علائم دیسک کمر؛ 7 دردی که درمان نشود کمر و پاها را از کار می‌اندازد

علائم دیسک کمر در اکثر بیماران با گسترش درد در پاها و اندام‌های تحتانی نمود پیدا می‌کند. اما سوال اینجاست چرا علائم دیسک کمر در پاها بیشتر از سایر اعضای بدن خود را نشان می‌دهد؟ برای اینکه بتوانیم راحت راه برویم و پاهایمان را حرکت دهیم تعداد زیادی اعصاب در قسمت پایین کمر این وظیفه را به دوش می‌کشند. حال تصور کنید که یکی از این اعصاب کمر به دلایل مختلفی مانند فتق دیسک دچار آسیب شـده باشد. سیستم عصبی پاها مختل و بیمار درد شدیدی در ناحیه کمر و پاها احساس می‌کند.

فتق دیسک کمر بخصوص زمانی که شدید باشد، بر کانال نخاعی و ریشه‌های عصبی فشار وارد می‌کند. به همین دلیل اعصاب حسی و حرکتی تحت فشار قرار گرفـته و علائم دیسک کمر بروز می‌یابد.

بنابراین یکی از مهم‌ترین علائم دیسک کمر، انتشار درد به پاها محسوب می‌شود. اکثر بیماران هنگام مراجعه به جراح مغز و اعصاب از انتشار درد در پاها و اندام تحتانی شکایت دارند. در این مقاله از مجله سلامت ژین طب به دلیل اهمیت علائم دیسک کمر سعی داریم به طور مفصل آن را بررسی کنیم. همچنین درد دیسک کمر به کجا می‌زند نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد.

درد و علائم دیسک کمر در چه نقاطی از بدن احساس می‌شود؟

دیسک کمر اصطلاحی است که برای توصیف آسیب و تخریب دیسک‌های بین مهره‌ای ستون فقرات بکار می‌رود. زمانی که دیسک‌ها از موقعیت خود خارج و به اعصاب کنترل‌کننده پاها فشار بیاورند، می‌توان گفت که فرد دچار فتق دیسک کمر شـده است. یکی از مهم‌ترین اختلالاتی و علائم دیسک کمر که فرد با آن روبرو می‌شود درد شدید در پاها است. اکثر مبتلایان به فتق دیسک از چنین عارضه‌ای شکایت دارند.

همان‌طور که گـفته شد فردی که دچار فتق دیسک باشد ابتدا در قسمت پایین کمر احساس درد می‌کند. اگر اعصاب درگیر باشند، درد به باسن، ران‌ها و حتی پشت زانو سرایت می‌کند. در واقع، هر چه اعصاب بیشتر درگیر شوند، درد عمیق‌تر و ممکن است از زانو عبور کند و به پشت پاشنه و انگشتان پا برسد.

هنگامی‌که اعصاب کمر بیشتر تحریک می‌شوند، همه ‌این علائم با علائمی‌ مانند کهیر، گزگز و بی‌حسی همراه خواهند شد. این علائم دیسک کمر زمانی شدیدتر می‌شوند که فرد شروع به راه‌رفتن کند یا برای مدت طولانی بایستد. در این حالت بیمار احساس خشکی شدید، سرما یا گرما در پاها می‌کند و تعادل خود را از دست می‌دهد.

بیشتر بخوانید: کمردرد چرا ایجاد می‌شود؟ ۱۵ علت و چندین روش درمانی برای کمر درد 

علائم دیسک کمر که بسیار رایج هستند

معمولا فتق دیسک به عصب مجاور فشار می‌آورد یا ملتهب می‌شود که منجر به تابش درد در طول عصب خواهد شد. برخی علائم دیسک کمر در جوانی و بزرگسالی به شرح زیر است:

1. درد در باسن، ران و پاها؛ اصلی ترین علائم دیسک کمر

بسیاری از افراد مبتلا به فتق دیسک مدت‌ها قبل از اطلاع مشکلات کمر، متوجه درد پا می‌شوند. اغلب این دو را می‌توان با هم تجربه کرد ولی درد ساق پا به مراتب شدیدتر خواهد بود.

اگر درد در امتداد عصب سیاتیک جریان داشته باشد باید نظر پزشک را جویا شد. امکان دارد فرد از رادیکولوپاتی یا سیاتیک رنج ببرد و پزشک این موضوع را به درستی تشخیص می‌دهد.

2. مسائل عصبی؛ از علائم دیسک کمر که ناتوان‌کننده هستند

اگر درد شدید در پاها یا پشت پدید آمد، ممکن است ناشی از آسیب عصبی باشد. هنگامی‌که دردها مانند سوزن‌سوزن شدن الکتریکی یا سوراخ شدن شدید احساس شد، باید فعالیت خود را متوقف و قرار ملاقاتی با یک متخصص ترتیب دهید. چون امکان دارد علائم دیسک کمر عصبی باشد. اگر ورزشکار معمولی هستید، برای چند هفته از ورزش خودداری کنید تا زمانی که درد کاهش یابد.

بیشتر بخوانید: درمان دیسک کمر در منزل؛ چی بخوریم خوب بشیم؟

3. دردی که از اندامی به اندام دیگر تغییر و جا به جا می‌شود

امکان دارد یک هفته در قسمت پایین کمر و در هفته بعد در پشت ران خود درد تیزی داشته باشید. از این علامت آگاه باشید، بخصوص اگر به نظر می‌رسد در یک طرف بدن خود را نشان می‌دهد.

اگر درد در اطراف باسن، ساق پا و انگشتان پا تابش کند امکان ابتلا به فتق دیسک دور از ذهن نیست. چون این موارد نشانه از علائم دیسک کمر هستند.

بیشتر بخوانید: کمربند طبی دیسک کمر؛ روشی برای درمان و تسکین دیسک کمر 

4. قطره پا علامت ویژه فتق دیسک

افتادگی پا یکی از بارزترین ویژگی‌ها و علائم دیسک کمر است که خاص این عارضه محسوب می‌شود. اگر هنگام راه‌رفتن به طور ناگهانی برای بلندکردن پای خود دچار مشکل شدید، احتمالا از افتادگی پا رنج می‌برید. این نشانه دیسک کمر با مشکلات ایستادن روی توپ‌های پا خود را بیشتر نشان می‌دهد.

بیشتر بخوانید: سوزش پهلو و کمر؛ از علت تا روش‌های درمان خانگی و پزشک

5. کمردرد؛ یکی از علائم دیسک کمر که می‌تواند به فتق دیسک ربطی نداشته باشد

به طرز عجیبی، کمردرد در همه موارد فتق وجود ندارد. درد و مشکلات کمر امکان دارد مانند یک ضربان مبهم خود را نشان دهد و باعث سفتی یا عدم انعطاف برای جلوگیری از درد شود.

گاهی اوقات جایگزینی بسته‌های سرد و گرم در رفع دردهای کمر مفید عمل می‌کنند. اما اگر درد ریشه در اسپاسم عضلانی داشته باشد، برای کاهش درد، به پشت دراز بکشید و یک بالش زیر زانوهای خود قرار دهید.

بیشتر بخوانید: کمردرد مردان بعد از انزال؛ شروع یک رابطه سرد 

6. درد هنگام حرکت نمونه‌ای قابل لمس از علائم دیسک کمر

برخی از افرادی که از فتق دیسک رنج می‌برند، وقتی آرام‌ هستند یا روی صندلی می‌نشینند، امکان دارد اصلا دردی احساس نکنند. اما درد پس از حرکت در فاصله کوتاهی انفجاری می‌شود.

اگر عطسه یا جهش ناگهانی باعث درد ‌شود، با پزشک وارد گفتگو شوید. متاسفانه، برخی از افراد هنگام نشستن با خندیدن، شدیدترین درد را تجربه می‌کنند.

7. درد ناشی از خمیدگی، شکی برای بود و نبود دیسک کمر

از آنجایی که بیشتر مردم روزهای خود را در پشت کامپیوتر در حالت خمیده می‌گذرانند، نشستن سر کار نیز می‌تواند همراه با درد شود. اگر فردی با این علامت روبرو شد، دور از ذهن نیست که از فتق دیسک رنج ببرد. اگر خم‌شدن در ناحیه کمر باعث تشدید درد در پا ‌شود باید هرچه سریع‌تر به آن توجه کنید. حتی الامکان هنگام قرارگیری روی صندلی از خم‌شدن به جلو بشدت خودداری کنید.

علائم دیسک کمر در صورتی که فتق گسترده باشد شدیدتر خواهد بود. اگر فتق دیسک عصب را تحت تاثیر قرار ندهد، درد خفیف‌تر و محدود به کمر خواهد بود. در برخی موارد، درد پا و کمر که برای چند روز رخ می‌دهد و سپس از بین می‌رود، اولین نشانه فتق دیسک به شمار می‌آید.

بیشتر بخوانید: کمردرد زنان بعد از نزدیکی؛ نشانی از بیماری زنان یا ستون فقرات؟ 

علائم دیسک کمر چه زمانی در پاها ظاهر می‌شود؟

علائم دیسک کمر خفیف ‌بلافاصله ظاهر نمی‌شوند و نشانه‌های اولیه فتق دیسک کمر معمولا خیلی کم به نظر می‌رسد. شروع علائم و درد ناشی از فتق دیسک کمر به سلامت عمومی‌ و سن بیمار بستگی زیادی دارد. اما درد در پاها زمانی شروع می‌شود که اعصاب حسی و حرکتی ستون فقرات کمر تحت تاثیر دیسک‌های آسیب‌دیده قرار گرفته‌اند.

بنابراین بروز علائم دیسک کمر به مراحل درگیری دیسک بستگی دارد. زمانی که دیسک‌ها ضعیف و فرسـوده می‌شوند انعطاف‌پذیری خود را از دست می‌دهند و سپس دیسک‌ها ‌ترک می‌خورند. به همین دلیل بیمار علاوه بر کمردرد و کهیر، از درد در ناحیه پا نیز رنج می‌برد. به عبارت دیگر درد در پاها یکی از علائم دیسک کمر پیشرفته است و نیاز به درمان‌های خاصی دارد.

بیشتر بخوانید: درمان کمردرد؛ برای تمام دردهای ناحیه کمر تیغ جراحی لازم نیست!

علائم دیسک کمر خطرناک که نادر هستند

از دست‌دادن کنترل مثانه یا روده، درد ناحیه کمر، بی‌حسی در باسن و ضعف در هر دو پا نشانه‌های یک بیماری نادر و جدی هستند. سندرم دم اسب نام این بیماری خطرناک است که عدم درمان آن عوارض جبران ناپذیری به دنبال دارد.

فشار و تورم اعصاب انتهای ستون فقرات در صورت تاخیر در درمان می‌تواند منجر به فلج و سایر اختلالات دائمی ‌شود. در صورت بروز این علائم دیسک کمر، درمان فوری پزشکی، که شامل آزمایش و جراحی می‌شود، مورد نیاز خواهد بود.

علائم دیسک کمر مرتبط با محل برخورد عصب، نکته‌ای که بسیار کلیدی است

علائم فتق دیسک با توجه به محل عصب متفاوت است، زیرا مسیرهای عصبی در هر سطح از ستون فقرات عملکردهای متفاوتی دارند. برای مثال موارد زیر را مطالعه کنید:

• فتق دیسک بین مهره L سه و L چهار منجر به یک رفلکس غیرطبیعی می‌شود. زمانی که دقیقا ناحیه زیر زانو با چکش رفلکس لاستیکی ضربه زده شود این علائم دیسک کمر خود را نشان می‌دهد که به آن رفلکس کشکک می‌گویند. درد ناشی از برخورد مهره سه و چهار معمولا به عضله چهار سر جلویی ران می‌رسد. این درد با سیاتیک که در امتداد پشت ساق قرار دارد متفاوت خواهد بود.
• برخورد عصب فتق دیسک مهره L چهار و L پنج علائمی ‌مانند ضعف در امتداد انگشت شست پا و به طور بالقوه در مچ پا ایجاد می‌کند. پس فتق دیسک بین این دو مهره منجر به مشکل در حرکت پاشنه به انگشت پا هنگام راه‌رفتن می‌شود که به‌ آن ضعف افتادگی پا می‌گویند. بی‌حسی و درد ممکن است در بالای پا احساس شود و تابش درد به باسن نیز دور از ذهن نخواهد بود.
• برخورد عصب در مهره S1(در سطح L5-S1) ناشی از فتق دیسک امکان دارد باعث از بین‌رفتن رفلکس مچ پا یا ضعف شود که ‌ایستادن روی انگشتان یا روی توپ پا را برای بیماران دشوار می‌سازد. بی‌حسی یا درد می‌تواند در امتداد قسمت بیرونی ساق پا، تا کف پا یا خارج از پا و انگشتان منتشر شود.

خلاصه‌ای جامع از علائم دیسک کمر

بخش پایینی کمر یکی از رایج‌ترین مناطق برای تخریب دیسک کمر است. ستون فقرات شبکه پیچیده‌ای از اعصاب و عروق خونی است. با لغزش یا پارگی دیسک فشار زیادی بر اعصاب و ماهیچه‌های اطراف ستون فقرات وارد می‌آید. علائم دیسک کمر عبارتند از:

• درد و بی‌حسی، که بیشتر در یک طرف بدن است
• دردی که به پاها کشیده ‌شود
• دردی که در شب یا با حرکات خاصی بدتر می‌شود
• دردی که پس از ایستادن یا نشستن بدتر ‌گردد
• درد هنگام راه‌رفتن در مسافت‌های کوتاه
• ضعف عضلانی غیر قابل توضیح
• احساس سوزن سوزن شدن، درد یا سوزش در ناحیه آسیب‌دیده

علائم دیسک کمر از فردی به فرد دیگر می‌تواند متفاوت باشد. اگر درد منجر به بی‌حسی یا سوزن‌سوزن شدن می‌شود و بر توانایی فرد در کنترل ماهیچه‌ها تاثیر می‌گذارد، باید به پزشک مراجعه کرد.

سوالات متداول