آرتروز انگشتان دست چیست و چطور می توان آن را مدیریت کرد؟

آرتریت همان التهاب مفصل است. به طور معمول یک مفصل از دو استخوان با پوشش غضروفی تشکیل شده است که مثل یک مجموعه منطبق با هم روی هم قرار گرفته و به آرامی روی هم حرکت می کنند. وقتی آرتروز اتفاق می افتد این سطح نامظم می شود و استخوان ها دیگر بسادگی روی هم نمی لغزند. آرتروز می تواند هر مفصلی از بدن را درگیر کند و آرتروز انگشتان دست تنها یکی از انواع رایج آرتروز است. آرتروز دست یک عارضه دردناک و ناتوان کننده است که می تواند زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد.

آرتروز انگشتان دست می تواند ناشی از فرسایش طبیعی در مفاصل و یا پس از یک حادثه باشد. آرتروز دست معمولا در 3 ناحیه دست اتفاق می افتد: در قاعده انگشت شست یعنی جائیکه شست و مچ دست به هم می رسند (مفصل ذوزنقه، متاکارپ یا بازیلار)، در انتهای مفصل نزدیک به اولین بند انگشتان (مفصل بین فالانژیال یا PIP) و همچنین بروز آرتروز در بند میانی انگشتان شایع است.

استئوآرتریت دست باعث می شود که استخوان های روی خارجی ترین مفاصل انگشتان یا همان اولین گره دست (گره های هبردن) و مفاصل میانی انگشتان (گره های بوچارد) بزرگتر شوند. این مفاصل و قاعده شست سفت و گاهی دردناک می شوند. مچ دست و مفاصل بین انگشتان و دست معمولاً تحت تأثیر قرار نمی گیرند. مفاصل درگیر ممکن است تغییر شکل داده و  ناهماهنگ شوند. در این مطلب از مجله سلامت ژین طب به بررسی آرتروز انگشتان دست خواهیم پراخت. با ما همراه باشید.

انواع آرتروز دست: مراحل پیشرفت آرتروز دست

بیماری آرتروز انگشتان دست شامل 4 مرحله است که هر یک به لحاظ میزان فرسایش مفصل و علائم می تواند تفاوت های عمده ای با یکدیگر داشته باشد. این مراحل عبارتند از:

• مرحله 1: سائیدگی جزئی در مفصل که می تواند همراه با درد یا بدون هیچ علامتی باشد.
• مرحله 2: در مرحله دوم خارهای استخوانی اطراف مفصل تشکیل می شود. فرد در ناحیه دست احساس سفتی و عدم تحرک می کند و بیمار در این مرحله ممکن است به دستبند طبی نیاز پیدا کند.
• مرحله 3: غضروف در ناحیه آسیب دیده شروع به فرسایش کرده و مفصل دچار التهاب می شود. بیمار در این مرحله در انجام کارهای روزانه دچار مشکل می شود.
• مرحله 4: در مرحله 4 غضروف به طور کامل از بین رفته و خارهای استخوانی متعدد ایجاد شده در کنار مفصل درد شدید به همراه تغییر شکل مفصل دست را در فرد ایجاد می کند.

بیشتر بدانید: آرتروز گردن؛ رایج‌ترین آسیب مفصلی و مهره‌ای در افراد شاغل و کارمندان

علائم آرتروز دست؛ از کجا بفهمم به آرتروز دست مبتلا شده ام؟

علاوه بر از دست رفتن غضروف، آرتروز انگشت دست با رشد زائده های استخوانی همراه است. افزایش خارهای استخوانی اطراف مفصل منجر به افزایش خشکی و درد می شود. با پیشرفت آرتروز دست، انجام کارهای روزانه برای بیمار دشوار می شود و انگشتان دست به لحاظ شکل ظاهری دچار تغییر می شود.

• درد: در ابتدای شروع بیماری، بیمار ممکن است درد های گذرایی را تجربه کند. درد ارتروز دست به گونه ای است که با استراحت تسکین پیدا می کند و در هنگام استفاده از مفصل شدت می یابد. با پیشرفت بیماری درد دائمی می شود و ممکن است تبدیل به دردی خسته کننده و یا تیز شود. درد آرتروز دست به قدری شدید است که ممکن است در بیمار اختلال خواب ایجاد کند.
• سفتی و کاهش دامنه حرکت: با پیشرفت بیماری آرتروز دست فرد دیگر قادر نخواهد بود انگشتان دست خود را براحتی باز و بسته کند.
• کریپتوس یا صدا دادن مفصل: با ادامه روند فرسایش مفصل و با سایش مفصل آسیب دیده روی یکدیگر مشکل صدا دادن، قفل شدن، تق تق در هنگام حرکت مفصل ایجاد می شود.
• تورم: بدن در برابر فرسایش دائمی و آسیسب بافت غضروفی واکنش نشان داده و به همین دلیل اطراف مفصل شروع به تورم، قرمزی و تغییر رنگ می کند.
• ندول ها: در اطراف مفصل میانی انگشت (گره بوچارد) و یا اولین مفصل دست (گره هبردن) توده های استخوانی ایجاد می شود.
• تغییر شکل مفصل: با تغییرات استخوانی، از بین رفتن مفصل، لیگمانهای ناپایدار و گشاد و همین طور تورم، در بیماری آرتروز انگشتان دست مفاصل دست بزرگ شده و شکل غیرعادی به خود می گیرد.
• ضعف: ترکیب درد مفصلی، کاهش دامنه حرکت و تغییر شکل مفصل باعث می شود دست قدرت خود را از دست بدهد. انجام فعالیت هایی که زمانی برایتان ساده بود مثل باز کردن در یک بطری برایتان مشکل می شود.

بیشتر بدانید: آرتروز ستون فقرات؛ از آرتروز خود اطلاع دارید؟

علت آرتروز انگشتان دست چیست؟

آرتروز دست معمولا با بالا رفتن سن و بدون هیچ دلیل خاصی ایجاد می شود. اما برخی از فاکتورها می تواند روند شروع بیماری را تشدید کند:

• سن: هر قدر سن فرد بالاتر باشد احتمال ابتلا به آرتروز دست افزایش می یابد
• جنسیت: زنان بیش از مردان به آرتروز دست مبتلا می شوند
• نژاد: نژاد سفیدپوست بیشتر از سیاه پوست در معرض آرتروز قرار دارد
• وزن: افراد دارای اضافه وزن بیشتر از سایرین به آرتروز دست مبتلا می شوند
• ژنتیک: برخی از افراد به طور ژنتیکی بیشتر در معرض ابتلا به آرتروز قرار دارند
• صدمات: یک مفصل آسیب دیده احتمال بیشتری دارد که به آرتروز دچار شود
• مشکلات مفصلی: عفونت مفصلی، استفاده بیش از حد از مفصل، رباط های شل احتمال ابتلا به مشکلات مفصلی مثل آرتروز دست را افزایش می دهد.

بیشتر بدانید: انواع آرتریت؛ آشنایی با ۴ نوع رایج آرتروز در افراد مسن و جوانان

تشخیص آرتروز انگشتان دست چگونه انجام می شود؟

پزشک برای تشخیص آرتروز انگشتان دست به بررسی بالینی شرایط دست بیمار می پردازد و همچنین سایر مفاصل را بدین منظور مورد بررسی قرار می دهد. عکسبرداری اشعه ایکس نیز برای اطمینان از شرایط بیمار تجویز می شود. در تصویربرداری اشعه ایکس فاصله کم بین استخوانها می تواند نشانه ای از بروز آرتروز دست باشد. همچنین تشکیل زائده های استخوانی و از بین رفتن بافت غضروفی نشان دهنده آرتروز دست است. البته داشتن سابقه خانوادگی در تشخیص آرتروز دست در کنار این شواهد کمک کننده است.

درمان آرتروز دست؛ آرتروز انگشتان دست خوب می شود؟

آرتروز دست یک بیماری جدی است که تاکنون درمان قطعی برای آن پیدا نشده است. با این وجود داشتن یک سبک زندگی سالم و پیگیری درمانهای رایج می تواند تا حد زیادی از پیشرفت بیماری بکاهد. درمانهای رایج برای درمان و کنترل بیماری آرتروز دست شامل:

• درمانهای غیردارویی: کاهش فشار روی مفصل با استفاده از آتل یا بریس، انجام تمرینات ورزشی مخصوص آرتروز دست و استفاده از کمپرس سرد و گرم می تواند در کاهش درد و التهاب بیمار کمک کننده باشد.
• درمان دارویی: داروهایی که منجر به کاهش درد و علائم آرتروز دست می شود شامل قرص، شربت، پماد و درمانهای تزریقی است که مستقیما بر روی مفصل تزریق می شوند. داروهایی که برای کاهش علائم بیماری تجویز می شوند شامل استامینوفن، کپسایسین، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی و کورتیکواستروئیدها می باشند.
• درمان جراحی آرتروز دست: اگر دارو یا درمانهای خودمراقبتی نتواند منجر به درمان بیماری شود، درمان جراحی توصیه میشود. یک پزشک ارتوپد ضمن عمل جراحی می تواند بافت های غضروفی آسیب دیده را برداشته و از ایمپلنت های فلزی یا پلاستیکی به جای آنها استفاده کند.

بیشتر بدانید: ساییدگی زانو همان آرتروز است؟ علت‌ها و راه‌های درمان آن

زندگی با آرتروز انگشتان دست؛ همزیستی با آرتروز

با طی کردن مراحل زیر می توانید تا حد زیادی از شدت درد و ناتوانی حاصل از بیماری آرتروز دست بکاهید. به همین دلیل به منظور داشتن یک زندگی سالم و فعال افرادیکه مبتلا به آرتروز دست هستند باید مراحل زیر را طی کنند:

• رژیم غذایی مناسبی داشته باشند: به عنوان مثال رژیم غذایی مدیترانه ای که شامل مصرف پایین گوشت و لبنیات و مقادیر بالایی از میوه و سبزیجات و غذاهای دریایی است می تواند از ایجاد التهاب جلوگیری کند.
• تحرک کافی داشته باشید: پیاده روی، شنا، یوگا و ورزشهای با فشار بسیار کم باعث می شود مفاصل فعال باقی بمانند بدون آنکه فشار زیادی به آنها وارد کند.
• کاردرمانی (OT): کاردرمانی دسته ای از فعالیت های حرکتی هستند که با هدف بازگرداندن توان حرکتی برای بیماران تجویز می شود. متخصص کاردرمانی بر روی بهبود حرکت بیمار تمرکز می کند. کاردرمانی و فیزیوتراپی با یکدیگر متفاوت هستند. کاردرمانگر بر روی افزایش مهارت بیمار بر انجام کارهای روزانه تمرکز می کند حال آنکه فیزیوتراپیست سعی دارد با انجام فعالیت هایی درد بیمار را کاهش داده و دامنه حرکت در بیمار را افزایش دهد.
• درمان شناختی رفتاری (CBT): درمان شناختی رفتاری شامل مجموعه ای از روش های درمانی مبتنی بر علم روانشناسی است که طی آن با افکار مزاحم و ناکارآمد بیمار از طریق تغییر سیستم فکری بیمار مبارزه می شود. درواقع در این رویکرد کاهش اضطراب و تنش های فکری به عنوان عامل تشدید کننده بیماری مبارزه می شود.
• مصرف مسکن: برای کنترل درد می توان از مسکن های ضدالتهاب غیراستروئیدی استفاده کرد.

پرسش و پاسخ آرتروز انگشتان دست