انواع کاردرمانی کودکان بیش فعال
کاردرمانی کودکان بیش فعال موثرترین روش برای کاهش مشکلات و مسائل این کودکان است. اغلب والدینی که برای کاردرمانی کودکان بیش فعال اقدام می‌کنند با سوالاتی مانند سوالات زیر مواجه می‌شوند:
- اولین بار چه زمانی متوجه مشکلات رفتاری فرزندتان شدید؟
- آیا رفتارهای آزاردهنده همیشه رخ می‌دهد یا فقط در موقعیت‌های خاص؟
- مشکلات فرزند شما در خانه و مدرسه چقدر شدید است؟
- چه مواردی باعث بدتر شدن رفتار کودک شما می‌شود؟
- چه مواردی باعث بهبود رفتار کودک شما می‌شود؟
شما تا به حال با کودکانی که بیش از همسالان خود فعالیت داشتند مواجه شده‌اید؟ کودکانی که برای جلب توجه دیگران از هر ترفندی استفاده می‌کنند. احتمالا این کودکان دچار اختلالی به نام بیش فعالی یا کمبود توجه هستند.
در ادامه این مطلب از مجله پزشکی ژین طب قصد داریم مطالبی را در باب کاردرمانی کودکان بیش فعال عنوان کنیم. با ما همراه شوید.
نگاهی سریع به مقاله کاردرمانی کودکان بیش فعال
- اختلال ADHD شامل ترکیبی از مشکلات مانند مشکل در حفظ توجه، بیش فعالی و رفتار تکانشی است
- علائم بیش فعالی علاوه بر پر تحرکی و کمبود توجه؛ شامل نیمه کاره رها کردن کارها، تکان دادن دست و پا و غیره می‌شود
- مصرف دارو و کاردرمانی کودکان بیش فعال روش‌هایی برای درمان کودکان ADHD است
- کاردرمانی کودکان بیش فعال فقط مختص به مراکز کادرمانی نیست، بلکه در خانه و مدرسه نیز باید ادامه داشته باشد
اختلال کمبود توجه یا بیش فعالی (ADD یا ADHD) چیست؟
اختلال بیش فعالی یا کمبود توجه (ADD/ ADHD) یک بیماری مزمن است که میلیون‌ها کودک را تحت تاثیر قرار می‌دهد و اغلب تا بزرگسالی ادامه می‌یابد. بیش فعالی شامل ترکیبی از مشکلات مانند مشکل در حفظ توجه، بیش فعالی و رفتار تکانشی است.
مشکلات عملکرد اجرایی اغلب در افراد مبتلا به ADD /ADHD شایع است. کودکان و بزرگسالان مبتلا به بیش فعالی همچنین ممکن است با اعتماد به نفس پایین، روابط آشفته و عملکرد ضعیف در مدرسه دست و پنجه نرم کنند. برای بیشتر کودکان کاردرمانی و داروهای محرک روانی به عنوان گزینه‌های درمانی اولیه توصیه می‌شود.
هنگام تست از کودک برای مشکلات توجه، درک تصویر کامل، ذخیره و استفاده مغز از اطلاعات بسیار مهم است. اکثر افراد مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی در عملکرد اجرایی، از جمله مدیریت زمان، سازماندهی، شروع کار، خود نظارتی و خودتنظیمی با مشکل مواجه هستند و کاردرمانی کودکان بیش فعال می‌تواند بر تمام موارد ذکر شده تاثیرگذار باشد.
علائم بیش فعالی چیست؟
اختلال بیش فعالی می‌تواند بر تنظیم بدن، تمرکز یا حالات احساسی تاثیر داشته باشد. گفتنی است که وجود این مشکلات بر کودکان و بزرگسالان در طیف وسیعی از تنظیمات بدن تاثیر می‌گذارد، بنابراین توصیه می‌شود با کاردرمانی کودکان بیش فعال این اختلال در همان کودکی برطرف شود.
وجود برخی علایم در کودک که می‌تواند هشداری برای وجود بیش فعالی باشد، عبارت است از:
- عدم تمرکز بر جزییات، یادگیری و غیره
- کاری را نیمه رها کردن و به دنبال کار دیگر رفتن
- تکان دادن مداوم دست یا پا
- پر تحرکی
- آرام و قرار نداشتن
راه‌های تشخیص بیش فعالی
آزمایش خاصی برای ADHD وجود ندارد، اما تشخیص شامل موارد زیر است:
- معاینه پزشکی، برای کمک به رد سایر علل احتمالی علائم
- جمع آوری اطلاعات، مانند هر گونه مسائل پزشکی فعلی، سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی، و سوابق مدرسه
- مصاحبه یا پرسشنامه برای اعضای خانواده، معلمان کودک یا سایر افرادی که کودک را به خوبی می‌شناسند، مانند مراقبان، پرستاران کودک و مربیان
درمان بیش فعالی کودکان
درمان‌های استاندارد بیش فعالی در کودکان شامل داروها، رفتار درمانی، مشاوره و خدمات آموزشی است. البته کاردرمانی کودکان بیش فعال شامل تمام موارد ذکر شده می‌شود. گفتنی است که این درمان‌ها می‌توانند بسیاری از علائم بیش فعالی را تسکین دهند، اما آن را به طور کامل برطرف نمی‌کند.
داروهای محرک
در حال حاضر داروهای محرک (محرک‌های روانی) رایج‌ترین داروهایی هستند که برای ADHD تجویز می‌شوند. به نظر می‌رسد که محرک‌ها سطوح مواد شیمیایی مغز به نام انتقال دهنده‌های عصبی را تقویت و متعادل می‌کنند. این داروها به بهبود علائم و نشانه‌های بی‌توجهی و بیش‌فعالی کمک خواهند کرد.
عوارض داروهای محرک عبارت است از:
مشکلات قلبی
داروهای محرک ممکن است باعث افزایش فشار خون یا ضربان قلب شود، اما افزایش خطر عوارض جانبی جدی یا مرگ ناگهانی هنوز ثابت نشده است. با این حال پزشک باید قبل از تجویز یک داروی محرک کودک را از نظر هر گونه بیماری قلبی یا سابقه خانوادگی بیماری قلبی ارزیابی کند و او را در طول مصرف محرک تحت نظر داشته باشد.
مشکلات روانی
به ندرت احتمال دارد که استفاده از داروهای محرک خطر بی‌قراری یا علائم روان‌پریشی یا شیدایی را افزایش دهند. اگر کودکی در هنگام مصرف داروهای محرک، رفتارهای ناگهانی جدیدی بروز داد یا چیزهایی را دید و شنید که واقعی نیستند، فورا با پزشک تماس بگیرید.
خطر خودکشی
اگرچه هنوز ثابت نشده است، اما نگرانی‌هایی مطرح شده است که ممکن است خطر تفکر خودکشی در کودکان و نوجوانانی که از داروهای غیر محرک ADHD یا داروهای ضدافسردگی استفاده می‌کنند، افزایش یابد. در صورت مشاهده هرگونه نشانه‌ای از تفکر خودکشی یا سایر علائم افسردگی در کودک یا نوجوانی با پزشک کودک تماس بگیرید. این علائم عبارتند از:
- از دست دادن اشتها
- مشکلات خواب یا افزایش تحریک پذیری
کاردرمانی کودکان بیش فعال
پزشکان گاهی کنار مصرف داروها برای کودکان بیش فعال، از کاردرمانی کودکان بیش فعال استفاده می‌کنند و تا حد زیادی توانستند مشکلات آنان را حل کنند. کار درمانی کودکان بیش فعال، کاری سخت و پیچیده است، اما با رعایت برخی نکات می‌توان به بهبود کودکان کمک کرد.
انواع کاردرمانی کودکان بیش فعال شامل چه مواردی می‌شود؟
کاردرمانی کودکان بیش فعال با ارائه راه‌کارهایی مفید به بهبود وضعیت و رفتارهای این کودکان می‌پردازد؛ انواع کاردرمانی کودکان بیش فعال عبارتند از:
- رفتار درمانی
- آموزش مهارت‌های اجتماعی
- آموزش مهارت‌های والدین
- مشاوره
معمولا کاردرمانی کودکان بیش فعال توسط روانپزشک، روانشناس، مددکار اجتماعی یا سایر متخصصان سلامت روان ارائه شود. برخی از کودکان مبتلا به بیش فعالی ممکن است شرایط دیگری مانند اختلال اضطراب یا افسردگی نیز داشته باشند. در این موارد مشاوره ممکن است هم به بیش فعالی و هم به مشکل موجود کمک کند.
انواع کاردرمانی کودکان بیش فعال چگونه انجام می‌شود؟
- رفتار درمانی: معلمان و والدین می‌توانند با تغییر نوع رفتار خود( مثل جایزه دادن نمادین) به روند درمان کودک کمک کنند
- آموزش مهارت‌های اجتماعی: این کار می‌تواند به کودکان کمک کند تا رفتارهای اجتماعی مناسب را بیاموزند
- آموزش مهارت‌های فرزند پروری: این کار می‌تواند به والدین کمک کند تا راه‌هایی برای درک و راهنمایی رفتار کودک خود ایجاد کنند
- روان درمانی: روان درمانی به کودکان بزرگتر مبتلا به بیش فعالی اجازه می‌دهد تا در مورد مسائلی که آن‌ها را آزار می‌دهد صحبت کنند، الگوهای رفتاری منفی را بررسی کنند و راه‌های مقابله با علائم خود را بیاموزند
- خانواده درمانی: خانواده درمانی می‌تواند به والدین و خواهر و برادرها کمک کند تا با استرس زندگی با فردی که ADHD دارد مقابله کنند. بهترین نتایج زمانی حاصل می‌شود که از رویکرد تیمی با همکاری معلمان، والدین، درمانگران و پزشکان استفاده شود.
توصیه می‌کنیم والدین خود را در مورد بیش فعالی کودکان آماده، با معلمان فرزند خود صحبت کنند و آن‌ها را به منابع اطلاعاتی قابل اعتماد ارجاع دهند تا از تلاش‌های آن‌ها در کلاس درس حمایت کنند.
شیوه زندگی و کاردرمانی کودکان بیش فعال در خانه و مدرسه
کاردرمانی کودکان بیش فعال در خانه:
می‌توان از کاردرمانی کودکان بیش فعال در منزل نیز بهره برد، به عبارت دیگر استفاده از این روش‌های د رمحیط خانه می‌تواند تاثیرات دوچندان در بهبود رفتار و عملکرد این دست کودمان داشته باشد.
راه‌هایی برای بهبود عزت نفس پیدا کنید
به فرزندتان محبت زیادی نشان دهید. کودکان باید بشنوند که مورد محبت و قدردانی قرار می‌گیرند. تمرکز بر جنبه‌های منفی رفتار کودک می‌تواند به رابطه شما آسیب برساند و بر اعتماد به نفس و عزت نفس تاثیر بگذارد.
اگر کودک شما برای پذیرش علائم کلامی محبت مشکل دارد، لبخند زدن، دست زدن به شانه یا در آغوش گرفتن می‌تواند نشان دهنده توجه شما باشد. به دنبال رفتارهایی باشید که بتوانید به طور مرتب از کودک خود تعریف کنید.
کودکان مبتلا به بیش فعالی اغلب با پروژه‌های هنری، درس‌های موسیقی یا رقص یا کلاس‌های هنرهای رزمی، خوب ارتباط می‌گیرند. فعالیت‌ها را بر اساس علایق و توانایی‌های او انتخاب کنید. همه کودکان استعدادها و علایق خاصی دارند که می‌توان آن‌ها را پرورش داد. موفقیت‌های مکرر کوچک به ایجاد عزت نفس کمک می‌کند.
از کلمات ساده استفاده کنید. آهسته و آرام صحبت کنید و بسیار دقیق و مشخص باشید. موقعیت‌های دشوار را شناسایی کنید. سعی کنید از موقعیت‌هایی که برای فرزندتان دشوار است، مانند نشستن در سخنرانی‌های طولانی یا خرید در مراکز خرید و فروشگاه‌هایی که در آن‌ها مجموعه کالاها بسیار زیاد است، اجتناب کنید.
حتما به رفتارهای خوب او پاداش دهید و او را تشویق کنید
به فرزندتان کمک کنید تا یک دفتر یا نمودار تکالیف و فعالیت‌های روزانه را سازماندهی و نگهداری کند و مطمئن شوید که کودک مکانی آرام برای مطالعه دارد. اشیا را در اتاق کودک گروه‌بندی کنید و آن‌ها را در فضاهای مشخص شده ذخیره کنید. سعی کنید به کودک خود کمک کنید تا محیط خود را منظم نگه دارد.
سعی کنید یک برنامه منظم برای وعده‌های غذایی، چرت زدن و زمان خواب داشته باشید. در صورتی که کودک طبق برنامه پیش رفت به او پاداش دهید.
کودکان مبتلا به بیش فعالی برای پذیرش و سازگاری با تغییرات مشکل دارند. از یک تقویم بزرگ برای علامت‌گذاری فعالیت‌های ویژه‌ای که باید انجام دهد و کارهای روزمره استفاده کنید.
وجود تعامل اجتماعی را در کودک تشویق کنید
با الگوبرداری و شناخت و پاداش دادن به تعاملات مثبت با همسالان، به فرزندتان کمک کنید تا مهارت‌های اجتماعی را بیاموزد.
عادات سبک زندگی سالم را در پیش بگیرید
مطمئن شوید که کودکتان استراحت کرده است. سعی کنید کودک خود را از خستگی بیش از حد دور نگه دارید، زیرا خستگی اغلب علائم بیش فعالی را بدتر می‌کند. مهم است که کودک یک رژیم غذایی متعادل برای رشد سالم داشته باشد. زمانی که ورزش منظم به درمان اضافه شود می‌تواند علاوه بر فواید سلامتی، تاثیر مثبتی بر رفتار داشته باشد.
انجام بازی‌های هدفمند
یکی دیگر از روش‌های موثر کاردرمانی کودکان بیش فعال انجام بازی‌های مخصوص و هدفمند است، مانند:
- کشیدن نقاشی‌های مرتبط با علاقه کودک که امید را برایش زنده می‌کند
- پازل که می‌تواند جزییات را به کودک به خوبی آموزش دهد
- اعداد را به صورت درهم در یک صفحه بنویسید و از کودک بخواهید آن‌ها را به ترتیب پیدا کند. این کار تمرکز کودک را بالا می‌برد
کاردرمانی کودکان بیش فعال در مدرسه
محیط مدرسه به دلیل اینکه کودک زمان زیادی را در آن سپری می‌کند، می‌تواند زمینه رفتار درست یا نادرست باشد، بنابراین بهتر است در انتخاب مدرسه و نوع معلمان و همچنین روابط دبیران با کودکان اطمینان حاصل کنید. شما می‌توانید در خصوص این ویژگی کودک خود با معلمانی که با او سرکار دارند نیز صحبت کنید.
اولین و مهم‌ترین گام؛ انتخاب مدرسهای مناسب
- در انتخاب مدرسه دقت کنید و برنامه‌های آن را بپرسید. طبق قانون، مدارس موظفند برنامه‌ای داشته باشند تا مطمئن شوند کودکانی را که دارای مشکلی هستند که در یادگیری اختلال ایجاد می‌کند، حمایت کنند
- ثبت نام کودکان بیش فعال باید شامل ارزشیابی، تعدیل برنامه درسی، تغییر در تنظیم کلاس درس، تکنیک‌های آموزشی اصلاح شده، آموزش مهارت‌های مطالعه، استفاده از رایانه و افزایش همکاری بین والدین و معلمان باشد
- با معلمان فرزندتان دائما در ارتباط باشید و از تلاش‌های آن‌ها برای کمک به فرزندتان در کلاس مطمئن شوید
یادداشت آخر
مراقبت از کودک مبتلا به ADHD می‌تواند برای کل خانواده چالش‌برانگیز باشد. معمولا والدین از رفتار کودک خود و همچنین از نحوه واکنش دیگران به کودک خود آسیب می‌بینند؛ این مشکلات با بار مالی که ADHD می‌تواند بر دوش خانواده‌ها بگذارد، تشدید می‌شود.
گاهی خواهر و برادر یک کودک بیش فعال نیز دچار مشکلات خاصی می‌شوند. آن‌ها می‌توانند تحت تاثیر برادر یا خواهری قرار بگیرند که پرخاشگر است و همچنین ممکن است کمتر مورد توجه قرار گیرند، زیرا کودک مبتلا به ADHD به توجه زیادی از والدین نیاز دارد.
گروه‌های کاردرمانی کودکان بیش فعال اغلب می‌توانند روش‌های مفیدی در مورد مقابله با بیش فعالی در کودکان ارائه دهند. همچنین کتاب‌ها و راهنمایی‌های خوبی برای والدین و معلمان و سایت‌های اینترنتی منحصرا با ADHD وجود دارد.
والدین باید مراقب وب‌سایت‌هایی که درمان‌های خطرناک یا اثبات‌نشده یا مواردی که با توصیه‌های تیم کاردرمانی کودکان بیش فعال در تضاد هستند، باشند.
در این نوشتار سعی کردیم مطالبی را در باب کاردرمانی کودکان بیش فعال عنوان کنیم. امیدواریم مفید واقع شده باشد.
