سیاتیک چیست و چه علائمی دارد؟ علل و جدیدترین درمان‌های 2023

سیاتیک چیست و چه علائمی دارد؟ معمولا برای توصیف هر دردی که از کمر نشات گرفـته و به پایین ساق پا می‌رسد استفاده می‌شود. درد سیاتیک ناشی از تحریک، التهاب، نیشگون گرفـتن یا فشردگی عصب در قسمت پایین کمر است. عصب سیاتیک از ناحیه باسن و عضله گلوتئال منشا می‌گیرد، طولانی‌ترین و ضخیم‌ترین عصب بدن محسوب می‌شود.

از پنج ریشه عصبی تشکیل می‌شود، دو ریشه از ناحیه تحتانی کمر و سه ریشه از قسمت نهایی ستون فقرات به نام ساکروم. پنج ریشه عصبی به هم می‌رسند و عصب سیاتیک راست و چپ را تشکیل می‌دهند. در هر طرف بدن، یک عصب سیاتیک از لگن، باسن و پایین پا می‌گذرد و درست زیر زانو ختم می‌شود. سپس عصب سیاتیک به اعصاب دیگر منشعب می‌شود که به سمت پایین پا و انگشتان پا ادامه می‌یابد.

اگر سیاتیک دارید، درد خفیف تا شدید را در هر نقطه از مسیر عصب سیاتیک تجربه خواهید کرد. این مقاله از مجله سلامت ژین طب به ابعاد کلی سیاتیک چیست و چه علائمی دارد می‌پردازد. همچنین علل و راه‌های درمان آن را هم مورد بررسی قرار می‌دهد.

درد سیاتیک چه احساسی دارد؟

افراد درد سیاتیک را با توجه به علت آن به روش‌های مختلفی توصیف می‌کنند. برخی از افراد درد را به صورت درد تیز یا تکان‌های درد توصیف می‌کنند. برخی هم درد ناشی از آن را با واژه‌هایی همچون سوزش، الکتریکی یا خنجرزدن توصیف می‌کنند.

درد امکان دارد دائمی ‌باشد یا بیاید و برود و معمولا در ساق پا شدت درد در مقایسه با قسمت پایین کمر بیشتر است. اگر فردی برای مدت طولانی بنشینید یا بایستید، زمانی که می‌ایستید و بالاتنه‌ را می‌چرخاند، ممکن است درد بدتر شود. حرکت اجباری و ناگهانی بدن مانند سرفه یا عطسه نیز درد را بدتر می‌کند. هنگام رویارویی با درد متوجه خواهید شد که سیاتیک چیست و چه علائمی دارد.

بیشتر بخوانید: درمان خانگی سیاتیک؛ ۸ راه خروج از بحران‌ درد سیاتیک

آیا سیاتیک در هر دو پا رخ می‌دهد؟

سیاتیک معمولا فقط یک پا را در یک زمان درگیر می‌کند اما دور از ذهن نیست که در هر دو پا رخ دهد. درد آن بستگی دارد که عصب در امتداد ستون فقرات در کجا فـشرده می‌شود. محل و نوع درد بیانگر این است که سیاتیک چیست و چه علائمی دارد.

بیشتر بخوانید: پماد برای درد سیاتیک؛ رهایی از درد سیاتیک در کوتاه‌ترین زمان ممکن

علائم سیاتیک پای چپ چقدر شایع است؟

یکی از متداول‌ترین مراجعات پزشکی درد در ناحیه کمر و باسن است که با این سوال همراه است، سیاتیک چیست و چه علائمی دارد. حدود 40 درصد از مردم در آمریکا در طول زندگی خود سیاتیک را تجربه می‌کنند. پس می‌توان گفت که درک عموم مردم برخی از اقلیم‌ها نسبت به سیاتیک چیست و چه علائمی دارد بیشتر است. کمردرد سومین دلیل رایج مراجعه مردم به پزشک محسوب می‌شود.

بیشتر بخوانید: بهترین قرص برای درد سیاتیک کدام است؟ آیا شما اطلاع دارید؟

عوامل خطر سیاتیک چیست و چه علائمی دارد ؟

• آسیب‌دیدگی قبلی: آسیب به کمر یا ستون فقرات، فرد را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به درد سیاتیک قرار می‌دهد.
• افزایش سن: با افزایش سن طبیعی، بافت استخوانی و دیسک‌های ستون فقرات فرسوده می‌شود. پیری طبیعی اعصاب را در معرض خطر آسیب‌دیدگی، فشار، تغییرات و جابجایی‌های استخوان، دیسک‌ها و رباط‌ها قرار می‌دهد.
• اضافه وزن: ستون فقرات مانند یک جرثقیل عمودی عمل می‌کند. وزنی که در جلوی بدن حمل می‌‌شود همان چیزی است که ستون فقرات باید بلند کند. هرچه وزن بیشتر باشد، عضلات کمر باید فشار بیشتری متحمل شوند. افزایش وزن منجر به کشیدگی کمر، درد و سایر مشکلات کمر خواهد شد و این سوال را به وجود می‌آورد که سیاتیک چیست و چه علائمی دارد.
• ضعف عضلات: هرچه عضلات پشت و کمر قوی‌تر باشد، حمایت بیشتری از کمر انجام خواهد گرفت. چون تنها تکیه‌گاه برای قسمت پایین کمر، عضلات پشت و کمر هستند.
• شغل فعال و فیزیکی: مشاغلی که نیاز به بلندکردن اجسام سنگین دارند خطر ابتلا به مشکلات کمر را افزایش می‌دهند.
• دیابت: این بیماری احتمال آسیب عصبی را بالا می‌برد، که ابتلا به سیاتیک نیز در این زمره قرار می‌گیرد.
• آرتروز: ابتلا به آرتروز به ستون فقرات آسیب می‌رساند و اعصاب را در معرض آسیب قرار می‌دهد.
• سبک زندگی غیر فعال: نشـستن برای مدت طولانی، عدم ورزش و حرکت، انعطاف‌پذیری و فشردگی عضلات خطر ابتلا به سیاتیک را افزایش می‌دهد. بیشتر افرادی که سبک زندگی غیر فعال دارند بیشتر درگیر این سوال هستند که سیاتیک چیست و چه علائمی دارد.
• مصرف سیگار و دود: نیکوتین موجود در تنباکو به بافت ستون فقرات آسیب می‌رساند، استخوان‌ها را ضعیف و روند تخریب دیسک‌های مهره‌ای را تسریع می‌بخشد. هر چند بسیاری از افراد می‌دانند تاثیر سیگار بر سیاتیک چیست و چه علائمی دارد اما زیر بار تاثیر آن نمی‌روند.

بیشتر بخوانید: ۶ ورزش برای درمان سیاتیک و رهایی از کمردرد

آیا بارداری دلیل ابتلای زنان باردار به سیاتیک است؟

سیاتیک در بارداری شایع است، اما افزایش وزن دلیل اصلی ابتلای زنان باردار به سیاتیک نیست. توضیح بهتر این است که برخی از هورمون‌های بارداری باعث شل‌شدن رباط‌های آن‌ها می‌شود. رباط‌ها مهره‌ها را کنار هم نگه‌می‌دارند، از دیسک‌ها محافظت می‌کنند و ستون فقرات را تثبیت می‌کنند.

شلی رباط‌ها ناپایداری ستون فقرات را به دنبال دارد و ممکن است باعث لغزش دیسک‌ها شود. حرکت دیسک منجر به فشرده‌شدن اعصاب و ایجاد سیاتیک می‌شود. وزن و موقعیت کودک نیز فشار به عصب را تشدید خواهد کرد. به همین دلیل است که اغلب خانم‌های باردار سوال سیاتیک چیست و چه علائمی دارد را از پزشک می‌پرسند.

خبر خوب اینکه راه‌هایی برای کاهش درد سیاتیک در دوران بارداری وجود دارد و این درد پس از تولد از بین می‌رود. فیزیوتراپی و ماساژ درمانی، دوش آب گرم، گرما، داروها و سایر اقدامات در کنترل سیاتیک مفید عمل می‌کنند.

بیشتر بخوانید: آمپول کمر درد؛ درمانی سریع اما محدود

علت سیاتیک چیست و چه علائمی دارد؟

• فتق یا لغزش دیسک: این مشکل باعث فشار روی ریشه عصبی می‌شود و شایع‌ترین علت سیاتیک است. حدود یک درصد تا پنج درصد از مردم در ایالات متحده در یک نقطه از زندگی خود با دیسک لغزنده روبرو می‌شوند. هنگامی‌که فتق دیسک برای مهره‌های کمر اتفاق می‌افتد، می‌تواند بر روی عصب سیاتیک فشار بیاورد.
• بیماری دژنراتیو دیسک: ساییدگی طبیعی دیسک‌های بین مهره‌های ستون فقرات است. فرسودگی دیسک‌ها ارتفاع آن‌ها را کوتاه و منجر به باریک‌شدن مسیرهای عصبی می‌شود (تنگی نخاع). تنگی کانال نخاعی موجب فشار بر ریشه‌های عصب سیاتیک هنگام خروج از ستون فقرات خواهد شد.
• تنگی کانال نخاعی: باریکی غیر طبیعی کانال نخاعی است. این باریک‌ شـدن فضای موجود برای نخاع و اعصاب را کاهش می‌دهد. بعد از تشخیص تنگی نخاعی توسط پزشک میتوان فهمید که سیاتیک چیست و چه علائمی دارد.
• اسپوندیلولیستزیس: لغزش یک مهره و خروج آن از تراز معمول ستون فقرات است که دهانه‌ خروجی عصب را باریک می‌کند. استخوان ستون فقرات کشیده شـده می‌تواند عصب سیاتیک را نیشگون بگیرد.
• خارهای استخوانی: لبه‌های دندانه‌دار استخوان که عمدتا به دلیل آرتروز به وجود می‌آیند. پیدایش خارها اعصاب کمر را تحت فشار قرار می‌دهند. پس می‌توان پی برد که یکی از عوامل ایجاد سیاتیک چیست و چه علائمی دارد.
• آسیب‌ترومایی به ستون فقرات کمری یا عصب سیاتیک نیز از علل ایجاد درد سیاتیک به شمار می‌روند.
• تومورهایی در کانال نخاعی کمری که عصب سیاتیک را تحت فشار قرار می‌دهند جوابی برای سیاتیک چیست و چه علائمی دارد محسوب می‌شوند.
• سندرم پیریفورمیس: وضعیتی است که عضله پیریفورمیس (عضله کوچکی در عمق باسن) سفت یا دچار اسپاسم می‌شود. این می‌تواند به عصب سیاتیک فشار وارد آورد و آن را تحریک کند. سندرم پیریفورمیس یک اختلال عصبی عضلانی غیرشایع است اما گاهی جوابی برای سیاتیک چیست و چه علادمی دارد، به حساب می‌آید.

علائم سیاتیک پای راست و چپ

• درد متوسط تا شدید در ناحیه کمر، باسن و پایین ساق پا
• بی حسی یا ضعف در ناحیه کمر، باسن، ساق پا یا پاها
• دردی که با حرکت بدتر می‌شود.
• احساس سوزن و سوزن در پاها و انگشتان پا
• از دست دادن کنترل روده و مثانه (بدلیل سندروم دم اسبی)

راههای درمان و بهترین قرص برای درد سیاتیک

هدف از درمان کاهش درد و افزایش تحرک است. با توجه به علت، بسیاری از موارد سیاتیک به مرور زمان با برخی درمان‌های خودمراقبتی ساده از بین می‌روند. درمان‌های خودمراقبتی سیاتیک چیست و چه علائمی دارد بعد از بهبودی؟ درمان‌ها عبارتند از:

• استفاده از کیسه یخ یا کیسه داغ: ابتدا از کیسه یخ برای کاهش درد و تورم استفاده شود. کیسه‌های یخ را به مدت 20 دقیقه، چندبار در روز استفاده کنید. بعد از چند روز اول به جای کمپرس سرد از کیسه گرم برای بهبود حرکت استفاده کنید. اگر هنوز درد دارید، وضعیت را بین بسته‌های گرم و سرد تغییر دهید.
• مصرف داروهای بدون نسخه: داروهایی برای کاهش درد، التهاب و تورم مصرف کنید. بسیاری از داروهای رایج بدون نسخه در این دسته، شامل آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن هستند. در خصوص مصرف آسپرین باید دقت زیادی کرد چون آسپرین می‌تواند باعث زخم و خونریزی در برخی افراد شود. اگر قادر به مصرف NSAIDs نیستید، استامینوفن جایگین مناسبی است.
• انجام حرکات کششی ملایم: حرکات کششی مناسب را از یک مربی با تجربه در مورد کمردرد بیاموزید. با تقویت عضلات مرکزی و تمرینات هوازی می‌توان فهمید که ورزش‌های مناسب برای سیاتیک چیست و چه علائمی دارد اجرای آن‌ها.
• شل کننده‌های عضلانی: سیکلوبنزاپرین به عنوان شل کننده‌ برای تسکین ناراحتی مرتبط با اسپاسم عضلانی تجویز می‌گردد. داروهای دیگر با اثر تسکین درد که ممکن است آزمایش شوند عبارتند از داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای و داروهای ضد تشنج. با توجه به میزان درد، امکان دارد در اوایل برنامه درمانی از داروهای مسکن تجویزی استفاده شود.
• فیزیوتراپی: هدف فیزیوتراپی یافتن حرکات ورزشی است که با کاهش فشار روی عصب، سیاتیک را کاهش می‌دهد. یک برنامه ورزشی باید شامل تمرینات کششی برای بهبود انعطاف‌پذیری عضلات و تمرینات هوازی (مانند پیاده‌روی، شنا، ایروبیک در آب) باشد. معمولا پزشک بیمار را به یک فیزیوتراپیست ارجاع می‌دهد تا با بیمار کار ‌کند. اگر بخواهیم پی ببریم که تاثیر فیزیوتراپی بر سیاتیک چیست و چه علائمی دارد باید برنامه تمرینی کششی و هوازی که توصیه می‌کند را بررسی کنیم. فیزیوتراپ همچنین تمرین‌های دیگری را برای تقویت عضلات پشت، شکم و پاهای توصیه خواهد کرد تا بیمار پی ببرد راه درمان غیر دارویی سیاتیک چیست و چه علائمی دارد.
• تزریقات ستون فقرات: تزریق کورتیکواستروئید، یک داروی ضد التهاب به کمر که امکان دارد به کاهش درد و تورم اطراف ریشه‌های عصبی آسیب‌دیده کمک کند. تزریقات باعث تسکین درد کوتاه مدت (معمولا تا سه ماه) می‌شود و تحت بی حسی موضعی به عنوان یک درمان سرپایی انجام می‌شود. ممکن است هنگام تزریق، کمی ‌فشار و احساس سوزش تجربه شود.
• درمان‌های جایگزین: این روش‌های درمان سیاتیک چیست و چه علائمی دارد. به طور فزاینده‌ای محبوب هستند و برای درمان و مدیریت انواع درد به کار می‌روند. روش‌های جایگزین برای بهبود درد سیاتیک شامل دستکاری ستون فقرات توسط متخصص کایروپراکتیک، یوگا یا طب سوزنی است. ماساژ نیز به اسپاسم عضلانی که اغلب همراه با سیاتیک رخ می‌دهد کمک خواهد کرد. بیوفیدبک نیز گزینه‌ای درمانی برای کمک به مدیریت درد و کاهش استرس به شمار می‌رود.

جراحی درمان سیاتیک برای همیشه

جراحی ستون فقرات معمولا توصیه نمی‌شود، مگر اینکه با روش‌های درمانی دیگر مانند کشش و دارو بهبود نیافته باشید.

اینکه درمان سیاتیک چیست و چه علائمی دارد ریشه در علت سیاتیک دارد. جراحی معمولا بعد از گذشت یک سال از درمان‌های مداوم در نظر گرفـته می‌شود. دردی که شدید و بی امان است و فرد را از ایستادن یا کارکردن باز می‌دارد به درمان تهاجمی‌تر و زمان کوتاه‌تری برای جراحی نیاز دارد. عدم کنترل مثانه یا روده ناشی از سیاتیک می‌تواند به جراحی اورژانسی نیاز داشته باشد، اگر مشخص شود که سندرم دم اسب باعث آن است.

هدف از جراحی ستون فقرات برای درد سیاتیک چیست و چه علائمی دارد؟ برداشتن فشار روی اعصابی است که تحت فشار قرار می‌گیرند و اطمینان حاصل شود که ستون فقرات پایدار می‌ماند. گزینه‌های جراحی برای تسکین سیاتیک عبارتند از:

• میکرودیسککتومی: یک روش کم تهاجمی برای برداشتن دیسک‌هایی است که روی عصب فشار می‌آورند.
• لامینکتومی: در این روش لامینا (بخشی از استخوان مهره) که باعث فشار روی عصب سیاتیک است، برداشته می‌شود.

چه مدت طول می‌کشد تا جراحی ستون فقرات انجام شود و زمان معمول بهبودی چقدر است؟

جراحی‌های دیسککتومی‌ و لامینکتومی ‌معمولا یک تا دو ساعت زمان نیاز دارند. زمان بهبودی بستگی به وضعیت بیمار دارد و جراح تشخیص می‌دهد که چه زمانی می‌توان به فعالیت کامل بازگشت. به طور کلی زمان لازم برای بهبودی شش هفته تا سه ماه است.

خطرات جراحی ستون فقرات و سیاتیک چیست و چه علائمی دارد؟

اگرچه‌ جراحی‌ها بسیار ایمن و موثر در نظر گرفـته می‌شوند، اما همه جراحی‌ها خطراتی هم به همراه دارند. خطرات جراحی ستون فقرات عبارتند از:

• خون‌ریزی
• عفونت
• لخته شدن خون
• آسیب عصبی
• نشت مایع نخاعی
• از دست دادن کنترل مثانه یا روده

عوارض سیاتیک چیست و چه علائمی دارد؟

سیاتیک اکثر افراد به طور کامل بهبود می‌یابد. اما درد مزمن (مداوم و پایدار) از عوارض سیاتیک به حساب می‌آید. اگر عصب آسیب جدی ببیند، احتمالا ضعف مزمن عضلانی، مانند افتادگی پا رخ دهد، زمانی که بی حسی در پا راه‌رفتن عادی را غیرممکن می‌سازد. سیاتیک به طور بالقوه می‌تواند باعث آسیب دائمی‌ عصبی شود و در نتیجه پاهای آسیب‌دیده فاقد احساس می‌شوند. اگر احساس خود را در پاها از دست دادید فوراً به پزشک مراجعه کنید.

چه زمانی برای درد سیاتیک باید به پزشک مراجعه کرد؟

• پا درد شدید که بیش از چند ساعت طول می‌کشد و غیر قابل تحمل است.
• بی حسی یا ضعف عضلانی در همان پا
• از دست دادن کنترل روده یا مثانه. این می‌تواند به دلیل وضعیتی به نام سندرم دم اسبی باشد که بر دسته‌های اعصاب انتهای طناب نخاعی تاثیر می‌گذارد.
• درد ناگهانی و شدید ناشی از تصادف یا آسیب‌های دیگر

سخن پایانی در مورد سیاتیک چیست و چه علائمی دارد

سیاتیک نامی است که به درد ناشی از تحریک عصب سیاتیک اطلاق می‌شود. هر چیزی که این عصب را تحریک کند می تواند باعث درد خفیف تا شدید شود. سیاتیک معمولا به دلیل فشرده‌شـدن عصب در قسمت تحتانی ستون فقرات به وجود می‌آید.

اغلب، اصطلاح سیاتیک با کمردرد عمومی اشتباه گرفـته می‌شود. با این حال، سیاتیک فقط به پشت محدود نمی‌شود. عصب سیاتیک طولانی‌ترین و عریض‌ترین عصب بدن انسان است واز پایین کمر، باسن و پاها گذر می‌کند و درست زیر زانو به انتها می‌رسد.

برای اینکه بدانید عصب ساتیک چیست و چه علائمی دارد باید به مشکلاتی که در پا به وجود می‌آید دقت کنید. این عصب چندین ماهیچه را در ساق پا کنترل می‌کند و حس پوست و قسمت اعظم ساق پا را تامین می‌کند. سیاتیک بیماری نیست، بلکه نشانه‌ای از مشکل دیگری است که عصب سیاتیک را درگیر می‌سازد.

درد سیاتیک علل مختلفی از قبیل فتق دیسک و تنگی کانال نخاعی دارد. برای درمان آن روش‌های غیر تهاجمی و خانگی مانند تمرینات ورزشی، فیزیوتراپی و کاهش وزن وجود دارد. در صورت عدم بهبودی، جراحی آخرین گزینه درمان محسوب می‌شود.

سوالات متداول