پارگی تاندون زانو؛ درمان‌های غیر جراحی را بشناسید
پارگی تاندون زانو یعنی پارگی بافت فیبری قوی که کشکک زانو را به استخوان درشت نی متصل می‌کند. تاندون‌ها متشکل از تارهای فیبری بسیار قوی هستند که ماهیچه‌ها را به استخوان‌ها متصل می‌کنند. تاندون کشکک با همکاری عضلات جلوی ران کار می‌کنند تا پا در موقعیت صاف قرار گیرد.
پارگی خفیف تاندون زانو می‌تواند راه‌رفتن و سایر فعالیت‌های روزانه را دشوار کند. پارگی بزرگ تاندون کشکک زانو یک آسیب ناتوان‌کننده است که فرد را زمین‌گیر خواهد کرد. معمولا برای بازیابی عملکرد حرکتی بعد از پارگی تاندون زانو به جراحی و فیزیوتراپی نیاز خواهد بود.
آناتومی تاندون کشکک زانو
تاندون کشکک امتداد انتهایی عضله چهار سر در ساق پا است و کاسه زانو (کشکک) را به بالای استخوان ساق پا (درشت نی) متصل می‌کند. چهار ماهیچه ای که عضله چهارسر ران را تشکیل می‌دهند، هر کدام یک تاندون را ایجاد می‌کنند که به کشکک زانو متصل می‌گردد.
کشکک اساسا در داخل تاندون چهارسر ران قرار دارد و به همین دلیل به آن استخوان سزاموئید می‌گویند. تاندون چهارسر ران با حرکت از کاسه زانو به استخوان ساق پا (درشت نی) ضخیم‌تر و باریک‌تر می‌شود و به آن تاندون کشکک نیز می‌گویند. زیرا از کشکک شروع و به درشت نی ختم می‌شود.
انواع پارگی تاندون زانو
پارگی تاندون امکان دارد جزئی یا کامل باشد. پارگی تاندون زانو جزئی به طور کامل فعالیت و عملکرد تاندون را مختل نمی‌کند. تاندون شبیه به طنابی است که بر اثر استفاده بیش از حد آنقدر کـشیده شـده که برخی از الیاف آن از بین رفـته است. اما طناب همچنان یک تکه و قابل استفاده است.
پارگی تاندون زانو کامل مربوط به زمانی است که تاندون کشکک به طور کامل پاره شـده باشد و تاندون از کاسه زانو جدا گردد. رخ‌دادن پارگی تاندون زانو اغلب در محلی است که به کاسه زانو می‌چسبد و تکه‌ای از استخوان نیز همراه با تاندون دچار آسیب خواهد شد. هنگامی‌که پارگی تاندون زانو ناشی از یک بیماری پزشکی مانند تاندونیت باشد، معمولا پارگی در وسط تاندون به وجود می‌آید.
بیشتر بخوانید: درمان التهاب زانو؛ روش‌های سنتی و خانگی کاهنده درد و تورم
علت‌های پارگی تاندون زانو
برای پارگی تاندون زانو نیروی بسیار قوی لازم است که بر اثر عوامل مختلفی بر زانو وارد می‌آید. همچنین گاهی آسیب به تاندون کشکک ناشی از ضعف آن و بیماری‌هایی است که این بافت فیبری را تحت تاثیر قرار می‌دهند. برای مثال تاندون پاتلا ضعیف شـده بیشتر احتمال پارگی دارد. دلایل عمده پارگی تاندون زانو عبارتند از:
سقوط: ضربه مستقیم به جلوی زانو ناشی از افـتادن یا ضربه‌های دیگر یکی از دلایل شایع پارگی تاندون زانو است. پارگی‌های عمیق اغلب به دلیل این نوع آسیب به وجود می‌آیند.
پریدن: تاندون کشکک امکان دارد حین خم‌شدن زانو یا فشار روی پا پاره شود، مانند هنگام فرود از پرش یا پریدن به بالا.
تاندونیت کشکک: التهاب تاندون زانو که تاندونیت کشکک هم نامـیده می‌شود، منجر به ضعف تاندون خواهد شد. دور از ذهن نیست که این وضعیت همراه با پارگی‌های کوچک شود. تاندونیت کشکک افراد شرکت‌کننده در فعالیت‌هایی نیازمند به دویدن یا پریدن را بیشتر درگیر می‌سازد و در این افراد شایع‌تر است. اگرچه در بین دوندگان پارگی تاندون زانو شایع‌تر است، اما اغلب به آن زانوی جامپر می‌گویند.
تزریق کورتیکواستروئید برای درمان تاندونیت کشکک با افزایش ضعف تاندون و افزایش احتمال پارگی تاندون زانو مرتبط است. بنابراین، پزشکان معمولا از انجام این تزریق‌ها در داخل یا اطراف تاندون کشکک خودداری می‌کنند.
بیشتر بخوانید: ورم زانو نشانه آسیبی در این ناحیه؛ علل و ۵ درمان ورم زانو
بیماری مزمن: ضعف تاندون‌ها می‌تواند ناشی از بیماری‌هایی باشد که جریان خون را مختل می‌کنند، از جمله این بیماری‌های باید به موارد زیر اشاره کرد:
- نارسایی مزمن کلیه
- کلسترول بالا
- بیماری‌های التهابی (آرتریت روماتوئید، لوپوس اریتماتوز سیستمیک)
- دیابت شیرین
- عفونت
- بیماری متابولیک
- عمل جراحی: جراحی قبلی اطراف تاندون، مانند تعویض کامل زانو یا بازسازی رباط صلیبی قدامی، فرد را در معرض خطر پارگی تاندون زانو قرار می‌دهد.
- همچنین استفاده از داروهایی استروئیدی مانند کورتیکواستروئیدها و استروئیدهای آنابولیک با افزایش ضعف عضلات و تاندون ارتباط دارد.
بیشتر بخوانید: پارگی مینیسک زانو, عارضه‌ای شایع بین ورزشکاران
علائم پارگی تاندون زانو که باید بشناسیم
هنگامی‌که تاندون کشکک پاره می‌شود، اغلب احساس پارگی یا ترکـیدن قابل تجربه است. پارگی تاندون زانو معمولا درد و تورم به دنبال دارد و دور از ذهن نیست که نتوان زانو را صاف کرد. علائم پارگی تاندون زانو عبارتند از:
- فرورفتگی در پایین کاسه زانو
- کبودی
- گرفتگی
- کاسه زانو به سمت ران و بالا می‌رود زیرا دیگر به استخوان ساق پا متصل نیست
- مشکل در راه رفتن به دلیل کمانش یا عقب افتادن زانو
بیشتر بخوانید: قرص آرتروز زانو؛ داروهایی برای کاهش فوری درد زانو
چگونه پارگی تاندون زانو را تشخیص دهیم؟
پس از بحث در مورد علائم و سابقه پزشکی فرد آسیب‌دیده، پزشک معاینه کامل زانو را انجام خواهد داد. برای تعیین علت دقیق علائم، پزشک آزمایشاتی روی فرد انجام می‌دهد تا ببیند چقدر می‌تواند زانوی خود را کـشیده یا صاف کند. در حالی که این بخش از معاینه همراه با درد خواهد بود ولی شناسایی پارگی تاندون زانو حائز اهمیت است.
برای تایید تشخیص، پزشک ممکن است برخی آزمایش‌های تصویربرداری مانند اسکن اشعه ایکس یا تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) را تجویز کند.
- اشعه‌ایکس: وقتی پارگی تاندون زانو رخ می‌دهد کاسه زانو از جای خود خارج خواهد شد. این اغلب در عکسبرداری با اشعه ایکس از نمای جانبی زانو بسیار واضح به نظر می‌رسد. پارگی کامل تاندون کشکک تنها با اشعه ایکس قابل شناسایی است.
- ام آر آی MRI: تصاویر بهتری از بافت‌های نرم تاندون کشکک نسبت به اشعه ایکس ایجاد می‌کند. MRI می‌تواند میزان پارگی تاندون و محل پارگی را نشان دهد. گاهی اوقات، برای رد آسیب‌های مختلف که علائم مشابهی دارند، MRI لازم است.
بیشتر بخوانید: آیا آب آوردن زانو خطرناک است؟ ۵ درمان متنوع این عارض
درمان پارگی تاندون زانو
پزشک هنگام برنامه‌ریزی برای درمان چندین چیز را در نظر می‌گیرد، از جمله این موارد باید به نکات زیر اشاره کرد:
- نوع و اندازه پارگی تاندون زانو
- سطح فعالیت فرد
- سن شخص آسیب‌دیده
درمان غیر جراحی پارگی تاندون زانو
پارگی‌های بسیار کوچک و جزئی به خوبی به درمان غیر جراحی پاسخ می‌دهند. اما پارگی کامل تاندون زانو تقریبا همیشه با جراحی درمان خواهد شد.
- بی حرکتی: در قدم اول پزشک توصیه می‌کند که فرد مبتلا به پارگی تاندون زانو از یک بی‌حرکت کننده یا بریس استفاده کند. این کار باعث صاف ماندن زانو و بهبود آن کمک می‌کند. به احتمال زیاد در این وضعیت نیاز به عصا ضروری خواهد بود تا تمام وزن روی پای صدمه‌دیده قرار نگیرد. همچنین باید زانو را به مدت 3 تا 6 هفته در ایموبلایزر یا بریس زانو قرار داد.
- فیزیوتراپی: هنگامی‌که درد و تورم اولیه برطرف شد، می‌توان فیزیوتراپی را شروع کرد. تمرینات خاص می‌تواند قدرت و دامنه حرکتی زانو را بازیابی کند.
بیشتر بخوانید: درمان خانگی قفل شدن زانو؛ ۸ روش درمانی ساده اما کاربردی
فیزیوتراپیست تمریناتی را برای تقویت عضلات چهارسر ران توصیه می‌کند، مانند بالابردن پاها به صورت مستقیم. با گذشت زمان، پزشک قفل بریس را باز می‌کند، تا بتوان زانو را آزادانه‌تر با دامنه حرکتی بیشتری حرکت داد. با افزایش روند بهبودی، تمرینات تقویتی بیشتری برای درمان پارگی تاندون زانو تجویز خواهد شد.
- زانوبند زاپیامکس: این زانوبند برقی مجهز به سه تکنولوژی پیشرفته درمان است. اولتراسوند، اینفرارد و کلاک پالس که با نام اختصاری UIC شناخته می‌شوند انواع دردهای زانو را تسکین و التهاب زانو را از بین خواهند برد. زاپیامکس از تولیدات شرکت زایس ترونیک آلمان است و خدماتی مشابه فیزیوتراپی را در اختیار بیمار قرار می‌دهد. با توجه اینکه بعد از جراحی یا پارگی تاندون زانو مراجعه به فیزیوتراپی بسیار سخت و هزینه‌بر است، زاپیامکس بهترین گزینه جایگزین به حساب می‌آید.
درمان پارگی تاندون زانو با جراحی
اکثر افرادی که دچار پارگی کامل تاندون کشکک هستند، برای بازیابی عملکرد زانو نیاز به جراحی دارند. ترمیم جراحی شامل اتصال مجدد تاندون پاره‌شـده به کاسه زانو است. افرادی که نیاز به جراحی دارند، اگر ترمیم بلافاصله پس از آسیب انجام شود، نتیجه بهتری بدست خواهد داد. ترمیم زودهنگام مانع از سفت‌شدن تاندون به حالت کوتاه شـده می‌شود.
برای اتصال مجدد تاندون پاره‌شـده، پزشک بخیه‌هایی در تاندون کار می‌گذارد، سپس بخیه‌ها را از طریق سوراخ‌های ایجادشـده از پایین به بالای کاسه زانو می‌کشد. جراح با دقت بخیه‌ها را در بالای کاسه زانو می‌بندد تا کشش صحیح تاندون را به دست آورد. این همچنین تضمین می‌کند که کاسه زانو آسیب‌دیده دقیقا در جای خود قرار گیرد.
درمان‌های جایگزین جراحی برای ترمیم پارگی تاندون زانو
تکنیک جایگزین گزینه دیگر در ترمیم تاندون کشکک، استفاده از لنگر بخیه است. جراحان تاندون را با استفاده از ایمپلنت‌های کوچک به نام لنگر بخیه به استخوان متصل می‌کنند. استفاده از این لنگرها به‌این معنی است که جراح نیازی به سوراخ کردن کاسه زانو ندارد.
برای محافظت بیشتر ترمیم، برخی جراحان از سیم، بخیه یا کابل برای کمک به نگه‌داشتن کاسه زانو در موقعیتی که تاندون بهبود می‌یابد، استفاده می‌کنند. اگر جراح این کار را انجام دهد، لازم است سیم‌ها یا کابل‌ها در طی یک عمل برنامه‌ریزی شـده بعدی برداشته شوند.
جراح قبل از جراحی برای ترمیم پارگی تاندون زانو در مورد نیاز بیمار به این محافظت اضافی صحبت خواهد کرد. گاهی اوقات جراحان برای محافظت بیشتر در طول عمل این تصمیم را می‌گیرند. وقتی می‌بینند که آسیب تاندون بیشتر از حد انتظار یا اینکه پارگی گسترده‌تر است.
اگر تاندون قبل از جراحی خیلی کوتاه شـده باشد، اتصال مجدد آن به کاسه زانو دشوار خواهد بود. جراح ممکن است نیاز به اضافه‌کردن پیوند بافتی برای افزایش طول تاندون داشته باشد. اگر بیش از یک ماه از آسیب گذشته باشد، اغلب تاندون‌ها کوتاه می‌شوند.
عوارض جراحی برای پارگی تاندون زانو
شایع‌ترین عوارض ترمیم تاندون زانو شامل ضعف و از دست‌دادن حرکت به نظر می‌رسد. گاهی پارگی مجدد رخ می‌دهد و تاندون ترمیم شـده می‌تواند از کاسه زانو جدا گردد. علاوه بر این، موقعیت کاسه زانو ممکن است بعد از عمل متفاوت باشد. مانند هر جراحی، سایر عوارض احتمالی شامل عفونت، شکستگی زخم، لخته‌شدن خون یا عوارض ناشی از بیهوشی است.
روند بهبودی زانو بعد از جراحی در طول چند هفته اول بعد از جراحی
به احتمال زیاد پزشک به بیمار اجازه می‌دهد که وزن خود را با استفاده از بریس و عصا (یا واکر) روی پای خود بیاورد. برای شروع، جراح امکان دارد تحمل وزن لمس انگشت پا را توصیه کند. این زمانی است که انگشت پا را به آرامی روی زمین لمس می‌کنید و فقط وزن پا را پایین می‌آورید.
در دو تا چهار هفتگی، پا معمولا می‌تواند حدود 50 درصد وزن بدن را تحمل کند. بعد از 4 تا 6 هفته بعد از جراحی پارگی تاندون زانو، پا باید بتواند تمام وزن بدن را تحمل کند.
با گذشت زمان، پزشک یا درمانگر قفل بریس را باز می‌کند تا دامنه حرکتی بیشتری داشته باشید. سپس تمرینات تقویتی به برنامه توانبخشی اضافه خواهد شد. مدت زمانی درمان و اینکه تیم درمانی چه تمرین‌هایی را تجویز می‌کند، بر اساس نوع پارگی، ترمیم جراحی، وضعیت پزشکی خواهد بود.
برداشتی کلی از پارگی تاندون زانو
اکثر افراد پس از بهبودی پارگی تاندون زانو می‌توانند به مشاغل و فعالیت‌های قبلی خود بازگردند. بسیاری از افراد سفتی در پای آسیب‌دیده را گزارش می‌کنند. اگر فرد مبتلا به پارگی تاندون زانو ورزشکار باشد، قبل از بازگشت به ورزش، جراح ارزیابی کاملی در مورد زانو جراحی شـده انجام می‌دهد.
پزشک قدرت پا را با استفاده از برخی تست‌های عملکردی زانو (مانند پریدن) مقایسه می‌کند. هدف این است که پای آسیب‌دیده حداقل 85 تا 90 درصد به اندازه پای آسیب ندیده قوی باشد. علاوه بر قدرت پا، جراح استقامت پا، تعادل و اینکه زانو تورم دارد را ارزیابی خواهد کرد.
سوالات متداول
1.آیا می‌توان با پارگی تاندون زانو ورزش کرد؟
خیر. پس از پارگی، باید فورا به زانو چند هفته استراحت داد تا بهبود یابد. پس از کاهش مقداری درد و تورم، می‌توان تمرین‌هایی را برای بازسازی قدرت و دامنه حرکتی زانو شروع کرد.
2. چگونه می‌توان تاندون‌های زانو را تقویت کنیم؟
برای کمک به بازیابی قدرت، ثبات و دامنه حرکتی، باید تمریناتی را برای عضلات چهار سر ران انجام دهید.
3. زمان بهبودی کامل پارگی تاندون زانو بعد از جراحی چقدر است؟
بهبودی کامل حدود 6 ماه طول می‌کشد. بسیاری از بیماران گزارش می‌دهند که برای رسـیدن به تمام اهداف خود به 12 ماه زمان نیاز داشتند.
