با تاثیرات فیزیوتراپی زانو آشنا شوید
زانو یکی از آسیب‌پذیرترین مفاصل بدن است که عارضه و مشکلات آن معمولا با درد زیادی همراه هستند. عارضه‌های زانو ممکن است بر اثر ضربه، آسیب‌دیدگی حین ورزش، نشست و برخاست نادرست و… ایجاد شوند و گاهی آنقدر شدید شوند که راه رفتن را نیز دچار اختلال کنند.
برای حل مشکلات ایجاد شده در این مفصل راه‌های مختلفی وجود دارد که یکی از آن‌ها فیزیوتراپی زانو است. جهت آشنایی با چگونگی انجام فیزیوتراپی و تمرینات زانو و لزوم انجام این کار با ژین طب همراه باشید.
فیزیوتراپی زانو برای چه افرادی تجویز می‌شود؟
فیزیوتراپی درمانی تخصصی است که برای رفع مشکلات و آسیب‌های عصبی- اسکلتی، مفصلی یا عضلانی تجویز می‌شود. متخصصان این حوزه که فیزیوتراپ نام دارند با استفاده از تکنیک‌های مختلف و تمرینات حرکتی و ورزشی به بیمار کمک می‌کنند تا توانایی از دست رفته در اعضای حرکتی را بازیابد.
تمرینات و روش‌های تخصصی فیزیوتراپی برای تسکین درد و مشکلات ایجاد شده در ناحیه زانو نیز تجویز می‌شوند. فیزیوتراپی مفصل زانو معمولا برای افرادی که در یک مفصل یا هر دو مفصل زانو دچار عرضه شده باشند، تجویز می‌شود.
در برخی بیماران آسیب‌دیدگی این مفصل چندان جدی نیست و فیزیوتراپی مشکلات ایجاد شده را به طور کامل از بین می‌برد، در برخی دیگر اما آسیب‌ها شدیدتر بوده و فیزیوتراپی به عنوان راهکار جانبی درمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. در بیمارانی که دچار آسیب‌های جدی هستند، فیزیوتراپی معمولا برای تسکین درد یا آمادگی بدن جهت انجام عمل جراحی توصیه می‌شود.
این روش درمانی معمولا برای مبتلایان به آرتروز، آسیب‌های مینیسک، التهاب بافت‌های نرم، شکستگی زانو و… استفاده می‌شود. البته فیزیوتراپی لزوما برای افراد آسیب‌دیده نیست و در بعضی موارد برای افراد سالمی که به دنبال بهبود عملکرد مفصل زانو هستند، مانند ورزشکاران نیز توصیه می‌شود.
فیزیوتراپی زانو چه فوایدی دارد؟
افزایش قدرت عضلانی زانو باعث عملکرد بهتر این مفصل شده و دامنه حرکتی آن را افزایش می‌دهد. باتوجه به اینکه زانو یکی از اصلی‌ترین مفاصل حرکتی است، هرگونه مشکل در آن باعث اختلال در حرکت شده و حتی انجام کارهای روزمره را نیز دچار مشکل می‌کند.
از این رو انجام تمرینات فیزیوتراپی برای این مفصل حتی برای افراد سالمی که دچار مشکلات حرکتی هستند، توصیه می‌شود. از مهم‌ترین فواید فیزیوتراپی زانو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
تقویت مفصل زانو
مهم‌ترین مزیت فیزیوتراپی و تمرینات ورزشی تخصصی برای مفصل زانو، تقویت این مفصل است که موجب بهبود عملکرد آن می‌شود. با انجام تمرینات فیزیوتراپی بافت‌های همبند اطراف زانو نیز تقویت می‌شوند که این موضوع نیز در افزایش توانایی این مفصل بی‌تاثیر نیست.
بیشتر بدانید: فیزیوتراپی دیسک کمر؛ راهکاری مطمئن برای تسکین درد
تسکین دردهای زانو
فیزیوتراپی یک روش قطعی برای تسکین دردهای زانو است. تمرینات فیزیوتراپی با افزایش گردش خون در ناحیه زانو و رفع التهاب این مفصل به تسکین دردهای این بخش از بدن کمک می‌کنند. علاوه بر تمرینات حرکتی، دیگر درمان‌های فیزیوتراپی مانند دیاترمی، تحریک الکتریکی، اولتراسوند و… نیز در تسکین دردهای این مفصل موثر هستند.
فیزیوتراپی زانو راهی برای تشخیص عارضه است
از دیگر مزایای فیزیوتراپی می‌توان به تشخیص عارضه زانو یا محل دقیق عارضه اشاره کرد. انجام تمرینات و حرکات فیزیوتراپی گاهی باعث می‌شود که عضله آسیب‌دیده خود را نشان داده و درمان عارضه ایجاد شده در آن برای پزشک راحت‌تر شود. این مزیت فیزیوتراپی به‌خصوص قبل از عمل زانو بسیار کاربردی بوده و یکی از توصیه‌های پزشکان قبل از عمل جراحی است.
بازیابی توانایی مفصل
فیزیوتراپی راه برای بازیابی توانایی از دست رفته در مفاصل نیز است. برای مثال مفصل زانو در افرادی که به اضافه وزن دچار هستند، به مرور زمان تحلیل رفته و حرکت دادن آن مشکل می‌شود. تمرینات فیزیوتراپی کمک می‌کند که توانایی از دست رفته این مفصل بازیابی شده و عملکرد مناسبی داشته باشد.
به تاخیر انداختن جراحی
در صورتی که درد و آسیب‌دیدگی در یک مفصل یا عضله بیش از اندازه باشد و عملکرد عادی آن را مختل کند، پزشک معمولا جراحی را پیشنهاد می‌دهد. در مورد مفاصل حرکتی اما اولین توصیه متخصصان فیزیوتراپی است. برای مثال انجام صحیح فیزیوتراپی زانو و انتخاب تمرینان مناسب در بسیاری از موارد می‌تواند جایگزین جراحی بوده یا نیاز به جراحی را کمتر کند.
بیشتر بدانید: مکانوتراپی: چگونه تجویز فیزیوتراپیست‌ها از ورزش باعث ترمیم بافت می‌شود
ارزیابی‌های فیزیوتراپی زانو به چه صورت انجام می‌شوند؟
فیزیوتراپی شامل روش‌ها و تمرینات مختلفی است که برای هر بیمار نوع خاصی از آن‌ها مناسب است. در واقع یک روش ثابت برای همه بیماران توصیه نشده و تمرین یا روش درمانی انتخابی براساس نوع، شدت و محل دقیق عارضه انتخاب می‌شود. به‌منظور تشخیص صحیح و انتخاب راهکار درمانی، ارزیابی‌هایی صورت می‌گیرد که وضعیت دقیق آسیب‌دیدگی بیمار طی آن‌ها مشخص می‌شود. این ارزیابی‌ها به شکل زیر انجام می‌شوند:
- بررسی سوابق بیمار: اولین مرحله از ارزیابی شرایط بیمار جهت ارائه راهکار درمانی مناسب، بررسی سوابق است که در معاینه اولیه انجام می‌شود. در اولین ملاقات یا ویزیت اولیه، فیزیوتراپ پرونده بیمار را بررسی کرده و در مورد سوابق مشکل یا سوابق درمان مانند سوابق فیزیوتراپی اطلاعات جمع می‌کند.
- ارزیابی حرکت: در مرحله بعدی وضعیت حرکتی بیمار بررسی می‌شود. در این مرحله فیزیوتراپ اختلالات راه رفتن یا تغییراتی که حین حرکت در مفصل زانو ایجاد می‌شوند را مورد بررسی قرار می‌دهد.
- معاینه بالینی: برای تشخیص دقیق‌تر عارضه ایجاد شده در زانو، معاینه بالینی نیز حائز اهمیت است. طی معاینه بالینی فیزیوتراپ احتمال وجود غده یا عارضه‌های زیرپوستی را بررسی می‌کند.
- اندازه‌گیری دامنه حرکتی: این ارزیابی به منظور تشخیص دامنه حرکتی و توانایی بیمار برای حرکت دادن زانو انجام می‌شود. محدوده حرکتی با بررسی توانایی بیمار در خم کردن یا صاف کردن زانو بررسی می‌شود. در این ارزیابی ممکن است از ابزارهای مخصوص نیز استفاده شود.
- اندازه‌گیری قدرت: پس از ارزیابی‌های اولیه، میزان قدرت یا ضعم مفصل زانو و عضلات اطراف آن مورد بررسی قرار می‌گیرد.
- تست‌های ویژه: در نهایت جهت ارائه بهترین درمان‌ها در فیزیوتراپی زانو، تست‌های ویژه‌ای برای بیمار تجویز می‌شوند که مستقیما در ناحیه مفصل یا اطراف زانو انجام می‌شوند.
عوارض فیزیوتراپی زانو
مانند هر روش درمانی دیگری، فیزیوتراپی نیز می‌تواند با عارضه‌هایی همراه باشد که اطلاع از آن‌ها برای مقابله یا کاهش استرس، برای بیماران الزامی است. درد یکی از عارضه‌های رایج و عمومی انجام تمرینات فیزیوتراپی به‌خصوص در ناحیه زانو است. این عارضه موقتی بوده و بیشتر در روزهای ابتدایی تمرین بروز می‌کند و پس از مدتی بیمار توانایی مقابله با آن را پیدا می‌کند.
تورم از دیگر عوارضی است که گاهی در اثر فیزیوتراپی رخ می‌دهد. این عارضه نیز در بیشتر موارد موقتی است و با ادامه تمرینات و نهایتا تغییر نوع تمرینات و حرکات، برطرف می‌شود. در برخی بیماران، عارضه‌های فیزیوتراپی به صورت حساسیت نسبت به روش انجام شده نیز بروز می‌کنند.
برای مثال برخی بیماران نسبت به دستگاه‌های الکتروتراپی دچار حساسیت هستند و در صورت تجویز و استفاده از این دستگاه‌ها در طول درمان‌های فیزیوتراپی، دچار مشکلاتی خواهند شد.
بیشتر بدانید: فیزیوتراپی سالمندان و درمان انواع اختلالات حرکتی با فیزیوتراپی
بهترین روش‌های فیزیوتراپی زانو کدامند؟
همان‌طور که گفته شد برای درمان زانو درد و مشکلات ایجاد شده در این مفصل و نواحی اطراف آن در فیزیوتراپی، از تکنیک‌های مختلفی استفاده می‌شود. انتخاب تکنیک‌های درمانی براساس شرایط بیمار و بررسی‌های انجام شده توسط فیزیوتراپی صورت می‌گیرد. پس از انجام بررسی‌های لازم یکی از روش‌های زیر به‌عنوان متد درمانی مورد استفاده قرار خواهد گرفت:
- تمرینات و حرکات ورزشی: اولین راهکار درمانی در فیزیوتراپی به خصوص برای درمان مشکلات مفصل زانو، تمرینات و حرکات ورزشی است. این تمرینات با هدف تقویت بافت‌ها و عضلات اطراف زانو تجویز می‌شوند و به استحکام، افزایش انعطاف‌پذیری، افزایش قدرت و بهبود عملکرد این مفصل کمک می‌کنند.
- الکتروتراپی: یکی از روش‌های فیزیوتراپی زانو با دستگاه، الکتروتراپی است. این روش با کمک جریان الکتریکی انجام شده و ترشح اندروفین در بدن را افزایش می‌دهد. این ماده یک مسکن طبیعی است و به کاهش درد زانو کمک می‌کند.
- لیزردرمانی: لیزردرمانی یکی دیگر از روش‌های درمانی فیزیوتراپی با دستگاه است که در آن از انرژی امواج فراصوت برای بهبود درد و مشکلات بدن استفاده می‌شود. این روش برای درمان بسیاری از عوارض زانو مفید بوده و تاثیر زیادی در کاهش دردهای این مفصل دارد.
- تیدلینگ: تیدلینگ یا سوزن درمانی، روشی نسبتا جدید و مدرن است که با انجام آن ترشح هورمون‌های کورتیزول و اندورفین بیشتر شده و از این طریق نقاط ماشه‌ای مسدود می‌شوند. مسدودسازی این نقاط که در ایجاد دردهای عضلانی تاثیر زیادی دارند، باعث کاهش درد و مشکلات زانو می‌شود.
- درمان‌های دستی: در مواردی فیزیوتراپ با استفاده از ماساژ و تمرینات دستی به درمان و بهبودی بیمار کمک می‌کند. به‌خصوص در بیمارانی که دچار تورم و التهاب زانو شده باشند، این روش کارآمد و موثر خواهد بود.
بعد از فیزیوتراپی زانو چه باید کرد؟
فیزیوتراپی یک راهکار درمانی است اما زمانی موثر خواهد بود که بیمار پس از انجام آن، مراقبت‌ها را جدی بگیرد. یکی از اقدامات موثر برای کاهش احتمال بروز مشکلات زانو پس از فیزیوتراپی، استفاده از زانوبندهای طبی است. این زانوبندها با استقرار مفصل زانو و جلوگیری از حرکت آن باعث کاهش عوارض و مشکلات این مفصل می‌شوند. همچنین مصرف دارو نیز می‌تواند به سرعت گرفتن فرآیند درمان و کاهش درد در کنار فیزیوتراپی موثر باشد.
آیا فیزیوتراپی زانو واقعا موثر است؟
زانودرد یک عارضه شایع است که عوامل مختلفی باعث بروز آن می‌شوند. بسته به علت بروز این عارضه و محل دقیق درد، راهکارهای درمانی متفاوت است. اما در تمام این راهکارها، به‌عنوان روش اصلی یا مکمل از فیزیوتراپی زانو استفاده می‌شود. فیزیوتراپی مفصل زانو به کاهش درد در این ناحیه و رفع مشکلاتی که باعث بروز این درد شده‌اند، کمک می‌کند.
این روش درمانی همچنین یک راهکار مناسب برای تقویت عضلات این مفصل و بهبود عملکرد آن است. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این عارضه و راهکارهای درمانی آن با مجله پزشکی ژین طب همراه باشید.
سوالات شما در خصوص فیزیوتراپی زانو
فیزیوتراپی زانو چیست؟
فیزیوتراپی زانو نوعی روش درمانی برای رفع مشکلات و عوارض زانو است که زیر نظر متخصص فیزیوتراپی انجام می‌شود.
ارزیابی بیمار جهت انتخاب روش فیزیوتراپی به چه صورت انجام می‌شود؟
معاینه بالینی، بررسی سوابق پزشکی، ارزیابی محدوده حرکتی و قدرت زانو و تست‌های ویژه از جمله روش‌های ارزیابی وضعیت بیمار، جهت انتخاب روش فیزیوتراپی هستند.
آیا فیزیوتراپی برای زانو درد دارد؟
بله، روزهای اول انجام تمرین معمولا با درد در ناحیه زانو همراه است و بعد از آن بیمار به وضعیت خود عادت می‌کند.
