سولاریوم؛ سایه‌ای خطرناک در کمین پوست

سولاریوم به واسطه برنزه کردن پوست دستگاه نام آشنایی است که طرفداران زیادی دارد. اما آیا در کنار تغییر رنگ پوست عوارض و خطرات سولاریوم مد نظر گرفته می‌شود. دستگاه‌های سولاریوم به کمک لامپ‌هایی تعبیه شده در خود، تشعشعاتی شبیه به خورشید منتشر کرده و به برنزه شدن پوست کمک می‌کند. فرد در محفظه دستگاه دراز کشیده یا داخل اتاقی با طراحی ویژه پر از لامپ‌های اشعه ماوراء بنفش (UVR) بی‌حرکت می‌ایستد. لامپ‌ها روشن و اشعه UVR روی بدن تابیده شده و پوست به تدریج برنزه خواهد شد.

سولاریوم به دلیل ماهیت مصنوعی نور تابانده شده و استفاده از دستگاه‌های UVR خطرات و عوارضی را برای سلامتی به دنبال دارد که عدم توجه به آن امکان دارد فررد با مشکلات بنیادینی روبرو گردد.

این مقاله از مجله سلامت ژین طب ابعاد کلی سولاریوم را مورد برررسی قرار می‌دهد تا طرفداران برنزه کردن مصنوعی از خطرات آن آگاه شوند و تصمیم درستی اتخاذ کنند.

نحوه آماده سازی پوست برای سولاریوم طولانی

• اولین اقدامی که قبل از سولاریوم باید مد نظر داشت اینکه یک یا دو روز قبل، پوست بدن باید با اصلاح و لایه برداری آماده شود تا به خوبی برنزه گردد.
• هیدراتاسیون پوست را باید همیشه جدی گرفت. قبل از برنزه کردن، بدن را با یک مرطوب کننده سبک بدون روغن هیدراته کنید. همچنین باید مواظب آبرسانی پوست بعد از هر جلسه بود که نکته بسیار مهمی است.
• لوسیون‌های برنزه‌کننده و تقویت‌کننده‌هایی که فقط برای برنزه‌ کردن در زیر آفتاب تولید شده‌اند را فراموش نکنید و قبل از سولاریوم از این لوسیون‌ها استفاده کنید.
• غذاهای حاوی بتاکاروتن مانند هویج و سیب‌زمینی شیرین بخورید مانع از سوزش پوست بعد از برنزه شدن خواهند شد، پس حتما نیم نگاهی به آن‌ها داشته باشید. برخی از مطالعات بیانگر این نکته است که بتاکاروتن در کاهش حساسیت به نور خورشید در افراد مبتلا به بیماری‌های حساس به نور کمک کننده اسیت.
• با برنزه کردن منظم و استفاده از لوسیون‌های برنزه‌کننده، درخشش پوست زمان و ماندگاری بیشتری دارد.
• عوارض جانبی و تاثیر برخی از داروها را باید بررسی کرد، برخی از آن‌ها ایجاد کننده حساسیت پوستی با قرار گرفتن در معرض UV هستند
• دستگاه سولاریوم در زمان و قدرتی مناسب با بدن باید تنظیم گردد. برای داشتن رنگ تیره‌تر عجله نکنید چون امکان دارد پوست در معرض خطر قرار گیرد. با تعداد دفعات برنزه شدن و تعداد دقایقی که در سولاریوم قرار می‌گیرید، ایمنی پوست خود را تضمین کنید.

فواید سولاریوم؛ 4 عاملی که آن را محبوب می‌سازد

۱. اولین تاثیر سولاریوم برنزه شدن دست نیافتنی

بارزترین مزیت سولاریوم برنزه شدن محسوب می‌شود. همچنین قرار گرفتن در معرض نور خورشید (طبیعی یا مصنوعی) عالی‌ترین راه برای برنزه شدن بدن است. کشورهای متعددی وجود دارند که ساکنان آن‌جا سهم بسیار کمی از نور آفتاب دارند و پوست در معرض نور آفتاب قرار نمی‌گیرد. دستگاه سولاریوم تشعشعات فرابنفش خورشید را تقلید و کمک می‌کند تا فرد پوستی طلایی داشته باشد.

۲. استفاده از سولاریوم نوعی تامین کننده ویتامین D بدن

وقتی نور افتاب به اندازه کافی وجود نداشته باشد برای دریافت ویتامین D مورد نیاز بدن برخی سراغ سولاریوم می‌روند. منتهی اکثر مردم معتقدند که نور ماوراء بنفش برای پوست مضر به نظر می‌رسد. این تصوری اشتباه و بزرگ به حساب می‌اید زیرا اشعه ماوراء بنفش فقط در صورت بیش از حد بودن مضر خواهد بود.

در واقع مهم است که بدن خود را در معرض اشعه ماوراء بنفش قرار داد زیرا به بدن کمک می‌کند ویتامین D را که به عنوان ویتامین آفتاب نیز شناخته می‌شود، تامین کند.

برای اطلاع از نقش کلیدی ویتامین D لیستی از تاثیرات آن بر عملکرد سلولی و مولکولی بیان شده است:

• با تنظیم سطح انسولین به مدیریت دیابت کمک می‌کند
• کمک به حفظ تراکم استخوان و سلامت دندان‌ها
• موثر در بیان ژن‌هایی که رشد سلول‌های سرطانی را تنظیم می‌کنند
• یک جزء حیاتی در عملکرد طبیعی مغز، سیستم عصبی و سیستم ایمنی به شمار می‌رود

البته می‌توان کمبود ویتامین D را با مکمل‌ها جبران کرد، البته سولاریوم هم یکی از راه‌های تامین ویتامین D بدن به حساب می‌آید که البته توصیه اول پزشکان نیست.

۳. سولاریوم درمانی برای برخی بیماری‌های پوستی

برخی شرایط پوستی که در ظاهر خفیف هستند گاهی به مرحله‌ای می‌رسند که بشدت ناتوان کننده خواهند شد. بیماری‌های پوستی خفیف‌ مانند آکنه، ویتیلیگو و خارش، از نظر جسمی ‌روی فرد تاثیرات منفی می‌گذارد. قرار گرفتن در معرض  نور فرا بنفش همراه با استراتژی‌های پزشکی بیماری‌های پوستی مانند آکنه، پسوریازیس، درماتیت آتوپیک، خارش، ویتیلیگو، اسکلرودرمی ‌و چندین درماتوز حساس به UV را درمان می‌کند.

۴. درمان اشکال خاصی از افسردگی با سولاریوم، باور درست یا غلط؟

نوعی اختلال عاطفی وجود دارد که از آن با نام افسردگی زمستانی نام می‌برند. افراد ساکن در عرض‌های جغرافیایی بالاتر، در معرض این اختلال قرار دارند که تبعاتی به دنبال دارد. این افسردگی کمبود انرژی، تحریک پذیری، افزایش خواب آلودگی، افزایش وزن به دلیل پرخوری، خستگی و میل بیش از حد به کربوهیدرات را در بر می‌گیرد.

بسیاری از پزشکان بر این باورند که احتمالا شیوع این اختلال به دلیل فقدان نور خورشید است. قرار گرفتن در معرض نور خورشید باعث می‌شود بدن با‌ ترشح اندورفین واکنش نشان دهد و حس خوبی را در فرد بیدار سازد.  

در واقع نبود اندروفین می‌تواند یکی از عامل‌های اصلی ایجاد اختلال عاطفی فصلی به حساب آید و کسانی که مستعد ابتلا به آن هستند بیشتر در معرض خطر قرار دارند. افردای که از سولاریوم بهره بردند در قیاس با افرادی که از سولاریوم استفاده نکرده‌اند روحیه بالاتری داشتند. البته نباید به سادگی از کنار تبعات سولاریوم گذشت، پس قبل از استفاده اول پزشک را در جریان بگذارید تا از عوارض پیش بینی نشده در امان بمانید.

عوارض که با سولاریوم به وجود می‌آیند

مانند هر روش درمانی دیگری سولاریوم نیز همراه خود عوارضی به دنبال دارد که می‌تواند خطرناک باشد. مشکلات پوستی که با استفاده از سولاریوم امکان ایجاد دارند عبارتند از:

سوختگی پوست اصلی‌ترین عارضه سولاریوم

تخت‌های آفتاب‌گیر همان عملکرد تابش خورشید را اجرا می‌کنند و این یعنی باید اقدامات محافظتی هم پای نور افتاب هم مد نظر داشت. بیشتر افرادی که از سولاریوم استفاده می‌کنند کسانی هستند که از اقلیم‌های سردسیر و کم نور آمده‌اند. آن‌ها عوارض استفاده از آن را نمی‌دانند چون تجربه‌ای واقعی با نور خوردشید را ندارند. به همین خاطر زمانی در معرض نور دستگاه قرار می‌گیرند دچار سوختگی پوست می‌شوند.

سولاریوم و تاثیر آن پیری زودرس پوست

قرار گرفتن بیش از حد در معرض اشعه ماوراء بنفش ارتباط مستقیمی با پیری زودرس پوست دارد. فرابنفش به پوست ظاهری خشن، چرمی‌ و چروک می‌دهد که به دلیل اثرات مخرب اشعه UV-B است.

آیا استفاده از سولاریوم موجب سرطان پوست می‌شود؟

دو نوع اصلی سرطان پوست ناشی از تابش اشعه فرابنفش وجود دارد که عبارتند از:

• ملانوما نوع خطرناک‌تر سرطان پوست که کمتر شایع است و بیشترین تعداد مرگ و میر ناشی از سرطان پوست را به خود اختصاص داده است. ملانوما از جمله عوارض برنزه کردن بدن و سرطانی است که در سلول‌های اپیدرمی ‌که ملانین (ملانوسیت‌ها) تولید می‌کنند شروع می‌شود.

طبق گفته انجمن سرطان آمریکا (ACS) ملانوما در بیشتر موراد قابلیت درمان دارد ولی قبل از فراگیر شدن باید تشخیص داده شود.

• غیر ملانوما در سلول‌های سنگفرشی واقع در اپیدرم، هم در داخل و هم در خارج از بدن رخ می‌دهد. غیر ملانوم اغلب در مناطقی از بدن که در معرض آفتاب قرار دارند، از جمله صورت، گوش‌ها، گردن، لب‌ها و پشت دست‌ها ایجاد می‌شود.

فوتوکراتیت هشداری برای چشم ناشی از سولاریوم

فوتوکراتیت یا آفتاب سوختگی قرنیه از جمله مشکلاتی است که با استفاده ازسولاریوم بهوجود می‌اید. این وضعیت با قرار گرفتن در معرض منابع نور مصنوعی شدید UVC/UVB، مانند لامپ‌های بخار جیوه یا انواع خاصی از لامپ‌های برنزه کننده ایجاد می‌شود.

با چند جلسه سولاریوم رنگ میگیریم؟ زمان آن را هم بدانید

برای دریافت یک برنزه خوب و یک دست باید بین سه تا پنج جلسه از سولاریم استفاده کرد. البته این به نوع رنگ پوست فرد نیز بستگی دارد. دو جلسه در هفته برای برنزه شدن بیشتر به صورت ایمن و ملایم کافی است.

بسیار مهم است که بین هر جلسه حداقل 72 ساعت فاصله باشد تا پوست فرصت استراحت و بازسازی بین جلسات را داشته باشد. با مراقبت از پوست به این روش می‌توان از سوزش یا ایجاد لکه‌های قهوه‌ای جلوگیری کرد. همچنین، برنزه شدن رنگ بهتری خواهد داشت و ماندگاری بیشتری نیز دارد.

سولاریوم و نور خورشید چه تفاوتی دارند؟

تفاوت بسیار است چون سولاریوم پرتوهای نور خورشید را کپی و واکنش‌های مشابه برنزه شدن را در پوست ایجاد می‌کند. دو نوع اشعه ماوراء بنفش UVA و UVB در دستگاه‌های سولاریوم مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اشعه UVA بیشترین استفاده در آن را دارد و تا حدودی ایمن به حساب می‌آید، زیرا باعث سوختگی نخواهد شد. اما با آسیب به شبکه فیبریل‌های کلاژن و عروق خونی کوچک پیری پوست را سرعت می‌بخشد. اشعه UVA برنزه دائمی به وجود نمی‌آورد و فقط رنگدانه‌‌های موجود در اپیدرم را تیره می‌کند. این به اصطلاح پیگمانتاسیون مستقیم پس از چندین روز از بین خواهد رفت. در صورتی که نور خورشید هیچکدام از این عوارض را ندارد.

اشعه uv در سولاریوم به چه میزانی باید تابیده شود؟

رنگدانه پوست در سلول‌هایی به نام ملانوبلاست تشکیل می‌شود. رنگ به لایه‌های سطحی اپیدرم رفته و رنگ پوست را تغییر می‌دهد. اشعه UVB همچنین باعث ضخیم شدن پوست می‌شود که محافظت بیشتری در برابر آفتاب سوختگی به وجود خواهد آورد.

با توجه به نوع پوست و مقدار زمانی که اشعه به پوست می‌تابد دوز ایمن پرتو فرابنفش متفاوت به نظر می‌رسد. با تابش پرتو به پوست، تغییر رنگی در آن به وجود می‌آید که ملانین نامیده می‌شود. مشخص شده که بیشترین بازده تغییر رنگ در پوست دارای تابش با طول موج 290 تا 330 نانومتر است.

زمان استفاده و ماندن در دستگاه سولاریوم چقدر است؟

حساسیت پوست فرد، موردی است که زمان استفاده از سولاریوم را بر اساس آن باید تنظیم کرد. اگر فرد دارای پوستی با حساسیت بالا باشد در قدم اول پنج دقیقه زمان مناسبی برای در معرض تابش قرار گرفتن است. هر نوبت هم نباید بیش از 10 دقیقه به طول بیانجامد.

اگر پوست معمولی باشد با تابش پنج دقیقه شروع کرده و تا 12 دقیقه ادامه دهید. اگر پوست تحمل بالاتری داشته باشد (یعنی زیر نور آفتاب نمی‌سوزد) برنزه شدن را با پنج دقیقه شروع و روی 15 دقیقه تمام کنید.

در صورت داشتن پوست بسیار حساس و اغلب در زیر نور آفتاب می‌سوزد، زمان مطمئنی برای سپری کردن در تخت برنزه وجود ندارد. مدت زمان ماندگاری سولاریوم بسته به نوع پوست، سن و شرایط سلامتی شخصی که قصد برنزه کردن دارد متفاوت است. آنچه که آشکار است که برنزه با دستگاه سولاریوم باید با تکرار همراه باشد.

چکیده کلی درباره سولاریوم

همه افراد در طول زندگی خود همواره کم و بیش با اشعه UV روبرو هستند و هر کسی به فراخور زمانی که جلوی آفتاب باشد مقدار مشخصی از این اشعه دریافت می‌کند. نکته اینجا است که بیش از حد در معرض این اشعه قرار گرفتن چه به صورت طبیعی و زیر آفتاب و چه در دستگاه سولاریوم ریسک ابتلا به سرطان پوست را افزایش می‌دهد. این یکی از مهم‌ترین آسیب‌های نهفته در استفاده از سولاریوم بیش از حد است که بسیار از افراد به آن بی توجه هستند.

علاوه بر این استفاده زیاد و بی رویه از سولاریوم یکی از عامل‌های آسیب به چشم در قسمت قرنیه و همچنین ابتلا به آب مروارید است. به واقع متخصصان هیچگاه استفاده از آن را برای برنزه کردن پیشنهاد نمی‌دهند.

عمده متخصصان پوست استفاده از کرم‌های برنزه کننده را برای داشتن پوستی خوش‌رنگ توصیه می‌کنند که عوارض آن در قیاس با سولاریوم اصلا به چشم نمی‌آید.

سوالات متداول