جراحی تعویض مفصل شانه: بایدها و نبایدها

درد شانه می‌تواند باعث شود فرد از انجام فعالیت‌های روزانه که نیاز به بالا بردن و یا چرخش دست باشد باز بماند. دانستن این موضوع که درصد بالایی از بیمارانی که با درد شانه روبرو هستند جوان و فعال هستند احساس نیاز به پیگیری روش‌های درمانی موثرتری را ایجاب می‌کند. تعویض مفصل شانه یکی از راهکارهای درمان درد شانه است که در مواقعی که مصرف دارو، ورزش، تزریق و فیزیوتراپی همه شکست بخورند در پیش گرفته می‌شود. جراحی تعویض مفصل شانه به روش تعویض کامل مفصل شانه، همی ارتروپلاستی سطحی، همی ارتروپلاستی سطحی و تعویض مفصل شانه معکوس انجام می‌شود که در ادامه این مطلب از ژین طب به آن خواهیم پرداخت.

جراحی تعویض مفصل شانه چیست؟

تعویض مفصل شانه یا آرتروپلاستی شامل برداشتن نواحی آسیب دیده استخوان و جایگزینی آن با ایمپلنت‌های فلزی یا پلاستیکی است. سرگرد استخوان شانه در یک حفره کم عمق قرار می‌گیرد. جراحی تعویض مفصل شانه شامل بخش بالایی گوی و یا گوی و سوکت همزمان است.

بیماری‌هایی که باعث نیاز بیمار به عمل تعویض مفصل شانه می‌شود؟

• استئوآرتریت: این بیماری که با افزایش سن در ارتباط است و طی آن غضروف استخوان شانه نرم و فرسوده می‌شود. درنتیجه استخوان‌ها به یکدیگر سائیده می‌شود و درد و ناراحتی فراوانی ایجاد می‌کند. از آنجائیکه این بیماری یک بیماری پیش رونده است برخی از بیماران نیاز به جراحی تعویض شانه پیدا می‌کنند.
• روماتیسم مفصلی: این بیماری است که در آن غشای سینوویال که مفصل را احاطه کرده است ملتهب و ضخیم می شود. این التهاب مزمن می تواند به غضروف آسیب برساند و در نهایت باعث از بین رفتن، درد و سفتی غضروف شود. آرتریت روماتوئید شایع ترین شکل گروهی از اختلالات به نام آرتریت التهابی است.
• آرتریت پس از سانحه: این می تواند به دنبال آسیب جدی شانه باشد. شکستگی استخوان های تشکیل دهنده شانه یا پارگی تاندون ها یا رباط های شانه ممکن است به مرور زمان به غضروف مفصلی آسیب برساند. این باعث درد شانه می شود و عملکرد شانه را محدود می کند.
• پارگی تاندون روتاتور کاف شانه: این بیماری علت یکی از شایع‌ترین دردهای شانه است که اغلب در ورزشکاران و بدنبال استفاده بیش از حد از شانه ایجاد می‌شود. تاندون عضله را به استخوان متصل می‌کند.
• نکروز آواسکولار (استئونکروز): نکروز آواسکولار یا استئونکروز یک وضعیت دردناک است که زمانی رخ می دهد که خون رسانی به استخوان مختل شود. از آنجایی که سلول های استخوانی بدون تامین خون می میرند، استئونکروز در نهایت می تواند باعث تخریب مفصل شانه و آرتریت شود. مصرف مزمن استروئید، غواصی در عمق دریا، شکستگی شدید شانه، بیماری سلول داسی شکل و مصرف زیاد الکل همگی از عوامل ایجاد نکروز آواسکولار هستند.
• شکستگی شدید شانه: شکستگی شدید شانه یکی دیگر از دلایل رایج افراد برای تعویض شانه است. هنگامی که سر استخوان بازو شکسته می شود، امکان کنار هم قرار دادن قطعات استخوان برای پزشک وجود ندارد. علاوه بر این، خون رسانی به قطعات استخوانی در نتیجه شکستگی جدی قطع می شود. در این مورد، جراح ممکن است تعویض شانه را توصیه کند. بیماران مسن مبتلا به پوکی استخوان بیشتر در معرض خطر شکستگی شدید شانه هستند.

کاندید مناسب جراحی تعویض مفصل شانه

اینکه تصمیم جراحی مفصل شانه یک انتخاب مناسب برای شما باشد یا نه به نظر پزشک معالج و خودتان بستگی دارد. اما به طور کلی می‌توان گفت این جراحی برای افراد گروههای زیر مزایای بیشتری دارد:

• افرادیکه درد شانه بسیار شدیدی دارند به نحوی که برای انجام کارهای روزانه که شامل بالا بردن دست باشد دچار مشکل شود.
• درد شانه شبانه که در خواب بیمار اختلال ایجاد کند.
• از دست دادن قدرت شانه و کاهش دامنه حرکت.
• شکست سایر روش‌ها برای کاهش درد شانه مثل مصرف داروهای ضدالتهاب، تزریق کورتیزون و فیزیوتراپی

انواع جراحی تعویض مفصل شانه

جراحی تعویض مفصل شانه یک جراحی تخصصی و پیچیده است که باید توسط تیم پزشکی مجرب انجام شود. انواع مختلفی از جراحی تعویض مفصل شانه وجود دارد که پزشک پس از بررسی وضعیت خاص شما یکی از آنها را پیشنهاد می‌دهد.

• تعویض کامل مفصل شانه: این عمل شامل تعویض گوی با یک گوی فلزی و حفره با یک حفره پلاستیکی است. عمل تعویض کامل مفصل شانه هم خود به دو روش cemented و non-cemented انجام می‌شود. اگر استخوان نرم باشد اولی در غیر این صورت دومی انجام می‌شود.

• همی ارتروپلاستی(بای پولار): در این روش جراحی فقط گوی تعویض می‌شود. این جراحی در مواقعی که سر استخوان آسیب دیده ولی گوی همچنان سالم باشد توصیه می‌شود.

• همی ارتروپلاستی سطحی: این جراحی شامل جایگزینی فقط سطح مفصل سر بازو با یک پروتز کلاه مانند است. این روش جراحی برای بیمارانی که جوان و فعال هستند و از سوی دیگر غضروف به طور کامل از بین نرفته باشد تجویز می‌شود.
• تعویض مفصل شانه معکوس: در این عمل تعویض مفصل شانه جای سوکت و گوی عوض می‌شود. در این عمل یک گوی فلزی به استخوان شانه و یک سوکت پلاستیکی به بالای استخوان شانه وصل می‌شود. این جراحی باعث می‌شود بیمار از عضلات دلتوئید به جای روتیتور کاف استفاده کند. در این بیماران تعویض کامل مفصل شانه ممکن است هنوز منجر به تسکین درد نشود. دامنه حرکت در این افراد زیر 90 درجه است. ناتوانی در بالا بردن دست ها.

عوارض جراحی تعویض مفص شانه

عمل جراحی تعویض مفصل شانه مثل هر جراحی دیگری با ریسک‌ها و عوارضی همراه است. احتمالا پزشک معالج پیش از عمل در مورد عوارض احتمال کوتاه مدت و بلند مدت این عمل با بیمار صحبت کند.

• عفونت: این احتمال وجود دارد که اطراف پروتز و یا زخم دچار عفونت شود. عفونت ممکن است پس از عمل و یا سال‌ها بعد اتفاق بیفتد. درمان عفونت ممکن است به کمک دارو انجام شود و یا در موارد شدید نیاز به برداشتن پروتز باشد.
• مشکلات پروتز: پروتزها از مواد مختلفی ساخته می‌شود که می‌تواند با گذشت زمان دچار فرسایش و یا دررفتگی شود.
• آسیب عصبی: احتمال ایجاد آسیب‌های عصبی در حین عمل یکی از عوارض نادر این جراحی است. اما با این حال آسیب‌های عصبی ایجاد شده با گذشت زمان ریکاور می‌شوند.

آمادگی برای عمل تعویض شانه

برای انجام عمل تعویض شانه باید از چند روز قبل از عمل پیش‌‎نیازهای زیر را انجام دهید:

• چکاب پزشکی کامل
• قطع داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی و آرتریت از دو هفته قبل از عمل
• آماده سازی فضای منزل (پس از عمل تا مدت‌ها نباید دست بالا برود)

اگر از داورهای رقیق کننده خون استفاده می‌کنید باید چند روز قبل از عمل مصرف آنها را نیز متوقف کنید.

ریکاوری عمل جراحی شانه

پس از عمل جراحی تعویض مفصل شانه پزشک داروهای آنتی بیوتیک برای پیشگیری از عفونت تجویز می‌کند. اغلب بیماران یک روز پس از جراحی می‌توانند غذای جامد بخورند و از بیمارستان مرخص شوند.

پس از عمل جراحی احتمالا درد نسبتا شدیدی را احساس خواهید کرد که برای مدیریت درد پزشک داروهای مسکن قوی تجویز خواهد کرد. اما این درد کاملا طبیعی بوده و به مرور رفع می‌شود

پس از جراحی دست برای هفته‌ها در داخل آتل قرار می‌گیرد تا از حرکت اضافی مفصل شانه پیشگیری شود. زخم جراحی نباید خیس شود و باید مراقب برخورد آن با فضا باشد.

پزشک معالج برای بازیابی قدرت شانه انجام حرکاتی را پس از چند هفته از عمل جراحی توصیه می‌کند. اغلب بیماران میتوانند 2 هفته پس از جراحی برخی از فعالیت‌های سبک مثل لباس پوشیدن، غذا خوردن و شانه کردن مو را انجام دهد.

یادداشت پایانی

در این مطلب به بررسی عمل جراحی تعویض مفصل شانه پرداختیم و بررسی کردیم که عمل تعویض شانه چیست؟ در چه مواقعی انجام می‌شود؟ انواع آن کدام است؟ و با آمادگی و شرایط ریکاوری پس از عمل آشنا شدیم. انجام این عمل اگرچه ممکن است با عوارضی همراه باشد اما در برخی مواقع بهترین راه برای کاهش دردهای آزاردهنده شانه است.

سوالات متداول