درمان کمردرد؛ برای تمام دردهای ناحیه کمر تیغ جراحی لازم نیست!
درمان کمردرد نیز مانند هر عارضه دیگری به علت بروز آن بستگی دارد. اغلب افراد در سنین میانسالی دچار کمردرد می‌شوند، به طوری که پزشکان معتقدند که با افزایش سن وضعیت استخوان‌ها و مفاصل کمر دچار تغییر می‌شوند.
عوامل ذکر شده موجب می‌شود اکثر افراد در میانسالی حداقل برای یک بار کمردرد را تجربه کنند. گفتنی است که بروز کمردرد فقط به دلیل فرسودگی و افزایش سن نیست. بلکه عوامل دیگری نیز در به وجود آمدن آن دخیل هستند.
چرا برخی افراد دچار کمردرد می‌شوند؟
کمردرد می‌تواند ناشی از آسیب‌ها (اغلب آسیب به عضلات یا تاندون‌های پشت)، شرایط یا بیماری‌های مختلف باشد و درد نیز می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. در برخی موارد، درد می‌تواند راه رفتن، خوابیدن، کار کردن یا انجام فعالیت‌های روزمره را دشوار یا غیرممکن کند.
معمولا کمردرد با استراحت، مسکن‌ها و فیزیوتراپی (PT) بهتر می‌شود. تزریق کورتیزون و درمان‌های عملی (مانند دستکاری استئوپاتیک یا کایروپراکتیک) می‌تواند درد را تسکین دهد و به روند بهبودی کمک کند، با این حال برخی از آسیب‌ها و شرایط کمر نیاز به ترمیم جراحی دارند.
عوامل خطر بروز کمردرد چیست؟
حدود چهار نفر از هر پنج نفر در مقطعی از زندگی خود دچار کمردرد می‌شوند که یکی از رایج‌ترین دلایلی است که مردم به پزشک مراجعه می‌کنند لازم به ذکر است که برخی از افراد بیشتر از دیگران در معرض کمردرد هستند. عوامل خطر برای کمردرد عبارتند از:
- سن: افراد بالای 30 سال کمردرد بیشتری دارند. چراکه دیسک‌ها (بافت نرم و لاستیکی که استخوان‌های ستون فقرات را محافظت می‌کند) با افزایش سن از بین می‌روند و با ضعیف شدن و فرسودگی دیسک‌ها، درد و سفتی ایجاد می‌شود
- وزن: افرادی که چاق هستند یا اضافه وزن دارند بیشتر در معرض کمردرد هستند. اضافه وزن به مفاصل و دیسک فشار وارد می‌کن.
- سلامت کلی: عضلات ضعیف شکم نمی‌توانند از ستون فقرات حمایت کنند، این موضوع می‌تواند منجر به کشیدگی و رگ به رگ شدن کمر شود. افرادی که سیگار می کشند، بیش از حد الکل می نوشند یا سبک زندگی کم تحرکی دارند، بیشتر در معرض خطر کمردرد هستند
- شغل و سبک زندگی: مشاغل و فعالیت‌هایی که به بلند کردن یا خم شدن سنگین نیاز دارند می‌توانند خطر آسیب دیدگی کمر را افزایش دهند
- مشکلات ساختاری: کمردرد شدید می‌تواند ناشی از شرایطی مانند اسکولیوز باشد که تراز ستون فقرات را تغییر می‌دهد
- بیماری: افرادی که سابقه خانوادگی آرتروز، انواع خاصی از سرطان و سایر بیماری‌ها دارند، بیشتر در معرض خطر کمردرد هستند
- سلامت روان: کمردرد می‌تواند ناشی از افسردگی و اضطراب باشد
علائم کمردرد چیست؟
علائم کمردرد می‌تواند به طور ناگهانی یا به تدریج ظاهر شود. گاهی اوقات درد پس از یک رویداد خاص مانند خم شدن برای برداشتن چیزی رخ می‌دهد. این درد ممکن است تیز یا مبهم و دردناک باشد و به پایین یا پشت پاهای فرد منتشر شود (سیاتیک)؛ در این زمان است که فرد برای درمان کمردرد اقدام می‌کند.
تجربه درد اغلب در موقعیت‌های خاص (مانند خم شدن) بدتر است، اما زمانی که فرد دراز می‌کشد بهتر می‌شود.
سایر علائم کمردرد عبارتند از:
- سفتی: حرکت دادن یا صاف کردن کمر سخت می‌شود، بلند شدن از حالت نشسته کمی طول می‌کشد و گاهی فرد احساس می‌کند برای شل شدن باید راه برود یا بدن خود را کشش دهد. در بعضی مواقع فرد مبتلا به کمردرد متوجه کاهش دامنه حرکتی خود خواهد شد
- مشکلات وضعیت بدن: بسیاری از افراد مبتلا به کمردرد به سختی می‌توانند صاف بایستند
- اسپاسم عضلانی: پس از یک فشار، عضلات کمر می‌توانند به‌طور غیرقابل کنترلی اسپاسم یا منقبض شوند. اسپاسم عضلانی گاهی باعث درد شدید می‌شود و ایستادن، راه رفتن یا حرکت را دشوار یا غیرممکن می‌کند.
علت بروز کمردرد چیست؟
برای درمان کمردرد ابتدا لازم است از علل بروز آن آگاه شد. بسیاری از آسیب‌ها، شرایط و بیماری‌ها می‌توانند باعث کمردرد شوند. آن‌ها عبارتند از:
کشیدگی و رگ به رگ شدن کمر
کشیدگی و رگ به رگ شدن کمر شایع‌ترین علت کمردرد است. افراد با بلند کردن وسیله‌ای خیلی سنگین یا بلند کردن بدون ایمنی به عضلات، ممکن است به تاندون‌ها یا رباط‌ها آسیب بزنند. برخی از افراد با عطسه، سرفه، چرخش یا خم شدن کمر خود را تحت فشار قرار می‌دهند.
شکستگی
استخوان‌های ستون فقرات می‌توانند در حین تصادف بشکنند، مانند تصادف اتومبیل یا سقوط. برخی شرایط (مانند اسپوندیلولیز یا پوکی استخوان) نیز خطر شکستگی را افزایش می‌دهند.
مشکلات دیسک
دیسک‌ها از مهره‌ها (استخوان‌های کوچک ستون فقرات) محافظت می‌کنند. گاهی دیسک‌ها از موقعیت خود در ستون فقرات برآمده می‌شوند و به عصب فشار وارد می‌کنند. در بعضی مواقع نیز آن‌ها می‌توانند پاره شوند (فتق دیسک). با افزایش سن، دیسک‌ها صاف‌تر می‌شوند و محافظت کمتری از ستون فقرات خواهند داشت(بیماری دیسک دژنراتیو).
مشکلات ساختاری
شرایطی به نام تنگی نخاعی زمانی اتفاق می‌افتد که ستون فقرات برای طناب نخاعی بسیار باریک باشد. نیشگون گرفتن نخاع می‌تواند باعث درد شدید عصب سیاتیک و کمردرد شود. اسکولیوز (انحنای ستون فقرات) منجر به درد، سفتی و مشکل در حرکت نیز خواهد شد.
آرتریت
استئوآرتریت شایع‌ترین نوع آرتریت است که باعث کمردرد می‌شود. اسپوندیلیت آنکیلوزان(روماتیسم ستون فقرات) نیز باعث کمردرد، التهاب و سفتی در ستون فقرات خواهد شد.
بیماری
تومورهای ستون فقرات، عفونت‌ها و چندین نوع سرطان می‌توانند باعث کمردرد شوند. شرایط دیگری ماننده: سنگ کلیه و آنوریسم آئورت شکمی نیز گاهی سبب بروز کمردرد می‌شوند.
لغزش مهره کمر یا Spondylolisthesis
در این وضعیت مهره‌های ستون فقرات از جای خود خارج می‌شوند. اسپوندیلولیستزیس منجر به کمردرد و اغلب پا درد نیز خواهد شد.
کمردرد چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک در مورد علائم فرد سوال‌هایی می‌پرسد و یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. برای بررسی استخوان‌های شکسته یا آسیب‌های دیگر، ممکن است مطالعات تصویربرداری را نیز تجویز کند. این مطالعات به پزشک کمک می‌کند تا تصاویر واضحی از مهره‌ها، دیسک‌ها، عضلات، رباط‌ها و تاندون‌ها را ببیند.
در بعضی مواقع پزشک برای بررسی بیشتر موارد زیر را نیز تجویز می‌کند:
- اشعه ایکس ستون فقرات که از تابش برای تولید تصاویری از استخوان‌ها استفاده می‌کند
- MRI که از آهنربا و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویری از استخوان‌ها، عضلات، تاندون‌ها و سایر بافت‌های نرم استفاده می‌کند
- سی تی اسکن که از اشعه ایکس و کامپیوتر برای ایجاد تصاویر سه بعدی از استخوان‌ها و بافت‌های نرم استفاده می‌کند
- الکترومیوگرافی (EMG) برای آزمایش اعصاب و عضلات و بررسی نوروپاتی (آسیب عصبی) که می‌تواند باعث گزگز یا بی‌حسی در پاهای فرد شود
بسته به علت درد، پزشک ممکن است آزمایش خون یا آزمایش ادرار را نیز تجویز کند.
آزمایش خون می‌تواند نشانگرهای ژنتیکی را برای برخی از بیماری‌هایی که باعث کمردرد می‌شوند (مانند اسپوندیلیت آنکیلوزان) شناسایی کند. آزمایش ادرار وجود سنگ کلیه را که باعث درد در پهلو (دو طرف کمر) می‌شود نیز بررسی می‌کند.
راه‌های درمان کمردرد چیست؟
کمردرد معمولا با استراحت، کمپرس یخ و مسکن‌های بدون نسخه بهتر می‌شود. افراد پس از چند روز استراحت می‌توانند به فعالیت‌های عادی خود بازگردند. فعال ماندن باعث افزایش جریان خون در ناحیه کمر می‌شود و به بهبودی فرد کمک می‌کند.
سایر درمان‌های کمردرد به علت آن بستگی دارد. آن‌ها عبارتند از:
مصرف داروها
احتمالا پزشک داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) یا داروهای تجویزی را برای تسکین درد توصیه می‌کند. سایر داروها باعث شل شدن عضلات و جلوگیری از اسپاسم کمر می‌شوند.
فیزیوتراپی (PT)
PT می‌تواند عضلات را تقویت کند تا بتوانند از ستون فقرات حمایت کنند. فیزیوتراپی همچنین انعطاف‌پذیری را بهبود می‌بخشد و به فرد مبتلا به کمردرد کمک می‌کند از بروز آسیب دیگری جلوگیری کند.
دستکاری دستی
چندین روش درمانی عملی می‌تواند عضلات سفت را شل کند، درد را کاهش دهد و وضعیت و هم‌ترازی را بهبود بخشد. بسته به علت درد، گاهی فرد به دستکاری استئوپاتیک یا تنظیمات کایروپراکتیک نیاز پیدا می‌کند. ماساژ درمانی نیز می‌تواند به تسکین کمردرد و بازیابی عملکرد کمک کند.
تزریقات
پزشک تزریق ستون فقرات را برای کمک به کاهش کمردرد توصیه می‌کند. انواع مختلفی از تزریق وجود دارد که پزشکان متخصص در تسکین درد می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند. به عنوان مثال تزریق یک کورتیکواستروئید می‌تواند به تسکین التهابی که باعث درد می‌شود کمک کند.
بسته به نوع تزریق، پزشک ممکن است تعداد دوزها را در سال محدود کند تا از عوارض جانبی احتمالی جلوگیری شود.
جراحی
برخی آسیب‌ها و شرایط نیاز به ترمیم جراحی دارند. از این رو انواع مختلفی از جراحی برای کمردرد وجود دارد. اگر دیسک برآمده به عصب فشار وارد می‌کند، جراح دیسککتومی را برای برداشتن برخی از مواد دیسک توصیه می‌کند.
لامینکتومی ممکن است برای رفع فشار ناحیه‌ای که روی اعصاب یا نخاع فشار وارد می‌کند توصیه شود. فیوژن ستون فقرات نیز ممکن است برای کمک به ثبات ستون فقرات انجام شود. مانند همه جراحی‌ها، این جراحی‌ها دارای خطراتی هستند و همیشه موفقیت‌آمیز نیستند.
بنابراین انجام جراحی برای درمان کمردرد باید آخرین گزینه باشند.
چند راهکار دیگر برای درمان کمردرد
مصرف داروهای ضد افسردگی
حتی اگر فرد افسرده نباشد، پزشک می‌تواند داروهای ضدافسردگی را به عنوان بخشی از درمان کمردرد مزمن تجویز کند. البته اینکه چگونه داروهای ضدافسردگی به تسکین درد مزمن کمک می‌کنند، هنوز مشخص نیست.
اعتقاد بر این است که تاثیر داروهای ضدافسردگی بر پیام‌رسان‌های شیمیایی احتمالا بر سیگنال‌های درد در بدن تاثیر می‌گذارد.
انجام فیزیوتراپی برای درمان کمردرد
فیزیوتراپیست‌ها می‌توانند به فرد مبتلا به کمردرد آموزش دهند که چگونه بنشیند، بایستد و حرکت کند به گونه‌ای که ستون فقرات را در یک راستا قرار داده و فشار روی کمر را کاهش دهد.
آن‌ها همچنین می‌توانند تمرینات تخصصی را به فرد آموزش دهند که عضلات اصلی را که پشت شخص را پشتیبانی می‌کنند، تقویت کند. برخورداری از یک هسته قوی یکی از بهترین راه‌ها برای جلوگیری از کمردرد بیشتر در آینده است.
مطالعات نشان می‌دهد که وقتی افراد قدرت، انعطاف‌پذیری و استقامت خود را افزایش می‌دهند، کمردرد کاهش می‌یابد، اما این کار کمی زمان می‌برد.
تحریک اعصاب برای درمان کمردرد
تحقیقات در مورد درمان‌های خاصی که اعصاب را برای کاهش کمردرد مزمن تحریک می‌کنند، در حال انجام است.
اگر فرد با مراقبت‌های محافظه کارانه‌تر بهبودی پیدا نکرد، احتمالا پزشک اضافه کردن طب سوزنی را به برنامه درمانی خود در نظر بگیرد. روش دیگری که ممکن است پزشک پیشنهاد دهد، تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS) است که طی آن پالس‌های الکتریکی خفیف به اعصاب ارسال می‌شود تا سیگنال‌های درد دریافتی را مسدود کنند.
گفتار درمانی برای درمان کمردرد
مراجعه به روانشناس برای کمردرد ممکن است عجیب به نظر برسد. اما مطالعات نشان می‌دهد که درمان شناختی رفتاری در کوتاه مدت و بلند مدت در کمک به کمردرد مزمن بسیار موثر است.
برای مثال CBT ممکن است نحوه تفکر افراد مبتلا به کمردرد در مورد فعالیت بدنی – و چرایی اجتناب از آن را هدف قرار دهد تا به تغییر نحوه واکنش آن‌ها به فعال بودن کمک کند. افرادی که CBT انجام می‌دهند کاهش قابل توجهی در درد و ناتوانی گزارش کرده‌اند.
بیوفیدبک برای درمان کمردرد
بیوفیدبک از دستگاه خاصی استفاده می‌کند که به فرد کمک کند مغز خود را برای کنترل پاسخ خود به درد آموزش دهد.
بدین صورت فرد یاد می‌گیرد که تنفس، ضربان قلب، جریان خون و تنش عضلانی خود را تعدیل کند. بعضی از مطالعات نشان داده‌اند که بهتر از دارو در کاهش کمردرد است و شدت درد را تا حدود 30درصد کاهش می‌دهد. بهترین بخش انجام بیوفیدبک این است که هیچ عارضه‌ای ندارد.
چند روش خانگی برای درمان کمردرد
- خواب خوب و کافی
وقتی فردی کمردرد دارد، خوابیدن برایش سخت می‌شود، این موضوع می‌تواند یک چرخه معیوب باشد، زیرا وقتی به اندازه کافی نمی‌خوابند، احتمال دارد کمردرد تشدید شود.
وضعیت بد خوابیدن نیز می‌تواند کمردرد را تشدید کند. برای درمان کمردرد باید سعی کنند به پهلو دراز بکشند. یک بالش بین زانوهای خود قرار دهند تا ستون فقرات در وضعیت خنثی قرار گیرد و فشار روی کمر کاهش یابد. اگر نیاز دارند به پشت بخوابند، یک بالش را زیر زانوهای خود قرار دهند.
به افراد مبتلا به کمردرد توصیه می‌شود برای درمان کمردرد حتما روی یک تشک سفت راحت بخوابند.
- قرار گرفتن در وضعیت مناسب
خمیدن زیادی برای بدن بسیار مضر است. وضعیت نامناسب می‌تواند کمردرد را بدتر کند، به خصوص اگر برای مدت طولانی بنشینند. پزشکان به افرادی که بیشتر زمان خود را صرف کار با کامپیوتر می‌کنند توصیه می‌کنند روی کیبورد خود خم نشوند. صاف بنشینند، شانه‌های خود را شل کنند و بدن را به پشتی صندلی تکیه دهند.
بهتر است اینگونه افراد یک بالش یا یک حوله بین قسمت پایین کمر و صندلی خود قرار دهند و پاهای خود را صاف روی زمین بگذارند.
- استراحت زیاد ممنوع!
از قدیم پزشکان برای درمان کمردرد استراحت در بستر را تجویز می‌کردند. اما اکنون می‌دانیم که بی‌حرکت ماندن در رخت خواب یکی از بدترین کارهایی است که می‌توان انجام داد. استراحت بیش از حد می‌تواند کمردرد را بدتر کرده و منجر به عوارض دیگری شود.
بنابراین بیش از یک یا دو روز استراحت توصیه نمی‌شود. مهم این است که فرد بلند شود و به آرامی دوباره شروع به حرکت کند. مشخص شده است که ورزش یکی از موثرترین راه‌ها برای تسکین و درمان کمر درد است. شنا، پیاده روی یا یوگا از بهترین ورزش‌ها برای تسکین درد هستند.
- استفاده از سرما و گرما
استفاده منظم از یخ در نواحی دردناک کمر ممکن است به کاهش درد و التهاب ناشی از آسیب کمک کند. فرد می‌تواند این کار را چند بار در روز و هر بار تا 20 دقیقه امتحان کند. برای این کار کافیست کیسه یخ را در یک حوله نازک پیچیده تا از پوست محافظت شود.
شخص مبتلا به کمردرد می‌تواند پس از چند روز، روش را به استفاده از گرما تغییر دهد. برای کمک به شل شدن عضلات و افزایش جریان خون در ناحیه آسیب دیده، از یک پد گرم کننده یا بسته گرم استفاده کند. همچنین می‌توان برای کمک به آرامش، حمام آب گرم را نیز امتحان کرد.
به خاطر داشته باشید برای جلوگیری از سوختگی و آسیب بافتی، هرگز نباید روی پد گرم کننده خوابید.
- ماساژ درمانی
آیا ماساژ واقعا پس از ترک میز کمر درد را کاهش می‌دهد؟ یک مطالعه نشان داد که ماساژ در یک دوره 10 هفته‌ای باعث بهبود درد و عملکرد افراد مبتلا به کمردرد مزمن می‌شود.
یادداشت پایانی
درمان کمردرد به علت درد بستگی دارد. کمردرد معمولا با استراحت و مصرف مسکن‌ها بهتر می‌شود، اما کمردردی که از بین نمی‌رود ممکن است نشانه یک بیماری جدی‌تر باشد.
اکثر افراد مبتلا به کشیدگی و رگ به رگ شدن کمر، بهبود می‌یابند و مشکلات سلامتی طولانی مدت ندارند، اما برخی از افراد کمردرد مزمن دارند که پس از چند هفته بهتر نمی‌شود.
از طرفی افراد مسن مبتلا به بیماری‌های دژنراتیو مانند: آرتریت و پوکی استخوان ممکن است علائمی داشته باشند که با گذشت زمان بدتر می‌شوند. با این حال جراحی و سایر درمان‌ها در کمک به افراد مبتلا به طیف وسیعی از آسیب‌ها و شرایط زندگی بدون درد موثر هستند.
میلیون‌ها نفر با کمردرد زندگی می‌کنند. سفتی، درد و حرکات محدود می‌تواند تاثیر زیادی بر کیفیت زندگی داشته باشد، اما برخی از افراد می‌توانند با حفظ وزن مناسب و فعال ماندن به درمان کمردرد کمک کنند.
اگر کمردرد برطرف نشد و بر زندگی و فعالیت‌های روزمره تاثیر گذاشت بهتر است با پزشک مشورت شود. چندین روش برای درمان کمردرد وجود دارد که می‌توانند درد را تسکین دهند و به حرکت بهتر و بهره‌مندی بیشتر از زندگی کمک کنند.
در این نوشتار از مجله پزشکی ژین طب سعی کردیم مطالبی را پیرامون کمردرد و درمان کمردرد عنوان کنیم. امیدواریم مفید واقع شده باشد.
