آیا بیماری خود ایمنی قابل درمان است؟

سیستم ایمنی مجموعه‌ای از سلول‌ها و مواد شیمیایی خاص است که با عوامل ایجاد کننده عفونت مانند باکتری‌ها و ویروس‌ها مبارزه می‌کند. اختلال خود ایمنی زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی فرد به اشتباه به بافت‌های بدن خود حمله می‌کند. این بیماری می‌تواند مشکلاتی را برای بدن ایجاد کند، به همین دلیل برخی از افراد به دنبال درمان این بیماری هستند. اما آیا بیماری خود ایمنی قابل درمان است؟ در ادامه این مطلب از ژین طب قصد داریم شما را با این بیماری و روش‌های درمان بیماری خود ایمنی آشنا کنیم.

چرا به بیماری خود ایمنی مبتلا می‌شویم؟

تصویر کنید که بدن شما قلعه‌ای است که سیستم ایمنی بدن همانند ارتشی با مهاجمانی مانند انواع باکتری‌ها مبارزه می‌کند. چنانچه ارتش بد کار کرده و به قلعه حمله کند، می‌توانید به بیماری‌هایی نظیر لوپوس، مولتیپل اسکلروزیس، آرتریت روماتوئید و پزوریازیس مبتلا شوید و علائمی مانند درد، خستگی، سرگیجه، بثورات پوستی، افسردگی و بسیاری از علائم دیگر را تجربه کنید.

اختلالات خودایمنی به طور کلی به دو دسته بیماری خودایمنی اختصاصی اندام (تنها یک عضو تحت تاثیر قرار می‌گیرد) و غیر اختصاصی (چندین اندام یا سیستم بدن تحت تاثیر قرار می‌گیرند) تقسیم می‌شود. 

حدود 80 اختلال خودایمنی مختلف وجود دارد که شدت آنها از خفیف تا ناتوان کننده، بسته به اینکه کدام سیستم بدن و در چه درجه‌ای مورد حمله قرار گرفته باشد، متفاوت است. به دلایل ناشناخته، زنان، به ویژه در دوران بارداری نسبت به مردان بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری هستند. به نظر می‌رسد که هورمون‌های جنسی تا حدی در رخداد این بیماری مسئول هستند.

سیستم ایمنی بسیار پیچیده است و دهه‌ها تحقیق برای شناسایی علت بیماری خود ایمنی صورت گرفته است. رایج‌ترین و کلی‌ترین نظریه این است که فردی با پیش زمنیه ژنتیکی خاصی که سیستم ایمنی را مختلف می‌کند، با یک محرک محیطی مانند عفونت مواجه می‌شود. همین امر سبب بروز بیماری خودایمنی خواهد شد. پاسخ این پرسش که چرا برخی افراد دچار این شرایط می‌شوند و برخی دیگر خیر، هنوز در دست پژوهش است. این شکاف‌ها در دانش، توسعه درمان‌های موثر یا اقدامات پیشگیرانه را کند می‌کند.

بیشتر بدانید: بیماری ام اس را بشناسید و از عاقبت آن باخبر باشید

معرفی چند نمونه از رایج‌ترین بیماری‌های خود ایمنی

برخی از نمونه‌های مختلف بیماری در این زمینه وجود دارد که در ادامه به معرفی آن‌ها خواهیم پرداخت:

• آرتریت روماتوئید: این وضعیت باعث می‌شود مفاصل متعدد ملتهب، سفت و دردناک شوند. التهاب در سایر اندام‌ها (مانند ریه‌ها یا چشم) نیز ممکن است ایجاد شود.
• لوپوس: هنگامی که افراد مبتلا به لوپوس می‌شوند، معمولا در قسمت‌های مختلف بدن، به ویژه مفاصل، پوست، ریه‌ها و کلیه‌ها دچار التهاب می‌شوند.
• سندرم شوگرن (Sjogren’s syndrome): این وضعیت باعث خشکی چشم و دهان به دلیل التهاب و زخم شدن غدد ایجاد اشک و بزاق می شود. آرتریت، بیماری ریوی و التهاب در سایر اندام ها نیز شایع است.
• پلیمیالژی روماتیسمی (PMR): افراد مبتلا به PMR معمولا بالای 60 سال سن دارند و درد ناگهانی و سفتی در شانه‌ها، گردن و باسن را احساس می‌کنند.
• اسپوندیلیت آنکیلوزان (Ankylosing spondylitis): این بیماری با التهاب و سفتی در قسمت تحتانی ستون فقرات، از جمله مفصل ساکروایلیاک در ارتباط است. البته ممکن است سایر مفاصل را نیز دچار التهاب کند.
• واسکولیت: این اصطلاح به معنای “التهاب عروق” است و به مجموعه‌ای از شرایط اطلاق می‌شود که در آن التهاب عروق خونی منجر به علائم آزاردهنده و در برخی موارد آسیب اندام می‌گردد.

بیشتر بدانید: بیماری کاوازاکی یک بیماری شایع در کودکان با عوارض قلبی خطرناک

بیماری های خودایمنی چگونه درمان می شوند؟

هیچ درمانی برای بیماری‌های خودایمنی وجود ندارد، اما علائم آن را می‌توان مدیریت کرد. از آنجایی که سیستم ایمنی، ژنتیک و محیط هر فردی با دیگری متفاوت است، لذا کنترل علائم این بیماری بر هر فردی منحصر به فرد است.

داروهای مختلفی برای پاسخ به پرسش آیا بیماری خود ایمنی قابل درمان است؟ وجود دارند که در ادامه به معرفی چند نمونه از بهترین داروها خواهیم پرداخت:

1. داروهای مسکن
2. داروهای ضد التهاب برای کاهش التهاب و درد
3. داروهایی برای افسردگی و اضطراب
4. تزریق انسولین
5. داروهای خواب آور
6. تبادل پلاسما
7. کورتیکواستروئیدها برای کاهش التهاب (گاهی اوقات بیماری‌های خود ایمنی با التهابات شدیدی رو به رو هستند که استفاده از کورتیکواستروئیدها از حاد شدن این علائم جلوگیری می‌کنند)
8. کرم‌ها و قرص‌های ضدحساسیت
9. گلوبولین ایمنی داخل وریدی
10. داروهایی که سیستم ایمنی شما را سرکوب می‌کنند
11. داروهای ضد درد مانند پاراستامول و کدئین
12. فیزیوتراپی، برای تشویق تحرک
13. جراحی به عنوان مثال، برای درمان انسداد روده در بیماری کرون

برای برخی از افراد استفاده از روش‌های دیگر پیشنهاد می‌شود:

• گیاهان داروهایی
• طب سوزنی
• هیپنوتیزم
• استفاده از روش کایروپراکتیک

بیشتر بدانید: لوپوس پوستی چیست؟ علائم و خطرات این بیماری را بشناسید

برای درمان بیماری خود ایمنی به چه کسی باید مراجعه کنیم؟

متخصصی که باید به آن مراجعه کنید، بسته به نوع بیماری که با آن دست و پنجه نرم می‌کنید، متفاوت است. به طور کلی برای کاهش و کنترل علائم بیماری‌های خود ایمنی ممکن است به پزشک‌هایی با تخصص‌های زیر ارجاع داده شوید:

• روماتولوژیست
• متخصص گوارش
• متخصص غدد
• متخصص پوست

چه اقداماتی برای بیماری خود ایمنی می‌ توان صورت داد؟

اقداماتی که برای بیماری خود ایمنی باید انجام داد، به شرایط مختلفی بستگی دارد. بیشتر درمان‌هایی که برای کاهش علائم بیماری‌های خود ایمنی در نظر گرفته می‌شود، استفاده از داروهایی است که سیستم ایمنی را سرکوب و یا روند آن را تغییر می‌دهند، است.

در سال‌های اخیر، شناسایی سلول‌های ایمنی (مانند سلول‌های B که آنتی‌بادی‌ها را می‌سازند) یا انتقال دهنده پیام‌ها (سیتوکین Cytokine) که در بیماری‌های خودایمنی نقش دارند، منجر به درمان‌هایی شده است که این اجزای بدن را هدف قرار می‌دهند.

بیشتر بدانید: سندرم PAPA بیماری ژنتیکی با 4 نوع داروهای خاص

پاسخ به پرسش؛ آیا بیماری خود ایمنی قابل درمان است؟

بیماری‌های خودایمنی مجموعه‌ای مختلف از شرایط هستند که بسته به شدت آن‌ها می‌تواند زندگی فرد را تحت تاثیر قرار داده یا زندگی بیمار با تهدید کند. تحقیقات در حال انجام است و پیشرفت‌های قابل توجهی را در سال‌های اخیر شاهد بودیم. در حالی که درمان‌های موثر برای بسیاری از این بیماری‌ها در دسترس است، اما درمان قطعی برای از بین بردن این بیماری وجود ندارد.

به گفته پژوهشگران، با تجزیه و تحلیل ژن افراد، بررسی نحوه عملکرد سیستم ایمنی آن‌ها، اندازه گیری تعداد و عملکرد سلول‌های ایمنی یا پیام‌رسان‌های شیمیایی و قرار دادن این اطلاعات کنار هم، می‌توان به روش درمانی منحصر به فرد هر بیمار رسید. این روش احتمالا روشی ایمن و موثر است که البته دانشمندان به این نقطه نرسیده‌اند.

سوالات متداول در مورد آیا بیماری خود ایمنی قابل درمان است ؟