افسردگی سالمندان چگونه خود را بروز می‌دهد؟

افسردگی سالمندان احساس درماندگی و ناامیدی را در آن‌ها افزایش می‌دهد. با افزایش سن، بدون توجه به دستاوردهای فردی، امکان دارد افسردگی برای هر فردی اتفاق بیفتد. علائم افسردگی سالمندان می‌تواند بر هر جنبه از زندگی از جمله انرژی، اشتها، خواب و علاقه آن‌ها به کار، سرگرمی‌ها و روابط تاثیر بگذارد.

متاسفانه، بسیاری از افراد مسن افسرده، علائم افسردگی را تشخیص نمی‌دهند یا اقدامات لازم را برای دریافت کمک‌های مورد نیاز را نمی‌دانند. درک این نکته بسیار مهم است که افسردگی بخش اجتناب ناپذیری از پیری و همچنین نشانه‌ای از ضعف یا نقص شخصیت نیست.

افسردگی سالمندان ممکن است برای هر فرد سالخورده‌ای بدون توجه به پیشینه آن‌ها در زندگی اتفاق بیفتد. در حالی که گاهی اوقات تغییراتی که با افزایش سن در زندگی رخ می‌دهد مانند بازنشستگی، مرگ عزیزان، کاهش سلامت می‌تواند باعث افسردگی شود.

این مهم نیست که افراد با افزایش سن با چه چالش‌هایی روبرو می‌شوند، روش‌هایی وجود دارد که انجام آن‌ها می‌تواند دوباره احساس شادی و امیدواری را جایگزین افسردگی سالمندان کند.

در ادامه قصد داریم مطالبی را در مورد افسردگی سالمندان عنوان کنیم. با مجله پزشکی ژین طب همراه شوید.

افسردگی سالمندان چگونه است؟

افسردگی یک اختلال خلقی جدی است که می‌تواند بر احساس، رفتار و تفکر فرد تاثیر بگذارد. افسردگی یک مشکل رایج در میان افراد مسن است، اما افسردگی بالینی بخشی از روند طبیعی پیری نیست.

در واقع مطالعات نشان می‌دهد که بیشتر سالمندان با وجود داشتن بیماری‌ها یا مشکلات جسمی، نسبت به افراد جوان از زندگی خود احساس رضایت بیشتری دارند. با این حال افرادی که در جوانی افسردگی را تجربه کرده‌اند، احتمال اینکه به افسردگی سالمندان نیز دچار شوند زیاد است.

افسردگی بیماری روحی مخربی است، اما درمان‌هایی برای اکثر افراد افسرده نیز وجود دارد. مشاوره، دارو یا سایر اشکال درمان می‌توانند به شخص دچار افسردگی سالمندان برای بهبودی و رفع آن کمک کنند.

افسردگی بالینی در افراد مسن شایع است، اما همه باید بدانند که به معنای این نیست که افسردگی سالمندان امری طبیعی است.

افسردگی اواخر عمر حدود 6 میلیون آمریکایی 65 ساله و بالاتر را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اما فقط 10درصد از آن‌ها درمان می‌شوند. دلیل احتمالی این است که افراد مسن معمولا علائم افسردگی را متفاوت نشان می‌دهند.

لازم به ذکر است که افسردگی سالمندان اغلب با اثرات بیماری‌های متعدد و داروهای مورد استفاده برای درمان آن‌ها اشتباه گرفته می‌شود.

آیا افسردگی سالمندان با افسردگی در جوانان متفاوت است؟

افسردگی، افراد مسن را به شکلی متفاوت از افراد جوان تحت تاثیر قرار می‌دهد. در افراد مسن افسردگی اغلب همراه با سایر بیماری‌ها و ناتوانی‌های جسمی همراه است و بیشتر طول می‌کشد. همچنین افسردگی در افراد مسن با خطر بیشتر بیماری‌های قلبی و مرگ ناشی از بیماری مرتبط است. در عین حال افسردگی توانایی فرد مسن را برای توان‌بخشی کاهش می‌دهد.

مطالعات انجام شده روی بیماران آسایشگاهی مبتلا به بیماری‌های جسمی نشان داده است که وجود افسردگی به طور قابل ملاحظه‌ای احتمال مرگ ناشی از آن بیماری‌ها را افزایش می‌دهد.

افسردگی همچنین با افزایش خطر مرگ پس از حمله قلبی مرتبط است. به همین دلیل به افرادی که در کنار فردی مسن زندگی می‌کنند توصیه می‌شود که ارزیابی و درمان او را به طور مرتب پیگیری کنند‌، حتی اگر فکر می‌کنند فرد دچار افسردگی خفیف است.

عوامل خطر ابتلا به افسردگی سالمندان چیست؟

موارد زیادی وجود دارد که ممکن است از عوامل خطر افسردگی باشد. برای برخی افراد، بروز تغییرات در مغز می‌تواند بر خلق و خوی تاثیر بگذارد و منجر به افسردگی شود.  برخی دیگر ممکن است پس از یک رویداد مهم زندگی، مانند تشخیص پزشکی یا مرگ یکی از عزیزان افسردگی را تجربه کنند.

گاهی اوقات، کسانی که تحت استرس زیادی هستند – به ویژه افرادی که از عزیزان مبتلا به بیماری یا ناتوانی جدی مراقبت می‌کنند- ممکن است احساس افسردگی کنند.

شرایط فیزیکی مانند سکته مغزی، فشار خون بالا، فیبریلاسیون دهلیزی، دیابت، سرطان، زوال عقل و درد مزمن بیشتر خطر ابتلا به افسردگی را افزایش می‌دهند. علاوه بر این این عوامل خطر افسردگی نیز در افراد مسن دیده می‌شود:

• وابستگی از طریق بستری شدن در بیمارستان یا نیاز به مراقبت‌های بهداشتی در منزل
• آسیب به اعضای بدن (از قطع عضو، جراحی سرطان یا حمله قلبی)
• مصرف داروهای خاص یا ترکیبی از داروها
• سابقه خانوادگی اختلال افسردگی اساسی
• تنها زندگی کردن، انزوای اجتماعی
• از دست دادن اخیر یکی از عزیزان
• وجود درد مزمن یا شدید
• سابقه قبلی افسردگی
• سوء مصرف مواد
• ترس از مرگ
• ناتوانی

موارد دیگری که خطر ابتلا به افسردگی را در افراد مسن افزایش می‌دهد عبارتند از:

• عدم وجود یک شبکه اجتماعی حمایت کننده
• رویدادهای استرس زا در زندگی
• مجرد، مطلقه یا بیوه بودن
• جنسیت (زن بود)

در این میان نیز افرادی زیادی وجود دارند که ممکن است بدون هیچ دلیل روشنی افسرده شوند. اسکن مغز افرادی که اولین افسردگی خود را در سنین پیری تجربه می‌کنند، اغلب نقاطی را در مغز نشان می‌دهند که ممکن است جریان خون کافی نداشته و ناشی از سال‌ها فشار خون بالا باشد. تغییرات شیمیایی در این سلول‌های مغزی می‌تواند احتمال افسردگی را جدا از هر استرس زندگی افزایش دهد.

چه شرایط پزشکی می‌تواند باعث بروز افسردگی شود؟

مشکلات پزشکی نیز می‌تواند باعث افسردگی سالمندان چه به طور مستقیم و چه به عنوان یک واکنش روانی به بیماری شود. هر بیماری مزمن پزشکی، به ویژه اگر دردناک، ناتوان کننده یا تهدید کننده زندگی باشد، می‌تواند منجر به افسردگی یا بدتر شدن علائم افسردگی سالمندان شود.

این شرایط شامل موارد زیر می‌شود:

• زوال عقل و بیماری آلزایمر
• مولتیپل اسکلروزیس (MS)
• کمبود ویتامین B12
• اختلالات تیروئید
• بیماری پارکینسون
• بیماری قلبی
• سکته
• سرطان
• دیابت
• لوپوس

مصرف چه داروهایی موجب بروز افسردگی سالمندان می‌شود؟

علائم افسردگی سالمندان می‌تواند به عنوان یک عارضه جانبی بسیاری از داروهای مصرفی رخ دهد. بنابراین اگر سالمندان چندین دارو مصرف می‌کنند بیشتر در معرض خطر هستند.

عوارض جانبی داروهای مصرفی مربوط به خلق و خو می‌تواند هر فردی را تحت تاثیر قرار دهد، اما افراد مسن حساس‌تر هستند، زیرا با افزایش سن بدن فرد در متابولیسم و ​​پردازش داروها عملکرد ضعیف‌تری دارد.

داروهایی که می‌توانند باعث ایجاد یا تشدید افسردگی سالمندان شوند عبارتند از:

• داروهای آنتی کولینرژیک که برای درمان اختلالات گوارشی استفاده می‌شود
• استروژن‌ها (به عنوان مثال Premarin، Prempro)
• داروهای کلسترول بالا (مانند Lipitor، Mevacor، Zocor)
• آرام بخش‌ها (مانند والیوم، زاناکس،‌هالسیون)
• داروهای فشار خون (مانند کلونیدین)
• بتا بلوکرها (مانند لوپرسور، ایندرال)
• داروهای زخم (مانند زانتاک، تاگامت)
• استروئیدها (مانند کورتیزون و پردنیزون)
• مسدود کننده‌های کانال کلسیم
• دارو برای بیماری پارکینسون
• داروهای قلبی حاوی رزرپین
• داروهای مسکن و آرتریت
• قرص‌های خواب‌آور

افسردگی سالمندان چه علائمی با خود دارد؟

افراد مسن ممکن است علائم آشکار افسردگی را نداشته باشند. اما احتمال دارد دچار علائم زیر شوند:

• مشکل در تمرکز، یادآوری یا تصمیم گیری داشته باشند
• از فعالیت‌هایی که قبلا انجام می دادند لذت ‌نبرند
• تغییر چشمگیری در وزن یا اشتها داشته باشند
• احساس ناامیدی، بی‌ارزشی یا گناه ‌کنند
• تغییر در وزن یا اشتها داشته باشند
• بدخلق یا تحریک‌پذیر ‌شوند
• احساس سردرگمی ‌کنند
• آهسته تر حرکت ‌کنند.
• افکار خودکشی داشته باشند
• احساس خستگی ‌کنند
• مشکل خواب داشته باشند

با استفاده از یک سری سوالات استاندارد، روانپزشک می‌تواند افسردگی را بررسی و امکان تشخیص و درمان بهتر را فراهم کند. به پزشکان توصیه می‌شود که به طور روتین افسردگی سالمندان را بررسی کنند. به طور مثال این کار را در طول ویزیت برای یک بیماری مزمن یا در یک ویزیت چکاپ ماهانه اتفاق بیفتد.

افسردگی سالمندان همچنین خطر خودکشی را به خصوص در مردان مسن افزایش می‌دهد. میزان خودکشی در افراد 80 تا 84 ساله بیش از دو برابر جمعیت عمومی است. موسسه ملی سلامت روان، افسردگی در افراد 65 سال و بالاتر را یک مشکل عمده بهداشت عمومی می‌داند.

علاوه بر این افزایش سن اغلب همراه با از دست دادن سیستم‌های حمایت اجتماعی به دلیل مرگ همسر یا خواهر و برادر، بازنشستگی یا جابجایی است.

به دلیل تغییر در شرایط یک فرد مسن و این واقعیت که انتظار می‌رود افراد مسن سرعت‌شان در انجام امور کاهش یابد، پزشکان و خانواده ممکن است به علائم افسردگی سالمندان توجهی نکنند. در نتیجه درمان موثر اغلب به تاخیر می‌افتد و بسیاری از افراد مسن را مجبور می‌کند که بی‌جهت با افسردگی مبارزه کنند.

بیشتر بخوانید:  پوکی استخوان سالمندان؛ شکستگی استخوان از آنچه فکر می‌کنید نزدیک‌تر است

انواع مختلف افسردگی سالمندان چیست؟

انواع مختلفی از افسردگی وجود دارد که افراد مسن ممکن است تجربه کنند:

• اختلال افسردگی اساسی؛ شامل علائمی است که حداقل دو هفته طول می‌کشد که در توانایی فرد برای انجام کارهای روزانه اختلال ایجاد می‌کند
• اختلال افسردگی مداوم (Dysthymia)؛ خلق و خوی افسردگی که بیش از دو سال طول می‌کشد، اما ممکن است فرد همچنان بتواند وظایف روزانه را انجام دهد، بر خلاف فردی که دارای اختلال افسردگی اساسی است
• اختلال افسردگی ناشی از مصرف مواد یا دارو؛ افسردگی مربوط به استفاده از موادی مانند الکل، داروهای خاص یا انواع مسکن
• اختلال افسردگی ناشی از یک وضعیت پزشکی؛ افسردگی مربوط به یک بیماری جداگانه، مانند بیماری قلبی یا مولتیپل اسکلروزیس

سایر اشکال افسردگی عبارتند از:

• افسردگی روان پریشی
• افسردگی پس از یائسگی
• اختلال عاطفی فصلی

چه درمان‌هایی برای افسردگی سالمندان وجود دارد؟

خبر مسرت‌بخش این است که افسردگی، حتی افسردگی شدید نیز قابل درمان است. درمان‌های افسردگی شامل دارو، روان‌درمانی یا مشاوره، درمان با شوک الکتریکی یا سایر اشکال جدیدتر تحریک مغز (مانند تحریک مغناطیسی جمجمه‌ای مکرر یا rTMS) است. گاهی اوقات ممکن است ترکیبی از این درمان‌ها استفاده شود. گزینه‌ای که ممکن است پزشک توصیه کند بستگی به نوع و شدت علائم افسردگی، درمان‌های گذشته و سلامت کلی و سایر عوامل دارد.

داروهای ضد افسردگی چگونه افسردگی سالمندان را تسکین می‌دهند؟

مطالعات نشان داده‌اند که اگرچه داروهای ضد افسردگی می‌توانند در افراد مسن مفید باشند، اما تاثیر آن‌ها نمی‌تواند به اندازه تاثیر بر بیماران جوان‌تر باشد. همچنین خطر عوارض جانبی یا واکنش‌های احتمالی با سایر داروها باید به دقت در نظر گرفته شود. به عنوان مثال برخی از داروهای ضدافسردگی قدیمی مانند آمی تریپتیلین و ایمی پرامین می‌توانند آرام بخش باشند، اما باعث سردرگمی در فرد یا موجب افت ناگهانی فشار خون در هنگام ایستادن فرد شوند که می‌تواند منجر به افتادن و بروز شکستگی در اندام‌های مختلف شود.

داروهایی که ممکن است روانپزشک برای درمان افسردگی سالمندان تجویز کند عبارتند از:

• مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)؛ سیتالوپرام (Celexa)، اسیتالوپرام (Lexapro)، فلوکستین (پروزاک)، پاروکستین (Paxil) و سرترالین (Zoloft)
• مهارکننده‌های بازجذب سروتونین و نوراپی نفرین (SNRIs)؛ مانند: دسوونلافاکسین (Pristiq)، دولوکستین (Cymbalta) و ونلافاکسین (Effexor)
• تعدیل کننده‌ها و محرک‌های سروتونین (SMS)؛ از جمله ویلازودون (Viibryd) و ورتیوکستین (Trintellix)
• داروهای ضدافسردگی غیر معمول؛ مانند بوپروپیون (Aplenzin، Wellbutrin)، میرتازاپین (Remeron)، و ترازودون (Oleptro ER)
• مهارکننده‌های مونامین اکسیداز (MAOIs)؛ مانند ایزوکاربوکسازید (مارپلان)، فنلزین (ناردیل)، سلژیلین (الدپریل، امسام، زلاپار)، و ترانیل سیپرومین (پارنات).

شروع کار داروهای ضد افسردگی سالمندان ممکن است بیشتر از افراد جوان طول بکشد. از آنجایی که افراد مسن به داروها حساسیت بیشتری دارند، پزشکان ممکن است در ابتدا دوزهای کمتری را تجویز کنند. همان‌طور که اشاره شد به طور کلی طول درمان افسردگی در افراد مسن بیشتر از بیماران جوان‌تر است.

آیا روان درمانی می‌تواند به کاهش افسردگی سالمندان کمک کند؟

اکثر افراد افسرده دریافتند که حمایت خانواده و دوستان، مشارکت در گروه‌های خودیاری و حمایتی و روان درمانی مفید است. روان درمانی به ویژه برای کسانی که استرس‌های عمده زندگی را پشت سر گذاشته‌اند (مانند از دست دادن دوستان و خانواده، نقل مکان به خانه و مشکلات سلامتی) یا کسانی که ترجیح می‌دهند دارو مصرف نکنند و فقط علائم خفیف تا متوسط ​​دارند، مفید است.

روان درمانی همچنین برای افرادی که به دلیل عوارض جانبی، تداخل با سایر داروها یا سایر بیماری‌های پزشکی نمی‌توانند دارو مصرف کنند، مفید است.

روان درمانی در افراد مسن می‌تواند طیف وسیعی از پیامدهای عملکردی و اجتماعی افسردگی را برطرف کند. بسیاری از پزشکان روان درمانی را همراه با داروهای ضد افسردگی توصیه می‌کنند.

چه زمانی از درمان شوک الکتریکی (ECT) استفاده می‌شود؟

ECT می‌تواند نقش مهمی در درمان افسردگی سالمندان داشته باشد. الکتروشوک درمانی (ECT) که در طی آن الکترودهایی روی سر فرد قرار داده می‌شود تا جریان الکتریکی ایمن و ملایمی از مغز عبور کند، معمولا تنها در صورتی در نظر گرفته می‌شود که بیماری فرد با درمان‌های دیگر بهبود نیافته باشد.

درمان از طریق شوک الکتریکی اغلب یک گزینه درمانی ایمن و موثر است که برای درمان افسردگی سالمندان در موارد زیر کاربرد دارد:

• زمانی که افراد مسن به دلیل عوارض جانبی یا تداخل با سایر داروها نمی‌توانند داروهای ضد افسردگی مصرف کنند
• زمانی که افسردگی بسیار شدید است و در عملکرد اصلی روزانه (مانند غذا خوردن، حمام کردن و نظافت) اختلال ایجاد می‌کند
• زمانی که خطر خودکشی رو به افزایش است

چه مشکلاتی بر درمان افسردگی سالمندان تأثیر می گذارد؟

• سرزنش ناشی از بیماری روانی و درمان روانپزشکی در میان افراد مسن بسیار دیده می‌شود، این سرزنش می‌تواند افراد مسن را از اعتراف به افسردگی حتی برای خودشان باز دارد
• افراد مسن و خانواده‌هایشان گاهی اوقات علائم افسردگی را به‌عنوان واکنش‌های «عادی» به استرس‌های زندگی، از دست دادن عزیزان یا فرآیند پیری تشخیص می‌دهند
• افراد مسن افسرده ممکن است افسردگی خود را گزارش نکنند، زیرا به اشتباه معتقدند امیدی برای کمک به آن‌ها وجود ندارد
• افراد مسن نیز ممکن است به دلیل عوارض جانبی یا هزینه تمایلی به مصرف داروهای خود نداشته باشند
• ابتلا به برخی بیماری‌های دیگر همزمان با افسردگی می‌تواند در اثربخشی داروهای ضدافسردگی اختلال ایجاد کند
• الکلیسم و ​​سوء مصرف مواد دیگر ممکن است باعث افسردگی یا بدتر شدن آن شود و در درمان موثر اختلال ایجاد کند
• رویدادهای ناخوشایند زندگی از جمله مرگ خانواده یا دوستان، فقر و انزوا نیز ممکن است بر انگیزه فرد برای ادامه درمان تاثیر بگذارد

آیا می‌توان از افسردگی سالمندان پیشگیری کرد؟

این سوال برای بسیاری از مردم مطرح می‌شود که آیا می‌توان از افسردگی پیشگیری کرد و چگونه می‌توانند خطر ابتلا به آن را کاهش دهند؟

اگرچه نمی‌توان از اکثر موارد افسردگی پیشگیری کرد، اما تغییر سبک زندگی به سبکی سالم می‌تواند مزایای طولانی مدتی برای سلامت روان فرد داشته باشد.

در اینجا چند مرحله وجود دارد که می‌توان با به کارگیری آن‌ها از ابتلا به افسردگی جلوگیری کرد که عبارتند از:

• داشتن فعالیت بدنی کافی و پیروی از یک رژیم غذایی سالم و متعادل می‌تواند به جلوگیری از بیماری‌هایی که باعث ناتوانی یا افسردگی می‌شوند کمک کند. برخی از رژیم‌های غذایی از جمله رژیم کم سدیم، نشان داده است که خطر ابتلا به افسردگی را کاهش می‌دهد
• برخورداری از خواب کافی( 7 تا 9 ساعت در شبانه روز)
• برقراری ارتباط نزدیک و صمیمی با دوستان و خانواده
• شرکت در فالیت‌های دوست داشتنی و لذت‌بخش

کلام آخر

افسردگی در سالمندان می‌تواند با احساس غم، کمبود انرژی، انواع بیماری‌ها و مشکلات جسمانی خود را بروز دهد. زمانی که سالمندان همراه با تجربه کهولت و سالمندی با تغییرات زندگی مانند تنهایی، از دست دادن عزیزان، کاهش ارتباطات اجتماعی، کاهش تحرک به دلیل بروز بیماری یا پیری، مواجه می‌شوند، هر لحظه خطر ابتلا به افسردگی بیشتر آن‌ها را تهدید می‌کند.

روانشناسی سالمندان در این باره توصیه می‌کند در صورت مشاهده هر کدام از علائم افسردگی در فرد سالخورده هر چه زودتر برای درمان و رفع آن اقدام کنند، چراکه درمان به موقع باعث می‌شود تا از روند حاد شدن افسردگی جلوگیری شود و فرد هر چه سریع‌تر از افسردگی سالمندان رها شود.