آرتروسکوپی شانه؛ تضمینی مطمئن برای درمان دردهای ناخوشایند شانه
آرتروسکوپی شانه نوعی جراحی کم تهاجمی، که جراحان ارتوپد برای بررسی، تشخیص و درمان مشکلات داخل مفصل آن را انجام می‌دهند. اغلب برای درمان پارگی روتاتور کاف یا گیرافتادگی شانه آرتروسکوپی توصیه می‌شود. در طول آرتروسکوپی شانه، جراح یک دوربین کوچک به نام آرتروسکوپ در مفصل شانه قرار می‌دهد. دوربین تصاویر را روی مانیتور ویدئویی نمایش می‌دهد و جراح از این تصاویر برای راهنمایی ابزارهای جراحی مینیاتوری استفاده می‌کند.
از آنجایی که آرتروسکوپ و ابزار جراحی نازک هستند، جراح از برش‌های بسیار برای جراحی استاندارد و باز استفاده خواهد کرد. آرتروسکوپی شانه، درد کمتر برای بیماران دارد و زمان بهبودی و بازگشت به فعالیت‌های مورد علاقه را کوتاه می‌کند. اگرچه بهبودی کامل هفته‌ها یا ماه‌ها طول می‌کشد اما ورزش و فیزیوتراپی در بهبود نقش موثری دارند.
آرتروسکوپی شانه از دهه 1970 جزو روش‌های درمانی مشکلات شانه به حساب می‌آید که نتایج درخشانی به همراه دارد. این مقاله از مجله سلامت ژین طب به تشخیص، درمان و بهبودی پس از جراحی آرتروسکوپی شانه می‌پردازد. میزان تاثیرگذاری این جراحی هر ساله با توسعه وسایل آرتروسکوپی شانه و تکنیک‌های جدید افزایش چشم‌گیری دارد.
جراحی آرتروسکوپی شانه چه آسیب‌هایی را درمان می‌کند؟
- حلقه غضروفی (لابروم)، رباط پاره‌شده یا آسیب‌دیده
- بی‌ثباتی شانه، که در آن مفصل شانه شل و بیش از حد به اطراف می‌لغزد
- پارگی یا آسیب تاندون دوسر بازو
- یک روتاتور کاف پاره‌شده
- خار یا التهاب استخوان در اطراف روتاتور کاف
- التهاب یا آسیب‌دیدگی پوشش مفصل، که اغلب در اثر یک بیماری، مانند آرتریت روماتوئید به وجود می‌آید
- آرتریت انتهای ترقوه
- سندرم گیرافتادگی شانه، برای ایجاد فضای بیشتر جهت بهبود عملکرد حرکت شانه
آرتروسکوپی شانه چقدر رایج است؟
آرتروسکوپی شانه دومین جراحی رایج ارتوپدی بعد از آرتروسکوپی زانو است. جراحی ارتوپدی، مفاصل، استخوان‌ها، عضلات، رباط‌ها و تاندون‌ها را درمان می‌کند. جراحی روتاتور کاف یکی از رایج‌ترین انواع آرتروسکوپی شانه است.
چرا آرتروسکوپی شانه انجام می‌شود؟
این روش جراحی برای درمان درد شانه‌ای که به درمان‌های غیرجراحی پاسخ نداده بکار می‌رود. درمان‌های غیر جراحی شانه شامل فیزیوتراپی، دارو درمانی، تزریق و استراحت است.
قبل از جراحی آرتروسکوپی شانه چه اتفاقی می‌افتد؟
قبل از آرتروسکوپی شانه، پزشک در مورد سابقه سلامتی بیمار و داورهایی که مصرف می‌کند در قدم اول سوال خواهد کرد. گاهی باید چند روز قبل از جراحی، مصرف برخی از داروها را قطع کرد. بیمارستان دستورالعمل‌های خاصی می‌دهد، از جمله اینکه چه مدت قبل از عمل جراحی باید خـوردن و آشامیدن را متوقف کرد.
معمولا برای بررسی سلامت فرد قبل از عمل، برخی آزمایشات انجام می‌گیرد که عبارتند از:
- آزمایشات خون
- عکس قفسه سینه
- الکتروکاردیوگرام
در طول جراحی آرتروسکوپی شانه چه اتفاقی می‌افتد؟
این عمل معمولا کمتر از یک ساعت طول می‌کشد. نکاتی که باید در طول انجام آن رعایت کرد عبارتند از:
شما در حالت نیمه نشسته (وضعیت صندلی ساحلی) یا دراز کـشیده به پهلو قرار می‌گیرید. تیم جراحی پوست را با محلول ضد عفونی کننده تمیز می‌کنند. گاهی بازو را در یک دستگاه نگه‌دارنده قرار می‌دهند تا از بی تحرکی آن اطمینان حاصل کنند. پزشک مایعی را به شانه تزریق که موجب تورم در مفصل خواهد شد. تزریق این مایع کانون دید جراح را وسعت می‌بخشد تا جراحی دقیق‌تر انجام گیرد.
یک سوراخ کوچک به اندازه یک دکمه، در شانه توسط جراح ایجاد می‌گردد و دوربین کوچک (آرتروسکوپ) را در این برش قرار می‌دهند. دوربین تصاویر شانه را روی یک صفحه ویدیویی پخش می‌کند. جراح از این تصاویر برای یافـتن مشکل استفاده می‌کند. جراح برش‌های کوچک دیگری را ایجاد می‌کند و ابزارهای مورد نیاز را وارد مفصل می‌کند. هنگامی‌که جراحی به پایان رسید، برش‌ها با کمک بخیه و بانداژهای کوچک یا بزرگ بـسته می‌شود.
جراحی شانه چقدر دردناک است؟
متاسفانه تمام جراحی‌ها با درد همراه هستند. اما کارکنان بیهوشی روی راحتی بیمار در طول جراحی تمرکز می‌کنند. در طول جراحی اغلب از بلاک‌های عصبی تزریقی به گردن یا شانه برای کاهش درد استفاده می‌کنند. این بلوک‌های عصبی، شانه و بازوی را بی حس می‌کنند تا به تسکین درد پس از جراحی کمک کند.
درد در دوران نقاهت بخشی طبیعی از درمان محسوب خواهد شد. حتی اگر بهترین جراح آرتروسکوپی شانه نیز عمل شانه را انجام دهد باز هم بودن درد دور از ذهن نیست. برای درک بهتر از میزان درد مشاهده فیلم جراحی باز شانه می‌تواند کمک کند.
مراقبت های بعد از عمل آرتروسکوپی شانه
آرتروسکوپی شانه معمولا یک روش سرپایی محسوب می‌شود، یعنی بیمار همان روز می‌تواند به خانه برود. کل فرآیند معمولا کمتر از یک ساعت طول می‌کشد. پس از جراحی باید یک یا دو ساعت در بیمارستان دوره ریکاوری را طی کرد و سپس به سمت خانه رفت. باید در هفته اول از حرکات شدید و ضربه‌ای پرهیز کرد و از وارد آوردن فشار به شانه نیز باید خودداری کرد. انجام ورزش و فیزیوتراپی بعد از عمل آرتروسکوپی شانه در تقویت و بازیابی حرکت نقش کلیدی دارد.
دوران نقاهت بعد از جراحی آرتروسکوپی شانه چقدر است؟
پس از جراحی، بهبودی کامل مفصل شانه هفته‌ها تا ماه‌ها طول می‌کشد. حداقل برای چند هفته تجربه درد و تورم دور از انتظار نیست. یخ و داروهای مسکن به تسکین درد کمک می‌کنند. چند روز پس از جراحی روی صندلی یا تخت استراحت کردن نیز به روند بهبودی کمک می‌کند. برنامه توانبخشی شامل ورزش ملایم و فیزیوتراپی است که حرکت و قدرت شانه را افزایش می‌دهد. قبل از انجام جراحی دیدن فیلم عمل آرتروسکوپی شانه کمک می‌کند تا راحت‌تر جراحی را به عنوان درمان اصلی بپذیرید.
چه زمانی می‌توانم به سر کار، مدرسه و رانندگی برگردم؟
اینکه چه زمانی می‌توان به زندگی روزمره بازگردید به پیچیدگی عمل جراحی بستگی دارد. اگر عمل آرتروسکوپی شانه جزئی باشد ممکن است ظرف چند روز به محل کار یا مدرسه بازگردد. برای بهبودی کامل و برگشت به روند اصلی فعالیت‌ها زمان بیشتری نیاز خواهد بود.
چه زمانی باید برای درد شانه به پزشک مراجعه کنیم؟
- تب
- دردی که با دارو تسکین نمی‌یابد
- مایع بد رنگ یا بدبو در اطراف زخم
- گزگز یا بی حسی در شانه
- افزایش تورم
برداشتی کلی از جراحی آرتروسکوپی شانه
آرتروسکوپی یک جراحی کم تهاجمی برای درمان مشکلات شانه از جمله گیرافتادگی شانه و پارگی روتاتور کاف است. مدت زمان عمل آرتروسکوپی شانه معمولا کمتر از یک ساعت طول می‌کشد. آرتروسکوپی اغلب درد، سفتی، عوارض و بستری کمتر در قیاس با جراحی باز به همراه دارد. علاوه بر این، بهبودی سریع‌تری نسبت به جراحی باز خواهد داشت.
جراحی آرتروسکوپی، بیشتر برای رفع پارگی غضروف و ثبات بیشتر شانه انجام میپذیرد. بسیاری از افراد به طور کامل بهبود می‌یابند و شانه آن‌ها ثابت می‌ماند. اما برخی از افراد ممکن است پس از ترمیم همچنان ناپایداری شانه داشته باشند. استفاده از آرتروسکوپی شانه برای ترمیم روتاتور کاف یا تاندونیت معمولا با رویکرد تسکین درد انجام میپذیرد، اما ممکن است تمام قدرت فرد باز نگردد.
بسیاری از افراد می‌توانند در عرض چند روز به سر کار یا مدرسه برگردند. در جراحی‌های پیچیده‌تر، بهبودی زمان بیشتری طول خواهد کشید. برای تسریع روند بهبودی بهتر است از یک برنامه توانبخشی مانند ورزش و فیزیوتراپی پیروی کرد.
سوالات متداول
1.بدون جراحی آرتروسکوپی چه اتفاقی برای شانه می‌افتد؟
افرادی که از درد، ضعف و عدم تعادل عضلانی در شانه رنج می‌برند، ممکن است به تدریج ناتوان شوند، یا دردشان بدتر شود. عدم درمان آرتروسکوپی شانه، آسیب دائمی یا جبران‌ناپذیری به روتاتور کاف وارد می‌کند که امکان دارد فرد به آرتریت زودرس مبتلا شود.
نمی‌توان پیش بینی کرد که فردی با درد کوتاه‌مدت و ناتوانی ناشی از پارگی روتاتور کاف به پزشک مراجعه کند و بدون جراحی بهبود یابد. به جز در موارد نادر، یک جراح با تجربه ابتدا سعی می‌کند شانه را با یک برنامه فیزیوتراپی فـشرده بازسازی کند. اگر بتوان عملکرد روتاتور کاف را متعادل کرد، بسیاری از افراد از جراحی اجتناب خواهند کرد.
2. چه مدت بعد از جراحی آرتروسکوپی شانه، فرد به فعالیت‌های عادی برمی‌گردد؟
بازگشت به فعالیت‌های عادی ممکن است تا 3 ماه طول بکشد.
3. چه داروهایی پس از جراحی آرتروسکوپی شانه تجویز می‌شوند؟
از آنجایی که پارگی کاف اساسا یک مشکل مکانیکی محسوب می‌شود، هیچ دارویی وجود ندارد که خود به خود موجب بهبودی کاف شود. با این حال، برخی از داروها مانند داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) اغلب به کاهش درد و علائم مربوط به پارگی کاف کمک می‌کنند. این داروها بسیار مفید ولی عوارض جانبی نیز دارند. بنابراین باید تحت نظر پزشک مجرب مصرف شوند. تزریق استروئیدها (کورتیزون) به شانه برای کاهش علائم التهاب توصیه می‌شود. برنامه فیزیوتراپی برای بازتوانی عضلات روتاتور کاف و بازگرداندن عملکرد نقش موثری دارد. در حالی که اثرات کورتیزون دائمی نیست.
