تنگی کانال نخاعی (Spinal Stenosis)

تنگی کانال تخاعی اختلالی است که طی آن فضای کوچک کانال نخاعی تنگ شده و اعصاب و نخاع را تحت فشار قرار می‌دهد. به دنبال این عارضه درد، گرفتگی، ضعف و کرختی در پایین کمر، پاها، شانه و دست‌ها ایجاد می‌شود. این بیماری اغلب به دلیل بیماری‌های مرتبط با افزایش سن مثل آرتروز ایجاد می‌شود. ضخیم شدن رباط‌های کمر یا فتق دیسک از دیگر علت‌های بروز این بیماری است. زنان، افراد بالای 50 سال و افرادیکه تحت عمل‌های جراحی کمر قرار دارند بیشتر در معرض این بیماری هستند. در ادامه این مطلب از مجله پزشکی ژین طب سعی داریم به بررسی تنگی کانال نخاعی، علل و روش‌های درمان تنگی کانال نخاعی بپردازیم.

تنگی کانال نخاعی چیست؟

شاید بسیاری از افرادیکه که به بیماری تنگی کانال نخاعی دچار شده‌اند به طور کامل این بیماری را نشناخته باشند. شناخت این بیماری نیازمند شناخت ستون فقرات است؛ ستون فقرات بدلیل وجود مهره‌ها و دیسک‌های بین مهره‌ای قادر است در تمامی جهات حرکت کند. کانال نخاعی که نخاع در درون آن حفاظت می‌شود از فضایی بین دیسک‌ها و مهره‌ها عبور می‌کند. حال اگر براثر یک بیماری مثل آرتروز یا پارگی دیسک فضای کانال نخاعی کوچک شود و این فشار به اعصاب نخاعی فشار وارد کند تنگی کانال نخاعی ایجاد می‌شود. این بیماری با درد شدید و اسپاسم به خصوص در پاها همراه است.

علائم تنگی کانال نخاعی

علائم تنگی کانال نخاعی آرام آرام شروع شده و بتدریج رو به وخامت می‌گذارد. می‌توان نشانه‌های تنگی کانال نخاعی را در گردن، کمر، پاها و دست‌ها مشاهده کرد. از شایع‌ترین علائم این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درد سیاتیک (درد کمر، باسن و پاها)
• گرفتگی مکرر پا (اسپاسم)
• درد باسن
• گزگز پا
• افتادگی ضعف پا
• کاهش درد هنگام خم شدن یا نشستن و خم شدن
• تشدید درد با ایستادن
• تسکین درد با بالا آوردن زانو
• اختلال در عملکرد مثانه و روده
• از دست دادن میل جنسی

در موارد شدید، تنگی نخاع ممکن است باعث فلج جزئی یا کامل پا شود که نیاز به درمان فوری پزشکی دارد.علائم تنگی کانال نخاعی می‌تواند در هر فرد با فرد دیگر با توجه به شرایط خاص بیمار متفاوت باشد. اما اغلب چند مورد از نشانه های فوق در بیمار مشاهده می شود.

علت تنگی کانال نخاعی

بیماری‌های مختلفی می‌تواند باعث ایجاد این بیماری شود اما یکی از مهم‌ترین آنها بیماری‌هایی مثل آرتروز هستند که با تحلیل مفاصل و غضروف‌ها همراه هستند.

• ارتریت از جمله آرتروز (استئوآرتریت)
• ضخیم شدن رباط ستون فقرات در اثر استئوآرتریت
• فتق دیسک (بیرون زدگی دیسک)
• افزایش قطر لیگمون ها
• رشد استخوان های زائد در ستون فقرات
• صدمه به ستون فقرات
• تومورها
• بیماری پاژه
• بیماری دژنراتیو دیسک
• بیماری اسپوندیلوآرتریت (بیماری های عفونت روماتیسمی)

چه کسانی بیشتر در معرض تنگی کانال نخاعی هستند

شیوع این بیماری اغلب در افراد بالای 50 سال که زندگی کم تحرکی دارند شایع است. چراکه تنگی کانال نخاعی درنتیجه ضعف در عضلات، کاهش آب در دیسک کمر و بدنبال آن افزایش اصطکاک بین استخوانی ناشی از تحلیل غضروف‌ها ایجاد می‌شود. افرادیکه بیشتر در معرض این بیماری هستند شامل:

• مبتلایان به انواع آرتریت
• زنان
• افراد بالای 50 سال
• افرادیکه به طور مادرزایی کانال نخاعی باریکی دارند
• کسانی که جراحی ستون فقرات داشته‌اند

البته آسیب دیدگی‌های ستون فقرات ناشی از صانحه و تنگی نخاعی مادرزایی نیز می‌تواند منجر به بروز این بیماری در میان افراد جوان نیز باشد.

تشخیص تنگی کانال نخاعی

پزشک معالج پس از بررسی سابقه پزشکی بیماری‌های زمینه ای و ارثی برای تشخیص دقیق‌تر ممکن است از یک یا چند مورد از روش‌های زیر استفاده کند:

• رادیوگرافی (تصویربرداری با اشعه ایکس) : این روش تغییرات استخوانی را نشان می دهد.
  سی تی اسکن
• ام ار ای: این روش با فراهم کردن تصاویر سه بعدی از ستون فقرات هر گونه تغییر، بافت اضافی، تومور و ناهنجاری‌های ناحیه ستون فقرات را نشان میدهد.
• الکترومیوگرافی: در این تست چند سوزن وارد پوست می‌شود و از طریق آن فعالیت‎‌های الکتریکی عضله به شکل موج بر روی یک نمایشگر نمایش داده می‌شود.

درمان تنگی کانال نخاعی

به طور کلی درمان قطعی برای تنگی کانال نخاعی وجود ندارد، اما ورزش و مدیتیشن بشدت می‌تواند باعث تسکین درد در بیماران شود. تمرین ورزشی منظم با تقویت عضلات دست و بالاتنه ضمن افزایش دامنه حرکت و تقویت عضلات از تحلیل دیسک و بدنبال آن تخریب غضروف‎‌ها و آسیب‌های استخوانی می‌کاهد.

گاهی برای درمان علائم ناراحت‌کنند و درد بیماران از داروهای مختلفی استفاده می‌کنند. یکی از این داروها سلکوکسیب است که دارویی ضد التهابی و غیر استروئیدی به شمار می‌رود. رابطه سلکوکسیب و کمردرد مثل آب و آتش است.

همچنین، مصرف داروهای بدون نسخه مثل استامینوفن و داروهای غیراستروئیدی نیز می‌تواند به کاهش درد بیمار کمک کند. در موارد حادتر از تزریق کورتون به گردن یا پشت برای کاهش التهاب استفاده می‌شود. با این حال در موارد تنگی کانال نخاعی شدید ممکن است بیمار ناچار به عمل جراحی شود که شانس بازگشت علائم حتی پس از عمل نیز وجود دارد. اما خبر خوب اینکه تنها 5 درصد بیماران مبتلا به تنگی کانال نخاعی به جراحی نیاز پیدا می‌کنند و اغلب بیماران با روش های غیر جراحی تنگی کانال نخاعی احساس بهبودی می‌کنند.

یادداشت پایانی

تنگی ستون فقرات ممکن است باعث از دست دادن قدرت پا و درد شدید شود که به شدت بر توانایی فرد برای کار یا لذت بردن از زندگی تأثیر می گذارد. اما می‌توان با انجام تمرینات ورزشی منظم مثل پیاده روی و شنا تا حد زیادی از درد و پیشرفت بیماری کاست. استفاده از داروهای مسکن (NSAIDها) یا درمان های جایگزین مثل ماساژ و کمپرس سرد و گرم می‌توانند به بهبود کیفیت زندگی بیماران بیافزایند. البته در موارد نادر عمل جراحی به عنوان آخرین رویکرد درمانی توصیه‌شود.

سوالات متداول در مورد تنگی کانال نخاعی