گودی کمر؛ خطر خفته در ستون فقرات خود را بشناسید

گودی کمر بخش جدا نشدنی از ستون فقرات محسوب می‌شود چون ساختار و ایستایی بدن ارتباط مستقیمی ‌با آن دارد. ستون فقرات سالم دارای سه انحنای ملایم است. دو منحنی، در گردن و پایین کمر، که به سمت جلوی بدن متمایل است و به نام لوردوز شناخته می‌شود. یک قوس هم به نام کیفوز در قسمت بالایی پشت وجود دارد که به سمت بیرون خم می‌شود. این انحناها به ستون فقرات کمک می‌کند تا شوک را جذب، از سر حمایت و بدن را ثابت نگه دارد.

اما نکته ‌اینجاست که گودی کمر در چه سطحی می‌تواند با مشکل همراه شود. بدون شک زیاد بودن یک چیز خوب گاهی چندان خوب هم به نظر نمی‌رسد. زمانی که انحنای لوردوز در قسمت پایین کمر بیش از حد باشد، گفـته می‌شود که به ‌هایپرلوردوزیس مبتلا هستید.

گودی کمر در این وضعیت می‌تواند مشکلات زیادی مانند درد در ناحیه کمر را به همراه داشته باشد. در این مقاله از مجله سلامت ژین طب به ابعاد گودی کمر می‌پردازیم تا دشواری تشخیص انحنای شدید لوردوز از بین برود. با خـواندن این نوشتار از مشکلات احتمالی کمر اطلاع می‌یابید و روش درست مقابله با آن نیز روشن خواهد شد.

گودی کمر چیست؟

لوردوز یا گودی کمر به عنوان انحنای بیش از حد ستون فقرات به سمت داخل تعریف می‌شود. این عارضه با انحنای طبیعی ستون فقرات در نواحی گردن، قفسه سینه و کمر متفاوت است. انحنای طبیعی ستون‌فقرات سر را روی لگن قرار می‌دهد و به عنوان ضربه گیر عمل می‌کند تا استرس مکانیکی را در طول حرکت توزیع کند.

گودی شدید کمر شکم را به سمت جلو متمایل می‌سازد و باعث جهت‌گیری لگن به عقب و بالا خمیده شود.  

انحنای ستون فقرات می‌تواند فشار زیاد بر ستون فقرات وارد آورد که در نهایت همراه با درد و نارحتی خواهد شد. گودی کمر اگر شدید باشد، عدم درمان آن توانایی حرکتی فرد را مختل و کیفیت زندگی او را تحت الشعاع قرار می‌دهد.

انواع گودی کمر؛ احتمال ابتلای به کدام یک بیشتر است

لوردوز در تمام گروه‌های سنی دیـده می‌شود. در درجه اول ستون فقرات کمری را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اما می‌تواند در گردن نیز رخ می‌دهد. هنگامی‌که گودی کمر، ستون فقرات بیمار را درگیر می‌سازد لگن و باسن او به صورت اغراق آمیزی به سمت عقب متمایل می‌شود.

1.گودی کمر ثانویه، وضعیتی که احتمال ابتلای کمتری دارد

بخشی از افراد خاص با انقباض مفاصل لگن دست و پنجه نرم می‌کنند که این وضعیت باعث خروج ستون فقرات آن‌ها از حالت عادی می‌گردد. این انقباض دلایل مختلفی دارد که برخی از آن‌ها عبارتند از: عفونت، آسیب یا مشکلات عدم تعادل عضلانی.

2. گودی کمری که ریشه مادرزادی دارد یا ناشی از آسیب است

شکستگی‌های ستون فقرات که ناشی از آسیب‌ها است درد شدید در ناحیه پایین کمر را به دنبال دارد. اغلب این آسیب‌ها در کودکان از فشارهای نا متعارف ورزشی نشات می‌گیرد. علاوه بر ورزش، کودکانی که تصادف داشته‌اند یا از ارتفاع سقوط کرده‌اند نیز قابل مشاهده است.

گاهی امکان دارد در رشد استخوان‌های ستون فقرات نقصی شکل بگیرد که منجر به بدشکل و ضعیف‌شدن آن‌ها گردد. انجام فعالیت‌های تکراری خطر شکستگی در اتصال استخوان (اسپوندیلولیز) را افزایش می‌دهد. پس فرد باید در نوع فعالیتش دقت زیادی کند تا از ابتلا به گودی کمر و تبعات آن جلوگیری به عمل آید.

رخ‌دادن شکستگی به هر دلیلی نیازمند استراحت و حرکت محدود برای بهبودی است. اگر رفتار درستی با گودی کمر نداشته باشیم با گذشت زمان، مهره‌ها به سمت جلو لغزیده و به اعصاب ستون فقرات فشار وارد می‌آورد. این وضعیت درد، بی‌حسی، سوزن سوزن شدن، ضعف و اختلال در عملکرد پاها را به دنبال دارد.

3. گودی کمر پاسچرال ناشی از وزن زیاد

اضافه وزن و عدم آماده‌سازی عضلات شکم و پشت علت اصلی گودی کمر پاسچرال به حساب می‌آید. هنگامی‌که وزن زیادی در قسمت جلویی شکم وجود داشته باشد، به مرور کمر به سمت جلو حرکت و ستون فقرات از تراز خود خارج می‌شوند. زمانی که عضلات شکم و کمر ضعیف باشند، توان حمایت لازم از ستون فقرات را ندارند.

4. گودی کمر ‌پس از جراحی

در یک روش جراحی کمر به نام لامینکتومی بخش‌هایی از مهره‌ها برای دسترسی به نخاع یا ریشه‌های عصبی برداشته می‌شود. اگر این جراحی در چندین مهره از ستون فقرات انجام ‌شود ناپایداری ستون فقرات دور از ذهن نخواهد بود. این وضعیت گودی کمر طبیعی را به موقعیت ‌هایپرلوردوز (بیش از حد خمیده) افزایش می‌دهد. انحنای کمر پس از جراحی مشکلی رایج در بزرگسالان به حساب نمی‌آید. معمولا در کودکان مبتلا به تومورهای نخاعی پس از جراحی برای برداشتن تومور رخ می‌دهد.

علت گودی کمر در زنان و مردان چیست

برخی از فرآیندهای بیماری می‌توانند بر یکپارچگی ساختاری ستون فقرات تاثیر منفی بگذارند و به لوردوز کمک کنند. برخی از علل رایج عبارتند از:

• دیسکیت: التهاب فضای دیسک بین مهره‌ای است.
• کیفوز: وضعیتی که کمر را وادار می‌کند تا گودی به وجود آمده توسط انحنا را در سطح بالا‌‌تری از ستون فقرات جبران کند.
• چاقی: باعث می‌شود برخی از افراد دارای اضافه وزن برای بهبود تعادل به عقب متمایل شوند. این تاثیر منفی روی وضعیت بدن دارد.
• پوکی استخوان: یک بیماری مرتبط با ‌تراکم استخوان است که ممکن است باعث از بین رفتن استحکام مهره‌ها شود. پوکی استخوان یکپارچگی ساختاری ستون فقرات را به خطر می‌اندازد.
• اسپوندیلولیستزیس: وضعیتی است که یک مهره به سمت جلو بر روی مهره دیگری می‌لغزد و باعث گودی کمر گردد. این وضعیت معمولا در قسمت پایین کمر رخ می‌دهد.

گودی کمر در کودکان و علت ایجاد این مشکل ستون فقرات

هنوز علت شناخته‌ شده‌ای برای بروز لوردوز در دوران کودکی در دست نیست. اما اغلب به دلیل ضعف و سفتی ماهیچه‌های اطراف باسن رخ می‌دهد. گودی کمر نوجوانان معمولا با بزرگ‌شدن فرزندان خود به خود اصلاح می‌گردد. البته فراموش نشود اگر گودی خوش‌خیم باشد امکان اصلاح خود به خودی دارد، در غیر این صورت باید دنبال درمان‌های پزشکی بود.

انحنای کمر در کودکان ممکن است گویای دررفتگی مفصل ران باشد، بخصوص اگر کودک تصادف یا از ارتفاعی افـتاده باشد. از جمله عوامل دیگری که در ایجاد گودی کمر کودکان نقش دارد باید به موارد  مربوط به سیستم عصبی و مشکلات عضلانی اشاره کرد. این شرایط نادر عبارتند از:

• آرتروگریپوز: مشکلی که در بدو تولد رخ می‌دهد و مفاصل نمی‌توانند به‌ اندازه طبیعی حرکت کنند
• میلومننگوسل: بیماری ارثی که در آن طناب نخاعی از طریق شکافی در استخوان‌های پشت می‌چسبد.
• آتروفی عضلانی نخاعی: بیماری ارثی که باعث حرکات غیر ارادی می‌شود
• دیستروفی عضلانی: گروهی از اختلالات ارثی که منتهی به ضعف عضلانی خواهد شد
• فلج مغزی

لوردوز یا گودی کمر در زنان باردار

یکی از جمعیت‌هایی که اغلب لوردوز را تجربه می‌کنند، زنان باردار هستند، به‌ویژه آن‌هایی که اولین بارداری خود را تجربه می‌کنند. حدود یک سوم زنان باردار لوردوز شدید را تجربه خواهند کرد.

برخی از زنان قبلا لوردوز داشته‌اند که با بارداری تشدید می‌شود. اما بیش‌‌تر آن‌ها می‌بینند که ستون فقراتشان سعی در جبران افزایش وزن جلوی بدن خود دارد. مادر به دلیل گودی کمر مشکل در حرکت و درد کمر را به صورت شدید تجربه خواهد کرد. این مشکلات ناشی از گودی کمر بعد از تولد نوزاد برطرف می‌شود.

علائم و عوارض گودی کمر یا لوردوز

لوردوز ساختار دقیق و‌ تراز بقیه ستون فقرات و در واقع کل بدن را از بین می‌برد. ماهیچه‌ها و تاندون‌ها را مجبور می‌کند برای ارائه حمایت لازم بیش‌‌تر کار کنند. به همین دلیل علائم اصلی لوردوز درد عضلانی چه در گردن یا در قسمت پایین کمر است. از جمله نشانه‌های شاخص گودی کمر باید به موارد زیر اشاره کرد:

• بی حسی
• مور مور
• بی اختیاری مثانه
• ضعف
• اختلال در حفظ کنترل عضلات

هنگام رویارویی با این عارضه باید آن را به دقت بررسی و دنبال کرد. چون امکان دارد نشانه‌های از یک بیماری جدی‌تر مانند عصب به دام افـتاده باشند.

چگونه تشخیص دهیم که مبتلا به گودی کمر هستیم

تشخیص لوردوز یک فرآیند نسبتا ساده است. پزشک ابتدا یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد تا ببیند آیا انحنای غیرطبیعی ستون فقرات به سمت داخل یا عدم تحرک وجود دارد. در صورتی که با معاینه فیزیکی و غیر مسلح انحنای کمر قابل تشخیص نباشد باید از روش‌های عکسبرداری با اشعه‌ایکس استفاده کرد.

آیا گودی کمر قابل اصلاح است؟ راه‌های درمان سریع گودی کمر را بدانید

خوشبختانه، تا زمانی که به دنبال درمان گودی کمر خود هستید، دلیلی برای تحمل درد و محدودیت تحرک وجود ندارد. درمان‌هایی که برای انحنای کمر در دسترس است عبارتند از:

• فیزیو‌‌تراپی چندین بار در هفته برای تقویت ستون فقرات و بهبود دامنه حرکتی انجام می‌شود
• کاهش وزن، برای کمک به وضعیت بدن
• داروهای ضد التهابی برای کاهش درد و ناراحتی
• استفاده از بریس پشت برای کودکان و نوجوانان مبتلا به لوردوز توصیه می‌گردد تا از بدتر شدن وضعیت ستون فقرات جلوگیری شود.
• در موارد بسیار شدید انحنای کمر، جراحی گزینه درمانی اصلی محسوب می‌گردد
• مکمل‌های غذایی مانند ویتامین D

برداشتی کلی درباره رفع گودی کمر و افزایش قد

گودی کمر عدم تراز ستون فقرات و حرکت آن به سمت داخل است که عمدتا در گردن یا کمر اتفاق می‌افتد. آنچه که خطر ابتلا به لوردوز را افزایش می‌دهد شرایط مادرزادی، وضعیت ناهموار و صدمات وارد شـده است.

انحنای کمر را اغلب با معاینه فیزیکی و توسط پزشک تشخیص می‌دهند. اگر احتمال موارد دیگری برای گودی کمر وجود داشته باشد احتمالا پزشک اسکن تصویربرداری را برای تشخیص پیشنهاد خواهد کرد.

افرادی که با گودی خفیف روبرو هستند نیازی به درمان ندارند و مشکل ستون فقرات آن‌ها خود به خود برطرف می‌شود. اگر انحنای کمر با درد همراه باشد، فیزیوتراپی یا داروهای بدون نسخه گزینه‌های مناسب درمانی به شمار می‌روند. گاهی اوقات گودی کمر شدید فقط با جراحی قابل درمان خواهد بود.  

سوالات متداول