بیماری سلیاک در مردان و نحوه تشخیص و درمان آن
بیماری سلیاک و آلرژی به گلوتن در آقایان نوعی اختلال خودایمنی است که سیستم گوارش و دیگر اندامها را تحت تأثیر قرار میدهد. این بیماری در گذشته بیشتر در کشورهای اروپایی، ایالات متحده و خاورمیانه وجود داشت، اما طی دو دهه گذشته در ایران بسیار رواج یافت. در این مقاله قصد داریم در باره علائم بیماری سلیاک و نشانههای آلرژی به مواد غذایی حاوی گلوتن توضیح دهیم. با ما همراه باشید.
بیماری سلیاک چیست؟
بیماری سلیاک یا آنتروپاتی حساس به گلوتن، نوعی اختلال خودایمنی است که در آن سلولهای سیستم ایمنی بدن نسبت به مصرف گلوتن حساسیت نشان میدهند. درواقع این بیماری بهعنوان یک نوع اختلال خود ایمنی روده باریک شناخته میشود که علاوهبر سیستم گوارش بر عملکرد اندامهای دیگر هم تأثیر میگذارد. بدن فرد مبتلا به بیماری گوارشی سلیاک، با داشتن آلرژی به گلوتن مواد مغذی را جذب نمیکند و پس از مدتی دچار مشکل سوء تغذیه میشود. شاید این سؤال برای بسیاری از افراد به وجود آید که گلوتن چیست؟ گلوتن نوعی پروتئین است که در مواد غذایی مانند گندم، جو و دیگر غلات وجود دارد.
روده کوچک با ساختاری مویی شکل به نام ویلی پوشیده شده است که مواد مغذی را جذب میکند. افراد مبتلا به بیماری گوارشی سلیاک، با خوردن مواد غذایی حاوی گلوتن، دچار مشکل میشوند؛ زیرا سیستم ایمنی بدن، گلوتن را بهعنوان یک مهاجم خارجی میشناسد. در نتیجه برای محافظت از بدن، آنها را از بین میبرد. درپی این حملات به ساختار ویلی هم آسیب میرسد و به مرور زمان روده کوچک دچار التهاب میشود.
انواع بیماری سلیاک
بهطور کلی این بیماری سه نوع مختلف دارد که در ادامه به هر یک از آنها پرداختهایم:
-
سلیاک کلاسیک
بیماران مبتلا به سلیاک کلاسیک با مشاهده علائم هشداردهنده اولیه شامل مشکلات گوارشی و کاهش وزن، دچار مشکل سوء تغذیه میشوند.
-
سلیاک غیرکلاسیک
بیماری سلیاک غیرکلاسیک با نشانههایی چون خستگی، شکم درد و افسردگی همراه است و مشکلاتی چون کاهش وزن و سوء تغذیه را ندارد.
-
سلیاک خاموش
این بیماری، هیچگونه نشانهای ندارد و تنها با آزمایشهای پزشکی تشخیص داده میشود. شاید تعجب کنید که چطور فرد مبتلا به این بیماری، هنگام مصرف گلوتن هیچگونه علائمی نخواهد داشت؟ آزمایشها نشان میدهد که افراد مبتلا به بیماری سلیاک خاموش، آسیب آتروفی پرزهای روده کوچک را تجربه میکنند، اما میتوانند بهطور طبیعی به زندگی خود ادامه دهند.
چه کسانی به سلیاک دچار میشوند؟
فارغ از جنسیت و سن، افراد زیادی ممکن است به این بیماری دچار شوند. بسیاری از افراد تصور میکنند که سلیاک در آقایان رخ نمیدهد و با مشاهده علائم این بیماری نسبت به آن توجهی ندارند. در صورتی که این طرز فکر کاملا اشتباه است و باید با مشاهده هرگونه نشانهای از بیماری سلیاک، به پزشک متخصص مراجعه نمایید تا از بروز مشکلات جدیتر جلوگیری شود. در ادامه مقاله قصد داریم درباره راه تشخیص بیماری سلیاک در مردان و شیوههای درمان آن صحبت کنیم.
بیماری سلیاک یا التهاب روده آقایان
همانطور که گفتیم بیماری سلیاک یک نوع اختلال گوارشی است که با مصرف مواد غذایی حاوی گلوتن به وجود میآید و آسیبهای جدی به بدن وارد میکند. بروز این مشکل به چندین عامل بستگی دارد که در ادامه بیشتر توضیح میدهیم.
چه عواملی در بروز بیماری سلیاک مؤثر هستند؟
بهطور کلی دو عامل ژنتیک و محیط در بروز این بیماری نقش دارند. ما در ادامه به طور مفصل به این عامل بروز بیماری سلیاک پرداختهایم.
-
ژنتیک یا وراثت
امکان دارد ژنهای بدن برخی افراد با خوردن محصولات حاوی گلوتن واکنش نشان دهند و سیستم ایمنی بدن را تحریک کنند. ممکن است این بیماری ریشه ژنتیکی نیز داشته باشد.
-
محیط
منظور از عوامل محیطی، مواردی چون عفونتهای ویروسی دستگاه گوارش و باکتریهای روده است که بدن فرد را نسبت به گلوتن حساس میکند و باعث التهاب روده یا بیماری سلیاک میشود.
تاثیر بیماری سلیاک درزندگی روزانه
اکثرافراد مبتلا به بیماری سلیاک هم از لحاظ روحی و هم از لحظ جسمی آسیب میبینند؛ چراکه به دلیل داشتن آلرژی گلوتن، به مهمانی یا رستوران نمیروند. در نتیجه در دورهمیها شرکت نمیکنند و یک دوره افسردگی را پشت سر میگذارند. رژیم بدون گلوتن، انتخابهای فرد بیمار را تغییر میدهد و متأسفانه روزهای سخت و دردناکی را پدید میآورد. علاوه براین، بیماری سلیاک را نباید ساده در نظر گرفت؛ زیرا آسیب بیش از حد به روده کوچک، مشکلات جسمی زیادی را به وجود میآورد؛ بنابراین سطح زندگی افراد مبتلا به این بیماری کاهش مییابد.
برای پیشگیری از بیماری سلیاک چه کار باید کرد؟
همانطور که گفتیم بیماری سلیاک ناشی از عفونت گوارشی یا عوامل ژنتیکی است؛ بنابراین راهی برای جلوگیری از بروز این بیماری وجود ندارد، اما با ایجاد تغییراتی در سبک زندگیتان میتوانید از پیشرفت این بیماری جلوگیری نمایید.
تغییردر سبک زندگی
مصرف محصولات بدون گلوتن از پیشرفت این بیماری و بروز علائم جلوگیری خواهد کرد. گلوتن در چه موادی وجود دارد؟ برای پاسخ به این پرسش باید بگوییم که برای افراد مبتلا به بیماری سلیاک و آلرژی به گلوتن، مصرف غلاتهایی چون گندم، جو، چاودار و مصرف مواد غذایی شیرین مانند کیک و شیرینیجات، بیسکوئیتها و نانهای دارای آرد سمولینا، انواع پاستا و سسها، تخممرغ و غذاهای کنسروی ممنوع است. درواقع با داشتن یک رژیم غذایی سالم میتوانید از بروز علائم حساسیت به گلوتن و بیماری گوارشی سلیاک پیشگیری کنید.
راه تشخیص بیماری سلیاک
بیماری سلیاک و آلرژی به گلوتن از طریق شواهد بالینی و معاینه پزشکی قابل تشخیص است. برخی از این روشهای تشخیص عبارتند از:
شواهد بالینی
علائم بیماری سلیاک در آقایان عبارتند از:
- حالت تهوع و استفراغ
- اسهال
- شکم درد
- نفخ و گاز معده
- یبوست
- مدفوع بد بو
- احساس خستگی
موارد گفته شده از علائم بیماری سلیاک خفیف است که با پیشرفت بیماری تشدید میشوند و نشانههای جدیتری در بدن فرد به وجود میآید. علائم سلیاک شدید در آقایان عبارتند از:
- کاهش وزن ناگهانی
- از دست دادن اشتها
- سر درد مزمن
- میگرن
- درد مفاصل
- ایجاد زخم در دهان
- اختلالات فکری
- اختلالات روانی مانند افسردگی و اضطراب
- احساس ضعف یا سوزنسوزن شدن دست و پا
- کاهش تراکم استخوان
- بروز اختلال در عملکرد غدد جنسی
- هیپوسپلنیسم (کاهش عملکرد طحال)
- بروز درماتیت هرپتیفورمیس (بثورات پوستی خارشدار همراه با تاولهای پوستی)
بیماری سلیاک نوعی اختلال خودایمنی است که نسبت به گلوتن واکنش نشان میدهد، حال برخی از افراد هم هستند که بدنشان به گلوتن آلرژی دارد، اما پس از آزمایش متوجه میشوند که به بیماری سلیاک مبتلا نیستند. علائم حساسیت به گلوتن با نشانههای بیماری سلیاک مشابه است، بنابراین تنها با مراجعه به پزشک میتوان نوع بیماری را تشخیص داد.
معاینه پزشکی
معمولا مردان چنین نشانههایی را جدی نمیگیرند و تمایلی به مراجعه به پزشک ندارند، اما اگر علائم بیماری سلیاک بهخصوص نشانههای مشکلات گوارشی بیش از دو هفته طول کشید حتما نزد پزشک بروید. هنگام مراجعه پزشک ابتدا علائم و سوابق خانوادگیتان را بررسی و سپس برای تشخیص دقیقتر آزمایشهایی را تجویز میکند.
آزمایشهای پزشکی
آزمایشات پزشکی مربوط به بیماری سلیاک یا تست حساسیت به گلوتن از دو طریق انجام میشود:
-
آزمایش خون
آزمایش خون برای تشخیص بیماری سرلیاک شامل دو آزمایش سرولوژی و ژنتیکی است. آزمایش سرولوژی، سطح بالای پروتئینهای آنتیبادی و میزان حساسیت سیستم ایمنی به گلوتن را نشان میدهد.
در آزمایش ژنتیکی، وجود دو ژن HLA-DQ2 و HLA-DQ8 نشاندهنده بیماری سلیاک هستند.
به این نکته توجه کنید که برای به دست آمدن نتایج دقیق، قبل از انجام آزمایشات، مصرف غذاهای حاوی گلوتن ممنوع است.
-
آندوسکوپی
آندوسکوپی، روش نمونهبرداری از بافت بیوپسی روده است و در صورتی که نتیجه آزمایش خون بیماری سلیاک مثبت باشد، توسط پزشک متخصص صورت میگیرد. برای انجام آندوسکوپی یک لوله بلند و باریک به همراه یک دوربین (اندازه یک کپسول) از طریق دهان وارد روده کوچک میشود و از تمامی بخشهای روده تصویربرداری خواهد شد. پزشک از طریق تصاویری که به دستگاه مانیتورانتقال مییابد، بافت بیوپسی را بررسی و در صورت نیاز نمونه کوچکی از بافت پوست را برای مشاهده میکروسکپی برمیدارد.
درمان بیماری سلیاک
بسیاری از آقایان این سؤال برایشان به وجود میآید که آیا بیماری سلیاک قابل درمان است؟ باید بگوییم که خوشبختانه بیماری گوارشی سلیاک درمان دارد.
درمان خانگی بیماری سلیاک
درمان خانگی شامل عدم مصرف مواد غذایی حاوی گلوتن و روش درمان طب سنتی است.
- درمان بیماری سلیاک در طب سنتی
دمنوش گیاه بابونه، دمنوش دم اسبی، دمنوش گلدن سیل یا گیاه ختم ذهبی از داروهای گیاهی برای درمان بیماری سلیاک هستند. البته توصیه میشود داروهای گیاهی را با مشورت کارشناس طب سنتی مصرف نمایید.
- مصرف مواد غذایی فاقد گلوتن
خوردن غذاهای حاوی ویتامین و مواد مغذی مانند میوه، سبزیجات، لبنیات کم چرب، گوشت و ماهی، همچنین نانهایی که با آرد بدون گلوتن پخته میشوند و شیرینی و کیک بدون گلوتن، در درمان این بیماری و رفع آلرژی به گلوتن مؤثر است.
درمان پزشکی سلیاک
تاکنون دارو یا واکسنی برای درمان اختلال خودایمنی سلیاک پیدا نشده وپزشکان تنها راه مدیریت و درمان این بیماری را رژیم غذایی بدون گلوتن میدانند. البته شما به ویزیتهای منظم پزشکی نیاز دارید و باید تا پایان عمر در این رژیم باقی بمانید. شاید این سؤال برای شما هم پیش بیاید که رژیم غذایی گوتن فری چیست؟ در این رژیم، مصرف مواد غذایی مضر برای بیماری سلیاک، حاوی غلات (جو، گندم و چاودار) و بسیاری از غذاهای فرآوری شده، داروها و طعمدهندههای حاوی گلوتن ممنوع است.
برای درمان بیماری گوارشی سلیاک به چه پزشکی مراجعه نمایم؟
برای درمان این بیماری باید به پزشک متخصص داخلی یا فوق تخصص گوارش مراجعه نمایید.
اگر درمان صورت نگیرد چه اتفاقی رخ میدهد؟
آلرژی به گلوتن اختلال خودایمنی روده باریک یا همان سلیاک را تشدید میکند؛ بنابراین اقدام به درمان ضروری است. آقایانی که با سهلانگاری به درمان بیماری خود اهمیت نمیدهند، درگیرعوارض و بیماریهای جدیتری خواهند شد.
عوارض بیماری سلیاک چیست؟
- کم خونی و فقر آهن
- کاهش تراکم استخوان و بروز پوکی استخوان
- بروز سرطان روده کوچک و لنفوم روده (این عارضه در آقایان بسیار شایع است)
- بروز مشکلات روحی و عصبی
- مشکل ناباروری
آیا بیماری سلیاک کشنده است؟ در صورتی که این بیماری درمان نشود و پیشرفت کند احتمال مرگ فرد بیمار وجود دارد.
دوره درمان بیماری گوارشی سلیاک در مردان چقدر است؟
دوره درمان این بیماری چند روز یا هفته و ماه است. طول درمان به شدت بیماری بستگی دارد.
یادداشت پایانی
در این مقاله از ژین طب به طور مفصل درباره بیماری سلیاک در مردان صحبت کردیم. با داشتن یک رژیم غذایی سالم میتوان آلرژی به گلوتن و بیماری گوارشی سلیاک را درمان کرد. برای تشخیص این بیماری روشهای مختلفی وجود دارد که ما در این مطلب به آنها اشاره کردهایم.
