علل عقب زدگی زانو در کودکان و بزرگسالان
عقب زدگی زانو، بیشتر در زنان دیده می‌شود و می‌تواند خفیف، متوسط یا شدید باشد. این عارضه شاید منجر به درد و آرتروز زانو شود. ژنو رکورواتوم مادرزادی، یک بیماری نادر است که از هر 100 هزار تولد، یک مورد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اگرچه عقب زدگی زانو، یک ویژگی مشترک در برخی اختلالات است مانند هایپرموبیلیتی یا دومفصلی، که از هر 30 نفر، یک نفر را مبتلا می‌کند.
مهمترین موضوع در مورد درمان ژنو رکورواتوم، تلاش برای تعیین علت آن است. اگر این عارضه به دلیل ضعف عضلانی باشد، احتمال دارد که برنامه تقویت عضلانی تجویز شود. در گذشته، عارضه عقب زدگی زانو بسیار رایج بود زیرا فلج اطفال باعث ضعف عضلات چهار سر ران می‌شد. در این مقاله از مجله ژین طب، می‌خواهیم در مورد علت و اصلاح و درمان عقب زدگی زانو صحبت کنیم.
علت عقب‌زدگی زانو
عارضه عقب زدگی زانو می‌تواند ارثی یا اکتسابی باشد. شایع‌ترین علت ژنو رکورواتوم اکتسابی، فلج اطفال است. علل دیگر عبارتند از:
- شل بودن رباط‌های زانو
- ضعف عضله دوسر ران
- ناپایداری مفصل زانو به دلیل آسیب‌دیدگی رباط‌ها و کپسول مفصلی
- تراز نامناسب استخوان درشت‌نی و استخوان ران
- بد جوش خوردن استخوان‌های اطراف زانو
- ضعف در عضلات اکستانسور یا بازکننده مفصل ران
- ضعف عضله گاستروکنمیوس
- ضایعه نورون حرکتی فوقانی مغز
- ضایعه نورون حرکتی تحتانی
- نقص در حس عمقی شامل حس وضعیت و حرکت مفصل
- اختلاف طول اندام تحتانی
- ژنو رکورواتوم مادرزادی
- فلج مغزی
- دیستروفی عضلانی
- دورسی فلکشن محدود
- ضعف عضله پوپلیتوس
- اختلالات بافت همبند
بیشتر بدانید: غضروف ساز قوی برای زانو؛ با این داروها آشنا شوید
درمان عقب زدگی زانو
اگر کسی آسیب مزمن یا مشکل استخوانی در ساق پا داشته باشد، احتمال دارد که تنها راه حل، استفاده از بریس یا جراحی باشد که در آن زاویه جانبی استخوان درشت‌نی و سطح ساژیتال آن با عمل استئوتومی افزایش می‌یابد.
درمان عقب‌زدگی زانو به طور کلی شامل موارد زیر است:
- درمان دارویی برای مراحل اولیه بیماری
- فیزیوتراپی: فیزیوتراپی برای بیمار دارای درد و ناراحتی مفید خواهد بود
- کار درمانی (Occupational therapy)
- استفاده از وسایل کمکی مناسب مانند ارتز و بریس
- عمل جراحی
اگر بیمار، آسیب رباط صلیبی یا آسیب جانبی زانو نداشته باشد، درمان معمول این است که یک برنامه توانبخشی انجام شود تا مشخص شود که آیا بیمار می‌تواند قدرت کلی عضله چهار سر خود را برای جبران حرکت بش از حد مفصل زانو بهبود بخشد یا خیر.
بیشتر بدانید: بررسی جراحی مفصل زانو؛ آشنایی با نحوه انجام و انواع عمل زانو
استئوتومی پروگزیمال تیبیا دوسطحی
اگر این کار مؤثر نبود، احتمالاً استئوتومی پروگزیمال تیبیا دوسطحی که در آن شیب تیبیای خلفی بیمار افزایش می‌یابد، انجام خواهد شد. در حالی که این جراحی‌ها تهاجمی و گسترده هستند اما به خوبی حرکت بیش از حد مفصل زانو را کاهش می‌دهند و به بیماران اجازه می‌دهند به سطح عملکردی بالایی برگردند.
جراحی استئوتومی قدامی میانی یا قدامی تیبیا پروگزیمال، شیب درشت‌نی خلفی بیمار را افزایش می‌دهد. مشخص شده که این جراحی‌ها در کاهش اکستنشن زانوی بیمار موثر هستند.
برای بیماران مبتلا به ژنو رکورواتوم، ترکیب معاینه بالینی با رادیوگرافی برای طراحی یک برنامه درمانی، حائز اهمیت است. اگر بیمار، آسیب جانبی زانو یا آسیب رباط صلیبی آشکار نداشته باشد، شاید یک برنامه فیزیوتراپی برای تقویت عضله چهار سر ران با نظارت دقیق تجویز شود.
محافظت موازی و استفاده از زانوبند
برای بیمارانی که قبلاً در یک برنامه توانبخشی شرکت کرده‌اند یا مشکلات مداومی با افزایش کشش زانو دارند، احتمالا یک بریس برای جلوگیری از افزایش کشش زانو نشان داده شود.
تقریباً همه بیمارانی که این مشکل را دارند شاید برای مدت کوتاهی به بریس‌هایی که هایپراکستنشن را محدود می‌کند، به خوبی پاسخ دهند اما به طور کلی، مشکلات همچنان باقی می‌ماند و نیاز به جراحی خواهند داشت.
اگر عقب زدگی زانو به دلیل آسیب باشد و بلافاصله بعد از آسیب‌دیدگی ژنو رکورواتوم ایجاد شود، تعیین ساختارهایی که آسیب دیده‌اند و اینکه آیا می‌توان آنها را برای رفع اکستنشن زانو ترمیم یا بازسازی کرد، مهم است.
پارگی رباط صلیبی جلویی و آسیب به رباط جانبی، حدود 3 سانتی‌متر ارتفاع پاشنه پای بیمار را افزایش می‌دهد. درمان این نوع ژنو رکورواتوم نسبتا آسان است و شامل بازسازی و ترمیم رباط صلیبی جلویی و رباط جانبی زانو است.
جراحی ژنو رکورواتوم چقدر موفقیت‌آمیز است؟
مهمترین چیز در مورد جراحی ژنو رکورواتوم، اطمینان از صحت تشخیص بالینی است. معمولاً بیمارانی که با آسیب مزمن به پزشک مراجعه می‌کنند و زانوی آنها به عقب خم شده، مشکلات عملکردی دارند که می‌تواند ناتوان‌کننده باشد.
در اکثر این بیماران، از آنجایی که آسیب مزمن است، با انجام معاینات؛ مشخص می‌شود که سطح ساژیتال درشت‌نی آنها خیلی صاف است و به جراحی استئوتومی نیاز دارد. استئوتومی پروگزیمال تیبیا که درشت نی را به سمت عقب شیب می‌دهد برای درمان این موارد ژنو رکرواتوم بسیار مؤثر است.
اصلاح و درمان عقب زدگی زانو کودکان و بزرگسالان
ترمیم بدشکلی و عقب‌زدگی زانو را می‌توان با اصلاح تدریجی از طریق تکنیک ایلیزاروف انجام داد. اصلاح ناهنجاری حاد نیز با جراحی استئوتومی استخوان صورت می‌پذیرد.
پرسش های شما در خصوص عقب زدگی زانو
1-عقب زدگی زانو چیست؟
اصطلاح عقب‌زدگی زانو یا Genu Recurvatum، یک دگرگونی فرم در مفصل زانو است، طوری که زانو به سمت عقب متمایل می‌شود. افزایش کشش زانو می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. این علل شامل ضعف عضلانی به ویژه عضلات بالای ران یا چهارسر ران، آسیب‌دیدگی یا شکل استخوان‌های فرد در زانو باشد.
2-ژنو رکوراتوم چقدر شایع است و چه کسی آن را درمان می‌کند؟
عقب زدگی زانو، عارضه نادری است و به همین دلیل اغلب به درستی تشخیص داده نمی‌شود. به همین دلیل اکثر موارد در مراکز خاص و مرجع درمان می‌شوند.
درمان‌های اصلی برای ژنو رکورواتوم؛ تقویت عضلات چهارسر ران، استفاده از بریس برای جلوگیری از افزایش کشش یا انجام جراحی استئوتومی پروگزیمال تیبیا است که شیب استخوان درشت‌نی را افزایش می‌دهد.
3-چگونه می‌توان شدت ژنو رکورواتوم را تعیین کرد؟
بهترین راه برای تعیین میزان ژنو رکورواتوم، استفاده از خط کش و اندازه‌گیری قد پاشنه است. برای این کار، ران مقابل میز قرار گرفته و انگشت شست پا بلند می‌شود و اندازه‌گیری فاصله بین پایین پاشنه و میز بر حسب سانتی‌متر، انجام می‌شود.
ارتفاع پاشنه با مقدار ژنو رکورواتوم مرتبط است. به طور کلی، 1 سانتی‌متر ارتفاع پاشنه با 1 درجه اکستنشن مرتبط است. بنابراین کسی که دارای 5 درجه هایپراکستنشن است، قد پاشنه آن 5 سانتی‌متر است.
