فیوژن نخاع جراحی پرهزینه‌ای که 3 بیماری شایع را درمان می‌کند

فیوژن نخاع یا هم‌جوشی ستون فقرات به معنی جراحی برای اتصال دائمی دو یا چند مهره در ستون فقرات و حذف حرکت بین آن‌ها است. فیوژن نخاع معمولا یک درمان موثر برای شکستگی‌ها، بدشکلی‌ها یا بی‌ثباتی در ستون فقرات است. در بسیاری از موارد فیوژن ستون فقرات موثرترین درمان‌ برای نمونه‌های خاصی از کمردردها به شمار می‌رود. اما باید اشاره کرد که فیوژن نخاع باعث ایجاد دردهایی در آینده می‌‎شود.

در این مقاله از مجله سلامت ژین طب به بررسی چگونه انجام فیوژن کمر، مزایا و معایب آن خواهیم پرداخت. اگر قصد جراحی دارید، توصیه می‌کنیم که این مقاله را حتما بخوانید.

همجوشی ستون فقرات چه نوع عملی است؟ معنی فیوژن در پزشکی چیست؟

فیوژن ستون فقرات نوعی روش جراحی است که در آن دو یا چند مهره به طور دائم به یک استخوان به صورت محکم و بدون فاصله بین آن‌ها متصل می‌شوند. مهره‌ها همان استخوان‌های کوچک و به هم پیوسته در ستون فقرات هستند.

در جراحی فیوژن نخاع از استخوان اضافی برای پر کردن فضایی که معمولا بین دو مهره جداگانه وجود دارد استفاده می‌کنند. هنگامی که استخوان‌ها و محل جراحی بهبود می‌یابد، دیگر فضایی اضافی بین مهره‌ها و استخوان‌ها وجود ندارد.

جراحی فیوژن نخاع با نام‌های زیر نیز شناخته می‌شود:

• هم‌جوشی ستون فقرات
• آرترودز
• فیوژن قدامی ستون فقرات
• هم‌جوشی ستون فقرات خلفی
• هم‌جوشی بین مهره‌ای

پس در صورت شنیدن این نام‌ها بدانید که همه به معنی فیوژن هستند.

چرا جراحی فیوژن نخاع انجام می‌شود؟ آیا این کار برای بیماران الزامی است؟

زمانی پزشکان جراحی فیوژن نخاع را انجام می‌دهند که نتایج زیر را بخواهند:

• بهبود ثبات بدن
• اصلاح تغییر شکل ایجادشده به دلیل بیماری
• کاهش درد و افزایش توانایی حرکتی بیمار
• بهبود کیفیت زندگی بیمار

در اغلب موارد برای رسیدن به این موارد راهی جز انجام فیوژن ستون فقرات نیست.

فیوژن نخاع برای درمان چه بیماری‌های انجام می‌شود؟

پزشک ممکن است فیوژن نخاع را برای درمان موارد زیر توصیه کند:

1. بدشکلی‌های ستون فقرات؛ تغییر و اصلاح وضعیت ایجادشده

فیوژن نخاع به اصلاح ناهنجاری‌ها در ستون فقرات، مانند انحنای جانبی مهره‌ها که به آن اسکولیوز می‌گویند کمک می‌کند. همچنین با این روش می‌توان موارد شدید قوزکمر را نیز درمان کرد.

2. درمان ضعف یا بی‌ثباتی ستون فقرات؛ ایجاد تثبیت نسبی در ستون مهره‌ها

اگر حرکت غیرطبیعی یا بیش از حد بین دو مهره وجود داشته باشد ستون فقرات ممکن است ناپایدار شود. این یک عارضه یکی از شایع‌ترین عوارض جانبی آرتریت شدید در ستون فقرات است. در چنین مواردی می‌توان از جراحی فیوژن نخاع برای بازگرداندن ثبات و رفع عوارض روماتیسم ستون فقرات استفاده کرد.

3. فتق دیسک یکی از رایج‌ترین دلایل انجام جراحی فیوژن

فیوژن نخاع احتمال دارد برای تثبیت ستون فقرات پس از برداشتن دیسک آسیب‌دیده (فتق) استفاده شود. این روش یکی از جراحی‌های رایج برای درمان دیسک کمر به شمار می‌رود. از دیگر بیماری‌های که می‌توان برای درمان آن‌ها از جراحی فیوژن نخاع استفاده کرد می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• بیماری دژنراتیو دیسک
• اسپوندیلولیستزیس (spondylolisthesis)(شرایطی که در آن یک مهره روی مهره زیرین می‌لغزد و باعث درد شدید می‌شود)
• تنگی کانال نخاعی
• شکستگی مهره
• عفونت
• تومور

انتخاب نوع جراحی برای بیمار با توجه به آسیب و شدت آن توسط پزشک انجام می‌شود.

آماده‌سازی بیمار برای عمل جراحی هم‌جوشی ستون فقرات؛ اقدامات مهم قبل از جراحی

از چند روز قبل از جراحی بیمار و جراح باید آماده‌سازی‌های زیر را انجام دهند:

• بررسی داروهایی که بیمار در طی یک هفته اخیر مصرف کرده‌است.
• در صورت نیاز حذف تعدادی از داروهای مصرفی بیمار (چند روز تا یک هفته قبل از جراحی) برای جلوگیری از بروز اتفاقات غیرمنتظره در حین عمل جراحی (مانند داروهای رقیق‌کننده خون) لازم است.
• تعیین نوع بی‌هوشی مناسب برای بیمار با توجه به سن، بیماری‌های زمینه‌ای و نوع جراحی ضروری است.
• تعیین نوع غذای مصرفی بیمار شب قبل از جراحی
• آماده‌سازی خانه برای راحتی بیمار بعد از جراحی

این اقدامات در روند جراحی و بهبودی بعد از آن نقش موثری دارند.

آماده‌سازی‌های پزشکی لازم بیمار قبل از جراحی عبارتند از:

• گرفتن نمونه از بینی برای آزمایش و بررسی وجود ویروس یا باکتری در بدن بیمار
• گرفتن نمونه خون برای بررسی فاکتورهای مهم مانند کم خونی یا میزان کلسیم
• کوتاه کردن موهای ناحیه جراحی و تمیز کردن ناحیه با صابون یا ضدعفونی‌کننده مخصوص
• انجام بی‌هوشی توسط پزشک متخصص بی‌هوشی

انجام این اقدامات در بیمارستان صورت می‌گیرد.

روش انجام جراحی فیوژن نخاع؛ مراحل جراحی فیوژن ستون فقرات چگونه است؟

برای انجام این جراحی بیمار بی‌هوشی عمومی دریافت می‌کند. بنابراین بیمار در طول عمل چیزی حس نخواهد کرد، سپس جراح شروع به جراحی می‌کند. توجه داشته باشید که جراحان تکنیک‌های متنوعی را برای انجام جراحی فیوژن ستون فقرات توسعه داده‌اند. تکنیکی که جراحان استفاده می‌کنند به موارد زیر بستگی دارد:

• به محل قرارگیری مهره‌هایی که قرار است جوش داده شوند.
• دلیل همجوشی ستون فقرات چیست.
• در برخی موارد انتخاب نوع جراحی به سلامت عمومی و شکل بدن بیمار نیز بستگی دارد.

به طور کلی جراحی فیوژن نخاع شامل مراحل زیر می‌شود:

1. برش برای دسترسی به مهره‌ها؛ اولین مرحله از هر جراحی باز

برای دستیابی به مهره‌هایی که قرار است به هم متصل شوند، جراح برشی را در یکی از سه محل زیر ایجاد می‌کند:

• در گردن یا کمر و مستقیما روی ستون فقرات
• در هر دو طرف ستون فقرات
• در شکم یا گلو به طوری که جراح بتواند به مهره‌ها دسترسی پیدا کند.

انتخاب نوع برش به تجربه جراح و محل آسیب بستگی دارد.

2. آماده سازی پیوند استخوانی؛ تسریع روند بهبودی در ستون فقرات

پیوندهای استخوانی که در واقع دو مهره را با هم ترکیب می‌کنند، ممکن است از بانک استخوان یا از بدن خود بیمار (معمولا از لگن) تهیه شوند. اگر از استخوان خود بیمار استفاده شود، جراح برشی را بالای استخوان لگن ایجاد می‌کند و قسمت کوچکی از آن را برمی‌دارد و سپس برش را می‌بندد.

در بعضی شرایط برخی از جراحان به جای پیوند استخوان از یک ماده مصنوعی برای پیوند استفاده می‌کنند. این مواد مصنوعی به تقویت رشد استخوان و تسریع همجوشی مهره‌ها کمک خواهند کرد.

برای پیوند استخوان‌ها امروزه از مواد مصنوعی زیر استفاده می‌کنند:

• ماتریس‌های استخوان غیر معدنی یا DBMs

برای ایجاد DBMها (Demineralized bone matrices) کلسیم را از استخوان اجساد مرده حذف می‌کنند. بدون ماده معدنی، استخوان مانند ژل یا بتونه است که برای پیوند استخوانی بسیار مفید خواهد بود. برای استفاده در جراحی فیوژن از این ماده آن را با مواد دیگر (مواد حاوی پروتئین برای کمک به بهبودی استخوان‌ها) ترکیب می‌کنند.

• پروتئین های مورفوژنتیک استخوان یا BMPs

BMP (Bone morphogenetic proteins) ها پروتئین‌های مصنوعی استخوان‌ساز بسیار قوی هستند که باعث ایجاد هم‌جوشی محکم در بین استخوان‌ها می‌شوند. مصرف این مواد توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده آمریکا برای استفاده در ستون فقرات در شرایط خاص تاییدشده است.

• استخوان مصنوعی

استخوان‌های مصنوعی از مواد کلسیم – فسفات ساخته می‌شوند و اغلب به آن‌ها سرامیک می‌گویند. این استخوان‌ها از نظر شکل و قوام شبیه به استخوان‌های بدن انسان (استخوان‌هایی که برای پیوند از آن‌ها استفاده می‌شود) هستند.

3. انجام اتصال یا همجوشی؛ مرحله حساس برای تثبیت دو قسمت به هم

برای ادغام دائمی مهره‌ها، جراح مواد پیوند استخوانی را بین مهره‌ها قرار می‌دهد. صفحات فلزی، پیچ‌ها یا میله‌ها ممکن است که برای کمک به نگه داشتن مهره‌ها در کنار هم و بهبودی و ثبات پیوند استخوانی استفاده شوند.

جراحی فیوژن نخاعی و دیسککتومی؛ چرا در اغلب موارد این دو جراحی با هم انجام می‌شوند؟

عمل فیوژن ستون فقرات ممکن است شامل دیسککتومی (جراحی برای برداشتن دیسک به دلیل آسیب یا بیماری) نیز باشد. هنگامی که دیسک برداشته می‌شود، پیوند استخوانی در فضای خالی دیسک قرار می‌گیرد تا ارتفاع مناسب بین استخوان‌ها حفظ شود.

در این حالت پزشک از دو مهره در دو طرف دیسک برداشته‌شده برای ایجاد یک پل (هم‌جوشی) روی پیوندهای استخوانی و ایجاد ثبات طولانی مدت استفاده می‌کند. هنگامی که فیوژن نخاعی در ستون فقرات گردنی همراه با دیسککتومی انجام شود، به آن فیوژن گردنی می‌گویند. به جای برداشتن مهره، جراح دیسک‌ها یا خارهای استخوانی را از ستون فقرات گردنی برمی‌دارد.

بعد از جراحی همجوشی ستون فقرات؛ زندگی بعد از عمل فیوژن کمر چگونه است؟

بعد از جراحی فیوژن نخاع معمولا دو تا سه روز بستری بودن در بیمارستان برای بیمار لازم است. بسته به محل و وسعت جراحی، احتمال دارد که بیمار کمی درد و ناراحتی را تجربه کنید. اما معمولا می‌توان درد را با داروهای مسکن به خوبی کنترل کرد. در ادامه با مراقبت‌های لازم برای انواع فیوژن ستون فقرات آشنا خواهیم شد.

مراقبت‌های لازم بعد از جراحی فیوژن نخاع؛ آیا بستن کمربند بعد از عمل فیوژن لازم است؟

به طور کلی بعد از جراحی پزشکان توصیه‌های زیر را به بیمار و خانواده می‌کنند:

• استراحت کافی برای بازگشت قدرت و توانایی بدن
• عدم استفاده و فشار به محل جراحی
• استراحت کامل در 48 ساعت اول بعد از مرخص شدن از بیمارستان
• انجام حرکت‌های آرام، با شدت کم، راه رفتن و نشستن (با حفظ وضعیت بدن در یک راستا) برای جلوگیری از سفت شدن و یخ‌زدگی مفاصل
• استفاده از بریس یا کمربند برای اصلاح وضعیت بدن، کاهش درد، جلوگیری از حرکت‌های ناگهانی و تزار کردن بدن
• مصرف داروهای تجویزشده به موقع، به ویژه داروهای آنتی‌بیوتیک برای جلوگیری از عفونت محل جراحی
• مصرف غذاها و نوشیدنی‌های مقوی بعد از جراحی
• پیگیری و انجام دوره‌های فیزیوتراپی برای تسریع در روند بهبودی، برگشت انعطاف‌پذیری و دامنه حرکتی بدن

توجه داشته باشید که فرآیند هم‌جوشی استخوان‌ها چند ماهی طول می‌کشد. در طول این زمان ستون فقرات باید در تراز مناسب قرار گیرد. نحوه صحیح حرکت، تغییر موقعیت، نشستن، ایستادن و راه رفتن توسط فیزوتراپ و پزشک به بیمار آموزش‌داده خواهد شد.

آیا ورزش بعد از عمل فیوژن کمر نیاز است؟

توجه داشته باشید که علائم درد و ناراحتی بیمار به تدریج بهبود می‌یابد. باید گفت که افزایش سطح فعالیت‌های بیمار به این روند بهبودی کمک خواهد کرد. بلافاصله پس از عمل، پزشک ممکن است فقط فعالیت‌های سبک مانند پیاده‌روی را توصیه کند.

با بازیابی قدرت، بیمار می‌تواند به آرامی فعالیت‌های روزمره خود را افزایش دهد. به طور معمول فیزیوتراپی معمولا از 6 هفته تا 3 ماه پس از جراحی شروع می‌شود. جراح با بیمار در مورد این که آیا فیزیوتراپی نیاز دارد یا خیر صحبت خواهد کرد. توجه داشته باشید که حفظ یک سبک زندگی سالم و پیروی از دستورالعمل‌های پزشک لازم و ضروری است. رعایت این موارد شانس بیمار را برای رسیدن به نتیجه موفقیت‌آمیز جراحی افزایش می‌دهد.

خطرات و عوارض عمل فیوژن کمر چیست؟ این خطرها قابل کنترل هستند؟

فیوژن ستون فقرات به طور کلی از جمله جراحی‌های ارتوپدی بی‌خطر به شمار می‌رود. اما مانند هر جراحی دیگری، همجوشی ستون فقرات نیز خطرهای بالقوه‌ای را به همراه دارد. عوارض بالقوه این جراحی عبارتند از:

• عفونت
• بهبودی ضعیف یا کند زخم
• خون‌ریزی
• لخته شدن خون
• آسیب به عروق خونی یا اعصاب داخل و اطراف ستون فقرات
• درد در محلی که پیوند استخوان از آن گرفته شده‌است
• پسودوآرتروز (Pseudarthrosis)

پسودوآرتروز وضعیتی است که در آن استخوان‌سازی کافی در بدن بیمار انجام نمی‌شود. این عارضه در افرادی که مسن هستند، دیابت دارند یا سیگار می‌کشند بیشتر دیده می‌شود. همچنین در مواقعی که بیمار بعد از جراحی خیلی زود اقدام به حرکت کند (قبل از این که استخوان‌ها بتواند شروع به خوش خوردن کنند)، باعث ایجاد پسودوآرتروز می‌شود. اگر این اتفاق بی‌افتد، امکان دارد که به عمل جراحی دوم برای محکم کردن پیوند و فیوژن نیاز باشد.

عوارض بعد از جراحی دوره نقاهت بعد از جراحی را طولانی‌تر می‌کنند. به عنون مثال پس از رفتن به خانه، در صورت بروز علائم عفونت احتمال دارد که چندین ماه طول بکشد تا استخوان‌های آسیب‌دیده در ستون فقرات بهبودیافته و به هم جوش بخورند.

علائم هشدار دهنده برای شناسایی عوارض عمل فیوژن کمر

مهم است که بیمار تمامی دستورالعمل‌های پزشک خود را در رابطه با علائم هشداردهنده لخته شدن خون و عفونت به دقت دنبال کند. این عوارض به احتمال زیاد در چند هفته اول پس از جراحی رخ می‌دهند.

علائم هشداردهنده احتمال لخته شدن خون عبارتند از:

• تورم در ساق پا، مچ پا یا پا
• حساسیت یا قرمزی که احتمال دارد در بالای زانو یا زیر زانو گسترش یابد
• درد در ساق پا

گاهی اوقات، لخته خون از طریق جریان خون عبور می‌کند و ممکن است در ریه‌ها مستقر شود. اگر این اتفاق بی‌افتد، بیمار دچار درد ناگهانی در قفسه سینه، تنگی نفس یا سرفه می‌شود. در صورت مشاهده هر یک از این علائم باید فورا پزشک را مطلع کرد و با اورژانس تماش گرفت.

عفونت پس از جراحی ستون فقرات بسیار نادر است؛ اما علائم هشداردهنده عفونت عبارتند از:

• قرمزی، حساسیت و تورم در اطراف و کنارهای زخم جراحی
• خارج شدن چرک یا مایع از زخم
• درد یا حساسیت
• تب و لرز

در صورت بروز هر یک از این علائم باید با پزشک تماس گرفت و بیمار را به بیمارستان منتقل کرد..

عوارض ناشی از جراحی فیوژن نخاع بر محل تحت درمان چیست؟

موارد گفته‌شده در بالا از جمله عوارض ایجادشده در جراحی‌های مختلف هستند. اما عارضه‌ای که فیوژن ایجاد می‌کند شامل فشار به نواحی اطراف قسمت جوش خورده‌است. به این صورت که با ثابت کردن مهره‌ها به هم، فشاری اضافی به مهره‌ها و نواحی اطراف آن‌ها وارد می‌شود. این فشار اضافی به مرور زمان باعث آرتریت، ساییدگی، ضعف و تخریب این بافت‌ها خواهد شد.

در این حالت بیمار در قسمت‌های اطراف محل جراحی قبلی خود درد و ناراحتی حس می‌کند. احتمال دارد که این ناراحتی‌ها به قدری افزایش یابند که بیمار به یک جراحی دیگر نیاز پیدا کند. همچنین باید اشاره کرد که اضافه وزن، غیرفعال بودن یا وضعیت جسمانی نامناسب نیز بعد از جراحی، بیمار را در معرض خطرات بیشتری قرار می‌دهد. داشتن یک سبک زندگی سالم، با توجه به رژیم غذایی و ورزش منظم به بیمار کمک می‌کند تا بهترین نتایج را کسب کند.

یادداشت پایانی در مورد جراحی رایج فیوژن نخاع

فیوژن ستون فقرات نوعی جراحی است که برای اصلاح مشکلات استخوان‌های کوچک در ستون فقرات (مهره‌ها) استفاده می‌شود. در اصل این جراحی یک فرآیند جوشکاری در بدن به حساب می‌آید. ایده اصلی در جراحی فیوژن به این صورت است که دو یا چند مهره را با هم ترکیب‌کرده تا به یک استخوان منفرد و محکم تبدیل شوند. این کار برای از بین بردن حرکت دردناک یا بازگرداندن ثبات به ستون فقرات انجام می‌شود.

جراحی ستون فقرات معمولا تنها زمانی توصیه می‌شود که پزشک بتواند منبع درد را مشخص کند. برای انجام این کار، پزشک ممکن است از آزمایش‌های تصویربرداری مانند اشعه ایکس، اسکن توموگرافی کامپیوتری یا همان CT اسکن و اسکن تصویربرداری تشدید مغناطیسی یا MRI استفاده کند. سپاس که تا انتهای مقاله با مجله سلامت ژین طب بودید.

پرتکرارترین سوالات در مورد فیوژن نخاع