایجاد شده و در اوایل دوره کودکی بین 1 تا 10 سالگی بیمار را درگیر می‌کند. در این بیماری معمولا در یک زمان یک مفصل درگیر شده و همچنین توجه داشته باشید که این بیماری باعث بروز آرتریت‌های مکرر می‌شود.

مفصل آسیب‌دیده متورم، دردناک، قرمز خواهند شد و علائم بالینی شبیه به آرتریت سپتیک به نظر می‌رسند. در صورتی که آرتریت سپتیک ناشی از حضور یک باکتری در مفصل است. آرتریت پیوژیک ناشی از سندرم PAPA امکان دارد منجر به آسیب به غضروف مفصلی و استخوان‌های اطراف مفصل شود.

ضایعات اولسراتیو پوستی بزرگ (large ulcerative skin lesions) که به پیودرماگانگروزوم معروف هستند معمولا دیرتر از آرتریت ظاهر می‌شوند. این عارضه اغلب پاها را درگیر می‌کند. آکنه کیستیک در دوران نوجوانی ظاهر شده و ممکن است تا بزرگسالی باقی بماند و قسمت صورت و تنه را درگیر خواهد کرد.

این علائم گفته‌شده در هر کودک یا فرد بالغی یکسان نیستند و در هر فردی متغیر خواهند بود. این علائم حتی از والد به فرزند نیز متغیر هستند. همچنین باید گفت که شدت علائم ممکن است تغییر کند و معمولا با بزرگ شدن کودک بهبود می‌یابند.

سندرم PAPA قابل پیشگیری است؟ آیا آزمایشات ژنتیک قبل از تولید تاثیری دارند؟

در صورتی که یکی از والدین این بیماری را داشته باشند، احتمال انتقال آن به فرزند آن 50 درصد است. با انجام آزمایشات ژنتیک و یکسری کارهای مربوط به آن می‌توان از تولد نوازدان مبتلا به این دسته از بیماری‌های خود التهابی ژنتیکی جلوگیری کرد.

تشخیص سندرم PAPA با روش‌های خاص آزمایشگاهی

این بیماری به دلیل نادر بودن خیلی سخت تشخیص داده می‌شود و در بیشتر مواقع آن را با آرتریت سپتیک اشتباه می‌گیرند. درمان با آنتی بیوتیک روی آرتریت سپتیک جواب می‌دهد اما روی سندرم PAPA تاثیرگذار نیست.

همچنین یک مورد دیگر که تشخیص را سخت می‌کند این است که سه علامت شایع این بیماری با هم ظاهر نمی‌شوند. از راه‌هایی که به تشخیص این بیماری کمک می‌کنند می‌توانیم موارد زیر را نام ببریم:

• سابقه خانوادگی: از آنجایی که این بیماری به صورت ژن غالب به ارث می‌رسد پس حتما باید یکی از اعضای خانواده به آن مبتلا باشد.
• آزمایش ژنتیک: برای تعیین ژن PSTPIP1 آزمایش ژنتیک انجام می‌دهند. این کار به صورت 100 درصد وجود بیماری و جهش را در ژن نشان می‌دهد.
• آزمایش خون: میزان رسوب گلبول‌های قرمز (ESR)، پروتئین واکنش‌گر (CRP) Cو تعداد سلول‌های خونی در طول دوره‌های آرتریت غیر طبیعی هستند که در این حالت می‌تواند به تشخیص بیماری کمک کند. این آزمایش همچنین برای نشان دادن وجود التهاب نیز استفاده می‌شود.
• تجزیه و تحلیل مایع مفصلی: در دوره آرتریت از طریق ایجاد سوراخی در مفاصل با کمک سوزن‌های مخصوص می‌توان مقدار خیلی کمی از مایع مفصلی که به آن سیتوویال می‌گویند را برای تشخیص سندرم PAPA خارج کرد و روی آن آزمایش انجام داد. مایع سینوویال در بیماران مبتلا به سندرم PAPA چرکی (زرد رنگ) و متورم است. همچنین تعداد زیادی نوتروفیل که نوعی گلبول سفید است در آن یافت می‌شود. این علامت در آرتریت سپیتک هم وجود دارد اما با این تفاوت که در بیماری PAPA کشت باکتریایی منفی بوده، در صورتی که این کشت در سپتیک مثبت می‌شود.
• پیوپسی پوست: با استفاده از بیوپسی پوست آسیب‌ها و گلبول‌های حمله کننده به نوتروفیل‌ها دیده می‌شوند. همچنین این روش زخم سطحی و التهاب را در نوتروفیل نشان می‌دهد.

درمان سندرم PAPA با راهکارهای خاص پزشکی: از داروهای ضد التهابی تا درمان‌های ترکیبی

بیماری‌های ژنتیکی قابلیت درمان ندارند. از آنجایی که سندرم PAPA نیز یک بیماری ژنتیکی است باید گفت که درمانی برای آن در حال حاضر وجود ندارد. اما با این حال می‌توان علائم آن را با داروهای التهابی مفاصل کنترل کرد و از آسیب به مفاصل جلوگیری کرد. این موضوع در درمان ضایعات پوستی نیز صادق بوده اما روند درمان مشکلات پوستی کمی آهسته است. درمان علائم سندرم PAPA با توجه به شدت بیماری، شدت علائم، سن و سابقه بیماری در افراد مختلف متفاوت است.

درمان علائم این بیماری عبارت‌اند از:

1. داروهای کورتیکواستروئیدی خوراکی یا تزریقی؛ این داروها باعث بهبود علائم آرتریت می‌شوند

مصرف داروهای کورتیکواستروئیدی خوراکی یا تزریقی داخل مفصل باعث بهبودی سریع دوره‌های آرتریت می‌شوند. در بعضی مواقع اثر بخشی این نوع داروها رضایت بخش نبوده و آرتریت دوباره عود می‌کند.

همچنین باید گفت که مصرف داروهای کورتیکواستروئیدی به صورت طولانی مدت نیز خطرناک بوده و عوارض جانبی دارد. مصرف کورتیکواستروئید کمی روی پیودرماگانگروزوم نیز تاثیر گذاشته و باعث می‌شود که این عارضه‌ها کمی اندک ظاهر شوند.

عوارض داروهای کورتیکواستروئیدی شامل: افزایش وزن، تورم صورت و تغییرات خلق و خوی است. همچنین درمان به صورت طولانی مدت با این دسته از داروها باعث سرکوب رشد و پوکی استخوان خواهد شد.

2. داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی و داروهای ضد التهاب

به طور کلی پیودرماگانگروزوم با داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی (داروهای موضعی به صورت کرم) و داروهای ضد التهاب درمان می‌شود. روند درمانی این عارضه و جواب به داروها آهسته است.

3. داروهای بیولوژیکی برای مهار علائم و عوارض ناشی از آرتریت

داروهای بیولوژیکی که IL-1 یا TNF را مهار می‌کنند، برای درمان پیودرما و درمان و پیشگیری از عود آرتریت موثر گزارش شده‌اند.

4. درمانی‌ها ترکیبی برای بهبود علائم سندرم PAPA

استفاده از داروهای کورتیکواستروئیدی با داروهای بیولوژیکی نیز در مواردی باعث بهبود علائم بیماری سندرم PAPA شده است. همچنین ایزوترتینوئین در چندین مورد برای درمان آکنه مورد استفاده قرار گرفته و اثر بخش بوده‌اند.

عوارض ثانویه سندرم PAPA چیست؟ آیا این عوارض خطرناک هستند؟

از عوارض ثانویه این بیماری می‌توانیم موارد زیر را نام ببریم:

• زخم‌های باز شدید: این زخم‌ها به درمان طولانی مدت با آنتی بیوتیک نیاز دارند
• التهاب شدید کولون: این التهاب در چند مورد از این بیماران دیده شده که نیاز به کولکتومی داشته‌اند
• درمان جایگزینی مفصل: در چندین بیمار جایگزینی مفصل دچار تخریب شدید شده و اثر بخش نبوده
• همچوشی ستون فقرات گردن: در این مورد نیز استخوان‌ها اطراف مفاصل دچار آسیب شدید شده‌اند
• تاخیر در رشد: این مورد به ویژه در کودکان و نوجوانان به دلیل مصرف استروئیدها برای درمان بیماری زیاد دیده می‌شود
• سندروم کوشینگ
• آکنه‌های شدید پوستی: که سبب مشکلات زیبایی، عدم اعتماد به نفس و استرس روانی در بیمار خواهند شد

برای جلوگیری از بروز این عوارض باید به موقع سندرم PAPA درمان شود.

تاثیر سندرم PAPA بر زندگی بیمار؛ چقدر زندگی بیمار تغییر خواهد کرد؟

دوره‌های حاد و دردناک آرتریت می‌تواند باعث عدم فعالیت روزمره در بیمار شود، اما در صورت درمان به موقع و پیگیری‌ها لازم برای درمان، روند بهبودی تقریبا سریع خواهد بود. همچنین پیودرماگانگروزوم نیز یک عارضه دردناک است که روند درمانی نسبتا آهسته‌ای دارد. در صورتی که عارضه‌های ایجاد شده در قسمت‌ها قابل مشاهده مانند پوست باشند، امکان کاهش اعتماد به نفس، افسردگی و دوری از جامعه را در بیمار تشدید می‌کند.

در مورد کودکانی که به این بیماری مبتلا هستند اطلاع به معلم و مسولان مدرسه ضروری است. همچنین ایجاد یک فضای امن و عادی برای کودک باعث حفظ اعتماد به نفس آن شده و از نظر روحی آن را قوی خواهد کرد.

بیماران مبتلا به سندرم PAPA می‌توانند مانند هر شخص عادی ورزش کنند و فعالیت داشته باشند. اما به دلیل عارضه‌های مفصلی بهتر است برای انتخاب نوع ورزش با پزشک معالج خود مشورت کنند.

آیا بیمار مبتلا به سندروم PAPA رژیم غذایی خاصی دارد؟

هیچ رژیم خاصی برای این بیماران وجود ندارد. به طور کلی هر انسانی باید از تمام مواد خوراکی استفاده کند تا انواع مختلف مواد معدنی، ویتامین‌ها و مواد مغزی مورد نیاز بدن خود را تامین کند. یک رژیم غذایی سالم است که در آن از تمام مواد به طور متعادل استفاده شود.

بیماری‌های مرتبط و مشابه سندروم PAPA چیست؟

از سایر بیماری‌های خود التهابی که با علائم مشابه به این بیماری شناخته می‌شوند و از دسته بیماری‌های ژنتیکی به شمار می‌روند می‌توانیم موارد زیر را نام ببریم:

• سندروم PASH: علائم این بیماری هیدرانیت چرکی، پیودرماگانگروزوم و آکنه است.
• سندروم تب‌ها دوره‌ای: بیماری‌های تب دوره‌ای خود انواع مختلفی دارند که در اکثر آن‌ها علائم یکسان بوده و هر کدام از آن‌ها تفاوت اندکی با دیگری دارد. از این بیماری‌ها می‌توانیم تب مدیترانه‌ای، تب مالت، تب مالاریا، تب کریمه کنگو، تب دانگ، سندروم سیکا، سندروم سرماخوردگی، تب زرد و… را نام ببریم.

علت بعضی از این بیماری‌ها ژنتیکی و علت بعضی دیگر عوامل خارجی (عوامل عفونی، باکتریای، ویروسی و… ) است. به عنوان مثال تب مدیترانه‌ای از دسته بیماری‌های‌ ژنتیکی ارثی به شمار می‌رود که باعت یکسری التهابات در بدن می‌شود. از علائم این بیماری می‌توانیم تب‌ها دروه‌ای، بثورات پوستی، التهاب، درد و تورم در مفاصل را نام ببریم.

یادداشت پایانی در مورد بیماری عجیب سندرم PAPA

بیماری سندرم PAPA یک بیماری ژنتیکی خود التهابی است که سه علامت و عارضه اصلی دارد. این علائم شامل آرتریت پیوژنیک، پیودرماگانگروزوم و آکنه می‌شوند. همچنین در مواردی تب نیز دیده شده، اما باید گفت که تب جزو علائم شایع و اصلی آن نیست.

سندرم PAPA به دلیل ژنتیکی بودن درمانی ندارد اما با استفاده از یکسری درمان‌ها می‌توان باعث بهبود علائم آن، پیشگیری و جلوگیری از پیشرفت آن‎ها کرد. سندرم PAPA بیشتر در دوران کودکی علائم خود را نشان می‌دهد.

سوالات متداول در مورد سندرم PAPA