عمل دیسک کمر؛ 8 جراحی ستون فقرات برای درمان دردهای شدید کمر

عمل دیسک کمر از روش‌های درمانی موثر برای افرادی محسوب می‌شود که با شرایط دردناک کمر و گردن دست و پنجه نرم می‌کنند. معمولا عمل دیسک کمر پس از اینکه درمان‌های غیرجراحی، مانند فیزیوتراپی یا تزریق استروئید موثر واقع نشدند، توصیه می‌شود. تکنیک‌های جراحی جدیدتر مانند عمل کم تهاجمی ستون فقرات، اکنون در دسترس هستند. این نوع عمل دیسک کمر گاهی اوقات می‌تواند بهبودی سریع‌تر و درد کمتری نسبت به جراحی سنتی ستون فقرات ارائه دهند.

اغلب دردهای ناحیه کمر بدون جراحی و با تکنیک‌های دیگر قابل درمان هستند. در میان برخی از پژوهش‌ها به ناموفق بودن 20 تا 40 درصد از جراحی‌های کمر اشاره شـده است. این عدم موفقیت آنقدر رایج است که یک اصطلاح پزشکی برای آن وجود دارد: سندرم جراحی شکست‌خورده کمر. پس می‌توان گفت که عمل دیسک کمر هم ممکن است با شکست روبرو شود.

اما گاهی اصلی‌ترین گزینه برای درمان‌ آسیب‌های اسکلتی عضلانی جدی یا فشرده‌سازی عصب فقط جراحی است. این مقاله از مجله سلامت ژین طب به انواع عمل دیسک کمر می‌پردازد تا بیماران متوجه شوند که آیا جراحی انتخاب مناسبی است یا خیر.

چه زمانی عمل دیسک کمر ضروری می‌شود؟

• فتق یا پارگی دیسک که در آن یک یا چند دیسک محافظ استخوان‌های ستون فقرات آسیب دیده‌ باشند.
• تنگی نخاع، باریک شدن ستون فقرات که بر نخاع و اعصاب فشار وارد می‌کند.
• اسپوندیلولیستزیس، که در آن یک یا چند استخوان در ستون فقرات از جای خود خارج می‌شوند
• شکستگی‌های مهره‌ای ناشی از آسیب به استخوان‌های ستون فقرات یا پوکی استخوان
• بیماری دژنراتیو دیسک یا آسیب به دیسک‌های ستون فقرات با افزایش سن
• در موارد نادر، کمردرد ناشی از تومور، عفونت یا مشکل ریشه عصبی به نام سندرم دم اسبی است. در این موارد، برای کاهش درد و جلوگیری از مشکلات بیشتر، جراحی به سرعت توصیه می‌شود.

بیشتر بخوانید: کمردرد چرا ایجاد می‌شود؟ ۱۵ علت و چندین روش درمانی برای کمر درد
 

عمل دیسک کمر؛ 8 مورد از اصلی‌ترین جراحی‌های کمر

هنگامی که دردهای کمر سراغ شخصی بیاید ترس از اینکه مبادا نیاز به جراحی داشته باشد ذهن او را تسخیر می‌کند. اما باید بپذیریم که دور از ذهن نیست که تنها راه درمان برخی مشکلات کمر فقط جراحی است. سوالی که بیشتر ذهن را درگیر می‌کند اینکه آیا عمل دیسک کمر خطرناک است؟ علاوه بر جراحی، مراقبتهای بعد از عمل دیسک کمر و همچنین سه ماه بعد از عمل دیسک کمر نیز بسیار حائز اهمیت است. به همین دلیل در ادامه اصلی‌ترین انواع جراحی‌های کمر را مورد بررسی قرار داده‌ایم تا تاثیرات آن‌ها قابل درک شود.  

بیشتر بخوانید: درمان دیسک کمر در منزل؛ چی بخوریم خوب بشیم؟

1. دیسککتومی؛ قدم اول عمل دیسک کمر که توسط پزشکان توصیه می‌شود

‌گاهی به نام میکرودیسککتومی، دیسککتومی ‌از راه پوست، دیسککتومی ‌کمر، جراحی فتق دیسک یا جراحی رفع فشار شناخته می‌شود. روند دیسککتومی خروج موادی است که به ریشه عصبی نهـفته در ستون فقرات فشار وارد می‌کنند. این روش شامل برداشتن قسمت فتق دیسک بین مهره‌ای (هسته پالپوزوس) است که عصب یا نخاع را تحت فشار قرارداده است. این عمل دیسک کمر که هدفش برداشتن بخشی از دیسک است به رفع درد، بی‌حسی، ضعف، مشکلات تعادلی یا مشکلات حرکتی کمک می‌کند.

میکرودیسککتومی ‌یک عمل دیسک کمر کم‌تهاجمی‌ است. در آن بخشی از هسته پالپوزوس به طور سنتی یا با لیزر از طریق یک برش کوچکتر با میکروسکوپ برداشته می‌شود. دیسککتومی ‌از راه پوست، شامل برداشتن بخشی از دیسک با استفاده از لیزر یا ساکشن از طریق یک برش کوچک و پروب است.

دیسککتومی در قسمت‌های مختلف ستون فقرات قابل انجام است. به عنوان مثال، برای برداشتن فتق دیسک بهترین گزینه به شمار می‌آید.

عمل دیسک کمر دیسککتومی ‌برای موارد زیر انجام می‌شود:

• رفع درد ساق پا و باسن ناشی از فشردگی عصب ناشی از فتق یا پارگی دیسک
• درمان ضعف پا، بی‌حسی
• کاهش فشار روی اعصاب یا طناب نخاعی

بیشتر بخوانید: کمربند طبی دیسک کمر؛ روشی برای درمان و تسکین دیسک کمر
 

2. لامینکتومی؛ جراحی برای رفع فشار روی طناب نخاعی

مشابه دیسککتومی، لامینکتومی ‌یک جراحی رفع فشار محسوب می‌شود. در لامینکتومی، بخشی از استخوان ستون فقرات (لامینا) بریده می‌شود تا کانال نخاعی نمایان گردد. لامینا قسمت پشتی کانال نخاعی است که پوششی را روی نخاع تشکیل می‌دهد. هدف از این جراحی برداشتن فشار بخشی از ستون فقرات از روی نخاع یا اعصاب است.

این لایه به همراه رباط فلاووم که به حمایت از ستون فقرات کمک می‌کند، بریده یا برداشته می‌شود. اغلب اوقات، رباط علت فشردگی بر روی اعصاب یا نخاع است که به تنگی مرکزی آن را می‌شناسند. اعصاب فـشرده می‌تواند ناشی از برآمدگی دیسک، خارهای استخوانی، رشد بیش از حد مفاصل، یا خود بافت رباط و غیره باشد. جراح علت فشار را تعیین و بعد از شناخت علت این عمل دیسک کمر را برای رفع فشار تجویز می‌کند.

این فشردگی و فشار روی عصب می‌تواند منشا درد پشت و پا باشد. فشرده‌شدن ریشه‌های عصبی می‌تواند بسیار دردناک باشد و کاهش این فشار از طریق عمل دیسک کمر باعث بهبود عملکرد و کاهش درد می‌شود. لامینکتومی ‌برای موارد زیر انجام می‌شود:

• دسترسی به پارگی دیسک در ستون فقرات
• خارهای استخوانی که به نام استئوفیت نیز شناخته می‌شوند
• درمان کمردرد ناشی از آسیب عصبی
• درمان بی‌حسی و درد پا
• کاهش فشار روی اعصاب نخاعی
• خارج کردن تومور از ستون فقرات

بیشتر بخوانید: سوزش پهلو و کمر؛ از علت تا روش‌های درمان خانگی و پزشک

3. فیوژن ستون فقرات؛ حذف دیسک برای رفع درد کمر

بیشتر برای رفع بی‌ثباتی ستون فقرات مرتبط با بیماری دژنراتیو دیسک، اسکولیوز یا مشکل دیگری در راستای ستون فقرات استفاده می‌شود. در صورت ابتلا به اسکولیوز ایدیوپاتیک، اسکولیوز مادرزادی، اسکولیوز عصبی عضلانی یا اسکولیوز دژنراتیو، فیوژن ستون فقرات ممکن است آخرین راه حل باشد.

در همجوشی ستون فقرات، دو یا چند مهره با استخوان سالم و در محل قفل می‌شوند (با سخت افزارهایی مانند میله‌های فلزی، صفحات و پیچ‌ها). این عمل دیسک کمر یک راه حل دائمی ‌است که برای اصلاح هم‌ترازی یا مشکل دژنراتیو استفاده می‌شود. اتصال مهره‌ها باعث تثبیت ستون فقرات در موقعیت صحیح‌تر یا صاف‌تر می‌شود. فیوژن ستون فقرات می‌تواند انحنای ستون فقرات را 50-70درصد اصلاح کند. فیوژن ستون فقرات برای موارد زیر انجام می‌شود:

• صاف یا ‌تراز کردن ستون فقرات که تغییر شکل انحنای ستون فقرات را کاهش می‌دهد
• اسکولیوز، اسپوندیلولیستزیس، اسپوندیلوز، تنگی کانال نخاعی، فتق دیسک نخاعی، شکستگی، عفونت و بیماری دژنراتیو دیسک از مواردی است که با فیوژن امکان درمان دارد.

بیشتر بخوانید: کمردرد مردان بعد از انزال؛ شروع یک رابطه سرد
 

4. ورتبروپلاستی و کیفوپلاستی؛ دو عمل دیسک کمر که مشابه هم هستند

ورتبروپلاستی و کیفوپلاستی روش‌های مشابهی هستند که برای درمان شکستگی‌های فشاری مهره‌ها استفاده می‌شوند. هنگامی‌که مهره‌ها شکـسته می‌شوند، فشرده‌گی و درد طاقت‌فرسا سراغ فرد می‌آید که حتی امکان ایجاد قوز برای بیمار نیز دور از ذهن نیست. این شکستگی‌های فشاری اغلب در اثر آسیب یا پوکی استخوان ایجاد می‌شوند.

در روش ورتبروپلاستی و کیفوپلاستی، سیمان استخوان از طریق یک سوزن بلند و توخالی وارد شکستگی می‌شود. سیمان استخوان در هر مهره آسیب‌دیده قرار می‌گیرد. در موارد شدیدتر فشرده‌سازی ستون فقرات، عمل کیفوپلاستی در کنار عمل دیسک کمر در اولویت قرار می‌گیرد. یک بالون وارد و باد می‌شود تا مهره‌های فشرده‌شده را به ارتفاع طبیعی برگرداند. با برداشتن مهره‌ها، سیمان استخوانی در این فضای مرتفع وارد و فضای خالی را پر می‌کند. سیمان استخوان، مهره‌ها را تقویت، از فروپاشی بیشتر جلوگیری و درد را بهبود می‌بخشد.

ورتبروپلاستی و کیفوپلاستی برای موارد زیر انجام می‌شود:

• شکستگی‌های فشاری مهره (VCF) ستون فقرات
• جلوگیری از شکستگی یا فروپاشی پوکی استخوان در آینده
• بهبود پوکی استخوان
• تومورهای بیوپسی یا سرطان در استخوان

بیشتر بخوانید: کمردرد زنان بعد از نزدیکی؛ نشانی از بیماری زنان یا ستون فقرات؟
 

5. فورامینوتومی؛ روشی برای تسکین درد ناشی از فشردگی مهره‌ها

‌این عمل دیسک کمر برای تسکین درد ناشی از فشرده‌گی عصب در ستون فقرات بکار می‌رود. جراح استخوان کناره‌های مهره‌ها را برش می‌دهد تا فضایی را که اعصاب از ستون فقرات خارج می‌شوند، بازتر کند. فضای اضافی فشار روی اعصاب را به حداقل و درد را کاهش می‌دهد. مانند لامینکتومی، این روش هم علاوه بر تسکین درد در پایداری ستون فقرات ایفای نقش می‌کند.

6. تعویض دیسک؛ روشی درمانی برای شرایط شدید تخریب دیسک

جراح، دیسک تحلیل رفـته را از طریق یک برش کوچک در پشت برمی‌دارد. سپس یک دیسک مصنوعی جدید را جای آن قرار می‌دهد و آن را به مهره‌های بالا و پایین وصل می‌کند. این دیسک‌های مصنوعی معمولا از دو صفحه انتهایی فلزی با یک فاصله‌دهنده پلاستیکی در بین آن‌ها سـاخته می‌شوند. جایگزینی دیسک مصنوعی معمولا در ناحیه گردن برای درد بازو و در ناحیه کمر برای درمان کمردرد ناشی از بیماری دیسک دژنراتیو استفاده می‌شود. این عمل دیسک کمر در موارد شدید فتق دیسک که با درمان‌های کم تهاجمی قابل درمان نیستند تجویز می‌شود.

7. ایمپلنت اینترلامینار روشی کم تهاجمی برای عمل دیسک کمر

جایگزین کم تهاجمی ‌برای لامینکتومی ‌تهاجمی‌تر یا لامینکتومی ‌به علاوه جراحی فیوژن است. جراح یک دستگاه U شکل را بین دو مهره در قسمت پایین کمر قرار می‌دهد. این به باز نگه‌داشتن فضای بین آن‌ها کمک می‌کند و فشار روی اعصاب نخاعی را کاهش می‌دهد. می‌توان آن را همزمان با لامینکتومی ‌انجام داد. بر خلاف همجوشی ستون فقرات، ایمپلنت ثبات را فراهم می‌کند و امکان می‌دهد کمر را تقریبا مانند حالت عادی حرکت داد. ممکن است نتوانید در آن ناحیه به راحتی به عقب خم شوید.

8. فاستکتومی؛ عمل دیسک کمر برای اتصال بین مهره‌ها

مفاصل فاست محل اتصال بین استخوان‌های ستون فقرات هستند. هر مهره دارای چهار برآمدگی استخوانی است که به آن‌ها فاست می‌گویند. دو وجه رو به بالا و دو وجه رو به پایین و هر کدام با مهره‌های اطراف خود در هم قفل می‌شوند. ریشه‌های عصبی از این مفاصل عبور می‌کنند تا از نخاع به بازوها، پاها و سایر قسمت‌های بدن بروند.

این مفاصل به ستون فقرات اجازه خم‌شدن و پیچ‌خوردگی می‌دهند و از لغزش بیش از حد به جلو یا چرخش بدون محدودیت پشت جلوگیری می‌کنند. با گذشت زمان مفاصل فاست امکان دارد نامرتب شوند و اعصاب ستون فقرات را فشار دهند که منجر به درد مفاصل فاست خواهد شد. این وضعیت اغلب توسط نوعی آرتریت به نام آرتروپاتی فاست ایجاد می‌شود.

کلیاتی از عمل دیسک کمر که باید در یک نگاه دانست

فتق دیسک می‌تواند باعث درد ناتوان کننده شود. در بسیاری از موارد، گزینه‌های درمانی غیرجراحی تسکین درد موثری را ارائه می‌دهند. در صورت عدم بهبود، پزشک ممکن است عمل دیسک کمر را توصیه کند. نوع عمل جراحی که فرد تحت آن قرار می‌گیرد به عوامل مختلفی بستگی دارد. این موارد شامل محل فتق دیسک، شدت درد و سطح ناتوانی ناشی از آن است.

اکثر افراد حدود 4 هفته پس از جراحی دیسک می‌توانند به فعالیت‌های معمول خود بازگردند. افرادی که پس از جراحی، برنامه توانبخشی را دنبال می‌کنند ممکن است زمان بهبودی کوتاه‌تر و تحرک بهتر را تجربه کنند. افراد مبتلا به فتق دیسک باید درباره مدت زمان استراحت بعد از عمل دیسک کمر و گزینه‌های درمانی در دسترس با پزشک صحبت کنند.

سوالات متداول