میگرن کودکان نیز امکان‌پذیر است، سردرد کودکان را جدی بگیرید
میگرن کودکان سردرد حاد و ضربان‌داری است که حدود 1 تا 4درصد از کودکان پیش دبستانی و دبستانی را به خود درگیر می‌کند. حتما شما نیز تا به حال سر درد را تجربه کرده‌اید؟ یا در اطراف خود کسی را که درگیر این بیماری است را دیده‌اید.
میگرن کودکان عارضه‌ای تقریبا شایع است که در اغلب موارد با استراحت و مصرف مسکن‌های بدون نسخه بهتر می‌شود. اما اگر این درد شدید شود و هر چند وقت به سراغ کودک بیاید باید برای بررسی و درمان به پزشک مراجعه کنید.
میگرن اغلب بزرگسالان را مبتلا می‌کند ولی بسیاری از کودکان سردردهای شدید و ضرباندار میگرن را نیز تجربه می‌کنند. در این نوشتار از مجله پزشکی ژین طب قصد داریم مطالبی را در باب میگرن کودکان عنوان کنیم. برای کسب اطلاعات مفید در مورد علائم و علل میگرن کودکان و نحوه کمک به آن‌ها، با ما همراه باشید.
نگاهی سریع به میگرن کودکان
- میگرن کودکان معمولا در میان پسرها شایع‌تر است
- علائم میگرن کودکان نیز مانند میگرن در بزرگسالان بروز پیدا می‌کند با این تفاوت که زمان آن کوتاه‌تر است
- شایع‌ترین علت بروز میگرن کودکان ژنتیک است
- کم آبی بدن و خوردن برخی غذاهای ناسالم و افزودنی‌ها می‌تواند باعث شدت گرفتن میگرن کودکان شود
- میگرن به سنی خاصی اختصاص ندارد، به طوری که حتی در کودکان 18 ماهه نیز گزارش شده است
- تغییر سبک زندگی، رعایت برنامه‌های منظم، خوردن غذاهای سالم و در آخر مصرف داروها می‌تواند به پیشگیری یا کاهش چشمگیر میگرن کودکان کمک کند
- تزریق بوتاکس برای درمان سردرد کودکان موثر نیست
میگرن کودکان چیست؟
میگرن کودکان سردردی ضرباندار و ناتوان‌کننده است که معمولا 2 ساعت تا 3 روز به طول می‌انجامد. در اغلب موارد میگرن کودکان دو تا چهار بار در ماه رخ می‌دهد. مطالعات نشان داده است که میگرن کودکان معمولا پسرها را بیشتر درگیر خود می‌کند.
علایم میگرن کودکان چیست؟
علائم میگرن کودکان نیز مانند میگرن در بزرگسالان است، اما به دلیل ضعیف بودن کودکان گاهی علائم حادتر می‌شود. با این حال میگرن کودکان مانند بزرگسالان زمان زیادی طول نمی‌کشد. علائم میگرن کودکان عبارت است از:
- تغییرات خلقی (می‌تواند تا 24 ساعت طول بکشد)
- دیدن لکه و خطوط پیچ خورده
- احساس سرگیجه، ضعف، بی‌حسی و یا گیجی
- خستگی
- سفتی گردن
- سر درد شدید ضرباندار
- حالت تهوع و استفراغ
- حساسیت به نور
البته این علائم در همه انواع میگرن کودکان رخ نمی‌دهد، با این حال در صورت بروز می‌تواند تا یک ساعت ادامه داشته باشد. متخصصان مغز و اعصاب برای اندازه‌گیری شدت تاثیر میگرن کودکان از ابزاری به نام ارزیابی ناتوانی میگرن کودکان (PedMIDAS) استفاده می‌کنند. آن‌ها با بررسی توانایی کودک در مدرسه، خانه و فعالیت‌های اجتماعی میزان ابتلای کودک به میگرن را می‌سنجند. متخصصان فعالیت‌های سه ماه اخیر کودکان را ارزیابی و شش سوال مطرح می‌کنند که عبارتند از:
۱.چند روز به دلیل سر درد، کودک از مدرسه رفتن بازماند؟
۲.چند روز به دلیل سر درد کودک به صورت نیمه وقت توانست در مدرسه حاضر شود؟
۳.چند روز کودک کمتر از نصف توانایی خود در مدرسه کار کرد؟
۴.چند روز کودک به دلیل سر درد قادر به انجام تکالیف در منزل نبود؟
۵.چند روز به دلیل سردرد در فعالیت‌های دیگر شرکت نکرده (مانند بازی، بیرون رفتن، ورزش و …)؟
۶.چند روز توانست در این فعالیت‌ها شرکت کند، اما کمتر از نیمی از توانایی‌های خود را داشت؟
بعد از پرسش سوال‌های بالا پزشک تعداد کل روزهایی که کودکان دچار میگرن بوده‌اند را جمع می‌کند و بر اساس آن تشخیص می دهد میگرن کودکان در چه مرحله‌ای قرار دارد. این طبقه‌بندی به شرح زیر است:
- نمره کمتر از 10 میگرن کودکان با تاثیر کم یا بدون تاثیر در نظر گرفته می‌شود
- نمره 11-30 میگرن کودکان خفیف است
- نمره 31-50 میگرن کودکان متوسط است
- نمره بیش از 50 میگرن کودکان شدید است
علل بروز میگرن کودکان چیست؟
بعضی از علل، عوامل خطر و محرک‌های میگرن کودکان عبارتند از:
ژنتیک
متاسفانه وراثت یکی از مهم‌ترین عوامل اغلب بیماری‌ها بوده و میگرن هم از این قاعده مستثنی نیست. تحقیقات نشان داده اگر یکی از والدین مبتلا به میگرن باشند، تقریبا 50درصد احتمال دارد که فرزندان نیز دچار میگرن شوند. اگر هر دو والدین مبتلا باشند این احتمال نزدیک به 90درصد می‌رسد.
جنسیت
قبل از دوران بلوغ، احتمال ابتلا به میگرن کودکان در پسران بیشتر از دختران است. اما در سنین نوجوانی به بعد 8درصد از پسران و 23درصد از دختران به میگرن مبتلا می‌شوند. در بزرگسالان نیز، میگرن میان زنان شایع‌تر است.
خواب نامنظم
خواب زیاد یا خیلی کم نیز می‌تواند جز محرک‌های میگرن باشد و علائم میگرن کودکان را تشدید کند.
استرس و اضطراب
شرایط استرس‌زا نیز می‌تواند باعث اختلال اضطرابی شود و محرک میگرن کودکان به حساب می‌آید.
ورزش
در حالی که ورزش و فعالیت‌های شدید گاهی می‌توانند باعث تشدید میگرن کودکان شود، اما ورزش کردن به طور منظم به پیشگیری یا کاهش تعداد حملات میگرنی کمک می‌کند.
وعده‌های غذایی ناسالم و کم آبی بدن
کم‌آبی بدن و خوردن برخی غذاهای ناسالم و افزودنی‌ها می‌تواند باعث شدت گرفتن میگرن کودکان شود. محرک‌های غذایی رایج شامل موارد زیر می‌شود:
- انواع مواد افزودنی مانند: مونو سدیم گلوتاماتMSG) ) و شیرین‌کننده مصنوعی آسپارتام
- پنیرها و گوشت‌های فراوری شده
- رنگ‌های خوراکی قرمز و زرد شکلات
- کافئین بیش از حد
- مرکبات
- غذاهای تند
گفتنی است که مصرف کافئین یا غذاهای تند به اندازه کافی، به تسکین سردرد کمک می‌کند، زیرا به عنوان گشادکننده عروق عمل می‌کند و رگ‌های خونی را باز می‌کند. ننوشیدن آب کافی و سایر نوشیدنی‌ها می‌تواند باعث دهیدراته شدن و کم آبی بدن شود که یکی دیگر از محرک‌های میگرن کودکان است.
آب و هوا
تغییرات فشار هوا، گرما یا سرمای شدید، نور و تابش خیره‌کننده خورشید، رطوبت بالا یا هوای بسیار خشک همگی می‌توانند محرکی برای شروع میگرن کودکان باشند.
تشخیص میگرن در کودکان چگونه است؟
تشخیص میگرن کودکان معمولا بر اساس سابقه بالینی، شواهد پزشکی همراه با معاینات فیزیکی و عصبی است. گاهی انجام آزمایش‌هایی مانند آزمایش خون، ام آر آی یا سی تی اسکن توصیه می‌شود.
تفاوت بین میگرن کودکان و سردردهای دیگر چیست؟
سردرد، درد در ناحیه سر یا صورت است که معمولا خفیف بوده و در زمان کوتاه بهبود می‌یابد. بسیاری از سردردها با تغییر و اصلاح سبک زندگی قابل کنترل هستند.
میگرن بیماری شایع عصبی است که سردرد شدیدی ایجاد می‌کند و معمولا درد به صورت ضرباندار در یک طرف سر خود را نشان می‌دهد که با فعالیت بدنی حادتر می‌شود. علائم سر دردهای میگرنی در کودکان با حالت تهوع، استفراغ، مشکلات بینایی (مثلا دیدن لکه‌ها یا نورهای چشمک زن)، فلج عضلات چشم، دردهای شکمی، دو بینی، حساسیت به نور و صدا و گزگز همراه هستند.
کودکان از چه سنی به میگرن مبتلا می‌شوند؟
هر کودکی مستعد ابتلا به میگرن کودکان است. حدود 1درصد از کودکان 5 تا 15 ساله و 28درصد از نوجوانان به آن مبتلا می‌شوند. نیمی از افرادی که میگرن را تجربه می‌کنند اولین حمله خود را قبل از 12 سالگی تجربه کرده‌اند.
جالب است که بدانید میگرن حتی در کودکان 18 ماهه نیز گزارش شده است! تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که کودکانی که در دوران نوزادی کولیک داشته‌اند بیشتر مستعد ابتلا به میگرن هستند.
راهکارهای خانگی برای کاهش و درمان میگرن کودکان
دوری از عوامل محرک، نقش زیادی در کاهش دردها دارد.
تغییر سبک زندگی، رعایت برنامه‌های منظم و خوردن غذاهای سالم می‌تواند به پیشگیری یا کاهش چشمگیر میگرن کودکان کمک کند.
- کودکان مبتلا به میگرن، باید روزانه 8 تا 10 ساعت بخوابند. اگر کودک شما دچار اختلال در خواب است ممکن است پزشک اطفال آزمایشاتی را توصیه کند
- اطمینان حاصل کنید که تلویزیون، تلفن‌های همراه، تبلت‌ها و سایر دستگاه‌های رسانه‌ای یک ساعت قبل از خواب خاموش هستند، زیرا می‌توانند خواب کودکان را مختل کنند و باعث بروز میگرن کودکان شوند
- کودکان باید هر روز سه وعده غذایی منظم و در زمان‌های ثابت بخورند. غذاهایی که به شدت فرآوری شده و محرک‌های میگرنی بیشتری دارند مانند افزودنی‌ها، رنگ‌های مصنوعی و شیرین کننده‌ها باید از برنامه غذایی کودکان حذف شوند
- کودک باید مقدار زیادی آب و سایر نوشیدنی‌های سالم بنوشد تا هیدراته بماند
- همچنین تغییرات آب و هوا و میزان ورزش و استرس را بررسی کنید
درمان‌های دارویی برای میگرن کودکان
پزشک برای درمان میگرن کودکان امکان دارد داروهایی را توصیه یا تجویز کند که می‌تواند در طول حمله میگرن به او کمک کند. اگر داروها در زمان بروز اولین نشانه‌های حمله میگرنی مصرف شوند، می‌توانند بهترین عملکرد را داشته باشند. نمونه‌هایی از داروهایی که می‌توانند در هنگام میگرن کمک کنند عبارتند از:
- داروهای ضددرد و مسکن مانند استامینوفن و محصولاتی که ترکیبی از استامینوفن، آسپرین و کافئین هستند
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن
- تریپتان‌ها دسته‌ای از داروها هستند که در زمان حملات میگرنی مصرف می‌شوند
شواهد نشان می‌دهد که ترکیب قرص سوماتریپتان یا ناپروکسن و اسپری بینی زولمیتریپتان می‌تواند سردرد را در عرض دو ساعت متوقف کند.
داروهای پیشگیرانه میگرن
داروهایی وجود دارند که مصرف روزانه آن‌ها می‌تواند به کاهش شدت و یا دفعات میگرن کمک کند. این داروها معمولا بدون برچسب هستند، به این معنی که توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده برای میگرن تایید نشده‌اند. خطرات و مزایای مصرف آن‌ها باید توسط پزشک سنجیده و در صورت لزوم تجویز شود. این داروها عبارتند از:
- داروهای قلبی عروقی: پروپرانولول
- داروهای ضد افسردگی: آمی تریپتیلین
- داروهای ضد تشنج: توپیرامات
- آنتی هیستامین‌ها: سیپروهپتادین
برخی از درمان‌های جایگزین و غیردارویی برای درمان میگرن وجود دارد که می‌تواند به میگرن کودکان کمک کند. این درمان‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
- درمان شناختی رفتاری CBT)) که بر مهارت‌های مقابله، تفکر مثبت، پایبندی به عادات سالم و تکنیک‌های آرامش‌بخشی برای کمک به کاهش درد میگرن تمرکز دارد. تحقیقات همچنین نشان داده است که CBT همراه با داروهای میگرن برای درمان میگرن کودکان مفیدتر است.
- گیاهان، ویتامین‌ها و مواد معدنی. برخی از عصاره‌ها و مکمل‌ها می‌توانند به کاهش میگرن کودکان کمک کنند، اگرچه به دلایل ایمنی باید از مصرف برخی از آن‌ها اجتناب شود. قبل از استفاده از مکمل‌های گیاهی یا ویتامینی با پزشک کودک خود صحبت کنید. مکمل‌های رایج عبارتند از:
- ریبوفلاوین (ویتامین B-2)، کوآنزیم Q10 و مکمل‌های منیزیم قادر هستند دفعات میگرن را کاهش دهند.
- عصاره بوتربور: گیاهان حاوی پتاسین که به دلیل خطر طولانی مدت بیماری کبد توصیه نمی‌شود.
بوتاکس چیست؟ آیا می‌تواند به درمان میگرن کمک کند؟
بوتاکس یک داروی تزریقی است که با فلج کردن عضلات باعث از بین بردن خطوط پوستی می‌شود. این دارو از سم بوتولونیوم نوع A ساخته شده که به صورت موقتی باعث فلج شدن عضلات می‌شود. علت اصلی ایجاد چین و چروک‌های متحرک صورت، حرکت عضلات است. پس اگر آن‌ها را فلج کنند، خطوط صورت هم محو می‌شوند.
سال‌ها پیش بیمارانی که برای درمان چین و چروک صورت بوتاکس تزریق می‌کردند و همزمان میگرن هم داشتند گزارش کردند که سردرد میگرنی آن‌ها کاهش یافته است. این امر باعث شد که دانشمندان تحقیقات گسترده‌تری راجع به اثر بوتاکس بر درمان میگرن انجام دهند و سرانجام در سال 2010 بوتاکس برای درمان میگرن مزمن از FDA تاییدیه گرفت.
امروزه تزریق بوتاکس به عنوان جدیدترین درمان سردرد میگرنی مطرح شده و در حال حاضر متد روز درمان میگرن در کشورهای پیشرفته از جمله آمریکا و اروپا است.
اگرچه سم بوتولینوم (بوتاکس) برای بزرگسالانی که به میگرن مزمن مبتلا می‌شوند تایید شده و موثر است، اما گزارش اخیر آکادمی نورولوژی آمریکا نشان داد که برای میگرن کودکان و نوجوانان موثر نیست. تحقیقات در مورد اینکه آیا بوتاکس می‌تواند بر میگرن کودکان هم تاثیر بگذارد ادامه دارد.
چگونه می‌توان به کاهش درد کودک کمک کرد؟
- کودکانی که از میگرن رنج می‌برند دو برابر سایر دانش آموزان در مدرسه غیبت می‌کنند. با معلمان فرزندتان صحبت کنید و آن‌ها را در جریان بیماری فرزندتان قرار دهید
- به کودک این اطمینان را بدهید که در مدرسه به آب و تنقلات دسترسی دارد تا در صورت نیاز از آن‌ها استفاده کند. داروهایی که ممکن است به آن‌ها احتیاج پیدا کند را در اختیار فرزندتان بگذارید
- از لحاظ روحی او را مورد حمایت خود قرار دهید، ممکن است آن‌ها با توجه به سنی که دارند شرایط بیماری خود را درک نکرده یا از آن بترسند
- برخورداری از آرامش و اطمینان خاطر طی یک اپیزود میگرن مسئله‌ای بسیار مهم است سپس صحبت کردن در مورد بیماری، آگاهی کودک و توضیح پزشک کمک کننده خواهد بود.
یادداشت پایانی
خبر خوب این است که در بسیاری از موارد میگرن کودکان از بین می‌رود. درعین‌حال کودکان باید دستورالعمل‌های پزشک خود را دنبال کرده و داروها را طبق دستور پزشک مصرف کنند.
در این نوشتار سعی کردیم مطالبی را در باب میگرن کودکان عنوان کنیم امیدواریم مفید واقع شده باشد.
