تعویض مفصل زانو؛ راه درمانی ترمیم غضروف‌های از دست رفته

تعویض مفصل زانو به عنوان یک روش درمانی برای درمان دردهای زانو است. عمل تعویض مفصل زانو هم مانند سایر جراحی‌های پزشکی می‌تواند با عوارضی همراه باشد. مفصل زانو یکی از پیچیده‌ترین قسمت‌های بدن به شمار می‌رود چراکه متحمل بیشترین فشار و ضربه و آسیب است. افرادی زیاد هستند که با از بین رفتن مفصل زانو دچار مشکلات جدی در راه رفتن می‌شوند که درمان دارویی روی آنها جواب نمی‌دهد.

عمل جراحی تعویض مفصل زانو یا آرتروپلاستی زانو یکی درمان‌های قابل پیشرفته است با این حال می‌تواند عوارضی را برای افراد به همراه داشته باشد. در ادامه این مقاله از ژین طب ضمن اشاره به عوارض احتمالی تعویض مفصل زانو به راه‌های مراقبتی در این دوره هم اشاره خواهیم داشت.

علت تعویض مفصل زانو؛ از آرتروز تا ساییدگی

مفصل‌ها با غضروف احاطه شده‌ تا حرکت راحت‌تر صورت بگیرد. تخریب تدریجی در اثراصطکاک مفاصل بر هم در نهایت سبب ساییدگی استخوانها و بروز درد شدیدی در زانو می‌شود. ساییدگی مفاصل و برخورد فرسایشی استخوان‌ها به هم می‌تواند دردآور و برای بسیاری از افراد بویژه سالمندان زمین‌گیرکننده باشد.

جراحی تعویض مفصل درمانی است که جراحان متخصص ارتوپد دراین مواقع می‌تواند پیشنهاد بدهد تا به بیمار برای داشتن زندگی باکیفیت کمک کند. نکته قابل توجه این است که جراحی تعویض مفصل یکی از موفقیت‌آمیز جراحی‌های جهان است و در ایران هم این جراحی با نتایج خوبی انجام می‌گیرد.

از بین رفتن غضروف هم دلایلی دارد که در نهایت به ساییدگی و التهاب مفصل زانو منجر می‌شود. عواملی که هر یک به طور جداگانه قابل بررسی هستند اما در اینجا به اختصار به آنها اشاره می‌کنیم.

• روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید مفصلی
• ضربه نظیر تصادفات
• پوکی استخوان
• آرتروز شدید

چه زمانی تعویض مفصل زانو صورت می‌گیرد؟

بسیاری از پزشکان ارتوپد درمان را با دارو و فیزیوتراپی و به طور کلی درمان‌های غیرجراحی شروع می‌کنند. در صورتیکه درمان‌های ابتدای باعث بهبود درد و تسکین عوارض نشود و به بیمار در ارتقای کیفی زندگی و البته عملکرد طبیعی زانو کمک نکند، ناچار عمل تعویض مفصل زانو به عنوان درمانی نهایی مورد توجه قرار می‌گیرد. بر همین اساس افراد واجد شرایط جراحی شامل موارد زیر هستند:

• بروز درد شدید و طولانی‌مدت
• محدودیت شدید حرکتی در اثر درد
• حس درد شدید حتی در وضعیت استراحت
• تغییر شکل ظاهری زانو از تورم تا کج شدن
• غیراثربخش بودن درمان‌های دارویی و فیزیوتراپی

عوارض تعویض مفصل زانو چیست؟

تعویض مفصل زانو هم مانند هر جراحی دیگری علاوه مفید بودن برای زانو می‌تواند عوارضی را هم به دنبال داشته باشد. عفونت از مهمترین عوارض تعویض مفصل است هرچند که با توجه به میزان مراقبت‌های بعد از عمل این نوع عارضه به کمترین حد خود رسیده است. با این وجود برخی از شایع‌ترین عوارض این نوع درمان نهبه خود عمل که به بیهوشی یا بی حسی بعد از عمل مرتبط هستند که عبارتند از:

• واکنش‌های آلرژیک و حساسیت‌زا
• احساس خواب‌آلودگی
• احساس سرگیجه
• مشکلات تنفسی
• آسیب عصبی
• درد و ناراحتی
• احساس لرز
• حالت تهوع
• گلو درد

مراقبت بعد از عمل تعویض مفصل زانو؛ درمان را کامل می‌کند

تعویض مفصل زانو هم مانند سایر درمان‌های جراحی نیاز به مراقبت دارد. مراقبت‌های بعد از عمل شامل مصرف داروهای آنتی بیوتیک برای پیشگیری از عفونت تا نوع نشستن و برخاستن است. برخی از مراقبت‌ها شامل موارد زیر هستند:

• پیاده روی روزانه
• مصرف به موقع داروها
• عدم بالا و پایین رفتن از پله
• تمیز نگه داشتن محل جراحی
• انجام مرتب تمرینات فیزیوتراپی
• مصرف مواد مغذی بویژه سبزیجات
• انجام حرکات ورزشی و کششی در خانه
• عدم شستشو تا زمان بسته شدن کامل زخم
• مصرف قرص‌های مکمل با مشورت پزشک

راه رفتن بعد از عمل تعویض مفصل زانو

بخش عمده‌ای بیماران پس از طی دوره یکماهه و اجرای مراقبت‌های بعد از عمل تعویض مفصل توانایی لازم برای راه رفتن طبیعی را به دست می‌آورند. هزینه تعویض مفصل زانو بسته به موارد مختلفی می‌تواند متفاوت باشد و معمولا پس از معاینه پزشک و میزان اقدامات درمانی مورد نیاز تعیین می‌شود. مدت زمان عمل تعویض مفصل زانو نیز براساس سختی عمل از یک تا سه ساعت زمان می‌برد.

یادداشت پایانی

احساس درد پس از انجام عمل جراحی تعویض مفصل زانو اتفاقی طبیعی است که با گذشت دوران نقاهت و استفاده از داروهای درمانی و ورزش و فیزیوتراپی تسکین خواهد یافت. هر نشانه ماندگاری بعد از عمل از تب یا تورم یا درد در محل عمل باید توسط پزشک معاینه شود. بهتر است در این مدت برای راه رفتن از عصا یا واکر و لوازم کمکی در حرکت استفاده تا از فشار بر زانوی خود جلوگیری کنید. در دوران نقاهت هیچگونه فشاری نباید به مفصل زانو وارد شود چراکه ممکن است باعث پارگی یا بروز درد شدید در محل زخم، خونریزی و … شود.

سوالات متداول