علائم کبد چرب؛ از تورم پاها تا خارش دائمی

علائم کبد چرب چیست؟ آیا بیماری کبد چرب خطرناک است؟ کبد چرب یکی از شایع‌ترین بیماری‌های خاموش است که در برخی افراد هیچ‌گونه نشانه‌ای ندارد. به گفته رئیس انجمن متخصصین گوارش و کبد ایران، ۳۰ درصد جمعیت عمومی ایران مبتلا به کبد چرب متابولیک و ۳ درصد جمعیت نیز مبتلا به هپاتیت ناشی از کبد چرب متابولیک هستند.

جالب است بدانید ۸۰ درصد مبتلایان کبد چرب متابولیک، قبل از فوت به علت نارسایی‌های مزمن کبدی، به دلیل سکته‌های قلبی و مغزی دچار مرگ زودرس (زیر ۷۰ سال) و خیلی زودرس (زیر ۵۰ سال) می‌شوند. کبد یکی از بزرگترین و مهم‌ترین اندام‌های بدن انسان به حساب می‌آید که وظایف مختلفی چون پاکسازی خون، تولید انرژی و… را برعهده دارد.

حال اگر بنا به هردلیلی در کبد، چربی اضافی جمع شود، بیماری کبد چرب یا استئاتوز کبدی رخ می‌دهد. در این مقاله از ژین طب قصد داریم درباره انواع کبد چرب، علایم کبد چرب و علل این بیماری صحبت کنیم. همراه ما باشید.

منظور از بیماری کبد چرب چیست؟

کبد یکی از اندام‌های حیاتی بدن انسان است که وظایف متعددی چون پاکسازی خون و انتقال آن به سایر بخش‌های بدن، دریافت مواد مغذی و تبدیل آن به انرژی، تقویت سیستم ایمنی برای مبارزه با عفونت‌ها، ساخت پروتئین برای بدن و… را برعهده دارد. به‌طور طبیعی کبد به مقدار کم چرب است، اما اگر این چربی حدود 10 درصد بیش‌تر از وزن آن باشد، بیماری کبد چرب به وجود می‌آید.

این بیماری اغلب به‌صورت خاموش و بدون هیچ‌ علائمی رخ می‌دهد و خطر یا عارضه‌ای برای فرد بیمار نخواهد داشت، اما اگر این بیماری پیشرفت کند، باعث بروز مشکلات جدی چون التهاب کبد، فیبروز، سیروز کبدی و حتی سرطان می‌شود. عوامل مختلفی در بروز این بیماری نقش دارند که در ادامه تمامی علل و علائم کبد چرب را بررسی می‌کنیم.

انواع کبد چرب

بیماری کبد چرب به دلیل تجمع غیرطبیعی چربی در این اندام رخ می‌دهد. به‌طورکلی این بیماری به دو دسته تقسیم می‌شود:

• کبد چرب غیرالکلی

کبد چرب غیرالکلی نوعی بیماری است که با مصرف الکل هیچ ارتباطی ندارد؛ یعنی تجمع چربی در سلول‌های کبدی ممکن است عوامل دیگری مانند اضافه وزن، بیماری زمینه‌ای و… داشته باشد. بیماری کبد چرب غیرالکلی خود شامل دو نوع:

1. کبد چرب ساده (NAFL)

در نوع ساده این بیماری تجمع چربی در کبد با التهاب همراه نیست و بافت سلول‌های این اندام آسیبی نمی‌بینند. همچنین بیماری کبد چرب ساده نشانه‌ و عارضه خطرناکی ندارد.

2. استئاتوهپاتیت غیرالکلی (NASH)

زمانی که تجمع چربی در کبد همراه با التهاب باشد و به سلول‌های این بخش آسیب برساند، استئاتوهپاتیت غیرالکلی رخ می‌دهد. پیشرفت این بیماری باعث بروز سیروز کبدی و مشکلات جدی دیگر مانند نارسایی کبد خواهد شد.

• کبد چرب الکلی (ALD)

همان‌طور که از نام این نوع بیماری مشخص است، تجمع چربی در کبد به دلیل مصرف زیاد الکل اتفاق می‌افتد. کبد چرب الکلی هم ممکن است ساده یا از نوع استئاتوهپاتیت باشد که در بروز التهاب، فیبروز، سیروز کبدی و حتی سرطان نقش دارد.

انواع گرید کبد چرب

احتمالا نام گرید یا عدد کبد چرب به گوشتان خورده است. این بیماری براساس سرعت رشد و شدت به چهار دسته کلی تقسیم می‌شود:

• گرید 1

زمانی که چربی در قسمت خارجی کبد تجمع یابد و در عملکرد این اندام اختلالی ایجاد نکند، کبد چرب از نوع گرید 1 است.

• گرید 2

کبد چرب گرید 2 به‌گونه‌ای است که ذرات چربی داخل سلول‌های کبد جای می‌گیرند. احساس خستگی، خارش، تورم شکم، احساس گیجی، رنگ پوست زرد و… از علائم کبد چرب گرید 2 است که باید درمان شود.

• گرید 3

زمانی که چربی روی بافت‌ها و دیواره کبد نفوذ کند، مشکلات جدی مانند سیروز کبدی رخ می‌دهد؛ بنابراین کبد چرب گرید 3  را باید یک مشکل جدی و خطرناک دانست.

• گرید 4

کبد چرب گرید 4 با علائم از کار افتادن کبد همراه است؛ چراکه شانس فعالیت دوباره کبد به حداقل می‌رسد.

در ادامه علائم کبد چرب غیرالکلی و الکلی مورد بررسی قرار می‌گیرد. اگر شما هم درباره این بیماری اطلاعات کافی ندارید، این مقاله را مطالعه نمایید.

کدام گروه سنی بیش از دیگران به بیماری کبد چرب مبتلا می‌شوند؟

براساس آمار به دست آمده از هر سه فرد بزرگسال حداقل یک نفر و از هر ده نفر کودک حداقل یک نفر به این بیماری مبتلا می‌شود. از آنجایی که چربی کبد علل مختلفی دارد، ابتلا به این بیماری در هر سن و با هر جنسیتی ممکن است.

علائم کبد چرب در مردان چیست؟

به‌طورکلی علائم کبد چرب در تمامی گروه‌های سنی مشترک است، اما برخی از نشانه‌ها با توجه به جنسیت فرد بیمار متمایزتر است. برای مثال بزرگ شدن غیرطبیعی طحال، شکم و سینه‌ها و خارش از علائم کبد چرب مردان خواهد بود.

علائم کبد چرب در زنان چیست؟

از علائم کبد چرب در زنان می‌توان به احساس درد در ناحیه شکم، کاهش اشتها، کاهش وزن، تغییر رنگ ادرار (تیره)، اشاره کرد. معمولا خانم‌های یائسه و افرادی که دچار پلی کیستیک هستند، بیشتر به چربی کبد مبتلا می‌شوند.

علائم بیماری کبد در کودکان

امروزه کبد چرب غیرالکلی یکی از بیماری‌های شایع در کودکان با سنین مختلف است که  به دلیل رژیم غذایی نامناسب، اضافه وزن، عدم تحرک و… رخ می‌دهد. احساس ضعف، خستگی، شکم درد، کاهش اشتها و… از نشانه‌های کبد چرب در کودکان به شمار می‌رود.

علل بیماری کبد چرب

قبل از بررسی نشانه‌های کبد چرب، بهتر است به دلایل پدید آمدن این بیماری اشاره کنیم. چربی کبد به عوامل مختلفی بستگی دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

نقش تغذیه در شکل‌گیری چربی کبد

پیروی از یک رژیم غذایی ناسالم انواع مشکلات و بیماری‌ها همچون کبد چرب را به وجود می‌آورد که می‌توان آن را یکی از اصلی‌ترین ریشه‌های به وجود آمدن کبد چرب دانست.

مصرف مواد غذایی زیر باعث بروز بیماری کبد چرب می‌شود:

غذاهای چرب، غذاهای تند یا شور، شیرینی‌جات، لبنیات پرچرب، مصرف زیاد غذا یا نوشیدنی‌های حاوی الکل، فست‌فود و غذاهای سرخ کردنی ممکن است باعث تجمع چربی در کبد شوند.

نقش وعده‌های غذایی در این بیماری

برای حفظ سلامتی تعداد وعده‌های غذایی خود را افزایش دهید و در هر وعده حجم غذا را کم کنید. مصرف حجم زیاد غذا در یک وعده، میزان تری گیلیسیرید در کبد را افزایش می‌دهد و باعث بیماری کبد چرب می‌شود.

مصرف کم یا زیاد کدام گروه غذایی در شکل‌گیری این بیماری نقش دارد؟

مصرف زیاد مواد غذایی حاوی کربوهیدرات، قند و چربی در شکل‌گیری بیماری کبد چرب نقش دارد؛ چراکه داشتن یک رژیم غذایی نامناسب موجب افزایش وزن و مشکلات دیگر می‌شود.

نقش سلامت در شکل‌گیری چربی کبد

بیماری‌هایی مانند دیابت، فشارخون، کلسترول بالا، سندروم متابولیک، کم‌‌کاری تیروئید، سندروم پلی کیستیک تخمدان، هیپوفیتاریسم، هپاتیت B، هپاتیت C و مشکل سوءتغذیه از علل بروز بیماری کبد چرب به شمار می‌روند.

البته عوامل دیگری چون ژنتیک، افزایش وزن یا چاقی، افزایش سن، مصرف داروهای خاص، شیمی‌درمانی و در موارد نادر بارداری هم در شکل‌گیری مشکل چربی کبد نقش دارند.

علائم بیماری کبد چرب چیست؟

علائم بیماری کبد کدامند؟ علائم کبد چرب روی پوست به چه شکلی است؟ کبد چرب که به بیماری خاموش هم معروف است معمولا علائمی ندارد، اما با پیشرفت بیماری می‌توان نشانه‌ها را اینگونه شناخت:

• احساس خستگی و ضعف
• شکم درد
• کبد چرب و خارش بدن

در صورت پیشرفت بیماری، علائم خطرناک کبد چرب عبارتند از:

• حالت تهوع
• استفراغ
• کاهش وزن
• سوءتغذیه
• تورم رگ‌ها
• شکم درد شدید
• تورم پاها
• تورم شکم
• خارش طولانی مدت
• تیره شدن ادرار

البته پیشرفت این بیماری با نشانه‌هایی در پوست هم همراه است. علائم کبد چرب در صورت عبارتند از:

• تغییر رنگ پوست و چشم (مایل به زرد)
• تغییر رنگ کف دست (قرمز شدید)
• آکنه
• خال
• ریزش مو

تمامی موارد گفته شده از علائم کبد چرب الکلی و غیرالکلی است. از آنجایی که پیشرفت این بیماری ممکن است در عملکرد کبد اختلال ایجاد کند، در صورت مشاهده هر یک از علائم به پزشک متخصص مراجعه نمایید.

عوارض کبد چرب چیست؟

از عوارض کبد چرب پیشرفته (استئاتوهپاتیت) می‌توان به بروز التهاب، بیماری فیبروز، بیماری سیروز، سرطان و نارسایی کبد اشاره کرد. این بیماری ممکن است مرگ زودرس و زیر 70 سالگی را برای بیمار به دنبال داشته باشد. به همین دلیل این بیماری بایستی به سرعت درمان شود.

تشخیص بیماری کبد چرب

برای تشخیص دقیق بیماری کبد چرب در صورت مشاهده علائم کبد چرب در چهره و بدن خود باید به پزشک متخصص مراجعه نمایید. پزشک در ابتدا سؤالاتی در‌باره علائم، سابقه خانوادگی و سابقه پزشکی از شما می‌پرسد. سپس با انجام معاینه فیزیکی مانند وارد نمودن فشار برروی شکم، برروی پوست و… می‌فهمد که کبد متورم شده یا خیر.

همچنین تشخیص کبد چرب از روی زبان هم تا حدودی ممکن است، برای مثال اگر رنگ پوشش زبان مایل به سفید یا زرد بود یا اینکه کناره زبان (سمت چپ) رنگ تیره داشت می‌تواند نشان از مشکل کبد مانند التهاب یا سیروز باشد. پس از معاینه فیزیکی، پزشک برای تشخیص دقیق‌تر و شروع درمان چندین آزمایش تجویز می‌کند.

تشخیص با استفاده از آزمایش‌های پزشکی

برای تشخیص کبد چرب چندین روش آزمایشی وجود دارد که با توجه به علائم بیماری و حدس پزشک، یکی از آن‌ها را باید انجام دهید:

1. آزمایش خون

بیماری کبد چرب با افزایش آنزیم‌های کبد رابطه مستقیم دارد. به همین‌ سبب اکثر پزشکان انجام آزمایش آلانین آمینوترانسفراز (ALT) و تست آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) را توصیه می‌کنند.

2. تصویربرداری

سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن و ام‌آرآی برای گرفتن تصویر دقیق از کبد جهت بررسی اندازه کبد، میزان چربی اضافی و دیگر مشکلات انجام می‌شوند.

3. بیوپسی کبد

بیوپسی یک روش نمونه‌برداری از بافت کبد است که التهاب، سیروز و سرطان را به‌طور دقیق مشخص می‌کند. برای انجام بیوپسی پزشک ابتدا ناحیه‌ مورد نظر را بی‌حس می‌کند. سپس با ایجاد یک برش کوچک، سوزن را وارد کبد می‌کند و بخشی از بافت را برمی‌دارد.

مداوای کبد چرب

کدام گرید کبد چرب خطرناک است؟ از آنجایی که پیشرفت بیماری کبد چرب عملکرد این اندام را مختل می‌کند و باعث ایجاد مشکلات جدی‌تر می‌شود، باید هرچه سریع‌تر به فکر درمان بود.  برخی از افراد می‌پرسند  که بهترین دارو برای کبد چرب چیه؟ تاکنون هیچ دارویی برای معالجه قطعی کبد چرب مشخص نشده است؛ بنابراین پیشنهاد پزشک کاهش وزن و داشتن رژیم غذایی مناسب است که در ادامه بیشتر توضیح خواهیم داد:

درمان خانگی

یک برنامه غذایی سالم به شما در کنترل وزن و معالجه کبد چرب کمک می‌کند. پس برای کبد چرب چی بخوریم؟

1. مصرف میوه و سبزیجات مانند (کلم برکلی، پرتقال، توت‌فرنگی)
2. مصرف غلات کامل و آجیل
3. مصرف غذاهای کم کالری
4. مصرف لبنیات کم چرب
5. استفاده از روغن زیتون، آفتابگردان
6. استفاده از دمنوش‌های حاوی آنتی‌اکسیدان (چای ‌سبز)

مواد غذایی که باید از رژیم خود حذف کنید عبارتند از:

1. غذاها و نوشیدنی‌های حاوی الکل
2. غذاهای خیلی شیرین
3. غذاهای شور
4. غذاهای چرب
5. غذاهای بسته‌بندی شده و آماده
6. گوشت قرمز
7. نوشیدنی‌های حاوی کافئین

یادتان باشد که با داشتن یک رژیم غذایی سالم البته با مشورت پزشک، مداوای سریع کبد چرب میسر است. البته داشتن فعالیت بدنی مانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و دیگر تمرینات هوازی به کاهش وزن و درمان این بیماری کمک می‌کند.

درمان پزشکی

مکمل ویتامین E، داروهای دیابت مانند متفورمین و… تنها به کاهش علائم کبد چرب کمک می‌کنند که امکان دارد پزشک در کنار یک برنامه غذایی مناسب برای مریض تجویز کند. البته افرادی که دچار سیروز پیشرفته هستند باید برای پیوند کبد جراحی شوند.

برای مداوای کبد چرب به پزشک با چه تخصصی مراجعه کنم؟

در صورت مشاهده هرگونه علائم کبد چرب به پزشک متخصص یا فوق‌تخصص گوارش و کبد مراجعه نمایید تا از پیشرفت بیماری جلوگیری کنید.

خیلی زود دیر می‌شود! کبد چرب یک بیماری خاموش

کبد یکی از اندام‌های مهم بدن است که وظایف مهمی چون تصفیه خون و تولید انرژی را برعهده دارد. عوامل متعددی از جمله مصرف بیش‌ازحد الکل، رژیم غذایی ناسالم و… در شکل‌گیری بیماری کبد چرب نقش خواهند داشت که در این مقاله به بررسی آن‌ها پرداختیم. همچنین توضیح دادیم که علائم کبد چرب چیست  و در آخر توصیه می‌شود هنگام مشاهده هرگونه نشانه به پزشک متخصص مراجعه نمایید. در صورت استفاده از روش‌های درمانی مختلف می‌توانید تجربیات خود را با ما و کاربرانمان به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول

آیا کبد چرب روی پوست تاثیرگذار است؟ بله، انباشته شدن سموم در کبد می‌تواند خود را به صورت جوش صورت یا سایر بیماری‌های پوستی نشان دهد.

آیا مشکلات پوستی ناشی از کبد چرب قابل درمان هستند؟ بله، رعایت رژیم مناسب، ورزش، مصرف آنتی اکسیدان و فیبر می‌تواند به درمان کمک کند.

آیا کبد چرب باعث بوی بد دهان می‌شود؟ بله، یکی از علائم شایع کبد چرب، بوی بد دهان است.