5 جراحی زانو که باید بشناسید؛ اطلاعات کامل، انتخاب درست

جراحی زانو زمانی انجام می‌شود که آسیب ایجادشده در زانو به قدری شدید باشد که کیفیت زندگی بیمار را تحت تاثیر قرار دهد. البته در مواردی که به دلیل آسیب زانو، فرد نتواند فعالیت، ورزش و شغل خود را ادامه دهد، جراحی توصیه می‌شود.

با توجه به اینکه زانو از قسمت‌های مختلفی تشکیل شده‌‎است، نوع آسیب‌ها‌ در این قسمت از بدن بسیار متغیر است. پس طبیعی است که انواع مختلفی از جراحی‌های زانو انجام شود. باید اشاره کنیم که تنها خود جراحی در روند بهبودی عملکرد زانو موثر نیست، بلکه شرایط جسمی بیمار قبل و بعد از جراحی و مراقبت‌های بعد از آن نیز مهم است. در این مطلب از مجله سلامت ژین طب به معرفی جراحی زانو خواهیم پرداخت با ما همراه باشید.

جراحی زانو چیست؟ آیا امکان انجام عمل زانو برای همه بیماران وجود دارد؟

جراحی زانو به هر عمل جراحی اطلاق می‌شود که هدف آن ترمیم یا جایگزینی مفاصل، رباط‌ها یا غضروف آسیب‌دیده زانو است. جراحی در زانو معمولا زمانی توصیه می‌شود که درمان‌های غیرجراحی مانند فیزیوتراپی، داروها و استراحت در تسکین درد ناکام باشند.

در جواب به این سوال که امکان انجام عمل زانو برای هر بیماری که زانو درد دارد عملی است، باید بگوییم که خیر ممکن نیست. در موارد زیر امکان جراحی وجود ندارد:

• آسیب خفیف باشد.
• بیمار به قدری مسن باشد که تحمل جراحی را نداشته باشد.
• فرد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای خطرناک باشد که شرایط جراحی را پر ریسک کند.

پس در صورت داشتن موارد گفته‌شده امکان جراحی وجود ندارد.

چه موقع جراحی زانو برای بیماران توصیه خواهد شد؟

انجام عمل زانو زمانی توصیه می‌شود یک یا چند مورد از گزینه‌های زیر برای بیمار ایجادشده باشد:

1. گزینه‌های درمانی غیر جراحی برای بیمار فایده‌ای نداشته باشند.
2. درد زانو شدید و مکرر شود.
3. تحرک بیمار به دلیل درد و سفتی مفصل کاهش یابد.
4. تورم مفصل شدید شود.
5. درد زانو منجر به سخت شدن و جلوگیری از فعالیت‌های روزمره شود.
6. بیمار مجبور شود به دلیل درد از فعالیت‌های که علاقه دارد، دست بکشد.

در این موارد پزشک جراحی را برای بیمار توصیه خواهد کرد.

برخی از پرکاربردترین انواع عمل زانو؛ هر عمل برای میزان آسیبی خاص

جراحی‌های مختلفی در قسمت زانو انجام می‌شود که بسته به نوع آسیب و شدت آن متفاوت هستند. رایج‌ترین نمونه عمل زانو عبارتند از:

1. جراحی آرتروسکوپی؛ عملی برای بررسی وضعیت زانو و ترمیم آسیب‌ها

به جراحی آرتروسکوپی، عملی با کمترین میزان برش گفته می‌شود که برای تشخیص و درمان طیف وسیعی از مشکلات زانو مناسب است. در این جراحی از ابزارهای ظریف و خاصی مانند دوربینی کوچک استفاده می‌شود.

معمولا در آرتروسکوپی، جراح مفصل و بافت‌های زانو را بررسی می‌کند. پس از بررسی وضعیت، در صورتی که امکان ترمیم و خارج کردن بافت‌های شل و آسیب‌دیده باشد، با کمک ابزارهای خاص این قسمت‌ها را خارج می‌کنند.

2. جراحی تعویض زانو؛ عملی که تنها در شرایط خاص انجام می‌شود

تعویض کامل زانو جراحی است که شامل جایگزینی کل مفصل زانو با ایمپلنت پروتز می‌شود. تعویض مفصل زانو معمولا زمانی توصیه خواهد شد که مفصل زانو به دلیل آرتروز یا آسیب‌دیدگی شدید قابلیت ترمیم شدن را نداشته باشد.

توجه به این موضوع بسیار مهم است که جایگزینی کامل زانو باعث ایجاد تسکین قابل توجهی درد و بهبود عملکرد زانو می‌شود. البته مراقبت‌های بعد از جراحی کامل مفصل زانو بسیار مهم و تاثیرگذار بر روند بهبودی است.

3. تعویض جزئی زانو؛ جراحی که دوران نقاهت کمتری نسبت به تعویض کامل دارد

تعویض جزئی زانو عمل جراحی است که شامل تعویض تنها قسمت آسیب‌دیده مفصل با ایمپلنت پروتز می‌شود. این روش معمولا زمانی توصیه خواهد شد که آسیب زانو به یک قسمت از مفصل محدود شود. جراحی تعویض جزئی زانو در مقایسه با تعویض کامل زانو زمان بهبودی سریع‌تر، خونریزی کمتر در حین جراحی و عوارض کمتری دارد.

4. جراحی استئوتومی زانو؛ تنظیم مجدد مفصل برای درد و فعالیت بهتر

به طور کلی استئوتومی زانو برای تنظیم مجدد مفصل زانو به دلیل کاهش فشار روی ناحیه آسیب‌دیده انجام می‌شود. زیرا در اغلب موارد آسیب به مفصل در اثر آرتروز یا مشکلات دیگر، باعث فرسایش قسمتی از مفصل خواهد شد. به همین دلیل در جراحی استئوتومی با برداشتن قسمت‌های آسیب‌دیده، خارهای استخوانی، ترمیم مفصل و قراردادن روکش یا بافتی برای محافظت از آن، از درد و ناراحتی‌های دیگر جلوگیری می‌کنند.

5. بازسازی رباط برای رفع درد و مشکلات دیگر زانو

این جراحی برای ترمیم یا جایگزینی رباط پاره شده در زانو انجام می‌شود. معمولا جراحی بازسازی یا ترمیم رباط در ورزشکاران و افرادی که فعالیت‌های بدنی زیادی دارند انجام می‌شود. باید اشاره کنیم که احتمال آسیب‌دیدگی رباط بعد از جراحی نیز وجود دارد، زیرا رباط آسیب‌پذیرتر شده است. به همین دلیل بعد از جراحی مراقبت زانو و رباط‌های خود باشید.

آشنایی با روش جراحی زانو و نوع بیهوشی که در حین آن به کار می‌رود؟

روند جراحی با توجه به نوع آن انجام می‌شود، اما منظور از روش جراحی، نوع بیهوشی بیمار است. بیهوشی نیز با توجه به جراحی متغیر خواهد بود که شامل موارد زیر است:

• بیهوشی کامل
• بی حسی موضعی

معمولا در جراحی آرتروسکوپی زانو امکان انجام بی حسی موضعی وجود دارد. در ادامه با روند جراحی زانو آشنا خواهیم شد:

• آماده‌سازی بیمار برای جراحی: برای این کار بیمار را به اتاق عمل می‌برند و مراحل ضدعفونی را انجام می‌دهند.
• انجام بیهوشی: نوع بیهوشی با توجه به جراحی انتخاب می‌شود که به دو صورت بی حسی یا بیهوشی عمومی است.
• انجام برش در قسمت آسیب‌دیده: با توجه به نوع جراحی، در قسمت آسیب‌دیده برشی انجام می‌شود. به عنوان مثال برای آرتروسکوپی 2 یا 3 برش کوچک، اما برای تعویض مفصل برش‌های بزرگ‌تری نیاز است.
• ترمیم، تخلیه یا تعویض مفصل: برای بهبود وضعیت زانو امکان دارد که جراح قسمت‌های آسیب‌دیده را تخلیه کند. سپس به جای آن‌ها از پروتزهای فلزی یا مواد خاص دیگر استفاده می‌کنند.
• بستن برش: در آخر بعد از اتمام ترمیم یا تعویض مفصل، جراح زخم را بررسی و آن را با نخ بخیه یا ابزارهایی مانند منگنه جراحی می‌بندد.

این مراحل به ترتیب انجام می‌شوند تا علاوه بر عدم فراموشی فرآیندهای گفته‌شده، جراحی نیز به خوبی و درست پیش برود.

مراقبت بعد از عمل زانو و روند بهبودی بعد از آن چگونه است؟

روند بهبودی جراحی زانو بسته به نوع عمل انجام می‌شود و سلامت کلی بیمار متفاوت است. زمان بهبودی احتمال دارد که از چند هفته تا چند ماه متغیر باشد. در حالت کلی پس از جراحی بیمار را به اتاق ریکاوری انتقال می‌دهند. در این اتاق علائم حیاتی بیمار بررسی می‌شود و داروهای ضد درد تجویز خواهد شد. همچنین امکان دارد که زانوبند مخصوصی به بیمار داده شود تا برای چند هفته از مفصل حمایت کند.

از جمله مراقبت‌های بعد از جراحی زانو و روند بهبودی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پیگیری دقیق دوره‌های فیزیوتراپی برای بهبود قدرت، انعطاف‌پذیری و برگشت دامنه حرکتی مفصل
• ورزش، انجام تمرینات کششی یا ماساژ با تجویز و مشورت با متخصص توانبخشی یا فیزیوتراپ
• مصرف داروهای تجویزشده برای بهبود سریع زخم و جلوگیری از عفونت
• عدم فشار به زانو در هنگام نشستن، راه رفتن و حتی خوابیدن
• خودداری از بی تحرکی زیاد
• مصرف غذاهای مقوی برای بهبود سریع‌تر زخم‌ها
• استفاده از وسایل کمکی مانند زانوبند، عصا، ویلچر و دستشویی فرنگی برای عدم فشار به زانو

با رعایت این اقدامات روند بهبودی سریع‌تر و بهتر پیش خواهد رفت.

چگونه درد را در دوران نقاهت مدیریت کنیم؟ آیا باید درد را تحمل کرد؟

برای تسکین درد بعد از عمل زانو راهکارهای مختلفی وجود دارد که پزشک با توجه به نوع و سنگینی عمل و میزان درد بیمار آن‌ها را مشخص می‌کند. از این راهکارها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• داروهای افیونی یا مخدری
• تجویز داروهای مسکن از قوی تا متوسط
• داروهای ضد التهاب مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن
• استفاده از کمپرس سرد یا گرم

باید اشاره کنیم که در صورتی که توانایی تحمل دردهای خفیف تا متوسط را دارید از مصرف دارو پرهیز کنید. البته این به معنی سختی دادن به خود و تحمل درد و ناراحتی نیست.

آیا جراحی زانو دردناک است؟ آیا این عمل خطراتی دارد؟

جراحی زانو معمولا با بیهوشی عمومی انجام می‌شود، بنابراین در طول عمل بیمار در خواب است و دردی احساس نمی‌کند. اما پس از جراحی و از بین رفتن اثرات داروی بی حسی و بیهوشی ممکن است بیمار کمی درد و ناراحتی را تجربه کند که با داروهای مسکن تجویزی توسط پزشک قابل کنترل است.

در مورد خطرهای عمل زانو باید گفت که مانند سایر جراحی‌هاست و موارد زیر را شامل می‌شود:

• عفونت
• خونریزی
• لخته شدن خون
• آسیب عصبی

باید اشاره کنیم که این خطرها نسبتا کم اتفاق می‌افتند و نتیجه جراحی اکثرا موفقیت آمیز است.

کلام پایانی در مورد عمل جراحی زانو

جراحی زانو درمانی است که تغییراتی را در زندگی بیمار ایجاد می‌کند. از این تغییرات می‌توانیم به کاهش درد، بهبود حرکت و برگشت به زندگی عادی و فعالیت‌های روزمره اشاره کرد. البته باید بگوییم که قبل و بعد از جراحی دوره بسیار مهمی است که بیماران باید با رعایت نکات احتیاطی ارائه‌شده، به بهبود وضعیت خود بعد از عمل کمک کنند.

به یاد داشته باشید که جراحی زانو یک راه‌حل سریع نیست و بهبودی ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد. پیروی از دستورالعمل‌های پزشک در مورد سطح فعالیت و توانبخشی برای اطمینان از نتیجه موفقیت آمیز ضروری است. با آمادگی، حمایت و صبر مناسب، جراحی زانو به شما کمک می‌کند تا دوباره روی پای خود بنشینید و از یک زندگی فعال و بدون درد لذت ببرید.

سوالات پرتکرار در مورد جراحی زانو