اسکولیوز؛ بیماری قابل درمان با حرکات ورزشی و جراحی

اسکولیوز انحنای جانبی ستون فقرات است. بیماری اسکولیوز اغلب در دوران کودکی یا ابتدای نوجوانی ایجاد می‌شود و می‌تواند به عوارض دیگری منجر شود. اسکولیوز ممکن است به شکل خفیف یا شدید در افراد بروز کند که هر کدام عوارض خود را دارند. فلج مغزی و دستروفی عضلانی از جمله این عوارض‌اند.

اسکولیوز یک مشکل پیچیده است. صفحه تاج یک صفحه عمودی از سر تا پا و موازی با شانه‌ها است که بدن را به دو قسمت قدامی‌(جلو) و خلفی (پشت) و صفحه ساژیتال بدن را به دو نیمه راست و چپ تقسیم می‌کند. در این مقاله از ژین طب قرار است به سوال اسکولیوز چیست پاسخ بدهیم و راه‌های درمانی آن را بررسی کنیم.

علائم اسکولیوز؛ ناترازی استخوانی مهمترین نشانه بیماری

اسکولیوز همانطور که گفته شد بیماری‌ای است که روی ستون فقرات اثر می‌گذارد. به همین دلیل انحنای ستون فقرات می‌تواند روی شکل سایر استخوان‌ها به عنوان ستون اصلی بدن تاثیر بگذارد. علائم و نشانه‌های اسکولیوز می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• کمر ناهموار
• ناترازی لگن
• شانه‌های ناهموار
• جلو آمدگی قفسه سینه
• برجستگی یکی از شانه‌ها
• برجستگی یک طرف کمر هنگام خم‌شدن به جلو

در اکثر موارد اسکولیوز، ستون فقرات علاوه بر انحنای پهلو، به پهلو می‌چرخد یا می‌پیچد و باعث بیرون‌زدگی بیشتر دنده‌ها یا ماهیچه‌های یک طرف بدن می‌شود.

علت اسکولیوز چیست ؟؛ هم ناشناخته هم مشخص!

برخلاف اینکه مطالعات زیادی درباره علل بروز بیماری اسکولیوز صورت گرفتن اما پزشکان نتوانستند علت مشخصی را برای بروز اسکولیوز بیان کنند. اگرچه به نظر می‌رسد عوامل ارثی در آن نقش داشته باشد، زیرا این اختلال گاهی در خانواده‌ها دیده می‌شود. دلیل بروز اسکولیوزهای کمتر شایع عبارتند از:

• مشکلات عصبی عضلانی نظیر فلج مغزی یا دیستروفی عضلانی
• آثار جراحی دیواره قفسه سینه در دوران کودکی
• نقایص مادرزادی موثر بر رشد ستون فقرات
• آسیب یا عفونت ستون فقرات
• ناهنجاری‌های نخاعی

اسکولیوز خفیف چیست؟

انحراف ستون فقرات در بیشتر مواقع به شکل خفیف بروز می‌کند. آثاری که در اسکولیوز خفیف نمایان می‌شود تهدیدی برای ادامه زندگی افراد نخواهد داشت و قابل درمان یا کاهش است. اما برخی از منحنی‌ها با رشد کودکان بدتر می‌شوند. اسکولیوز شدید می‌تواند ناتوان‌کننده باشد. انحنای شدید ستون فقرات مقدار فضای درون قفسه سینه را کاهش می‌دهد و عملکرد صحیح ریه‌ها را دشوار می‌کند.

کودکانی که اسکولیوز خفیف دارند، به دقت تحت نظر قرار می‌گیرند تا وضعیت انحنای ستون فقرات آنها به صورت مداوم تحت نظر باشد. در بسیاری از موارد درمان لازم نیست. برخی از کودکان برای جلوگیری از بدترشدن انحنا باید از بریس استفاده کنند. جراحی درمانی برای صاف کردن انحناهای شدید به شمار می‌رود. براساس مطالعات صورت گرفته؛ سرعت ابتلای دختران و پسران به اسکولیوز خفیف برابر است. با این حال دختران بیشتر در خطر ابتلا و بدترشدن منحنی ستون فقرات قرار دارند و نیازمند درمان هستند.

درمان انحراف ستون فقرات در بزرگسالان

سوالی که برای برخی ایجاد شده این است که آیا بیماری اسکولیوز خطرناک است. به این شکل می‌توان به این سوال پاسخ داد؛ افرادی که در کودکی دچار اسکولیوز شده‌اند در بزرگسالی بیشتر دچار کمردرد مزمن می‌شوند. بویژه اگر انحنای غیرطبیعی آنها بزرگ و درمان نشده باشد.

با توجه به شرایط امروز پزشکی هنوز هم برای برخ یاز بیماری‌های درمان قطعی وجود ندارد. با این وجود درمان قطعی انحراف ستون فقرات انتظاری است که بسیاری از بیماران دارند. اسکولیوز در بزرگسالان به سرعت پیشرفت نمی‌کند. دلیل تشخیص اسکولیوز در بزرگسالان معمولا درد است.

درد یکی از نشانه‌های اسکولیوز درمان نشـده است، زیرا ستون فقرات نامتعادل مستعد تغییرات دژنراتیو و علت پیشرفت بیماری محسوب می‌شود. به طور سنتی، تنها گزینه درمانی برای بیماران بزرگسال داروهای ضد درد یا جراحی اسکولیوز است.

از آنجایی که اسکولیوز بزرگسالان به کندی پیشرفت می‌کند، از درمان که باعث کاهش انحنا و درد می‌شود؛  بهره می‌گیرند که می‌تواند نیاز به جراحی را برطرف کند. درمان خانگی شامل حرکات ورزشی و مراقبتی می‌تواند سرعت پیشرفت اسکولیوز را کاهش دهد و از بدتر شدن بیماری جلوگیری کند.

درمان اسکولیوز با ورزش کششی و تقویت عضلات کمر

ورزش یکی از راه‌های درمانی اسکولیوز است که به تقویت قدرت بخش مرکزی و پایین کمر برای بهبود وضعیت ستون فقرات کمک می‌کند. برای تاثیر بیشتر ورزش در بیماران اسکولیوز بهتر است در ترکیب با سایر درمان‌ها مانند بریس صورت بگیرد. عضلات قوی به تثبیت ستون فقرات کمک می‌کند. ورزش درمانی برای اسکولیوز می‌تواند نتایج زیر را به همراه داشته باشد:

• جلوگیری از بی ثباتی ناشی از دژنراسیون ستون فقرات
• کاهش علائمی‌مانند درد، خستگی و عدم تقارن تنه
• کاهش و توقف سرعت پیشرفت اسکولیوز
• بهبود قدرت و استقامت عضلانی
• افزایش انعطاف‌پذیری و تحرک
• بهبود عملکرد ریه و تنفس

بهترین تمرینات برای اسکولیوز برای کودکان، نوجوانان، بزرگسالان

ترکیب حرکات کششی و تقویتی بهترین تمرینات ورزشی برای درمان اسکولیوز است. تمرینات کششی باعث انعطاف‌پذیری و کاهش سفتی همچنین بیشتر شـدن دامنه حرکتی ستون فقرات می‌شود. تمرینات تقویتی نیز باعث ایجاد قدرت و استقامت عضلات می‌شود تا پیشرفت انحنای ستون فقرات و درد را کاهش دهد.

بسیاری از تمرینات اسکولیوز را می‌توان در هر سنی مورد استفاده قرار داد، اما اهداف و تکنیک‌ها اغلب به سن خاص بستگی دارد.

تمرینات اسکولیوز برای کودکان

برنامه ورزشی اسکولیوز می‌تواند به کودک شما کمک کند تا عادات حرکتی و وضعیتی ایمن را در بهبود ستون فقرات در حال رشد داشته باشد. تمرینات اسکولیوز برای کودکان عبارتند از:

• بلندکردن پاها در زمان خواب
• کشش پرنده-سگ
• پرس شکم دو پا
• چرخاندن لگن
• گربه شتر
• پلانک

تمرینات اسکولیوز برای نوجوانان

نوجوانان مبتلا به اسکولیوز ایدیوپاتیک ممکن است دچار عدم تعادل عضلانی، تغییر وضعیت بدنی، انحراف در راه رفتن و کاهش انعطاف‌‌‌پذیری شوند. این تمرینات در نوجونان شامل موارد زیر است:

• تخته
• پایه دیواری
• چرخاندن لگن
• ددلیفت چمدان کتل بل
• کشش چرخشی نشسته

ورزش‌های کم ضربه مانند پیلاتس، یوگا، و تای چی نیز می‌توانند به بهبود انعطاف‌پذیری تنه و دامنه حرکت کمک کنند. برخی از برنامه‌های ورزشی اسکولیوز، مانند روش شروت، ممکن است به نوجوانان کمک کند تا میزان انحنای ستون فقرات خود را کاهش دهند.

تمرینات اسکولیوز برای بزرگسالان

بزرگسالانی که در نوجوانی اسکولیوز نداشتند اغلب با اسکولیوز دژنراتیو تشخیص داده می‌شوند. با گذشت زمان، ساییدگی مفاصل و دیسک‌های ستون فقرات، از دست دادن قابلیت ارتجاعی بافت نرم و زوال تدریجی مفاصل فاست می‌تواند باعث سفتی ستون فقرات شود.

برنامه‌های ورزشی اسکولیوز برای بزرگسالان در ابتدا بر بهبود انعطاف‌پذیری و دامنه حرکتی برای رفع سفتی ستون فقرات تمرکز می‌کنند. کشش‌های اسکولیوز برای بزرگسالان عبارتند از:

• کشش فلکسور لگن زانو زده
• کشش پروانه نشسته
• پیچ و تاب نشسته
• ژست کودک
• گربه/گاو

هنگامی‌که انعطاف‌پذیری بهبود یافت، می‌توان از تمرینات قدرتی برای کمک به تثبیت ستون فقرات و کاهش درد استفاده کرد. تمرینات قدرتی اسکولیوز برای بزرگسالان عبارتند از:

• سگ پرنده
• چرخش لگن
• پل‌های گلوت
• بالا بردن دست و پا
• تمرینات قدرتی با دستگاه ورزشی

یادداشت پایانی

اگر اسکولیوز باعث گیرکردن طناب نخاعی یا ریشه عصبی شود، چه از طریق تنگی کانال نخاعی چه خم‌شدن شدید ستون فقرات، عملکرد عصبی به خطر می افتد. در ابتدا، آثار آن به صورت یک درد تیز یا شوک مانند در پشت احساس می‌شود که می‌تواند به پایین باسن یا داخل ساق پا منتهی شود یا به صورت گزگز یا بی‌حسی به سمت پایین ساق پا منتشر شود.

به طور کلی باید گفت که بیماری اسکولیوز درصورتی که زود تشخیص داده و مراحل درمان طی شود می‌تواند قابل درمان باشد. برخی از بیماران اسکولیوز نگران شرکت در درمان‌های ورزشی‌اند اما باید بدانند ترس ممکن است وضعیت آنها را بدتر کند.

سوالات متداول